Meintur gerandi á dagskrá RÚV um páskana Gabríela B. Ernudóttir skrifar 7. apríl 2022 08:00 Þessa dagana eru auglýstir íslenskir þættir á dagskrá á RÚV, en sýning þáttanna á að hefjast um páskana. Í þáttunum leikur meintur gerandi, sem fyrir nokkrum árum fór sjálfur í fjölmiðla og lýsti sig saklausan af kynferðisbrotum gegn eigin barni. Rangfærslur meints geranda voru seinna leiðréttar, sem var algjört neyðarúrræði barninu til varnar. Undanfarið hafa verið straumhvörf í vitundarvakningu um mikil völd og stöðuga viðveru meintra gerenda í sviðljósinu, sem veldur þolendum þeirra og þolendum almennt miklum þjáningum. Hafa meintir gerendur hver af öðrum sagt sig úr stjórnum fyrirtækja og samtaka, og stigið til hliðar úr áberandi stöðum í samfélaginu og úr sviðsljósinu. Fólk er flest sammála um að samfélagið sé að breytast hratt þessa dagana og minni þolinmæði og umburðarlyndi sé gagnvart hegðun gerenda. Mikilvæg samtöl eiga sér stað í þjóðfélagsumræðunni, sem eru löngu tímabær. Sumir gerendur hafa stigið til hliðar að eigin frumkvæði, aðrir hafa gert það í miklu ósætti vegna þess að fólk er ekki lengur tilbúið að hafa þá í upphaflegum áberandi valdastöðum. Ekki þykir lengur sjálfsagt að þeir fái að skemmta á skólaböllum, nota andlit sitt til að markaðssetja vörur eða stýra stórfyrirtækjum á hlutabréfamarkaði. Þjóðin hefur minna þol fyrir því að meintum gerendum sé hampað eða séu yfirlýstar fyrirmyndir í samfélaginu. Fyrirtæki virðast hafa betri skilning á því að mannauður og orðspor skipta máli, enda samfélagið í auknum mæli að neita að taka þátt í að horfa framhjá ofbeldi og trúa þolendum. Auk þess er þjóðin meðvitaðri um að ofbeldi hefur ófyrirsjáanlegar og oft hörmulegar afleiðingar og getur átt sér stað þó menn hljóti ekki endilega refsidóm fyrir. Á heimasíðu RÚV stendur skýrt að hlutverk RÚV sé, samkvæmt lögum um félagið, rekstur fjölmiðlaþjónustu í almannaþágu. Sérstaklega sé lögð rækt við íslenska tungu, sögu þjóðar, menningararfleifð og tengsl við almenning. RÚV ber því skylda til að vernda hagsmuni almennings, líka þolenda ofbeldis, og fylgja tíðaranda hverju sinni. Þolendur ofbeldis geta upplifað sársaukafullar tilfinningar og minningar sem koma upp ef þeir verða varir við gerendur sína, eða gerendur annarra, í sjónvarpi eða annars staðar í sviðsljósinu, og gegnir RÚV því miklu ábyrgðarhlutverki að valda ekki þolendum ofbeldis óþarfa þjáningu með því að sýna meinta gerendur þeirra í sjónvarpi allra landsmanna. Skemmst er að minnast þess þegar Kveikur tók viðtal við meintan geranda sem sagðist sjálfur vera „svo mikið fórnarlamb í þessu einhvern veginn“, og gagnrýninnar sem fylgdi í kjölfarið. Hefur þá RÚV ekki séð mikla ástæðu til að taka önnur sambærileg viðtöl við þolendur sams konar ofbeldis og viðmælandinn er sakaður um, hvorki áður né eftir þetta viðtal. Í kjölfarið fór hins vegar af stað einhvers konar uppbótarumfjöllun þar sem tekin voru viðtöl við aktivista og þeim gefinn örskammur tími í sjónvarpi til að koma sínum málefnum á framfæri. Umfjöllun RÚV um slæma stöðu útskúfaðra meintra gerenda var réttilega gagnrýnd, meðal annars fyrir það að ekki kom fram mikil iðrun eða viðurkenning á gjörðum sínum hjá umræddum meintum geranda í viðtalinu. Umræða um réttindi gerenda til atvinnu þarf að vera á þeim forsendum, að lágmarki, að menn viðurkenni brot sín og leitist eftir að bæta fyrir gjörðir sínar. RÚV fjallaði einnig um það í janúar síðastliðnum að ekki væri „hægt að þegja af sér málin lengur“, eftir að fimm menn sem voru áhrifamenn í stjórnum stórra fyrirtækja og áberandi í þjóðlífinu, „hrökkluðust“ - eins og það er orðað á vefmiðli RÚV - frá störfum vegna ásakana um kynferðisbrot. Má því segja að RÚV sé í algjörri mótsögn við eigin fréttaumfjöllun af þjóðfélagsumræðu síðustu mánaða. Verður að teljast athyglisvert að RÚV hafi tekið ákvörðun um að sýna þætti með meintum geranda og bjóða landsmönnum upp á það um sjálfa páskana. Á þolandi meints geranda, fjölskylda þolanda, aðrir þolendur í samfélaginu og allir aðstandendur þeirra að þurfa að forðast það að horfa á sjónvarpið á hverju sunnudagskvöldi í átta vikur? Eða forðast að kveikja á sjónvarpinu yfir höfuð til að komast hjá því að sjá auglýsingar um þættina? Mega þolendur eiga von á því að RÚV hafi fleiri meinta gerendur á dagskrá í framtíðinni? Finnst stjórnendum RÚV meintir gerendur vera hin raunverulegu „fórnarlömb í þessu einhvern veginn“, en ekki þolendur? Er RÚV með þessu að samþykkja það að skömminni sé haldið að þolanda, barninu og þar með þolendum almennt á meðan meintur gerandi skemmtir þjóðinni? Þar sem RÚV á að heita sjónvarp allra landsmanna og er ríkisrekinn miðill, erum við landsmenn öll skyldug til að borga með því efni sem þar birtist. Spyr ég því hvers vegna RÚV tekur ekki afstöðu gegn ofbeldi eins og mikill hluti samfélagsins kýs sjálft almennt að gera þessa dagana? Höfundur er sálfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ríkisútvarpið Bíó og sjónvarp Kynferðisofbeldi Mest lesið Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa Skoðun Skoðun Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Framtíð menntunar – byggjum á trausti, ekki tortryggni Helga Kristín Kolbeins skrifar Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar Skoðun Gæludýr geta dimmu í dagsljós breytt Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson skrifar Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða skrifar Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson skrifar Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa skrifar Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Sjá meira
Þessa dagana eru auglýstir íslenskir þættir á dagskrá á RÚV, en sýning þáttanna á að hefjast um páskana. Í þáttunum leikur meintur gerandi, sem fyrir nokkrum árum fór sjálfur í fjölmiðla og lýsti sig saklausan af kynferðisbrotum gegn eigin barni. Rangfærslur meints geranda voru seinna leiðréttar, sem var algjört neyðarúrræði barninu til varnar. Undanfarið hafa verið straumhvörf í vitundarvakningu um mikil völd og stöðuga viðveru meintra gerenda í sviðljósinu, sem veldur þolendum þeirra og þolendum almennt miklum þjáningum. Hafa meintir gerendur hver af öðrum sagt sig úr stjórnum fyrirtækja og samtaka, og stigið til hliðar úr áberandi stöðum í samfélaginu og úr sviðsljósinu. Fólk er flest sammála um að samfélagið sé að breytast hratt þessa dagana og minni þolinmæði og umburðarlyndi sé gagnvart hegðun gerenda. Mikilvæg samtöl eiga sér stað í þjóðfélagsumræðunni, sem eru löngu tímabær. Sumir gerendur hafa stigið til hliðar að eigin frumkvæði, aðrir hafa gert það í miklu ósætti vegna þess að fólk er ekki lengur tilbúið að hafa þá í upphaflegum áberandi valdastöðum. Ekki þykir lengur sjálfsagt að þeir fái að skemmta á skólaböllum, nota andlit sitt til að markaðssetja vörur eða stýra stórfyrirtækjum á hlutabréfamarkaði. Þjóðin hefur minna þol fyrir því að meintum gerendum sé hampað eða séu yfirlýstar fyrirmyndir í samfélaginu. Fyrirtæki virðast hafa betri skilning á því að mannauður og orðspor skipta máli, enda samfélagið í auknum mæli að neita að taka þátt í að horfa framhjá ofbeldi og trúa þolendum. Auk þess er þjóðin meðvitaðri um að ofbeldi hefur ófyrirsjáanlegar og oft hörmulegar afleiðingar og getur átt sér stað þó menn hljóti ekki endilega refsidóm fyrir. Á heimasíðu RÚV stendur skýrt að hlutverk RÚV sé, samkvæmt lögum um félagið, rekstur fjölmiðlaþjónustu í almannaþágu. Sérstaklega sé lögð rækt við íslenska tungu, sögu þjóðar, menningararfleifð og tengsl við almenning. RÚV ber því skylda til að vernda hagsmuni almennings, líka þolenda ofbeldis, og fylgja tíðaranda hverju sinni. Þolendur ofbeldis geta upplifað sársaukafullar tilfinningar og minningar sem koma upp ef þeir verða varir við gerendur sína, eða gerendur annarra, í sjónvarpi eða annars staðar í sviðsljósinu, og gegnir RÚV því miklu ábyrgðarhlutverki að valda ekki þolendum ofbeldis óþarfa þjáningu með því að sýna meinta gerendur þeirra í sjónvarpi allra landsmanna. Skemmst er að minnast þess þegar Kveikur tók viðtal við meintan geranda sem sagðist sjálfur vera „svo mikið fórnarlamb í þessu einhvern veginn“, og gagnrýninnar sem fylgdi í kjölfarið. Hefur þá RÚV ekki séð mikla ástæðu til að taka önnur sambærileg viðtöl við þolendur sams konar ofbeldis og viðmælandinn er sakaður um, hvorki áður né eftir þetta viðtal. Í kjölfarið fór hins vegar af stað einhvers konar uppbótarumfjöllun þar sem tekin voru viðtöl við aktivista og þeim gefinn örskammur tími í sjónvarpi til að koma sínum málefnum á framfæri. Umfjöllun RÚV um slæma stöðu útskúfaðra meintra gerenda var réttilega gagnrýnd, meðal annars fyrir það að ekki kom fram mikil iðrun eða viðurkenning á gjörðum sínum hjá umræddum meintum geranda í viðtalinu. Umræða um réttindi gerenda til atvinnu þarf að vera á þeim forsendum, að lágmarki, að menn viðurkenni brot sín og leitist eftir að bæta fyrir gjörðir sínar. RÚV fjallaði einnig um það í janúar síðastliðnum að ekki væri „hægt að þegja af sér málin lengur“, eftir að fimm menn sem voru áhrifamenn í stjórnum stórra fyrirtækja og áberandi í þjóðlífinu, „hrökkluðust“ - eins og það er orðað á vefmiðli RÚV - frá störfum vegna ásakana um kynferðisbrot. Má því segja að RÚV sé í algjörri mótsögn við eigin fréttaumfjöllun af þjóðfélagsumræðu síðustu mánaða. Verður að teljast athyglisvert að RÚV hafi tekið ákvörðun um að sýna þætti með meintum geranda og bjóða landsmönnum upp á það um sjálfa páskana. Á þolandi meints geranda, fjölskylda þolanda, aðrir þolendur í samfélaginu og allir aðstandendur þeirra að þurfa að forðast það að horfa á sjónvarpið á hverju sunnudagskvöldi í átta vikur? Eða forðast að kveikja á sjónvarpinu yfir höfuð til að komast hjá því að sjá auglýsingar um þættina? Mega þolendur eiga von á því að RÚV hafi fleiri meinta gerendur á dagskrá í framtíðinni? Finnst stjórnendum RÚV meintir gerendur vera hin raunverulegu „fórnarlömb í þessu einhvern veginn“, en ekki þolendur? Er RÚV með þessu að samþykkja það að skömminni sé haldið að þolanda, barninu og þar með þolendum almennt á meðan meintur gerandi skemmtir þjóðinni? Þar sem RÚV á að heita sjónvarp allra landsmanna og er ríkisrekinn miðill, erum við landsmenn öll skyldug til að borga með því efni sem þar birtist. Spyr ég því hvers vegna RÚV tekur ekki afstöðu gegn ofbeldi eins og mikill hluti samfélagsins kýs sjálft almennt að gera þessa dagana? Höfundur er sálfræðingur.
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun