Þjóðin vaknaði og nú er komið að stjórnvöldum Ellen Kristjánsdóttir skrifar 23. júní 2023 11:30 Flest þekkjum við einhvern sem hefur orðið fíkn að bráð. Fíknin fer ekki í manngreinarálit og því er alls ekki um einsleitan hóp að ræða. Sum ánetjast ung og önnur jafnvel á gamalsaldri. Þau sem leita sér meðferðar hafa oftast einlægan vilja til að snúa við blaðinu en því miður er málið ekki alltaf svo einfalt. Í samfélaginu er nokkuð almenn sátt um nauðsyn þess að styðja við meðferðarúrræði og hjálpa sjúklingum að komast aftur inn í samfélagið. Hins vegar hefur verið talsverður vandræðagangur í málefnum sem varða þau sem ekki ná bata og festast í hinum harða heimi neyslunnar. Enginn ætlar sér að fara þangað. Þar snýst allt um næsta skammt því fráhvörfin eru óbærileg og allt er reynt til að forðast þau. Í mörgum tilfellum kemur sprautan til sögunnar, með allri þeirri auknu hættu sem slíkri neyslu fylgir. Skaðaminnkunarstarfsemi Rauða krossins hefur undanfarin ár verið ómetanlegt ljós í tilveru þeirra verst settu í þessum hópi. Grundvallarmarkmið skaðaminnkunar er að halda fólki á lífi og koma í veg fyrir óafturkræfan skaða sem hlotist getur af vímuefnanotkun, en ekki að koma í veg fyrir notkunina sjálfa. Þetta felst t.d. í eftirliti með notkun vímuefnanna og viðbrögðum ef hættuleg einkenni gera vart við sig. Boðið er upp á hreinar sprautur og nálar og þjálfað starfsfólk mætir skjólstæðingum með hlýlegu og fordómalausu viðmóti. Nefúðinn Naloxone fæst líka án endurgjalds, en hann bjargar lífi þeirra sem hafa tekið of stóran skammt af ópíóíðalyfjum, sem og strimlar til að athuga styrkleika lyfjanna eða hvort óvænt efni leynist í þeim. Skjólstæðingar geta líka fengið næringu, sálrænan stuðning, hlý föt og fleira. Í mars 2022 opnaði Rauði krossinn nýtt neyslurými, Ylju. Um tilraunaverkefni til eins árs var að ræða og það lokaði í mars á þessu ári. Tryggð hefur verið áframhaldandi fjármögnun fyrir rekstur rýmisins, en það skortir húsnæði. Síðan rýminu var lokað hafa sýkingar af völdum vímuefnanotknunar í æð rokið upp, með tilheyrandi álagi og kostnaði fyrir heilbrigðiskerfið. Sömu þróun má sjá í nágrannalöndum okkar. Dæmin sanna að þar sem dregið er úr skaðaminnkandi þjónustu eykst álag á aðra þætti heilbrigðiskerfisins og dauðsföllum fjölgar. Neyslurými koma ekki í stað meðferðar. Í draumaheimi myndu öll fara í meðferð og læknast, en því miður er það ekki svo. Sum geta ekki hætt, sama hversu djúpt sem þau virðast sokkin og þurfa bara björgunarhring til að halda lífi og eiga von. Meðferð og skaðaminnkun eru ekki andstæður. Skaðaminnkun hvetur ekki til aukinnar neyslu heldur bætir lísgæði þeirra sem lifa með fíkn og dregur þar með úr ýmsum samfélagslegum skaða. Mannslíf eru í húfi. Á hverju strandar? Tónleikarnir „Vaknaðu!“ voru nýlega haldnir í Hörpu og sendir út á RÚV til þess að vekja athygli á þeirri hræðilegu staðreynd að fjöldi ungs fólks hefur látist af völdum ópíóíðalyfja á undanförnum mánuðum. Í tengslum við tónleikana var efnt til söfnunar til styrktar Rauða krossinum og starfsemi hans á sviði forvarna og skaðaminnkunar. Árangurinn fór fram úr björtustu vonum. Þjóðin vaknaði svo sannarlega og fylkti sér á bak við þetta þarfa málefni. Rauði krossinn hefur þar með fengið fjármagn til að sinna áfram sínu góða starfi um sinn en til þess að hægt verði að halda áfram af fullum krafti vantar aðeins staðsetningu fyrir 200 fermetra neyslurými. Húsnæðið er þegar fyrir hendi (í formi gáma) og fjármagnið er til staðar, en nú bíðum við öll eftir viðbrögðum stjórnvalda, sem enn hafa ekki brugðist við óskum um heppilega staðsetningu. Stungið hefur verið upp á ýmsum stöðum sem ekki þarfnast grenndarkynningar, til dæmis auðri lóð við Skúlagötu þar sem engar framkvæmdir eru ráðgerðar fyrr en 2028. Engin svör hafa borist, enn sem komið er. Mannslíf eru í húfi. Á hverju strandar? Höfundur er söngkona og einn skipuleggjenda tónleikanna Vaknaðu!. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fíkn Mest lesið 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Sjá meira
Flest þekkjum við einhvern sem hefur orðið fíkn að bráð. Fíknin fer ekki í manngreinarálit og því er alls ekki um einsleitan hóp að ræða. Sum ánetjast ung og önnur jafnvel á gamalsaldri. Þau sem leita sér meðferðar hafa oftast einlægan vilja til að snúa við blaðinu en því miður er málið ekki alltaf svo einfalt. Í samfélaginu er nokkuð almenn sátt um nauðsyn þess að styðja við meðferðarúrræði og hjálpa sjúklingum að komast aftur inn í samfélagið. Hins vegar hefur verið talsverður vandræðagangur í málefnum sem varða þau sem ekki ná bata og festast í hinum harða heimi neyslunnar. Enginn ætlar sér að fara þangað. Þar snýst allt um næsta skammt því fráhvörfin eru óbærileg og allt er reynt til að forðast þau. Í mörgum tilfellum kemur sprautan til sögunnar, með allri þeirri auknu hættu sem slíkri neyslu fylgir. Skaðaminnkunarstarfsemi Rauða krossins hefur undanfarin ár verið ómetanlegt ljós í tilveru þeirra verst settu í þessum hópi. Grundvallarmarkmið skaðaminnkunar er að halda fólki á lífi og koma í veg fyrir óafturkræfan skaða sem hlotist getur af vímuefnanotkun, en ekki að koma í veg fyrir notkunina sjálfa. Þetta felst t.d. í eftirliti með notkun vímuefnanna og viðbrögðum ef hættuleg einkenni gera vart við sig. Boðið er upp á hreinar sprautur og nálar og þjálfað starfsfólk mætir skjólstæðingum með hlýlegu og fordómalausu viðmóti. Nefúðinn Naloxone fæst líka án endurgjalds, en hann bjargar lífi þeirra sem hafa tekið of stóran skammt af ópíóíðalyfjum, sem og strimlar til að athuga styrkleika lyfjanna eða hvort óvænt efni leynist í þeim. Skjólstæðingar geta líka fengið næringu, sálrænan stuðning, hlý föt og fleira. Í mars 2022 opnaði Rauði krossinn nýtt neyslurými, Ylju. Um tilraunaverkefni til eins árs var að ræða og það lokaði í mars á þessu ári. Tryggð hefur verið áframhaldandi fjármögnun fyrir rekstur rýmisins, en það skortir húsnæði. Síðan rýminu var lokað hafa sýkingar af völdum vímuefnanotknunar í æð rokið upp, með tilheyrandi álagi og kostnaði fyrir heilbrigðiskerfið. Sömu þróun má sjá í nágrannalöndum okkar. Dæmin sanna að þar sem dregið er úr skaðaminnkandi þjónustu eykst álag á aðra þætti heilbrigðiskerfisins og dauðsföllum fjölgar. Neyslurými koma ekki í stað meðferðar. Í draumaheimi myndu öll fara í meðferð og læknast, en því miður er það ekki svo. Sum geta ekki hætt, sama hversu djúpt sem þau virðast sokkin og þurfa bara björgunarhring til að halda lífi og eiga von. Meðferð og skaðaminnkun eru ekki andstæður. Skaðaminnkun hvetur ekki til aukinnar neyslu heldur bætir lísgæði þeirra sem lifa með fíkn og dregur þar með úr ýmsum samfélagslegum skaða. Mannslíf eru í húfi. Á hverju strandar? Tónleikarnir „Vaknaðu!“ voru nýlega haldnir í Hörpu og sendir út á RÚV til þess að vekja athygli á þeirri hræðilegu staðreynd að fjöldi ungs fólks hefur látist af völdum ópíóíðalyfja á undanförnum mánuðum. Í tengslum við tónleikana var efnt til söfnunar til styrktar Rauða krossinum og starfsemi hans á sviði forvarna og skaðaminnkunar. Árangurinn fór fram úr björtustu vonum. Þjóðin vaknaði svo sannarlega og fylkti sér á bak við þetta þarfa málefni. Rauði krossinn hefur þar með fengið fjármagn til að sinna áfram sínu góða starfi um sinn en til þess að hægt verði að halda áfram af fullum krafti vantar aðeins staðsetningu fyrir 200 fermetra neyslurými. Húsnæðið er þegar fyrir hendi (í formi gáma) og fjármagnið er til staðar, en nú bíðum við öll eftir viðbrögðum stjórnvalda, sem enn hafa ekki brugðist við óskum um heppilega staðsetningu. Stungið hefur verið upp á ýmsum stöðum sem ekki þarfnast grenndarkynningar, til dæmis auðri lóð við Skúlagötu þar sem engar framkvæmdir eru ráðgerðar fyrr en 2028. Engin svör hafa borist, enn sem komið er. Mannslíf eru í húfi. Á hverju strandar? Höfundur er söngkona og einn skipuleggjenda tónleikanna Vaknaðu!.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun