Geðheilsa, atvinna og menntun Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar 31. október 2020 08:03 Þessi málefni, í þessari forgangsröðun, eru þrjú helstu áhyggjuefni forystu samtaka ungs fólks í OECD löndunum þegar kemur að áhrifum Covid-19 faraldursins. Geðheilbrigði ungs fólks og námsfólks hérlendis hefur lengi verið áhyggjuefni svo ekki má við miklu. Undanfarið hefur Geðhjálp staðið fyrir vitundarvakningu með 39.is og Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin hefur varað við áhrifum COVID-19 á geðheilbrigði frá því í vor. Á opnum fundi Norðurlandaráðs um faraldurinn var forsætisráðherra Íslands innt eftir svörum við því hvað skuli gera í geðheilbrigðismálum ungs fólks. Minntist hún á auknar fjárveitingar í geðheilbrigðismál og að þannig sé stuðlað að aukinni sálfræði- og geðheilbrigðisþjónustu um land allt. Jákvæð og mikilvæg skref hafa verið tekin að þessu leyti með fjölgun sálfræðinga í opinberri þjónustu á heilsugæslustöðvum, spítölum og skólum. Enn of dýrt að líða illa Á sama tíma vekur furðu að niðurgreiðsla sálfræðiþjónustu greiðsluþátttöku Sjúkratrygginga sé ekki skýrt fjármögnuð í fjárlagafrumvarpi ríkisstjórnarinnar, sem þó hefur verið samþykkt að setja skuli á fót af fulltrúum allra flokka á Alþingi. Það þarf að koma til móts við þá sem ekki komast að í önnur úrræði og fjármagna gefin loforð. Sálfræðingafélag Íslands og Félagsráðgjafafélag Íslands lýsa eðlilega yfir áhyggjum af því að úrræðið sé ekki fjármagnað og minnt er á að líf eru í húfi. Taka verður undir þessar áhyggjur og má hafa í huga að kannanir stúdentahreyfinga landsins gefa trekk í trekk vísbendingu um vanlíðan og töluvert álag sem faraldurinn hefur á námsfólk. Ungt fólk er oft og tíðum efnaminna og eignaminna en aðrir aldurshópar og á því fyrr í hættu á að lenda í fátækt. Sálfræðiþjónusta er dýr og hefur ungt fólk síður áunnið sér nægileg réttindi í stéttarfélögum til að geta nýtt sér sjóði þeirra til að niðurgreiða þjónustuna, þó einhverjir séu vonandi svo heppnir. Tæplega helmingur atvinnulausra eru 18-35 ára Í ofanálag við andlegt álag blasir við ungu fólki að það muni bera þungann af efnahagslegum afleiðingum þessa faraldurs á komandi árum. Atvinnuleysi er mikið en ungt fólk er tæplega helmingur atvinnulausra hér á landi, enn fleiri ef vinnandi námsfólk sem fær þó engan rétt úr atvinnuleysistryggingasjóði, er tekið með í reikninginn. Hver er framtíðarsýn ríkisstjórnarinnar fyrir ungt fólk? Það eru blikur á lofti um langtímaafleiðingar faraldursins á framtíðarvinnuafl landsins. Ungt fólk sem er atvinnulaust til lengri tíma býðst færri atvinnutækifæri og lægri laun seinna á vinnuferlinum og ekki þarf að fara mörgum orðum um að atvinnuleysi hefur ekki góð áhrif á geðheilsu. Þetta helst allt í hendur. Mette Fredriksen forsætisráðherra Danmerkur sagði á fyrrgreindum fundi að raunveruleg hætta er til staðar á að hluti ungu kynslóðarinnar verði skilinn eftir í þessum faraldri. Stefan Löfven forsætisráðherra Svíþjóðar tók í sama streng og telur grundvallaratriði að skapa störf, sérstaklega í þágu ungs fólks. Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra Íslands sagði að nýta eigi ríkisfjármálin í fjárfestingar; þannig skapist störf og að hér hafi verið lögð áhersla á nýsköpun og rannsóknir í þeim efnum. Á sama tíma gerir fjárlagafrumvarpið aðeins ráð fyrir að atvinnuleysi minnki um 1% milli ára og atvinnuleysi fólks á aldrinum 18-35 ára, sem nemur tæplega helmingi atvinnulausra, er ekki ávarpað sérstaklega. Þær vonir sem ríkisstjórnin bindur við aðgerðirnar sem forsætisráðherra okkar minntist á skili fleiri störfum á næstunni geta því varla verið ýkja miklar. Sértækar aðgerðir nauðsynlegar Nú fer að líða að lokum haustannar þessa skólaárs. Sameiginlegt þema meðal margra samnemenda minna er að námið myndi nú ganga aðeins betur ef manni gæti bara liðið aðeins betur. Bugunin er farin að segja til sín en nám og fjárhagsöryggi fer sjaldnast saman enda fjárhagsáhyggjur þriðja algengasta ástæða þess að íslenskt námsfólk tefst í námi í heilt ár eða meira. Vanlíðan og áhyggjur hafa nefnilega áhrif á virkni, flest fólk hlýtur að hafa fundið fyrir því á eigin skinni. Að draga úr vanlíðan hlýtur því ekki bara að vera heilbrigðismál heldur líka efnahags- og menntamál. Að efna loforð um greiðsluþátttöku ríkisins vegna sálfræðiþjónustu og auka þannig aðgang fólks að þjónustunni ætti að vera forgangsmál. Þá er nauðsynlegt, þegar helmingur atvinnulausra er ungt fólk, að taka atvinnuleysi ungs fólks föstum tökum. Bæði þarf að leiðrétta ósanngjarnar skerðingar á réttindum þess hluta vinnumarkaðarins sem kýs að mennta sig samhliða störfum sínum sem og að fjölga störfum handa þeim sem þegar hafa lokið sinni menntun eða kjósa að mennta sig ekki frekar. Þörf er á sértækum aðgerðum til að koma til móts við ungt fólk í þessum faraldri og sakna ég þess að staða ungs fólks hafi ekki verið greind sérstaklega. -Jóna Þórey Pétursdóttir, meistaranemi í lögfræði og fyrrverandi forseti SHÍ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jóna Þórey Pétursdóttir Geðheilbrigði Mest lesið Kæru smiðir, hárgreiðslufólk og píparar! Víðir Reynisson Skoðun Inngilding – nýyrði sem enginn skilur? Miriam Petra Ómarsdóttir Awad Skoðun Að sætta sig við brot á samkomulagi eða ekki Jón Ágúst Eyjólfsson Skoðun Vantar fleiri lyftara í heilbrigðiskerfið? Ragna Sigurðardóttir Skoðun Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Vilja miklu stærra bákn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Geðheilbrigðismál og landsbyggðin Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Er píparinn þinn skattsvikari? Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Kosningar og ,ehf gatið‘ Róbert Farestveit Skoðun Hvenær á að skattleggja lífeyrissjóðsgreiðslur? Ögmundur Jónasson Skoðun Skoðun Skoðun Þakkir til þjóðar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Hvenær á að skattleggja lífeyrissjóðsgreiðslur? Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Við erum heit, græn og orkumikil – gerum kröfur um sjálfbærni, nýsköpun og betri nýtingu auðlinda! Halla Hrund Logadóttir ,Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Kæru smiðir, hárgreiðslufólk og píparar! Víðir Reynisson skrifar Skoðun Vilja miklu stærra bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Vantar fleiri lyftara í heilbrigðiskerfið? Ragna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Inngilding – nýyrði sem enginn skilur? Miriam Petra Ómarsdóttir Awad skrifar Skoðun Að sætta sig við brot á samkomulagi eða ekki Jón Ágúst Eyjólfsson skrifar Skoðun Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Geðheilbrigðismál og landsbyggðin Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Er píparinn þinn skattsvikari? Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Frelsi til að búa þar sem þú vilt Sæunn Gísladóttir skrifar Skoðun Kosningar og ,ehf gatið‘ Róbert Farestveit skrifar Skoðun Grípum tækifærin og sköpum bjartari framtíð Ísak Leon Júlíusson skrifar Skoðun Kæra unga móðir Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar Skoðun Niðurskurðarhnífnum beitt á skólana Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verði þitt val, svo á jörðu sem á himni Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Öryggis annarra vegna… Ingunn Björnsdóttir skrifar Skoðun Verðmæti leikskólans Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslenskur landbúnaður er ekki aðeins arfleifð heldur líka framtíð okkar Íslendinga Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Vítahringur ofbeldis og áfalla Paola Cardenas skrifar Skoðun Heilbrigð sál í hraustum líkama Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Að segja bara eitthvað Hulda María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Litlu fyrirtækin – kerfishyggja og skattlagning Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun „Þörfin fyrir nýtt upphaf: Af hverju hrista þarf upp í stjórnmálum“ Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Reiknileikni Sambandsins Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Vegurinn heim Tinna Rún Snorradóttir skrifar Skoðun Framsókn setur heimilin í fyrsta sæti Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Allt mannanna verk - orkuöryggi á Íslandi Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvert er planið? Þorleifur Hallbjörn Ingólfsson skrifar Sjá meira
Þessi málefni, í þessari forgangsröðun, eru þrjú helstu áhyggjuefni forystu samtaka ungs fólks í OECD löndunum þegar kemur að áhrifum Covid-19 faraldursins. Geðheilbrigði ungs fólks og námsfólks hérlendis hefur lengi verið áhyggjuefni svo ekki má við miklu. Undanfarið hefur Geðhjálp staðið fyrir vitundarvakningu með 39.is og Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin hefur varað við áhrifum COVID-19 á geðheilbrigði frá því í vor. Á opnum fundi Norðurlandaráðs um faraldurinn var forsætisráðherra Íslands innt eftir svörum við því hvað skuli gera í geðheilbrigðismálum ungs fólks. Minntist hún á auknar fjárveitingar í geðheilbrigðismál og að þannig sé stuðlað að aukinni sálfræði- og geðheilbrigðisþjónustu um land allt. Jákvæð og mikilvæg skref hafa verið tekin að þessu leyti með fjölgun sálfræðinga í opinberri þjónustu á heilsugæslustöðvum, spítölum og skólum. Enn of dýrt að líða illa Á sama tíma vekur furðu að niðurgreiðsla sálfræðiþjónustu greiðsluþátttöku Sjúkratrygginga sé ekki skýrt fjármögnuð í fjárlagafrumvarpi ríkisstjórnarinnar, sem þó hefur verið samþykkt að setja skuli á fót af fulltrúum allra flokka á Alþingi. Það þarf að koma til móts við þá sem ekki komast að í önnur úrræði og fjármagna gefin loforð. Sálfræðingafélag Íslands og Félagsráðgjafafélag Íslands lýsa eðlilega yfir áhyggjum af því að úrræðið sé ekki fjármagnað og minnt er á að líf eru í húfi. Taka verður undir þessar áhyggjur og má hafa í huga að kannanir stúdentahreyfinga landsins gefa trekk í trekk vísbendingu um vanlíðan og töluvert álag sem faraldurinn hefur á námsfólk. Ungt fólk er oft og tíðum efnaminna og eignaminna en aðrir aldurshópar og á því fyrr í hættu á að lenda í fátækt. Sálfræðiþjónusta er dýr og hefur ungt fólk síður áunnið sér nægileg réttindi í stéttarfélögum til að geta nýtt sér sjóði þeirra til að niðurgreiða þjónustuna, þó einhverjir séu vonandi svo heppnir. Tæplega helmingur atvinnulausra eru 18-35 ára Í ofanálag við andlegt álag blasir við ungu fólki að það muni bera þungann af efnahagslegum afleiðingum þessa faraldurs á komandi árum. Atvinnuleysi er mikið en ungt fólk er tæplega helmingur atvinnulausra hér á landi, enn fleiri ef vinnandi námsfólk sem fær þó engan rétt úr atvinnuleysistryggingasjóði, er tekið með í reikninginn. Hver er framtíðarsýn ríkisstjórnarinnar fyrir ungt fólk? Það eru blikur á lofti um langtímaafleiðingar faraldursins á framtíðarvinnuafl landsins. Ungt fólk sem er atvinnulaust til lengri tíma býðst færri atvinnutækifæri og lægri laun seinna á vinnuferlinum og ekki þarf að fara mörgum orðum um að atvinnuleysi hefur ekki góð áhrif á geðheilsu. Þetta helst allt í hendur. Mette Fredriksen forsætisráðherra Danmerkur sagði á fyrrgreindum fundi að raunveruleg hætta er til staðar á að hluti ungu kynslóðarinnar verði skilinn eftir í þessum faraldri. Stefan Löfven forsætisráðherra Svíþjóðar tók í sama streng og telur grundvallaratriði að skapa störf, sérstaklega í þágu ungs fólks. Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra Íslands sagði að nýta eigi ríkisfjármálin í fjárfestingar; þannig skapist störf og að hér hafi verið lögð áhersla á nýsköpun og rannsóknir í þeim efnum. Á sama tíma gerir fjárlagafrumvarpið aðeins ráð fyrir að atvinnuleysi minnki um 1% milli ára og atvinnuleysi fólks á aldrinum 18-35 ára, sem nemur tæplega helmingi atvinnulausra, er ekki ávarpað sérstaklega. Þær vonir sem ríkisstjórnin bindur við aðgerðirnar sem forsætisráðherra okkar minntist á skili fleiri störfum á næstunni geta því varla verið ýkja miklar. Sértækar aðgerðir nauðsynlegar Nú fer að líða að lokum haustannar þessa skólaárs. Sameiginlegt þema meðal margra samnemenda minna er að námið myndi nú ganga aðeins betur ef manni gæti bara liðið aðeins betur. Bugunin er farin að segja til sín en nám og fjárhagsöryggi fer sjaldnast saman enda fjárhagsáhyggjur þriðja algengasta ástæða þess að íslenskt námsfólk tefst í námi í heilt ár eða meira. Vanlíðan og áhyggjur hafa nefnilega áhrif á virkni, flest fólk hlýtur að hafa fundið fyrir því á eigin skinni. Að draga úr vanlíðan hlýtur því ekki bara að vera heilbrigðismál heldur líka efnahags- og menntamál. Að efna loforð um greiðsluþátttöku ríkisins vegna sálfræðiþjónustu og auka þannig aðgang fólks að þjónustunni ætti að vera forgangsmál. Þá er nauðsynlegt, þegar helmingur atvinnulausra er ungt fólk, að taka atvinnuleysi ungs fólks föstum tökum. Bæði þarf að leiðrétta ósanngjarnar skerðingar á réttindum þess hluta vinnumarkaðarins sem kýs að mennta sig samhliða störfum sínum sem og að fjölga störfum handa þeim sem þegar hafa lokið sinni menntun eða kjósa að mennta sig ekki frekar. Þörf er á sértækum aðgerðum til að koma til móts við ungt fólk í þessum faraldri og sakna ég þess að staða ungs fólks hafi ekki verið greind sérstaklega. -Jóna Þórey Pétursdóttir, meistaranemi í lögfræði og fyrrverandi forseti SHÍ.
Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Við erum heit, græn og orkumikil – gerum kröfur um sjálfbærni, nýsköpun og betri nýtingu auðlinda! Halla Hrund Logadóttir ,Fida Abu Libdeh skrifar
Skoðun Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Íslenskur landbúnaður er ekki aðeins arfleifð heldur líka framtíð okkar Íslendinga Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun „Þörfin fyrir nýtt upphaf: Af hverju hrista þarf upp í stjórnmálum“ Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar
Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun