MÍR dregur saman seglin eftir sjötíu ára starf Kjartan Kjartansson skrifar 1. maí 2023 09:00 Starfsemi MÍR liggur nú í dvala eftir að aðalfundur félagsins samþykkti að hætta rekstri þess í þáverandi mynd í fyrra. Unnið er að stofnun styrktarsjóðs í staðinn. Vísir/Vilhelm Sögufrægt menningarfélag Íslands og Rússlands sem státaði um tíma af á annað þúsund félögum og helstu jöfrum íslenskra bókmennta ákvað að hætta fyrri rekstri sínum og selja húsnæði sitt í fyrra. Samskipti félagsins við rússneska sendiráðið höfðu farið stirðnandi á undanförnum árum. MÍR, Menningartengsl Íslands og Rússlands, var stofnað af íslenskum menntamönnum og verkalýðsleiðtogum sem voru hallir undir Sovétríkin á upphafsárum kalda stríðsins árið 1950. Félagið hét þá Menningartengsl Íslands og Ráðstjórnarríkjanna, skammstafað MÍR sem þýðir bæðir „friður“ og „heimur“ á rússnesku. Nóbelsskáldið Halldór Laxness var fyrsti forseti félagsins og Þórbergur Þórðarson, rithöfundur, varaforseti. Helsti hvatamaðurinn að stofnun félagsins var Kristinn E. Andrésson, útgefandi og þingmaður Sameiningarflokks alþýðu - Sósíalistaflokksins. Markmiðið með félagsskapnum var að skapa menningartengsl milli þjóðanna, meðal annars með því að afla heimilda frá Sovétríkjunum, útvega kvikmyndir, bækur og tímarit, kynna Íslendingum menningu, vísindi og þjóðfélagshætti Sovétþjóðanna, gangast fyrir fræðsluerindum og greiða fyrir ferðalögum þangað. Húsnæði MÍR er á fyrstu hæð Hverfisgötu 105. Það hefur meðal annars verið leigt út undir spænskukennslu. Til stendur að selja húsnæðið.Vísir/Vilhelm Félaginu ofviða að reka stóra fasteign Hvorki innrás Sovétríkjanna í Tékkóslóvakíu árið 1968 né fall þeirra árið 1991 stöðvaði starfsemi MÍR jafnvel þó að raddir um það hafi heyrst innan þess á þeim tíma. Dvínandi félagafjöldi og rýrnandi tekjur af félagsgjöldum undanfarin ár varð hins vegar á endanum til þess að samþykkt var samhljóða að hætta rekstri þess í þáverandi mynd á aðalfundi í júní í fyrra. Samhliða var ákveðið að færa allar eignir félagsins í sjálfseignarstofnunina Menningarsjóðinn MÍR og selja húsnæði félagsins að Hverfisgötu 105 í Reykjavík. Ágóðinn af sölunni á að mynda stofnfé sjóðs sem er ætlað að styrkja menningarstarfsemi sem tengist menningu og sögu Rússlands. Einar Bragason, formaður stjórnar MÍR, segir félagið hafa verið nokkuð stórt og öflugt á sínum tíma. Þegar mest lét voru félagar vel á annað þúsund en nú eru þeir innan við hundrað. „Það hefur fækkað mjög í félaginu. Það er orðinn lítill áhugi á því sem við erum að reyna að gera. Það er algerlega tilhæfulaust að hanga á þessari fasteign og reka hana út á ekki neitt raunverulega. Ég held að þetta sé bara í samræmi við breytta tíma. Að reka svona stóra fasteign er bara félaginu ofviða,“ segir Einar. Kostnaður við að halda húsnæðinu gangandi hafi farið hækkandi og félagsgjöld standi ekki undir nokkrum sköpuðum hlut. Brösulega hafi gengið að leigja húsnæðið út. Stjórn MÍR. Einar Bragason, formaður, situr við enda borðsins.MÍR Gestirnir stundum teljandi á fingrum annarrar handar MÍR hélt úti vikulegum kvikmyndasýningum og reglulegum upplestrarkvöldum. Um árabil hélt það kaffi- og kökuboð á verkalýðsdaginn 1. maí. Undir það síðasta voru gestir á kvikmyndasýningum allt frá þremur til sjö talsins, að sögn Einars. Stærri viðburðir hafi verið af skornum skammti undanfarin ár. Allt starf félagsins var unnið í sjálfboðavinnu og segir Einar að þau hafi verið orðin fá sem sinntu því. „Það bara helgast af því að það er heilmikil vinna sem maður hefur bara ekki tíma eða krafta í,“ segir hann. Ætlunin er þó ekki að hætta rekstri félagsins alfarið. Kaupa á lítið húsnæði undir eigur félagsins og minni samkomur. Þó að félagið hafi gefið stórt kvikmyndafilmusafn sitt Kvikmyndasafni Íslands á það enn nokkuð öflugt bókasafn auk ýmissa rússneskra listmuna. Stjórnmál annað en menning Breytt starfsemi MÍR var samþykkt aðeins fjórum mánuðum eftir að Rússar réðust inn í Úkraínu. Einar segir innrásina ekki hafa átt beinan þátt í þeirri ákvörðun að hætta rekstri MÍR í fyrri mynd. Ýmsir haldi að MÍR sé pólitískt félag en svo sé ekki. „Það voru í sjálfu sér ekki rök í þessu máli. Það var búið að ræða þetta innan félagsins í dálítinn tíma. Þetta er bara okkar leið að koma peningunum í sjóð og þá geta menn sótt um styrki til menningartengdra hluta. Því við ætlum nú ekki að fara að skilja við rúsneska menningu þó að það séu snargeðveikir menn við stjórn þarna núna. Stjórnmál eru annað en menning. Hún getur lifað þó að við séum ekki að blanda okkur í þessa pólitík þarna,“ segir hann. Rússneska sendiráðið sleit samskiptum við MÍR fyrir nokkrum árum en eftir sendiherraskipti þar var reynt að lappa upp á tengslin.Vísir/Vilhelm Sendiherrann sleit samskiptum vegna öryggisgæslu fyrir fána Samskipti MÍR við rússneska sendiráðið á Íslandi voru engin orðin áður en til innrásarinnar kom. Sendiráðið hafði í gegnum tíðina meðal annars aðstoðað við að fá gesti á viðburði og tekið þátt í uppákomum á þess vegum. Anton Vasiliev, þáverandi sendiherra, sleit samskiptunum sjálfur um tveimur árum áður. Einar nefnir í því samhengi uppákomu í tengslum við hátíðarhöld vegna 75 ára afmælis loka síðari heimsstyrjaldarinnar. Hermenn Rauða hersins veifa sovéska fánanum af þaki þýska Ríkisdagsins í Berlín 30. apríl 1945. Fánann vildi þáverandi sendiherra Rússlands að MÍR hefði til sýningar með öryggisgæslu.Vísir/Getty Vasiliev hafi þá viljað að MÍR hefði í salakynnum sínum sovéskan fána sem liðsmenn Rauða hersins drógu að húni á þýska þinghúsinu í Berlín þegar þeir náðu borginni á sitt vald árið 1945. Sendiherrann hafi ætlast til þess að félagið keypti öryggisgæslu fyrir þær merku stríðsminjar. Stjórn MÍR sagðist hvorki hafa mannskap né fjármuni til þess. „Þetta fór óskaplega illa í hann. Ég held að hann hafi haldið að við sætum á einhverjum digrum sjóðum sem var alls ekki til að dreifa. Við höfðum enga möguleika á því að kosta svona og sögðum það bara skýrt. Hann var ekki tilbúinn að skilja það. Eftir það var bara alveg slit,“ segir Einar. „Það var kominn strax þá hugur í Rússana að veiða alla í eitthvert net að við yrðum bara hluti af þeirra pólitíska kerfi sem við vorum ekki tilbúin að gangast inn í.“ Núverandi sendiherra hafi síðan reynt að koma á tengslum aftur með milligöngu Íslendings. „Þá vantar náttúrulega vini. Þeir finna alveg og sjá að við erum nú ekki hrifin af þessu brölti þeirra í Úkraínu Íslendingar almennt,“ segir Einar. Rússland Menning Félagasamtök Mest lesið Segist hafa tryllst þegar Hafdís hótaði forræðissviptingu Innlent Bein útsending: Páfakjör í Páfagarði Erlent „Hann var með háðslegt glott, þetta var svo lítið mál“ Innlent Sagðir hafa stolið viðkvæmum rannsóknargögnum frá lögreglu og saksóknara Innlent Segjast hafa skotið niður indverskar herþotur Erlent Moskítóflugur muni koma til Íslands Innlent Vilja að ríkisstarfsmenn geti starfað til 73 ára aldurs Innlent Auka njósnir og eftirlit á Grænlandi Erlent Borin út úr Bríetartúni: „Það er búið að ræna mig öllu“ Innlent Sex evrópskir utanríkisráðherrar skora á Ísrael Innlent Fleiri fréttir Efla eftirlit með áfengissölu á íþróttaleikjum Páfaspenna, drykkjulæti og umdeildur útburður „Hann var með háðslegt glott, þetta var svo lítið mál“ Skora á stjórnvöld að skoða áhrifin af hærra veiðigjaldi á Vestfirði Konan í gæsluvarðhaldi í mánuð til viðbótar Sagðir hafa stolið viðkvæmum rannsóknargögnum frá lögreglu og saksóknara Bein útsending: Staða ungs fatlaðs fólks á húsnæðis- og leigumarkaði Segist hafa tryllst þegar Hafdís hótaði forræðissviptingu Ekkert sem bendi til málþófs um veiðigjöld Þeir sem gangi inn sem páfaefni gangi út sem kardinálar Skorað á Ísraela og átök hafin milli Indlands og Pakistans Ekki hægt að renna sér í Lágafellslaug næstu vikuna Rekstur Reykjanesbæjar fram úr vonum vegna hærri útsvarstekna Veiðigjöldin enn rædd en þó ekki á dagskrá í dag Sex evrópskir utanríkisráðherrar skora á Ísrael Stútur á 106 þar sem hámarkshraði var sextíu Vilja að ríkisstarfsmenn geti starfað til 73 ára aldurs Alþingi hafi mistekist að tryggja þjóðinni eðlilegan hlut Boða sprengingar við Hvammsvirkjun í allt sumar Moskítóflugur muni koma til Íslands Áberandi ráðamenn „keppist við að hnykla vöðva sína, beita hótunum og þvingunum“ Ekki inni í myndinni að fyrirkomulag hvalveiða haldist óbreytt Fékk rætin skilaboð vegna veðmála eftir að hafa klikkað á vítum Borin út úr Bríetartúni: „Það er búið að ræna mig öllu“ Álfurinn í landsliðsbúningi í ár Líflátshótanir í kjölfar veðmála og óttaslegin eftir útburð Þrír fluttir á sjúkrahús eftir umferðarslys við Smáralind Ekki talin yfirvofandi hætta en maðurinn geti orðið hættulegur Núverandi fyrirkomulag „virðist hylma yfir ábyrgð og gagnsæi“ Ítarleg skýrsla á borði ráðherra Sjá meira
MÍR, Menningartengsl Íslands og Rússlands, var stofnað af íslenskum menntamönnum og verkalýðsleiðtogum sem voru hallir undir Sovétríkin á upphafsárum kalda stríðsins árið 1950. Félagið hét þá Menningartengsl Íslands og Ráðstjórnarríkjanna, skammstafað MÍR sem þýðir bæðir „friður“ og „heimur“ á rússnesku. Nóbelsskáldið Halldór Laxness var fyrsti forseti félagsins og Þórbergur Þórðarson, rithöfundur, varaforseti. Helsti hvatamaðurinn að stofnun félagsins var Kristinn E. Andrésson, útgefandi og þingmaður Sameiningarflokks alþýðu - Sósíalistaflokksins. Markmiðið með félagsskapnum var að skapa menningartengsl milli þjóðanna, meðal annars með því að afla heimilda frá Sovétríkjunum, útvega kvikmyndir, bækur og tímarit, kynna Íslendingum menningu, vísindi og þjóðfélagshætti Sovétþjóðanna, gangast fyrir fræðsluerindum og greiða fyrir ferðalögum þangað. Húsnæði MÍR er á fyrstu hæð Hverfisgötu 105. Það hefur meðal annars verið leigt út undir spænskukennslu. Til stendur að selja húsnæðið.Vísir/Vilhelm Félaginu ofviða að reka stóra fasteign Hvorki innrás Sovétríkjanna í Tékkóslóvakíu árið 1968 né fall þeirra árið 1991 stöðvaði starfsemi MÍR jafnvel þó að raddir um það hafi heyrst innan þess á þeim tíma. Dvínandi félagafjöldi og rýrnandi tekjur af félagsgjöldum undanfarin ár varð hins vegar á endanum til þess að samþykkt var samhljóða að hætta rekstri þess í þáverandi mynd á aðalfundi í júní í fyrra. Samhliða var ákveðið að færa allar eignir félagsins í sjálfseignarstofnunina Menningarsjóðinn MÍR og selja húsnæði félagsins að Hverfisgötu 105 í Reykjavík. Ágóðinn af sölunni á að mynda stofnfé sjóðs sem er ætlað að styrkja menningarstarfsemi sem tengist menningu og sögu Rússlands. Einar Bragason, formaður stjórnar MÍR, segir félagið hafa verið nokkuð stórt og öflugt á sínum tíma. Þegar mest lét voru félagar vel á annað þúsund en nú eru þeir innan við hundrað. „Það hefur fækkað mjög í félaginu. Það er orðinn lítill áhugi á því sem við erum að reyna að gera. Það er algerlega tilhæfulaust að hanga á þessari fasteign og reka hana út á ekki neitt raunverulega. Ég held að þetta sé bara í samræmi við breytta tíma. Að reka svona stóra fasteign er bara félaginu ofviða,“ segir Einar. Kostnaður við að halda húsnæðinu gangandi hafi farið hækkandi og félagsgjöld standi ekki undir nokkrum sköpuðum hlut. Brösulega hafi gengið að leigja húsnæðið út. Stjórn MÍR. Einar Bragason, formaður, situr við enda borðsins.MÍR Gestirnir stundum teljandi á fingrum annarrar handar MÍR hélt úti vikulegum kvikmyndasýningum og reglulegum upplestrarkvöldum. Um árabil hélt það kaffi- og kökuboð á verkalýðsdaginn 1. maí. Undir það síðasta voru gestir á kvikmyndasýningum allt frá þremur til sjö talsins, að sögn Einars. Stærri viðburðir hafi verið af skornum skammti undanfarin ár. Allt starf félagsins var unnið í sjálfboðavinnu og segir Einar að þau hafi verið orðin fá sem sinntu því. „Það bara helgast af því að það er heilmikil vinna sem maður hefur bara ekki tíma eða krafta í,“ segir hann. Ætlunin er þó ekki að hætta rekstri félagsins alfarið. Kaupa á lítið húsnæði undir eigur félagsins og minni samkomur. Þó að félagið hafi gefið stórt kvikmyndafilmusafn sitt Kvikmyndasafni Íslands á það enn nokkuð öflugt bókasafn auk ýmissa rússneskra listmuna. Stjórnmál annað en menning Breytt starfsemi MÍR var samþykkt aðeins fjórum mánuðum eftir að Rússar réðust inn í Úkraínu. Einar segir innrásina ekki hafa átt beinan þátt í þeirri ákvörðun að hætta rekstri MÍR í fyrri mynd. Ýmsir haldi að MÍR sé pólitískt félag en svo sé ekki. „Það voru í sjálfu sér ekki rök í þessu máli. Það var búið að ræða þetta innan félagsins í dálítinn tíma. Þetta er bara okkar leið að koma peningunum í sjóð og þá geta menn sótt um styrki til menningartengdra hluta. Því við ætlum nú ekki að fara að skilja við rúsneska menningu þó að það séu snargeðveikir menn við stjórn þarna núna. Stjórnmál eru annað en menning. Hún getur lifað þó að við séum ekki að blanda okkur í þessa pólitík þarna,“ segir hann. Rússneska sendiráðið sleit samskiptum við MÍR fyrir nokkrum árum en eftir sendiherraskipti þar var reynt að lappa upp á tengslin.Vísir/Vilhelm Sendiherrann sleit samskiptum vegna öryggisgæslu fyrir fána Samskipti MÍR við rússneska sendiráðið á Íslandi voru engin orðin áður en til innrásarinnar kom. Sendiráðið hafði í gegnum tíðina meðal annars aðstoðað við að fá gesti á viðburði og tekið þátt í uppákomum á þess vegum. Anton Vasiliev, þáverandi sendiherra, sleit samskiptunum sjálfur um tveimur árum áður. Einar nefnir í því samhengi uppákomu í tengslum við hátíðarhöld vegna 75 ára afmælis loka síðari heimsstyrjaldarinnar. Hermenn Rauða hersins veifa sovéska fánanum af þaki þýska Ríkisdagsins í Berlín 30. apríl 1945. Fánann vildi þáverandi sendiherra Rússlands að MÍR hefði til sýningar með öryggisgæslu.Vísir/Getty Vasiliev hafi þá viljað að MÍR hefði í salakynnum sínum sovéskan fána sem liðsmenn Rauða hersins drógu að húni á þýska þinghúsinu í Berlín þegar þeir náðu borginni á sitt vald árið 1945. Sendiherrann hafi ætlast til þess að félagið keypti öryggisgæslu fyrir þær merku stríðsminjar. Stjórn MÍR sagðist hvorki hafa mannskap né fjármuni til þess. „Þetta fór óskaplega illa í hann. Ég held að hann hafi haldið að við sætum á einhverjum digrum sjóðum sem var alls ekki til að dreifa. Við höfðum enga möguleika á því að kosta svona og sögðum það bara skýrt. Hann var ekki tilbúinn að skilja það. Eftir það var bara alveg slit,“ segir Einar. „Það var kominn strax þá hugur í Rússana að veiða alla í eitthvert net að við yrðum bara hluti af þeirra pólitíska kerfi sem við vorum ekki tilbúin að gangast inn í.“ Núverandi sendiherra hafi síðan reynt að koma á tengslum aftur með milligöngu Íslendings. „Þá vantar náttúrulega vini. Þeir finna alveg og sjá að við erum nú ekki hrifin af þessu brölti þeirra í Úkraínu Íslendingar almennt,“ segir Einar.
Rússland Menning Félagasamtök Mest lesið Segist hafa tryllst þegar Hafdís hótaði forræðissviptingu Innlent Bein útsending: Páfakjör í Páfagarði Erlent „Hann var með háðslegt glott, þetta var svo lítið mál“ Innlent Sagðir hafa stolið viðkvæmum rannsóknargögnum frá lögreglu og saksóknara Innlent Segjast hafa skotið niður indverskar herþotur Erlent Moskítóflugur muni koma til Íslands Innlent Vilja að ríkisstarfsmenn geti starfað til 73 ára aldurs Innlent Auka njósnir og eftirlit á Grænlandi Erlent Borin út úr Bríetartúni: „Það er búið að ræna mig öllu“ Innlent Sex evrópskir utanríkisráðherrar skora á Ísrael Innlent Fleiri fréttir Efla eftirlit með áfengissölu á íþróttaleikjum Páfaspenna, drykkjulæti og umdeildur útburður „Hann var með háðslegt glott, þetta var svo lítið mál“ Skora á stjórnvöld að skoða áhrifin af hærra veiðigjaldi á Vestfirði Konan í gæsluvarðhaldi í mánuð til viðbótar Sagðir hafa stolið viðkvæmum rannsóknargögnum frá lögreglu og saksóknara Bein útsending: Staða ungs fatlaðs fólks á húsnæðis- og leigumarkaði Segist hafa tryllst þegar Hafdís hótaði forræðissviptingu Ekkert sem bendi til málþófs um veiðigjöld Þeir sem gangi inn sem páfaefni gangi út sem kardinálar Skorað á Ísraela og átök hafin milli Indlands og Pakistans Ekki hægt að renna sér í Lágafellslaug næstu vikuna Rekstur Reykjanesbæjar fram úr vonum vegna hærri útsvarstekna Veiðigjöldin enn rædd en þó ekki á dagskrá í dag Sex evrópskir utanríkisráðherrar skora á Ísrael Stútur á 106 þar sem hámarkshraði var sextíu Vilja að ríkisstarfsmenn geti starfað til 73 ára aldurs Alþingi hafi mistekist að tryggja þjóðinni eðlilegan hlut Boða sprengingar við Hvammsvirkjun í allt sumar Moskítóflugur muni koma til Íslands Áberandi ráðamenn „keppist við að hnykla vöðva sína, beita hótunum og þvingunum“ Ekki inni í myndinni að fyrirkomulag hvalveiða haldist óbreytt Fékk rætin skilaboð vegna veðmála eftir að hafa klikkað á vítum Borin út úr Bríetartúni: „Það er búið að ræna mig öllu“ Álfurinn í landsliðsbúningi í ár Líflátshótanir í kjölfar veðmála og óttaslegin eftir útburð Þrír fluttir á sjúkrahús eftir umferðarslys við Smáralind Ekki talin yfirvofandi hætta en maðurinn geti orðið hættulegur Núverandi fyrirkomulag „virðist hylma yfir ábyrgð og gagnsæi“ Ítarleg skýrsla á borði ráðherra Sjá meira