Koma flóttamanna til landsins hefur farið nokkuð hægt af stað á fyrstu dögum ársins, miðað við undanfarna mánuði, en um hundrað flóttamenn hafa komið til landsins frá áramótum. Enn er meirihluti flóttamanna sem hingað leita að koma frá Úkraínu og Venesúela, eða um sextíu prósent.
Gylfi Þór Þorsteinsson, aðgerðarstjóri móttöku flóttamanna, segir það ekki endilega til marks um framhaldið og bendir á að um sé að ræða mikinn fjölda miðað við undanfarin ár. Þá sé dýrt að fljúga til Ísland þessa dagana, sérstaklega frá Póllandi þaðan sem margir flóttamenn frá Úkraínu koma.
Óvissan sé áfram mikil þegar kemur að flóttamönnum og miða spár við hámarksfjölda.
„Áætlanir okkar gera ráð fyrir að við séum að taka á móti svipuðum fjölda á þessu ári eins og á því síðasta eða einhvers staðar á milli fjögur til fimm þúsund manns. Við erum að sjá það reyndar í nágrannaríkjunum að þar er að aukast flótti til dæmis frá Tyrklandi, hvort það eigi síðan eftir að raungerast hér á Íslandi á eftir að koma í ljós,“ segir Gylfi og bætir við að ástandið sé sömuleiðis slæmt víðar.
„Eins og frá Palestínu og Sýrlandi og þaðan sem fólk er að koma líka. Auðvitað má líka líta sem svo á að það megi lítið út af bregða á þessum svæðum í kringum Úkraínu til þess að fólk fari enn meira á flótta,“ segir hann.
Engin heildstæð löggjöf til í málaflokknum
Fjögur sveitarfélög, Reykjavík, Akureyri, Reykjanesbær og Árborg, hafa undirritað samning við ríkið um samræmda móttöku ríflega tvö þúsund flóttamanna. Ekki allir flóttamenn þurfa á úrræðinu að halda en þó er um að ræða stóran hluta þeirra.
Guðmundur Ingi Guðbrandsson, félags- og vinnumarkaðsráðherra, bindur vonir við að á vormánuðum verði þau komin með tíu samninga og hvetur hann fleiri sveitarfélög taki þátt en ríkið tekur þátt í kostnaðinum. Unnið sé að heildstæðri stefnumótun þegar kemur að málaflokknum.
„Það sem að slær mann talsvert er að það er ekki til nein löggjöf um móttöku, þjónustu og aðlögun flóttafólks og innflytjenda í íslensku samfélagi. Það er mál sem að ég er að skoða núna og er að vonast til að við getum komið með frumvarp í haust,“ segir Guðmundur Ingi en slík löggjöf er til staðar á Norðurlöndunum.
Nálgast þurfi verkefnið til lengri tíma
Einnig þurfi að huga að húsnæðismálum fyrir flóttamenn.
„Þetta er ein stærsta áskorunin sem að er í gangi núna, það er að finna húsnæði fyrir fólk. Við erum líka með vinnu í gangi við að skoða hvernig getum við reynt að mæta þessu til lengri framtíðar og ég held að það sé mikilvæg vinna sem við erum ekki komin með niðurstöðu í enn þá,“ segir hann.
Samningarnir sem þegar hafa verið undirritaðir eru til eins árs en úrræðið er þó hugsað til þriggja ára, þurfi fólk áfram á þjónustu að halda. Ráðherrann bindur vonir við að hægt verði að hefja viðræður um lengri samningstíma síðar í ár.
Nauðsynlegt sé að bregðast við, ekki aðeins vegna stríðsins í Úkraínu heldur einnig vegna annarra áskorana, til að mynda loftslagsbreytinga, sem muni óhjákvæmilega leiða til aukins fjölda fólks á flótta.
„Þá þurfum við að gera ráð fyrir því að við séum ekki lengur með skammtímaverkefni að takast á við þennan aukna fjölda, heldur sé þetta meira allavega til nokkurra ára og það er svolítið verkefnið núna, að fara úr skammtímaviðbrögðum yfir í langtímaviðbrögð,“ segir Guðmundur Ingi.
