Á veikri jörð vöxum við hvorki né döfnum Elísabet Herdísar Brynjarsdóttir skrifar 11. maí 2023 10:01 Alþjóðlegur dagur hjúkrunar er12. maí. Á hverju ári er ákveðið þema og í ár lítum við til framtíðar. Our nurses, our future er yfirskriftin í ár, eða hjúkrun er framtíð okkar. Kollegar mínir hafa velt framtíðinni fyrir sér í auknum mæli undanfarið, sérstaklega í ljósi örra samfélagslegra breytinga og áhrifum loftslagsbreytinga og mengunar á heilbrigði. Heimsfaraldur hefur kennt okkur margt en mikilvægasti lærdómurinn var sá að við getum ekki einangrað okkur frá heiminum til að hlúa að lýðheilsu okkar og samfélagi. Við stöndum frammi fyrir sameiginlegum áskorunum þvert á landamæri og ein stærsta áskorunin er mengun og afleiðingar hennar á heilbrigði okkar. Þær ákvarðanir sem við tökum hafa áhrif á aðra, og ákvarðanir annarra hafa áhrif á okkur. Í raun er þetta ekki flókið en þetta virðist vefjast fyrir okkur þar sem höfum ekki enn rétt úr kútnum samkvæmt nýjustu skýrslu Milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna. Heilbrigði jarðar er heilbrigði okkar Afleiðingar loftslagsbreytinga á heilbrigði eru gífurlega miklar og er risastórt málefni sem spannar víða um völl. Ákveðnir þættir gera hópa útsettari en aðra fyrir áhrifum loftslagsbreytinga, eins og búseta, grunnheilsa, samfélagsleg staða og samfélagsgerð þess hóps. Þar að auki, getum við ekki talað um loftslagsbreytingar og áhrif þeirra á heilbrigði, án þess að nefna það mikilvægi sem ójöfnuður hefur í því samhengi. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin og Sameinuðu þjóðirnar hafa áður verið mjög skýr í orðum,ræðum og yfirlýsingum – jöfnuður og félagslegir áhrifaþættir heilsu segja meira til um lífsgæði og -líkur þínar en aðrir þættir. Með alvarlegri birtingarmyndum loftslagsbreytinga, sem við verðum að staldra við og veita athygli, er hversu ójöfn dreifing afleiðinga þeirra er í heiminum. Við sjáumaukinn fjölda barna og fullorðna á flótta frá landi sínu því auðlindir þeirra hafa verið arðrændar og innviðirnir standa illa að vígi. Hver ber ábyrgðina á því arðráni? Áhrifin á Íslandi Leiðir til þess að verða útsett fyrir heilsufarslegum áhrifum loftslagsbreytinga eru fjölbreyttar. Til dæmis má nefna ofsaveður, ofsahita, skert loftgæði, vatnsgæði og takmarkað aðgengi að vatni, slæmt fæðuöryggi og fjölgun smitsjúkdóma. Á Íslandi í dag blasir við okkur ákveðin birtingarmynd sem tengist okkar aðstæðum. Þar má nefna ofsaveður, aukið heimilisleysi og fátækt, verri loftgæði, svifryksmengun og útbreiðsla smitsjúkdóma. Við sjáum líka að atvinnurekstur gengur í auknum mæli á auðlindir okkar og það er vert að staldra við og ákveða hverjar afleiðingar verða til lengri tíma, sem og afleiðingar á heilbrigði samfélaga þegar nýjar hugmyndir koma fram á sjónarsviðið í atvinnulífinu. Annar stór áhrifaþáttur eru innviðirnir. Heilbrigðiskerfin okkar og hversu vel eða illa stödd þau eru hafa áhrif á hvernig við náum að styðja við og vernda íbúa í samfélaginu okkar. Þar kemur hjúkrun sterk inn og ég þarf varla að eyða fleiri orðum í það hversu alvarlegur mönnunarvandinn er í heilbrigðiskerfinu okkar, og að án heilbrigðisstarfsfólks og rannsókna okkar verður lítil framþróun. Við hljótum að geta sammælst um mikilvægi þess geta búið við öryggi og vissu um að fá nauðsynlega þjónustu þegar á henni er þörf, sama hver við erum. Þegar samfélagið stendur frammi fyrir aðlögun að aðlagast breyttum aðstæðum, þá þurfa innviðirnir að standa sterkir að vígi. Hjúkrun jarðar Og nú er í raun ansi auðvelt að beina sjónum að hversu mikilvægir hjúkrunarfræðingar eru í þessu öllu saman. Við höfum séð þetta aftur og aftur. Hjúkrunarfræðingar spila lykilhlutverk í forvörnum, málsvarshlutverki, meðferð og eftirfylgd. Frá fæðingu til dauða. Lýðheilsumál er tungumál okkar og við eigum að láta okkur loftslagsbreytingar og mengun varða – svo einfalt er það fyrir mér. Hjúkrunarfræðingar um allan heim eru í framlínunni að þrýsta á yfirvöld í sínum löndum til að bregðast við og styðjast að sjálfsögðu við rannsóknir í öllu sínu málsvarastarfi. Hjúkrunarfræðingar halda fræðsluerindi á ýmsum vettvöngum, standa fyrir fjöldamótmælum, stofna félög og vinna að því að búa til kennsluefni fyrir öll skólastig um áhrif mengunar og loftslagsbreytinga á heilbrigði og lausnir til aðgerða. En í umræðu um loftslagsbreytingar þróast þetta oft mjög hratt út í að einblína á tölur, líkön og spár. Við erum líka, sem hjúkrunarfræðingar, í kjöraðstöðu til að beina ljósinu ávallt að mannúðinni, mannréttindum, fólkinu sem við erum að tala um og fyrir. Finna sögurnar, og láta þær heyrast. Kjarninn okkar er virðing fyrir lífi, og þegar við fjöllum um heilbrigði jarðar birtist þetta á svo fallegan hátt. Við erum í lykilstöðu til að gera eitthvað. Ákall til hjúkrunarfræðinga endurvakið Árið 2021 birtist í Tímariti íslenskra hjúkrunarfræðinga Ákall til hjúkrunarfræðinga um þátttöku í að varðveita heilbrigði jarðar frá fjölmörgum leiðtogum í hjúkrun. Í greininni er meðal annars því velt upp hvort ekki sé orðið tímabært að stofna fagdeild hjúkrunar fyrir heilbrigði jarðar. Ég vil endurvekja þetta ákall hér með og kalla eftir öllum áhugasömum hjúkrunarfræðingum sem vilja beita sér fyrir umhverfinu, jörðinni og lýðheilsu til þess að stofna fagdeildina. Kýlum á þetta. Jörðin þarfnast hjúkrunar og við þörfnumst jarðarinnar og auðlinda hennar, á sjálfbæran hátt. Þetta er vandmeðfarið jafnvægi sem mannkynið hefur raskað en nú skulum við hjúkra og líkna það samband og byggja það aftur upp, með það hugfast að stuðla að sjálfbærum og bjartari samfélögum. Hjúkrun er framtíð okkar. Höfundur er hjúkrunarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Mest lesið Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson Skoðun Halldór 21.09.2024 Halldór Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Hvað á ég að gera í því? María Rut Hinriksdóttir skrifar Skoðun Gætum við verið betri hvert við annað? Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon skrifar Skoðun Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Sjá meira
Alþjóðlegur dagur hjúkrunar er12. maí. Á hverju ári er ákveðið þema og í ár lítum við til framtíðar. Our nurses, our future er yfirskriftin í ár, eða hjúkrun er framtíð okkar. Kollegar mínir hafa velt framtíðinni fyrir sér í auknum mæli undanfarið, sérstaklega í ljósi örra samfélagslegra breytinga og áhrifum loftslagsbreytinga og mengunar á heilbrigði. Heimsfaraldur hefur kennt okkur margt en mikilvægasti lærdómurinn var sá að við getum ekki einangrað okkur frá heiminum til að hlúa að lýðheilsu okkar og samfélagi. Við stöndum frammi fyrir sameiginlegum áskorunum þvert á landamæri og ein stærsta áskorunin er mengun og afleiðingar hennar á heilbrigði okkar. Þær ákvarðanir sem við tökum hafa áhrif á aðra, og ákvarðanir annarra hafa áhrif á okkur. Í raun er þetta ekki flókið en þetta virðist vefjast fyrir okkur þar sem höfum ekki enn rétt úr kútnum samkvæmt nýjustu skýrslu Milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna. Heilbrigði jarðar er heilbrigði okkar Afleiðingar loftslagsbreytinga á heilbrigði eru gífurlega miklar og er risastórt málefni sem spannar víða um völl. Ákveðnir þættir gera hópa útsettari en aðra fyrir áhrifum loftslagsbreytinga, eins og búseta, grunnheilsa, samfélagsleg staða og samfélagsgerð þess hóps. Þar að auki, getum við ekki talað um loftslagsbreytingar og áhrif þeirra á heilbrigði, án þess að nefna það mikilvægi sem ójöfnuður hefur í því samhengi. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin og Sameinuðu þjóðirnar hafa áður verið mjög skýr í orðum,ræðum og yfirlýsingum – jöfnuður og félagslegir áhrifaþættir heilsu segja meira til um lífsgæði og -líkur þínar en aðrir þættir. Með alvarlegri birtingarmyndum loftslagsbreytinga, sem við verðum að staldra við og veita athygli, er hversu ójöfn dreifing afleiðinga þeirra er í heiminum. Við sjáumaukinn fjölda barna og fullorðna á flótta frá landi sínu því auðlindir þeirra hafa verið arðrændar og innviðirnir standa illa að vígi. Hver ber ábyrgðina á því arðráni? Áhrifin á Íslandi Leiðir til þess að verða útsett fyrir heilsufarslegum áhrifum loftslagsbreytinga eru fjölbreyttar. Til dæmis má nefna ofsaveður, ofsahita, skert loftgæði, vatnsgæði og takmarkað aðgengi að vatni, slæmt fæðuöryggi og fjölgun smitsjúkdóma. Á Íslandi í dag blasir við okkur ákveðin birtingarmynd sem tengist okkar aðstæðum. Þar má nefna ofsaveður, aukið heimilisleysi og fátækt, verri loftgæði, svifryksmengun og útbreiðsla smitsjúkdóma. Við sjáum líka að atvinnurekstur gengur í auknum mæli á auðlindir okkar og það er vert að staldra við og ákveða hverjar afleiðingar verða til lengri tíma, sem og afleiðingar á heilbrigði samfélaga þegar nýjar hugmyndir koma fram á sjónarsviðið í atvinnulífinu. Annar stór áhrifaþáttur eru innviðirnir. Heilbrigðiskerfin okkar og hversu vel eða illa stödd þau eru hafa áhrif á hvernig við náum að styðja við og vernda íbúa í samfélaginu okkar. Þar kemur hjúkrun sterk inn og ég þarf varla að eyða fleiri orðum í það hversu alvarlegur mönnunarvandinn er í heilbrigðiskerfinu okkar, og að án heilbrigðisstarfsfólks og rannsókna okkar verður lítil framþróun. Við hljótum að geta sammælst um mikilvægi þess geta búið við öryggi og vissu um að fá nauðsynlega þjónustu þegar á henni er þörf, sama hver við erum. Þegar samfélagið stendur frammi fyrir aðlögun að aðlagast breyttum aðstæðum, þá þurfa innviðirnir að standa sterkir að vígi. Hjúkrun jarðar Og nú er í raun ansi auðvelt að beina sjónum að hversu mikilvægir hjúkrunarfræðingar eru í þessu öllu saman. Við höfum séð þetta aftur og aftur. Hjúkrunarfræðingar spila lykilhlutverk í forvörnum, málsvarshlutverki, meðferð og eftirfylgd. Frá fæðingu til dauða. Lýðheilsumál er tungumál okkar og við eigum að láta okkur loftslagsbreytingar og mengun varða – svo einfalt er það fyrir mér. Hjúkrunarfræðingar um allan heim eru í framlínunni að þrýsta á yfirvöld í sínum löndum til að bregðast við og styðjast að sjálfsögðu við rannsóknir í öllu sínu málsvarastarfi. Hjúkrunarfræðingar halda fræðsluerindi á ýmsum vettvöngum, standa fyrir fjöldamótmælum, stofna félög og vinna að því að búa til kennsluefni fyrir öll skólastig um áhrif mengunar og loftslagsbreytinga á heilbrigði og lausnir til aðgerða. En í umræðu um loftslagsbreytingar þróast þetta oft mjög hratt út í að einblína á tölur, líkön og spár. Við erum líka, sem hjúkrunarfræðingar, í kjöraðstöðu til að beina ljósinu ávallt að mannúðinni, mannréttindum, fólkinu sem við erum að tala um og fyrir. Finna sögurnar, og láta þær heyrast. Kjarninn okkar er virðing fyrir lífi, og þegar við fjöllum um heilbrigði jarðar birtist þetta á svo fallegan hátt. Við erum í lykilstöðu til að gera eitthvað. Ákall til hjúkrunarfræðinga endurvakið Árið 2021 birtist í Tímariti íslenskra hjúkrunarfræðinga Ákall til hjúkrunarfræðinga um þátttöku í að varðveita heilbrigði jarðar frá fjölmörgum leiðtogum í hjúkrun. Í greininni er meðal annars því velt upp hvort ekki sé orðið tímabært að stofna fagdeild hjúkrunar fyrir heilbrigði jarðar. Ég vil endurvekja þetta ákall hér með og kalla eftir öllum áhugasömum hjúkrunarfræðingum sem vilja beita sér fyrir umhverfinu, jörðinni og lýðheilsu til þess að stofna fagdeildina. Kýlum á þetta. Jörðin þarfnast hjúkrunar og við þörfnumst jarðarinnar og auðlinda hennar, á sjálfbæran hátt. Þetta er vandmeðfarið jafnvægi sem mannkynið hefur raskað en nú skulum við hjúkra og líkna það samband og byggja það aftur upp, með það hugfast að stuðla að sjálfbærum og bjartari samfélögum. Hjúkrun er framtíð okkar. Höfundur er hjúkrunarfræðingur.
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun
Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun