Óhreinu börnin hennar Evu Alma Björk Ástþórsdóttir skrifar 2. júní 2021 10:30 Án efa eru nokkur í þinni fjölskyldu eða nánasta vinahóp því við erum að tala um þriðja hvert barn í íslenskum grunnskólum. Þetta eru börnin með sérþarfir. Börnin sem virðast hvergi eiga heima. Börnin sem eru fyrir. Börnin með mesta vesenið. Börnin sem passa ekki inn í kassann. Börnin sem beita ofbeldi. Börnin sem kasta til borðum og stólum. Börnin sem „tínast“ í skólanum og koma svo heim algjörlega örmagna vegna yfirþyrmandi aðstæðna og vilja helst af öllu láta sig hverfa. Í meistararitgerð sem fjallar um samspil skóla án aðgreiningar og ADHD kemur fram að nemendum með hegðunarvandamál er stundum vísað úr skóla vegna þrýstings frá kennurum og foreldrum annarra barna. Í stað þess að einblína á þá vanrækslu sem börnin verða fyrir í skólakerfinu sem leiðir til hegðunarvandans, þá er unnið að því að koma þeim í burtu. Því þegar þau hafa brennt allar brýr að baki sér, er lausnin að senda þau tímabundið í sérskóla. Í einhverjum tilfellum hefur heimaskólinn svo neitað að taka við þeim aftur. Það virðist nefnilega vilji kerfisins að hafa þessi börn utan almenna skólakerfisins „af því að þetta er bara eins og með óhreinu börnin hennar Evu“ var haft eftir skólastjóra ákveðins sérskóla. Þegar þeim hefur verið „komið fyrir“ er loksins hægt að einbeita sér að öðru starfi innan skólans enda vandi óhreinu barnanna þess eðlis að hann hindrar eðlilegt skólastarf þar sem það gerir ekki ráð fyrir nemendum „…með sálina í fatla“ segir enn fremur í þessu frábæra verkefni. Varnarleysi og úrræðaleysi Í kringum þessi börn ríkir algjört varnarleysi. Enginn veit hvernig á að takast á við aðstæðurnar því aðgangur að fagaðilum er takmarkaður. Þegar svo opnast rými til þess að koma börnunum út úr aðstæðunum og inn í úrræði sérskóla sem er hlaðinn fagfólki þá stökkva allir á vagninn. Við erum því komin með skóla án aðgreiningar fyrir alla NEMA þá sem ekki geta verið í skóla án aðgreiningar þar sem fjársvelta stefnan virkar í langflestum tilfellum einungis fyrir „venjulegu“ börnin. Ekki óhreinu börnin. En við skulum hafa „án aðgreiningar“ með því þetta er svo falleg stefna! „Venjulegu börnin okkar og betra samfélag“ Þegar maður þarf að berjast fyrir tilverurétti barnsins síns, þá getur verið kaldhæðnislegt að lesa pistla sem skrifaðir eru í pólitískri baráttu. Nýlega fjallaði menntamálaráðherra um það hversu mikilvæg börnin okkar eru, vellíðan þeirra, hamingja og framtíðartækifæri í pistli sínum í Morgunblaðinu. Ráðherra segir það skyldu stjórnvalda að gera allt sem þau geta svo öll börn vaxi og dafni. Ráðherra endar pistilinn með því að hvetja fólk til þátttöku í því að gera Ísland að barnvænasta samfélagi í heimi. En það er þá mikilvægt að skilja í hverju sú þátttaka felst, enda upplýst ákvörðun lykilatriði. Hún felst nefnilega einungis í því að gera Ísland að barnvænasta samfélagi í heimi fyrir „venjulegu“ börnin. Ekki einstök börn, heldur einungis venjuleg börn sem glíma ekki við neinar sérþarfir. Það er nokkuð skýrt í ljósi þess að börn með sérþarfir hafa verið vanrækt í yfir 15 ár þvert á stjórnmálaflokka og ráðherra. Kennarar, foreldrar og sérfræðingar í menntamálum hafa til margra ára stigið fram með skýrslur, fréttir og pistla þar sem fjallað er um alvarlega stöðu þessara barna, en ekkert breytist… Hin kolsvarta skýrsla Evrópuráðs Í síðustu viku svaraði menntamálaráðherra fyrirspurn á Alþingi um það hvaða skýrslur og úttektir liggi fyrir um aðstoð við nemendur, hvernig sérkennslu sé háttað og að hve miklu leyti sérkennsla miðist við greiningar. Ráðherra segir það rétt nemenda að njóta menntunar við hæfi þar sem komið er til móts við náms- og félagslegar þarfir, en ekki liggi fyrir upplýsingar um það hvernig skólar komi til móts við þarfir einstakra nemenda. Þetta svar kemur spánskt fyrir sjónir í ljósi þess að ráðherra ber samkvæmt 4.gr. grunnskólalaga að hafa eftirlit með gæðum skólastarfs ásamt því að annast öflun, greiningu og miðlun upplýsinga. Þar sem þriðja hvert barn er með sérþarfir, þá er skrítið að ekki séu til betri svör við spurningunni, enda án efa er verið að spyrja almennt um hagi barna með sérþarfir en ekki útfærslu hjá einstaka börnum. Í framhaldinu er svo vísað til skýrslu Evrópumiðstöðvar og dregin upp ansi góð glansmynd af skýrslunni sem reyndar er kolsvört. Réttilega er bent á að samkvæmt skýrslunni styður íslensk löggjöf og stefnumótun menntayfirvalda við markmið og áherslur skóla án aðgreiningar. En ráðherra láðist að minnast á seinni hluta málsgreinarinnar þar sem segir að þörf sé á skýrari leiðsögn um hvernig eigi að fella stefnuviðmiðin inn í áætlanir sveitarfélaga og skóla og hrinda þeim svo í framkvæmd. Það er víst lítið gagn af lögum og stefnumótun menntayfirvalda ef skortur er á innleiðingu og samspili við þá sem reka skólana! Þess má geta að lokaskýrsla Evrópuráðs kom út árið 2017 eða fyrir fjórum árum síðan, en staðan í dag ber þess merki að skýrslan hafi „týnst“ í ráðuneytinu. Ýmislegt annað áhugavert kemur fram í skýrslu Evrópuráðs þar sem reglur um fjárframlög til menntakerfisins fá til dæmis algjöra falleinkunn en það er efni í annan pistil. Gunnlaugur Magnússon lektor í menntunarfræðum hefur bent á það hvernig stefnan skóli án aðgreiningar hafi í einhverjum tilfellum verið nýtt sem sparnaðartæki þar sem börn hafa verið færð úr dýrum úrræðum yfir í venjuleg rými án þess að peningur fylgi með og án eftirfylgni með líðan nemenda. Bendir hann á að búið sé að ná frábærri hagræðingu með ömurlegum afleiðingum. Hér má sjá eitthvað af þessum ömurlegu afleiðingum, svart á hvítu. Þetta eru setningar sem raunverulegir litlir einstaklingar með tilfinningar eins og allir aðrir, hafa sagt við foreldra sína: 7 ára stúlka: „Það væri best að ég væri bara ekki til. Það hata mig allir“ 9 ára stúlka: „Ég kann ekki að vera til“ 10 ára drengur: „Ég skipti engu máli“ 11 ára drengur: „Ég er heimskur og kann ekki neitt“ 7 ára stúlka: „Settu mig bara í ruslið, þar á ég heima“ 9 ára drengur: „Mamma, ég veit að þú elskar mig alltaf en ég á það ekki skilið. Ég er svo hræðilega vondur“ Á fésbókarsíðunni „Sagan okkar“ má svo lesa frásagnir foreldra og kennara af því ömurlega ástandi sem ríkir í skólakerfinu. Grátlegar sögur sem samfélagið þarf nauðsynlega að heyra. Ég hvet menntamálaráðherra og barnamálaráðherra til þess að stökkva á vagninn okkar og laga þetta ástand fyrir næsta skólaár. Það er ýmislegt hægt að gera á nokkrum dögum sem myndi létta þessum börnum og foreldrum þeirra lífið á allan hátt. En það þarf vilja. Spurningin er hvort viljinn sé til staðar. Höfundur er laganemi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Alma Björk Ástþórsdóttir Mest lesið Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson Skoðun Skoðun Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Án efa eru nokkur í þinni fjölskyldu eða nánasta vinahóp því við erum að tala um þriðja hvert barn í íslenskum grunnskólum. Þetta eru börnin með sérþarfir. Börnin sem virðast hvergi eiga heima. Börnin sem eru fyrir. Börnin með mesta vesenið. Börnin sem passa ekki inn í kassann. Börnin sem beita ofbeldi. Börnin sem kasta til borðum og stólum. Börnin sem „tínast“ í skólanum og koma svo heim algjörlega örmagna vegna yfirþyrmandi aðstæðna og vilja helst af öllu láta sig hverfa. Í meistararitgerð sem fjallar um samspil skóla án aðgreiningar og ADHD kemur fram að nemendum með hegðunarvandamál er stundum vísað úr skóla vegna þrýstings frá kennurum og foreldrum annarra barna. Í stað þess að einblína á þá vanrækslu sem börnin verða fyrir í skólakerfinu sem leiðir til hegðunarvandans, þá er unnið að því að koma þeim í burtu. Því þegar þau hafa brennt allar brýr að baki sér, er lausnin að senda þau tímabundið í sérskóla. Í einhverjum tilfellum hefur heimaskólinn svo neitað að taka við þeim aftur. Það virðist nefnilega vilji kerfisins að hafa þessi börn utan almenna skólakerfisins „af því að þetta er bara eins og með óhreinu börnin hennar Evu“ var haft eftir skólastjóra ákveðins sérskóla. Þegar þeim hefur verið „komið fyrir“ er loksins hægt að einbeita sér að öðru starfi innan skólans enda vandi óhreinu barnanna þess eðlis að hann hindrar eðlilegt skólastarf þar sem það gerir ekki ráð fyrir nemendum „…með sálina í fatla“ segir enn fremur í þessu frábæra verkefni. Varnarleysi og úrræðaleysi Í kringum þessi börn ríkir algjört varnarleysi. Enginn veit hvernig á að takast á við aðstæðurnar því aðgangur að fagaðilum er takmarkaður. Þegar svo opnast rými til þess að koma börnunum út úr aðstæðunum og inn í úrræði sérskóla sem er hlaðinn fagfólki þá stökkva allir á vagninn. Við erum því komin með skóla án aðgreiningar fyrir alla NEMA þá sem ekki geta verið í skóla án aðgreiningar þar sem fjársvelta stefnan virkar í langflestum tilfellum einungis fyrir „venjulegu“ börnin. Ekki óhreinu börnin. En við skulum hafa „án aðgreiningar“ með því þetta er svo falleg stefna! „Venjulegu börnin okkar og betra samfélag“ Þegar maður þarf að berjast fyrir tilverurétti barnsins síns, þá getur verið kaldhæðnislegt að lesa pistla sem skrifaðir eru í pólitískri baráttu. Nýlega fjallaði menntamálaráðherra um það hversu mikilvæg börnin okkar eru, vellíðan þeirra, hamingja og framtíðartækifæri í pistli sínum í Morgunblaðinu. Ráðherra segir það skyldu stjórnvalda að gera allt sem þau geta svo öll börn vaxi og dafni. Ráðherra endar pistilinn með því að hvetja fólk til þátttöku í því að gera Ísland að barnvænasta samfélagi í heimi. En það er þá mikilvægt að skilja í hverju sú þátttaka felst, enda upplýst ákvörðun lykilatriði. Hún felst nefnilega einungis í því að gera Ísland að barnvænasta samfélagi í heimi fyrir „venjulegu“ börnin. Ekki einstök börn, heldur einungis venjuleg börn sem glíma ekki við neinar sérþarfir. Það er nokkuð skýrt í ljósi þess að börn með sérþarfir hafa verið vanrækt í yfir 15 ár þvert á stjórnmálaflokka og ráðherra. Kennarar, foreldrar og sérfræðingar í menntamálum hafa til margra ára stigið fram með skýrslur, fréttir og pistla þar sem fjallað er um alvarlega stöðu þessara barna, en ekkert breytist… Hin kolsvarta skýrsla Evrópuráðs Í síðustu viku svaraði menntamálaráðherra fyrirspurn á Alþingi um það hvaða skýrslur og úttektir liggi fyrir um aðstoð við nemendur, hvernig sérkennslu sé háttað og að hve miklu leyti sérkennsla miðist við greiningar. Ráðherra segir það rétt nemenda að njóta menntunar við hæfi þar sem komið er til móts við náms- og félagslegar þarfir, en ekki liggi fyrir upplýsingar um það hvernig skólar komi til móts við þarfir einstakra nemenda. Þetta svar kemur spánskt fyrir sjónir í ljósi þess að ráðherra ber samkvæmt 4.gr. grunnskólalaga að hafa eftirlit með gæðum skólastarfs ásamt því að annast öflun, greiningu og miðlun upplýsinga. Þar sem þriðja hvert barn er með sérþarfir, þá er skrítið að ekki séu til betri svör við spurningunni, enda án efa er verið að spyrja almennt um hagi barna með sérþarfir en ekki útfærslu hjá einstaka börnum. Í framhaldinu er svo vísað til skýrslu Evrópumiðstöðvar og dregin upp ansi góð glansmynd af skýrslunni sem reyndar er kolsvört. Réttilega er bent á að samkvæmt skýrslunni styður íslensk löggjöf og stefnumótun menntayfirvalda við markmið og áherslur skóla án aðgreiningar. En ráðherra láðist að minnast á seinni hluta málsgreinarinnar þar sem segir að þörf sé á skýrari leiðsögn um hvernig eigi að fella stefnuviðmiðin inn í áætlanir sveitarfélaga og skóla og hrinda þeim svo í framkvæmd. Það er víst lítið gagn af lögum og stefnumótun menntayfirvalda ef skortur er á innleiðingu og samspili við þá sem reka skólana! Þess má geta að lokaskýrsla Evrópuráðs kom út árið 2017 eða fyrir fjórum árum síðan, en staðan í dag ber þess merki að skýrslan hafi „týnst“ í ráðuneytinu. Ýmislegt annað áhugavert kemur fram í skýrslu Evrópuráðs þar sem reglur um fjárframlög til menntakerfisins fá til dæmis algjöra falleinkunn en það er efni í annan pistil. Gunnlaugur Magnússon lektor í menntunarfræðum hefur bent á það hvernig stefnan skóli án aðgreiningar hafi í einhverjum tilfellum verið nýtt sem sparnaðartæki þar sem börn hafa verið færð úr dýrum úrræðum yfir í venjuleg rými án þess að peningur fylgi með og án eftirfylgni með líðan nemenda. Bendir hann á að búið sé að ná frábærri hagræðingu með ömurlegum afleiðingum. Hér má sjá eitthvað af þessum ömurlegu afleiðingum, svart á hvítu. Þetta eru setningar sem raunverulegir litlir einstaklingar með tilfinningar eins og allir aðrir, hafa sagt við foreldra sína: 7 ára stúlka: „Það væri best að ég væri bara ekki til. Það hata mig allir“ 9 ára stúlka: „Ég kann ekki að vera til“ 10 ára drengur: „Ég skipti engu máli“ 11 ára drengur: „Ég er heimskur og kann ekki neitt“ 7 ára stúlka: „Settu mig bara í ruslið, þar á ég heima“ 9 ára drengur: „Mamma, ég veit að þú elskar mig alltaf en ég á það ekki skilið. Ég er svo hræðilega vondur“ Á fésbókarsíðunni „Sagan okkar“ má svo lesa frásagnir foreldra og kennara af því ömurlega ástandi sem ríkir í skólakerfinu. Grátlegar sögur sem samfélagið þarf nauðsynlega að heyra. Ég hvet menntamálaráðherra og barnamálaráðherra til þess að stökkva á vagninn okkar og laga þetta ástand fyrir næsta skólaár. Það er ýmislegt hægt að gera á nokkrum dögum sem myndi létta þessum börnum og foreldrum þeirra lífið á allan hátt. En það þarf vilja. Spurningin er hvort viljinn sé til staðar. Höfundur er laganemi.
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun