Biðin er banvæn Finnur Ricart Andrason skrifar 23. mars 2022 08:01 Biðin er banvæn. Tíminn sem við höfum til að takast á við loftslagsbreytingar af alvöru er við það að renna út. Þetta kom fram í nýjustu skýrslu IPCC sem tók saman niðurstöður úr 36.000 vísindaritum en það er enginn vafi um trúverðugleika þessa niðurstaðna[1]. Ástandið er alvarlegt og þurfum við að meðtaka þá staðreynd betur en við höfum gert hingað til og gera svo eitthvað í þessu. Þrátt fyrir að upplýsingar um alvarleika loftslagsbreytinga dynji stöðugt á okkur, virðumst við enn treg til að grípa til fullnægjandi aðgerða. Enn fremur skortir vitund meðal valdhafa um það hvaða aðgerðum er þörf á og er þessari grein ætlað að skýra betur hvað nákvæmlega það er sem þarf að gera. Það er nefnilega alls ekki skortur á lausnum, einungis skortur á hugrekki til að hrinda þeim í framkvæmd. Ég vona að þeir aðilar sem hafa völd til þess að ráðast í þessar aðgerðir nýti sér þetta sem innblástur til að gera svo og það strax. Endurheimtum votlendi og illa farið land Stærsti losunarþáttur Íslands er losun frá landi og segir það sig því næstum sjálft að það er til mikils að vinna hér. Endurheimt votlendis mjakast mjög hægt og hlýtur því að vera einhver flöskuháls eða flækja sem þarf að einblína á að leysa úr. Ríkið greiddi bændum á síðustu öld til að grafa skurði af því það var talið gagnast samfélaginu þá, en nú þarf að greiða landeigendum til að endurheimta það framræsta votlendi sem þeir nýta ekki því það er það sem samfélagið þarfnast mest núna. Tvöfaldur ávinningur fæst af endurheimt votlendis þar sem það dregur úr losun ásamt því að endurheimta mikilvæg vistkerfi sem margar innlendar dýra- og plöntutegundir reiða sig á. Þetta er aðgerð sem skilar miklu og þarfnast ekki steypu, stáls, eða sjaldgæfra málma ólíkt mörgum öðrum lausnum. Endurhugsum landbúnaðarstyrki Ríkið styrkir landbúnaðinn um mjög háar upphæðir ár hvert sem er gott og vel, ég er mjög þakklátur fyrir að þau sem stunda ræktun til að tryggja fæðuframboð mitt og annarra fá stuðning til þess. Hins vegar búa margir bændur enn við erfiðar fjárhagslegar aðstæður og langstærsta hlutfall þessara styrkja fer í framleiðslu á dýraafurðum sem veldur margfalt meiri losun gróðurhúsalofttegunda og krefst margfaldrar auðlindanotkunar á við framleiðslu á matvælum úr plönturíkinu. Ríkisstyrkir til landbúnaðarins, í núverandi mynd, ýta því undir óloftslagsvæna og ósjálfbæra framleiðslu og neyslu. Núverandi styrkjakerfi er heimatilbúinn markaðsbrestur sem nauðsynlegt er að leiðrétta og þarf að hafa réttlát umskipti að leiðarljósi þegar það er gert. Hvetjum til fjölbreyttra ferðamáta Að undanförnu hefur umræðan um orkuskipti verið áberandi og er það jákvætt þar sem við þurfum að draga úr losun á öllum sviðum. Hins vegar er losun vegna samgangna aðeins um 11% af heildarlosun Íslands á meðan losun frá landi er um 67%. Samt sem áður hefur lítil sem engin opinber umræða farið fram um endurheimt votlendis eða illa farins lands. Við þurfum að horfa meira á heildarmyndina og sækjast eftir lausnum sem eru í sátt við náttúruna og sem skila öðrum samfélagslegum ávinningi. Rafbílar eru frábærir en þeir leysa aðeins eitt vandamál sem er losunin sem bensín- og díselbílar valda. Aftur á móti sitjum við enn uppi með mikla auðlindanotkun, bílamiðað samfélag og mikinn kostnað við skattaívilnanir. Í stað þess að einblína einungis á að skipta öllum bensín- og díselbílum út fyrir rafmagnsbíla gætum við aukið áherslur okkar á það að bæta almenningssamgöngur og byggja betri innviði fyrir virka ferðamáta. Auk þess að draga úr losun frá bensínbílum efla virkir ferðamátar heilsu almennings, draga úr notkun á stáli, áli og sjaldgæfum málum, og takmarka aukningu á orkuþörf. Þetta er það sem vantar inn í orkuskipta umræðuna, það að við þurfum að breyta neyslu- og ferðavenjum okkar til að eiga möguleika á að skapa sjálfbært samfélag. Þorir þú að ráðast í aðgerðir? Hér hef ég stiklað á stóru yfir nokkrar loftslagsaðgerðir sem liggur beint fyrir að ráðast í. Endurheimt votlendis og illa farins lands, endurskoðun landbúnaðarstyrkja og uppbygging fyrir fjölbreytta ferðamáta eru dæmi um aðgerðir sem veita skýran loftslags- og samfélagslegan ávinning á hagkvæman máta. Það er auðvelt að lesa og fræðast án þess að gera svo neitt við upplýsingarnar sem maður aflar. Það getur verið erfitt að umbreyta vilja í aðgerðir, en þetta má ekki þvælast fyrir okkur núna. Við erum í miðri loftslagskrísu. Almenningur vill loftslagsaðgerðir en getur ekki framkvæmt þær án þeirra sem eru við völd. Hefur þú vald til að ráðast í aðgerðir, til að endurheimta votlendi, til að breyta styrkjakerfinu eða breyta lögum? Ef svarið við þessari spurningu er já hvet ég þig til að gera allt sem í þínu valdi stendur til að stuðla að loftslagsvænna samfélagi og það strax. Biðin er banvæn. Höfundur er loftslagsfulltrúi Ungra umhverfissinna, Ungmennafulltrúi Íslands til Sþ. á sviði loftslagsmála, og skipuleggjandi Loftslagsverkfallsins. Heimildir: [1] IPCC (2022). Annar hluti sjöttu skýrslu Milliríkjanefndar Sþ. um loftslagsbreytingar (e. IPCC) um afleiðingar og aðlögun - Samantekt fyrir stjórnmálafólk. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Finnur Ricart Andrason Umhverfismál Mest lesið Skilum skömminni Elín Birna Olsen Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Halldór 23.11.2024 Halldór Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson Skoðun Skoðun Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason skrifar Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson skrifar Skoðun Skapandi skattur og skapandi fólk Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson skrifar Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Biðin er banvæn. Tíminn sem við höfum til að takast á við loftslagsbreytingar af alvöru er við það að renna út. Þetta kom fram í nýjustu skýrslu IPCC sem tók saman niðurstöður úr 36.000 vísindaritum en það er enginn vafi um trúverðugleika þessa niðurstaðna[1]. Ástandið er alvarlegt og þurfum við að meðtaka þá staðreynd betur en við höfum gert hingað til og gera svo eitthvað í þessu. Þrátt fyrir að upplýsingar um alvarleika loftslagsbreytinga dynji stöðugt á okkur, virðumst við enn treg til að grípa til fullnægjandi aðgerða. Enn fremur skortir vitund meðal valdhafa um það hvaða aðgerðum er þörf á og er þessari grein ætlað að skýra betur hvað nákvæmlega það er sem þarf að gera. Það er nefnilega alls ekki skortur á lausnum, einungis skortur á hugrekki til að hrinda þeim í framkvæmd. Ég vona að þeir aðilar sem hafa völd til þess að ráðast í þessar aðgerðir nýti sér þetta sem innblástur til að gera svo og það strax. Endurheimtum votlendi og illa farið land Stærsti losunarþáttur Íslands er losun frá landi og segir það sig því næstum sjálft að það er til mikils að vinna hér. Endurheimt votlendis mjakast mjög hægt og hlýtur því að vera einhver flöskuháls eða flækja sem þarf að einblína á að leysa úr. Ríkið greiddi bændum á síðustu öld til að grafa skurði af því það var talið gagnast samfélaginu þá, en nú þarf að greiða landeigendum til að endurheimta það framræsta votlendi sem þeir nýta ekki því það er það sem samfélagið þarfnast mest núna. Tvöfaldur ávinningur fæst af endurheimt votlendis þar sem það dregur úr losun ásamt því að endurheimta mikilvæg vistkerfi sem margar innlendar dýra- og plöntutegundir reiða sig á. Þetta er aðgerð sem skilar miklu og þarfnast ekki steypu, stáls, eða sjaldgæfra málma ólíkt mörgum öðrum lausnum. Endurhugsum landbúnaðarstyrki Ríkið styrkir landbúnaðinn um mjög háar upphæðir ár hvert sem er gott og vel, ég er mjög þakklátur fyrir að þau sem stunda ræktun til að tryggja fæðuframboð mitt og annarra fá stuðning til þess. Hins vegar búa margir bændur enn við erfiðar fjárhagslegar aðstæður og langstærsta hlutfall þessara styrkja fer í framleiðslu á dýraafurðum sem veldur margfalt meiri losun gróðurhúsalofttegunda og krefst margfaldrar auðlindanotkunar á við framleiðslu á matvælum úr plönturíkinu. Ríkisstyrkir til landbúnaðarins, í núverandi mynd, ýta því undir óloftslagsvæna og ósjálfbæra framleiðslu og neyslu. Núverandi styrkjakerfi er heimatilbúinn markaðsbrestur sem nauðsynlegt er að leiðrétta og þarf að hafa réttlát umskipti að leiðarljósi þegar það er gert. Hvetjum til fjölbreyttra ferðamáta Að undanförnu hefur umræðan um orkuskipti verið áberandi og er það jákvætt þar sem við þurfum að draga úr losun á öllum sviðum. Hins vegar er losun vegna samgangna aðeins um 11% af heildarlosun Íslands á meðan losun frá landi er um 67%. Samt sem áður hefur lítil sem engin opinber umræða farið fram um endurheimt votlendis eða illa farins lands. Við þurfum að horfa meira á heildarmyndina og sækjast eftir lausnum sem eru í sátt við náttúruna og sem skila öðrum samfélagslegum ávinningi. Rafbílar eru frábærir en þeir leysa aðeins eitt vandamál sem er losunin sem bensín- og díselbílar valda. Aftur á móti sitjum við enn uppi með mikla auðlindanotkun, bílamiðað samfélag og mikinn kostnað við skattaívilnanir. Í stað þess að einblína einungis á að skipta öllum bensín- og díselbílum út fyrir rafmagnsbíla gætum við aukið áherslur okkar á það að bæta almenningssamgöngur og byggja betri innviði fyrir virka ferðamáta. Auk þess að draga úr losun frá bensínbílum efla virkir ferðamátar heilsu almennings, draga úr notkun á stáli, áli og sjaldgæfum málum, og takmarka aukningu á orkuþörf. Þetta er það sem vantar inn í orkuskipta umræðuna, það að við þurfum að breyta neyslu- og ferðavenjum okkar til að eiga möguleika á að skapa sjálfbært samfélag. Þorir þú að ráðast í aðgerðir? Hér hef ég stiklað á stóru yfir nokkrar loftslagsaðgerðir sem liggur beint fyrir að ráðast í. Endurheimt votlendis og illa farins lands, endurskoðun landbúnaðarstyrkja og uppbygging fyrir fjölbreytta ferðamáta eru dæmi um aðgerðir sem veita skýran loftslags- og samfélagslegan ávinning á hagkvæman máta. Það er auðvelt að lesa og fræðast án þess að gera svo neitt við upplýsingarnar sem maður aflar. Það getur verið erfitt að umbreyta vilja í aðgerðir, en þetta má ekki þvælast fyrir okkur núna. Við erum í miðri loftslagskrísu. Almenningur vill loftslagsaðgerðir en getur ekki framkvæmt þær án þeirra sem eru við völd. Hefur þú vald til að ráðast í aðgerðir, til að endurheimta votlendi, til að breyta styrkjakerfinu eða breyta lögum? Ef svarið við þessari spurningu er já hvet ég þig til að gera allt sem í þínu valdi stendur til að stuðla að loftslagsvænna samfélagi og það strax. Biðin er banvæn. Höfundur er loftslagsfulltrúi Ungra umhverfissinna, Ungmennafulltrúi Íslands til Sþ. á sviði loftslagsmála, og skipuleggjandi Loftslagsverkfallsins. Heimildir: [1] IPCC (2022). Annar hluti sjöttu skýrslu Milliríkjanefndar Sþ. um loftslagsbreytingar (e. IPCC) um afleiðingar og aðlögun - Samantekt fyrir stjórnmálafólk.
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar