Glórulaus vitleysa Kári Stefánsson skrifar 9. október 2020 21:23 Á liðnum vikum hefur Haukur Arnþórsson tjáð sig á prenti um þær aðferðir sem beita mætti í baráttunni við Cov-19 og virðist helst á þeirri skoðun að flest það sem íslensk sóttvarnaryfirvöld hafi gert í því sambandi sé rangt og allt sem Svíar hafi gert sé rétt og göfugt. Þetta er svo sannarlega skoðun sem hægt er að styðja alls konar rökum og töluvert af ágætis fólki hefur stutt. Mér finnst þessi rök slæm og að þau vegi að einni af grundvallarforsendum þess samfélags sem mig langar að búa í sem er sú að við hlúum að þeim sem minna mega sín. Í mínum huga varpaði nefnilega sænska leiðin öldruðum og veikum fyrir ætternisstapa. Kannski Haukur sé mér sammála um þetta atriði málsins en honum finnist eldri borgarar landsins geti einfaldlega dáið drottni sínum af þessari veiru fyrst þeir höfðu ekki vit á því að kjósa hann sem formann félags síns (ég er viss um að Haukur er mér sammála um að þetta sé virkilega slæmur brandari). Þarna rekast hins vegar á tvær skoðanir, mín og Hauks og það vill svo til að íslensk sóttvarnaryfirvöld aðhyllast að nokkru leyti mína skoðun en að engu leyti hans. Ef marka má grein sem Haukur birti á Vísi í dag virðist hann líta svo á að ég sé ábyrgur fyrir vitleysu sóttvarnaryfirvalda eða að ég hafi í það minnsta framið illvirki með því að styðja þau og hann ryður út úr sér staðlausum stöfum um Íslenska erfðagreiningu sem sumar eru aðdróttanir en aðrar ásakanir um glæpi. Nú skulum við skoða staðhæfingar hans: 1. DeCode – sem þjóðin hafnaði að gefa lífssýni fyrir nokkrum misserum – safnar nú lífsýnum þjóðarinnar sem aldrei fyrr. Svar: Þessi setning er vitlaus í báða enda. Í fyrsta lagi hefur þjóðin aldrei hafnað að taka þátt í rannsóknum Íslenskrar erfðagreiningar. Meira en helmingur þjóðarinnar hefur skrifað undir upplýst samþykki fyrir hinum ýmsu rannsóknum sem við erum að vinna og það er líklega ekkert það athæfi í sögu þjóðarinnar sem stærri hundraðshluti hennar hefur tekið þátt í nema kosningar. Hitt er svo líka rangt, að ÍE sé að safna lífsýnum sem aldrei fyrr. Það er ekkert átak í gangi hjá okkur til þess að safna miklu magni af lífsýnum. 2. Fyrirtækið er í eigu Amgen líftæknifyrirtækisins í Kaliforníu sem segist nota getu og uppgötvanir DeCode til eigin rannsókna og lyfjaframleiðslu. Svar: Íslensk erfðagreining birtir allar uppgötvanir sem eru gerðar í fyrirtækinu eins hratt og mögulegt er þannig að þær eru öllum lyfjafyrirtækjum aðgengilegar til þess að nýta, ekki bara Amgen. Við höfum oft sagt þetta opinberlega og þar með er það partur af upplýstu samþykkjunum sem þátttakendur skrifa undir. Það er hins vegar hagur sjúklinga að það sé í það minnsta eitt lyfjafyrirtæki sem vilji eyða í það orku að skoða uppgötvanir um sjúkdóma þeirra með það í huga að búa til lyf. Það er ekki alltaf sjálfgefið að svo sé. 3. Við erum að gefa bandarísku stórfyrirtæki dýrmætustu upplýsingar um okkur sem við getum gefið um þessar mundir. Fyrr eða síðar getur það kallað til sín eignir sínar á Íslandi og flutt starfsemina milli landa. Svar: Íslensk erfðagreining á engin gögn um fólk og hefur engan umráðarétt yfir slíkum gögnum og getur því hvorki veitt aðgang að slíkum gögnum né flutt úr landi. Ég, Kári Stefánsson, er ábyrgðarmaður allra gagna um fólk sem eru notuð til rannsókna hjá Íslenskri erfðagreiningu. Ég á ekki gögnin en ég er vörslumaður þeirra og aðgangur minn að þeim er takmarkaður við leyfi Vísindasiðanefndar og blessun Persónuverndar. Ég hef enga heimild til þess að flytja þau úr landi og má svo sannarlega hvorki selja þau né nota þau sem veð eða fjalla um þau á annan hátt en Vísindasiðanefnd veitir mér leyfi til. 4. Þær rannsóknir sem DeCODE framkvæmir nú eru hins vegar gerðar án samþykkis Vísindasiðanefndar og virðast þær undanþegnar almennum skilyrðum stjórnvalda fyrir vinslunni. Þannig virðist DeCode og eigendur fyrirtækisins hafa frítt spil með nýjum lífsýnum. Svar: Það er nokkuð ljóst á þessari staðhæfingu Hauks að hann hefur tekið sér fasta búsetu út í mýri. Skimanir sem ÍE hefur framið í sóttvarnarskyni og fyrir sóttvarnarlækni leiða ekki til söfnunar lífsýna. Strok úr nefholi og munni sem eru notuð til þess að leita að veirunni og allt sem má rekja til þeirra er hent þegar búið er að framkvæma prófið og raðgreina veiruna. Til að byrja með framkvæmdu rannsóknarstofa í veirufræði við Landspítalann og rannsóknarstofa okkar prófin á sama máta en á sitt hvorum stað en nú er búið að sameina þær til þess að samnýta fólk og tæki. Skimunin er aðferð sem sóttvarnaryfirvöld nýta sér til þess að reyna að hemja útbreiðslu veirunnar og er ekki í vísindarannsókn. Það er hins vegar ljóst að Hauki finnst skimunin vond af því hann vill ekki að útbreiðsla veirunnar sé heft heldur hafi hún fullt ferðafrelsi um íslenskt samfélag. Einu lífsýnin sem eru geymd hjá ÍE eru þau sem hafa fengist frá fólki sem hefur veitt upplýst samþykki og þau eru öll á ábyrgð Kára Stefánssonar en ekki fyrirtækisins vegna þess að Vísindasiðanefnd veitir ekki fyrirtækjum eða háskólum leyfi til rannsókna heldur fólki. Aðgengi mitt, Kára Stefánssonar, að lífsýnunum er með öllu háð leyfum Vísindasiðanefndar. Það hefur engin vísindarannsókn verið gerð hjá ÍE án leyfis Vísindasiðanefndar og engin slík er í gangi. Hins ber svo að geta að þær ásakanir Hauks að ÍE sé að brjóta lög með því að vinna rannsóknir án tilskyldra leyfa eru alvarlegar og ekki útilokað að hann verði að standa fyrir máli sínu frammi fyrir dómstólum. Höfundur er forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kári Stefánsson Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt Skoðun Skoðun Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson skrifar Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Á liðnum vikum hefur Haukur Arnþórsson tjáð sig á prenti um þær aðferðir sem beita mætti í baráttunni við Cov-19 og virðist helst á þeirri skoðun að flest það sem íslensk sóttvarnaryfirvöld hafi gert í því sambandi sé rangt og allt sem Svíar hafi gert sé rétt og göfugt. Þetta er svo sannarlega skoðun sem hægt er að styðja alls konar rökum og töluvert af ágætis fólki hefur stutt. Mér finnst þessi rök slæm og að þau vegi að einni af grundvallarforsendum þess samfélags sem mig langar að búa í sem er sú að við hlúum að þeim sem minna mega sín. Í mínum huga varpaði nefnilega sænska leiðin öldruðum og veikum fyrir ætternisstapa. Kannski Haukur sé mér sammála um þetta atriði málsins en honum finnist eldri borgarar landsins geti einfaldlega dáið drottni sínum af þessari veiru fyrst þeir höfðu ekki vit á því að kjósa hann sem formann félags síns (ég er viss um að Haukur er mér sammála um að þetta sé virkilega slæmur brandari). Þarna rekast hins vegar á tvær skoðanir, mín og Hauks og það vill svo til að íslensk sóttvarnaryfirvöld aðhyllast að nokkru leyti mína skoðun en að engu leyti hans. Ef marka má grein sem Haukur birti á Vísi í dag virðist hann líta svo á að ég sé ábyrgur fyrir vitleysu sóttvarnaryfirvalda eða að ég hafi í það minnsta framið illvirki með því að styðja þau og hann ryður út úr sér staðlausum stöfum um Íslenska erfðagreiningu sem sumar eru aðdróttanir en aðrar ásakanir um glæpi. Nú skulum við skoða staðhæfingar hans: 1. DeCode – sem þjóðin hafnaði að gefa lífssýni fyrir nokkrum misserum – safnar nú lífsýnum þjóðarinnar sem aldrei fyrr. Svar: Þessi setning er vitlaus í báða enda. Í fyrsta lagi hefur þjóðin aldrei hafnað að taka þátt í rannsóknum Íslenskrar erfðagreiningar. Meira en helmingur þjóðarinnar hefur skrifað undir upplýst samþykki fyrir hinum ýmsu rannsóknum sem við erum að vinna og það er líklega ekkert það athæfi í sögu þjóðarinnar sem stærri hundraðshluti hennar hefur tekið þátt í nema kosningar. Hitt er svo líka rangt, að ÍE sé að safna lífsýnum sem aldrei fyrr. Það er ekkert átak í gangi hjá okkur til þess að safna miklu magni af lífsýnum. 2. Fyrirtækið er í eigu Amgen líftæknifyrirtækisins í Kaliforníu sem segist nota getu og uppgötvanir DeCode til eigin rannsókna og lyfjaframleiðslu. Svar: Íslensk erfðagreining birtir allar uppgötvanir sem eru gerðar í fyrirtækinu eins hratt og mögulegt er þannig að þær eru öllum lyfjafyrirtækjum aðgengilegar til þess að nýta, ekki bara Amgen. Við höfum oft sagt þetta opinberlega og þar með er það partur af upplýstu samþykkjunum sem þátttakendur skrifa undir. Það er hins vegar hagur sjúklinga að það sé í það minnsta eitt lyfjafyrirtæki sem vilji eyða í það orku að skoða uppgötvanir um sjúkdóma þeirra með það í huga að búa til lyf. Það er ekki alltaf sjálfgefið að svo sé. 3. Við erum að gefa bandarísku stórfyrirtæki dýrmætustu upplýsingar um okkur sem við getum gefið um þessar mundir. Fyrr eða síðar getur það kallað til sín eignir sínar á Íslandi og flutt starfsemina milli landa. Svar: Íslensk erfðagreining á engin gögn um fólk og hefur engan umráðarétt yfir slíkum gögnum og getur því hvorki veitt aðgang að slíkum gögnum né flutt úr landi. Ég, Kári Stefánsson, er ábyrgðarmaður allra gagna um fólk sem eru notuð til rannsókna hjá Íslenskri erfðagreiningu. Ég á ekki gögnin en ég er vörslumaður þeirra og aðgangur minn að þeim er takmarkaður við leyfi Vísindasiðanefndar og blessun Persónuverndar. Ég hef enga heimild til þess að flytja þau úr landi og má svo sannarlega hvorki selja þau né nota þau sem veð eða fjalla um þau á annan hátt en Vísindasiðanefnd veitir mér leyfi til. 4. Þær rannsóknir sem DeCODE framkvæmir nú eru hins vegar gerðar án samþykkis Vísindasiðanefndar og virðast þær undanþegnar almennum skilyrðum stjórnvalda fyrir vinslunni. Þannig virðist DeCode og eigendur fyrirtækisins hafa frítt spil með nýjum lífsýnum. Svar: Það er nokkuð ljóst á þessari staðhæfingu Hauks að hann hefur tekið sér fasta búsetu út í mýri. Skimanir sem ÍE hefur framið í sóttvarnarskyni og fyrir sóttvarnarlækni leiða ekki til söfnunar lífsýna. Strok úr nefholi og munni sem eru notuð til þess að leita að veirunni og allt sem má rekja til þeirra er hent þegar búið er að framkvæma prófið og raðgreina veiruna. Til að byrja með framkvæmdu rannsóknarstofa í veirufræði við Landspítalann og rannsóknarstofa okkar prófin á sama máta en á sitt hvorum stað en nú er búið að sameina þær til þess að samnýta fólk og tæki. Skimunin er aðferð sem sóttvarnaryfirvöld nýta sér til þess að reyna að hemja útbreiðslu veirunnar og er ekki í vísindarannsókn. Það er hins vegar ljóst að Hauki finnst skimunin vond af því hann vill ekki að útbreiðsla veirunnar sé heft heldur hafi hún fullt ferðafrelsi um íslenskt samfélag. Einu lífsýnin sem eru geymd hjá ÍE eru þau sem hafa fengist frá fólki sem hefur veitt upplýst samþykki og þau eru öll á ábyrgð Kára Stefánssonar en ekki fyrirtækisins vegna þess að Vísindasiðanefnd veitir ekki fyrirtækjum eða háskólum leyfi til rannsókna heldur fólki. Aðgengi mitt, Kára Stefánssonar, að lífsýnunum er með öllu háð leyfum Vísindasiðanefndar. Það hefur engin vísindarannsókn verið gerð hjá ÍE án leyfis Vísindasiðanefndar og engin slík er í gangi. Hins ber svo að geta að þær ásakanir Hauks að ÍE sé að brjóta lög með því að vinna rannsóknir án tilskyldra leyfa eru alvarlegar og ekki útilokað að hann verði að standa fyrir máli sínu frammi fyrir dómstólum. Höfundur er forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar.
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun
Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun