Nei, ekki barnið mitt! Skúli Bragi Geirdal skrifar 1. nóvember 2022 12:00 „Barnið mitt leggur ekki aðra í einelti.“ Þetta hugsum við flest um börnin okkar. Samt hefur að tæpur fjórðungur (23%) barna og ungmenna á aldrinum 9-18 ára upplifað einelti á netinu, í símanum eða tölvuleikjum sl. 12 mánuði samkvæmt nýrri skýrslu Fjölmiðlanefndar og Menntavísindastofnunar um börn og netmiðla. Í öllum eineltismálum eru bæði þolendur og gerendur. Þar með getum við ekki horft framhjá þeirri staðreynd að á sama tíma og börn verða fyrir einelti er jafnframt hluti barna sem leggja aðra í einelti. En hvaðan koma þessi börn sem eru gerendur eineltis ef ekkert foreldri á barn sem er gerandi? Það er í eðli okkar foreldra að vilja vernda börnin okkar. Við erum því flest fljót að bregðast við þegar við heyrum að barnið okkar hafi verið lagt í einelti. Við trúum barninu, grípum til aðgerða og reynum að gera allt sem í okkar valdi stendur til þess að bæta stöðu mála. En hvað gerist þegar að við heyrum að barnið okkar hafi lagt annað barn í einelti? Trúum við því sem sagt er og gerum við eitthvað til að bregðast við, annað en efast um það sem við heyrum? Tæpur fimmtungur upplifað hótanir eða útilokanir Eitt af hverjum fjórum börnum og ungmennum á aldrinum 9-18 ára hafa fengið sendar ljótar athugasemdir á netinu, í tölvuleik eða á samfélagsmiðlum, 17% hafa upplifað hótanir og 18% hafa upplifað útilokanir frá hópum á netinu. Þetta er því miður veruleiki margra barna á Íslandi. Vandinn hverfur ekkert þótt við lokum augunum fyrir þessari tölfræði. Hann hverfur heldur ekki með því að afneita honum, kenna öðrum um eða láta eins og ekkert sé. Það er ekki nóg að foreldrar þolenda bregðist við, heldur þurfa allir foreldrar að eiga hlut að máli. Myndbirtingar sem valda reiði Alls höfðu 14% grunnskólanema í 4.-10. bekk og 16% framhaldsskólanema reiðst eða komist í uppnám vegna myndbirtinga af þeim á netinu undanfarna 12 mánuði. Stúlkur voru þar í miklum meirihluta þar sem fjórðungur (25%) á aldrinum 13-18 ára hafði upplifað slíkt í samanburði við 13% stráka. Viðbrögð við myndbirtingum sem valda reiði eða leiða 57% báðu þann sem birti myndina að eyða henni 23% gerðu ekki neitt 10% sögðu foreldrum, kennara eða fullorðnum frá Viðbrögð við leiðinlegum kommentum 41% gerðu ekkert 19% eyddu kommentinu 9% sögðu foreldrum, kennara eða fullorðnum frá Af hverju leita aðeins 10% barna og ungmenna til foreldra eða þeirra sem eldri eru í þessum erfiðu aðstæðum? Af hverju felast algengustu viðbrögðin í því að aðhafast ekkert eða reyna að eyða vandanum? Gæti það verið vegna þess hvernig við sem foreldrar bregðumst við og það hvaða fordæmi við setjum börnunum okkar? Við verðum að eiga frumkvæðið að því að ræða þessa hluti við börnin okkar og getum ekki ætlast til þess að þau geri það. Barnið okkar gæti verið gerandi eða hlutlaus áhorfandi í eineltismáli. Barnið okkar gæti verið að valda öðru barni skaða með gjörðum sínum án þess að átta sig almennilega á afleiðingum gjörða sinna. Skömmin okkar sem foreldra felst ekki í að eiga börn sem gera mistök heldur þegar við hjálpum þeim ekki á slíkum stundum. Það hjálpar engum að gera ekkert, reyna að eyða vandanum tímabundið og sleppa því að eiga mikilvægt samtal sem gæti verið óþægilegt. 10 hlutir sem er gott að hafa í huga varðandi netnotkun barna Látum börnin okkar vita að þau geti alltaf leitað til okkar með það sem þau sjá á netinu, í símanum eða tölvuleikjum. Byggjum samtalið á trausti þar sem við bregðumst í sameiningu við skaðlegu efni sem þau sjá. Það er oft alls ekki þeim sjálfum að kenna að þau hafi ratað inn á síður með skaðlegu efni, þau gætu hafa fengið efnið sent eða algóritmar samfélagsmiðla eða leitarvéla leitt þau þangað. Notum netið, símann og tölvuleiki líka sem samverustund en ekki einungis sem pössun fyrir börnin. Munum að netið er umhverfi sem börn þurfa að læra inn á og þá er eðlilegt að þau geri mistök. Mistök eru til að læra af þeim og þau þurfa aðstoð okkar til þess. Komum fram við aðra í netheimum eins og við myndum gera í raunheimum. Að tjá sig nafnlaust á netinu réttlætir ekki hatursfulla og skaðlega tjáningu. Virðum friðhelgi annarra og deilum ekki efni í leyfisleysi sem gæti valdið öðrum skaða. Verum góðar fyrirmyndir og hugum að því sjálf hvernig við tölum við hvert annað á netinu. Höfum börnin með í að ákveða reglur heimilisins um net-, síma- og tölvuleikjanotkun. Það er auðveldara að fylgja reglum þegar börnin þekkja ástæðurnar sem liggja þar að baki. Mæli með að reglurnar gildi ekki aðeins um börnin á heimilinu, heldur einnig þá fullorðnu. Nýtum öpp, öryggisstillingar og vefsíur til þess að gera umhverfi barna á netinu öruggara meðan að þau eru enn að læra og taka út mikilvægan þroska. Það má sem dæmi nýta ókeypis lausnir eins og Family Sharing hjá Apple og Google Family Link. Virðum aldurstakmörk á samfélagsmiðlum sem eru í flestum tilfellum ætlaðir fyrir 13 ára og eldri. Lesa má meira um þetta atriði hér: Þrjár ástæður fyrir því að börn yngri en 13 ára ættu ekki að vera á samfélagsmiðlum Höfundur er verkefnastjóri miðlalæsis hjá Fjölmiðlanefnd. Heimild: Börn og netmiðlar - Rannsókn Fjölmiðlanefndar og Menntavísindastofnunar Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Netöryggi Börn og uppeldi Skúli Bragi Geirdal Mest lesið Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson Skoðun Skoðun Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Sjá meira
„Barnið mitt leggur ekki aðra í einelti.“ Þetta hugsum við flest um börnin okkar. Samt hefur að tæpur fjórðungur (23%) barna og ungmenna á aldrinum 9-18 ára upplifað einelti á netinu, í símanum eða tölvuleikjum sl. 12 mánuði samkvæmt nýrri skýrslu Fjölmiðlanefndar og Menntavísindastofnunar um börn og netmiðla. Í öllum eineltismálum eru bæði þolendur og gerendur. Þar með getum við ekki horft framhjá þeirri staðreynd að á sama tíma og börn verða fyrir einelti er jafnframt hluti barna sem leggja aðra í einelti. En hvaðan koma þessi börn sem eru gerendur eineltis ef ekkert foreldri á barn sem er gerandi? Það er í eðli okkar foreldra að vilja vernda börnin okkar. Við erum því flest fljót að bregðast við þegar við heyrum að barnið okkar hafi verið lagt í einelti. Við trúum barninu, grípum til aðgerða og reynum að gera allt sem í okkar valdi stendur til þess að bæta stöðu mála. En hvað gerist þegar að við heyrum að barnið okkar hafi lagt annað barn í einelti? Trúum við því sem sagt er og gerum við eitthvað til að bregðast við, annað en efast um það sem við heyrum? Tæpur fimmtungur upplifað hótanir eða útilokanir Eitt af hverjum fjórum börnum og ungmennum á aldrinum 9-18 ára hafa fengið sendar ljótar athugasemdir á netinu, í tölvuleik eða á samfélagsmiðlum, 17% hafa upplifað hótanir og 18% hafa upplifað útilokanir frá hópum á netinu. Þetta er því miður veruleiki margra barna á Íslandi. Vandinn hverfur ekkert þótt við lokum augunum fyrir þessari tölfræði. Hann hverfur heldur ekki með því að afneita honum, kenna öðrum um eða láta eins og ekkert sé. Það er ekki nóg að foreldrar þolenda bregðist við, heldur þurfa allir foreldrar að eiga hlut að máli. Myndbirtingar sem valda reiði Alls höfðu 14% grunnskólanema í 4.-10. bekk og 16% framhaldsskólanema reiðst eða komist í uppnám vegna myndbirtinga af þeim á netinu undanfarna 12 mánuði. Stúlkur voru þar í miklum meirihluta þar sem fjórðungur (25%) á aldrinum 13-18 ára hafði upplifað slíkt í samanburði við 13% stráka. Viðbrögð við myndbirtingum sem valda reiði eða leiða 57% báðu þann sem birti myndina að eyða henni 23% gerðu ekki neitt 10% sögðu foreldrum, kennara eða fullorðnum frá Viðbrögð við leiðinlegum kommentum 41% gerðu ekkert 19% eyddu kommentinu 9% sögðu foreldrum, kennara eða fullorðnum frá Af hverju leita aðeins 10% barna og ungmenna til foreldra eða þeirra sem eldri eru í þessum erfiðu aðstæðum? Af hverju felast algengustu viðbrögðin í því að aðhafast ekkert eða reyna að eyða vandanum? Gæti það verið vegna þess hvernig við sem foreldrar bregðumst við og það hvaða fordæmi við setjum börnunum okkar? Við verðum að eiga frumkvæðið að því að ræða þessa hluti við börnin okkar og getum ekki ætlast til þess að þau geri það. Barnið okkar gæti verið gerandi eða hlutlaus áhorfandi í eineltismáli. Barnið okkar gæti verið að valda öðru barni skaða með gjörðum sínum án þess að átta sig almennilega á afleiðingum gjörða sinna. Skömmin okkar sem foreldra felst ekki í að eiga börn sem gera mistök heldur þegar við hjálpum þeim ekki á slíkum stundum. Það hjálpar engum að gera ekkert, reyna að eyða vandanum tímabundið og sleppa því að eiga mikilvægt samtal sem gæti verið óþægilegt. 10 hlutir sem er gott að hafa í huga varðandi netnotkun barna Látum börnin okkar vita að þau geti alltaf leitað til okkar með það sem þau sjá á netinu, í símanum eða tölvuleikjum. Byggjum samtalið á trausti þar sem við bregðumst í sameiningu við skaðlegu efni sem þau sjá. Það er oft alls ekki þeim sjálfum að kenna að þau hafi ratað inn á síður með skaðlegu efni, þau gætu hafa fengið efnið sent eða algóritmar samfélagsmiðla eða leitarvéla leitt þau þangað. Notum netið, símann og tölvuleiki líka sem samverustund en ekki einungis sem pössun fyrir börnin. Munum að netið er umhverfi sem börn þurfa að læra inn á og þá er eðlilegt að þau geri mistök. Mistök eru til að læra af þeim og þau þurfa aðstoð okkar til þess. Komum fram við aðra í netheimum eins og við myndum gera í raunheimum. Að tjá sig nafnlaust á netinu réttlætir ekki hatursfulla og skaðlega tjáningu. Virðum friðhelgi annarra og deilum ekki efni í leyfisleysi sem gæti valdið öðrum skaða. Verum góðar fyrirmyndir og hugum að því sjálf hvernig við tölum við hvert annað á netinu. Höfum börnin með í að ákveða reglur heimilisins um net-, síma- og tölvuleikjanotkun. Það er auðveldara að fylgja reglum þegar börnin þekkja ástæðurnar sem liggja þar að baki. Mæli með að reglurnar gildi ekki aðeins um börnin á heimilinu, heldur einnig þá fullorðnu. Nýtum öpp, öryggisstillingar og vefsíur til þess að gera umhverfi barna á netinu öruggara meðan að þau eru enn að læra og taka út mikilvægan þroska. Það má sem dæmi nýta ókeypis lausnir eins og Family Sharing hjá Apple og Google Family Link. Virðum aldurstakmörk á samfélagsmiðlum sem eru í flestum tilfellum ætlaðir fyrir 13 ára og eldri. Lesa má meira um þetta atriði hér: Þrjár ástæður fyrir því að börn yngri en 13 ára ættu ekki að vera á samfélagsmiðlum Höfundur er verkefnastjóri miðlalæsis hjá Fjölmiðlanefnd. Heimild: Börn og netmiðlar - Rannsókn Fjölmiðlanefndar og Menntavísindastofnunar Háskóla Íslands.
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun