Konur eftir kófið Linda Hrönn Þórisdóttir skrifar 7. maí 2021 20:36 „Þú getur orðið flugfreyja og hann flugmaður.“ Þessum orðum var beint til dóttur minnar þegar hún lék sér eins árs gömul við jafnaldra frænda sinn fyrir tólf árum síðan. Það er hárrétt að dóttir mín getur eflaust orðið flugfreyja (eða réttara sagt flugþjónn) síðar meir ef hún kærir sig um það en hún getur líka orðið flugmaður, rafvirki, verkfræðingur, smiður, kennari eða hvað annað sem hún kærir sig um. Þessum orðum var ekki beint til dóttur minnar vegna vantrúar á getu hennar til að gegna vissum störfum síðar á ævinni heldur vegna staðalmynda sem enn fyrirfinnast á meðal margra. Sem betur fer hefur jafnréttisbaráttan skilað góðum árangri víða um heim undanfarna áratugi, meðal annars hér á landi. Almenn atvinnuþátttaka kvenna, aukin menntun þeirra og meiri þátttaka feðra í uppeldi barna sinna er orðinn sjálfsagður þáttur í samfélaginu í dag. Formæður okkar ruddu veginn og baráttan var erfið. Réttarkerfið sem um aldir var byggt á hagsmunum karla bitnaði oftar en ekki á réttindum kvenna og fengu konur ekki þann sess sem þær verðskulduðu með dugnaði sínum, gáfum og hugmyndum. Þrátt fyrir gjörbreytta stöðu í dag þurfum við að standa vörð um þau réttindi sem hafa áunnist. Þó staðan í samfélaginu og verkaskiptingin innan heimilisins er orðin jafnari bera konur oftar það sem á ensku hefur verið kallað Mental load. Með þessu hugtaki er átt við það andlega álag sem fylgir því að hafa yfirumsjón með þeim verkum sem þarf að sinna. Mikil orka fer í að hafa yfirsýn yfir verkefnin, úthluta þeim og sjá til þess að þeim sé framfylgt. Á vinnustöðum eru það yfirleitt framkvæmdastjórar og aðrir þeir sem bera meginábyrgð á starfseminni sem þurfa að hafa þetta Mental load og er oftar en ekki hluti af starfslýsingu þeirra. Innan veggja heimilisins eru það yfirleitt konurnar sem eru settar í hlutverk launalausa framkvæmdastjórans, hvort sem þær vilja það eður ei. Þessu álagi bæta konur við önnur verkefni sem bíða þeirra dags daglega og sífellt fleiri konur tala um hversu mikil áhrif það hefur á líðan þeirra að þurfa að hafa samtímis yfirsýn og verkstjórn með fjölda ólíkra viðfangsefna. Það er nefnilega eitt að vinna verkin og annað að bera ábyrgð á að þeim sé sinnt. Jafnrétti innan heimilisins er ekki náð fyrr en þessari byrði er skipt á milli þeirra fullorðnu sem reka heimilið. Og jafnrétti er ekki náð fyrr en við losum okkur við staðalmyndir um hvaða starfsvettvang börn geta valið sér á grundvelli kyns. Á undanförnum árum hefur jafnréttisbaráttan beðið hnekki í kjölfar öfgaskoðanna stjórnmálaflokka víða um heim sem hafa náð völdum. Sá málflutningur sem þar er boðaður ýtir okkur mörgum áratugum til baka og gerir að engu það jafnrétti sem hefur áunnist. Þá hefur Covid-19 því miður haft neikvæð áhrif á stöðu kvenna, meðal annars með auknu atvinnuleysi, meiri einangrun og verra heilsufari. Ofbeldi gegn konum hefur aukist að undanförnu og áætlað er að ein af hverjum þremur konum verði fyrir ofbeldi á lífsleiðinni. Hingað til höfum við hér á landi getað státað okkur af þokkalegri góðri stöðu kvenna til samanburðar við önnur lönd og höfum við til að mynda getað treyst því að heilbrigðiskerfið mismuni ekki neinum út frá kynferði, sjúkdómum eða öðru. Staðan er þó þannig að skimun vegna krabbameins hjá konum hefur verið í uppnámi undanfarna mánuði. Fréttir af konum sem hafa fengið skerta þjónustu vegna meðgöngu, vefjagigtar og legslímuflakks (endómetríósu) svo dæmi séu tekin vekja upp spurningar um hversu mikil áhersla er lögð á heilsufar kvenna. Rannsóknir á sjúkdómum sem herja frekar á konur eru styttra á veg komnar en margar aðrar rannsóknir og þegar andlegt álag sem fyrr var nefnt leggst ofan á áhyggjur af líkamlegri heilsu er sú hætta fyrir hendi að heilsufar kvenna fari versnandi. Þá hafa lífslíkur kvenna ekki aukist eins mikið og lífslíkur karla og samtímis er lífeyrir kvenna sem unnu skert starfshlutfall á lífsleiðinni til að geta sinnt börnum, heimili og maka mjög takmarkaður. Við þurfum að viðhalda því jafnrétti sem hefur áunnist nú þegar við erum að komast út úr þessi kófi sem hefur einkennt líf okkar í meira en eitt ár. En jafnframt þurfum við að berjast því sem upp á vantar til að koma á fullu jafnrétti. Til að svo megi verða þurfum við framar öllu að útrýma staðalmyndum og gefa framtíðarkynslóðum þau skilaboð að þau geti starfað við það sem þau vilja í framtíðinni, og það algjörlega óháð kyni. Höfundur er frambjóðandi í 2. sæti á lista Framsóknar í Suðvesturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Framsóknarflokkurinn Jafnréttismál Linda Hrönn Þórisdóttir Mest lesið Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun Týndu hermennirnir okkar Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Ábyrg stefna í útlendingamálum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þegar bráðamóttakan drepur þig hraðar Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Samkeppnin tryggir hag neytenda Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Stóðhryssur ekki moldvörpur Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Við getum gert betur Einar Bárðarson skrifar Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Ábyrg stefna í útlendingamálum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Týndu hermennirnir okkar Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson skrifar Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Fréttir af baggavélum og lömbum Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar Skoðun Takk Trump! Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fíllinn á teikniborði Landsvirkjunar Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tími til að staldra við Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Hvar er fyrirsjáanleikinn, forsætisráðherra? Monika Margrét Stefánsdóttir skrifar Skoðun 25 metrar í Fannborg Hákon Gunnarsson skrifar Skoðun Krossferðir - Íslamófóbía - Palestína Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Gefum heimild fyrir kyrrð og kærleik Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Frumvarp til ólaga Jón Ásgeir Sigurvinsson skrifar Skoðun Hervirki í höfuðborg - Svefngenglar við stjórnvölinn Örn Sigurðsson skrifar Skoðun „Drifkraftur að óöryggi og óvissu“ Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Klerkaveldi, trú og stjórnmál Sigurður Árni Þórðarson skrifar Skoðun Stöðvum áætlanir um sjókvíaeldi í Eyjafirði! Harpa Barkardóttir skrifar Skoðun Gamla Reykjavíkurhöfn - Vesturbugt – ákall um nýtt skipulag Páll Jakob Líndal skrifar Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Þegar Sjálfstæðisflokkurinn fann málbeinið sitt Ásta Guðrún Helgadóttir skrifar Sjá meira
„Þú getur orðið flugfreyja og hann flugmaður.“ Þessum orðum var beint til dóttur minnar þegar hún lék sér eins árs gömul við jafnaldra frænda sinn fyrir tólf árum síðan. Það er hárrétt að dóttir mín getur eflaust orðið flugfreyja (eða réttara sagt flugþjónn) síðar meir ef hún kærir sig um það en hún getur líka orðið flugmaður, rafvirki, verkfræðingur, smiður, kennari eða hvað annað sem hún kærir sig um. Þessum orðum var ekki beint til dóttur minnar vegna vantrúar á getu hennar til að gegna vissum störfum síðar á ævinni heldur vegna staðalmynda sem enn fyrirfinnast á meðal margra. Sem betur fer hefur jafnréttisbaráttan skilað góðum árangri víða um heim undanfarna áratugi, meðal annars hér á landi. Almenn atvinnuþátttaka kvenna, aukin menntun þeirra og meiri þátttaka feðra í uppeldi barna sinna er orðinn sjálfsagður þáttur í samfélaginu í dag. Formæður okkar ruddu veginn og baráttan var erfið. Réttarkerfið sem um aldir var byggt á hagsmunum karla bitnaði oftar en ekki á réttindum kvenna og fengu konur ekki þann sess sem þær verðskulduðu með dugnaði sínum, gáfum og hugmyndum. Þrátt fyrir gjörbreytta stöðu í dag þurfum við að standa vörð um þau réttindi sem hafa áunnist. Þó staðan í samfélaginu og verkaskiptingin innan heimilisins er orðin jafnari bera konur oftar það sem á ensku hefur verið kallað Mental load. Með þessu hugtaki er átt við það andlega álag sem fylgir því að hafa yfirumsjón með þeim verkum sem þarf að sinna. Mikil orka fer í að hafa yfirsýn yfir verkefnin, úthluta þeim og sjá til þess að þeim sé framfylgt. Á vinnustöðum eru það yfirleitt framkvæmdastjórar og aðrir þeir sem bera meginábyrgð á starfseminni sem þurfa að hafa þetta Mental load og er oftar en ekki hluti af starfslýsingu þeirra. Innan veggja heimilisins eru það yfirleitt konurnar sem eru settar í hlutverk launalausa framkvæmdastjórans, hvort sem þær vilja það eður ei. Þessu álagi bæta konur við önnur verkefni sem bíða þeirra dags daglega og sífellt fleiri konur tala um hversu mikil áhrif það hefur á líðan þeirra að þurfa að hafa samtímis yfirsýn og verkstjórn með fjölda ólíkra viðfangsefna. Það er nefnilega eitt að vinna verkin og annað að bera ábyrgð á að þeim sé sinnt. Jafnrétti innan heimilisins er ekki náð fyrr en þessari byrði er skipt á milli þeirra fullorðnu sem reka heimilið. Og jafnrétti er ekki náð fyrr en við losum okkur við staðalmyndir um hvaða starfsvettvang börn geta valið sér á grundvelli kyns. Á undanförnum árum hefur jafnréttisbaráttan beðið hnekki í kjölfar öfgaskoðanna stjórnmálaflokka víða um heim sem hafa náð völdum. Sá málflutningur sem þar er boðaður ýtir okkur mörgum áratugum til baka og gerir að engu það jafnrétti sem hefur áunnist. Þá hefur Covid-19 því miður haft neikvæð áhrif á stöðu kvenna, meðal annars með auknu atvinnuleysi, meiri einangrun og verra heilsufari. Ofbeldi gegn konum hefur aukist að undanförnu og áætlað er að ein af hverjum þremur konum verði fyrir ofbeldi á lífsleiðinni. Hingað til höfum við hér á landi getað státað okkur af þokkalegri góðri stöðu kvenna til samanburðar við önnur lönd og höfum við til að mynda getað treyst því að heilbrigðiskerfið mismuni ekki neinum út frá kynferði, sjúkdómum eða öðru. Staðan er þó þannig að skimun vegna krabbameins hjá konum hefur verið í uppnámi undanfarna mánuði. Fréttir af konum sem hafa fengið skerta þjónustu vegna meðgöngu, vefjagigtar og legslímuflakks (endómetríósu) svo dæmi séu tekin vekja upp spurningar um hversu mikil áhersla er lögð á heilsufar kvenna. Rannsóknir á sjúkdómum sem herja frekar á konur eru styttra á veg komnar en margar aðrar rannsóknir og þegar andlegt álag sem fyrr var nefnt leggst ofan á áhyggjur af líkamlegri heilsu er sú hætta fyrir hendi að heilsufar kvenna fari versnandi. Þá hafa lífslíkur kvenna ekki aukist eins mikið og lífslíkur karla og samtímis er lífeyrir kvenna sem unnu skert starfshlutfall á lífsleiðinni til að geta sinnt börnum, heimili og maka mjög takmarkaður. Við þurfum að viðhalda því jafnrétti sem hefur áunnist nú þegar við erum að komast út úr þessi kófi sem hefur einkennt líf okkar í meira en eitt ár. En jafnframt þurfum við að berjast því sem upp á vantar til að koma á fullu jafnrétti. Til að svo megi verða þurfum við framar öllu að útrýma staðalmyndum og gefa framtíðarkynslóðum þau skilaboð að þau geti starfað við það sem þau vilja í framtíðinni, og það algjörlega óháð kyni. Höfundur er frambjóðandi í 2. sæti á lista Framsóknar í Suðvesturkjördæmi.
Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun
Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar
Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar
Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun