Bönnum börnum okkar að ganga Björn Teitsson skrifar 3. febrúar 2020 09:00 Í Reykjavík og nágrenni eru bílferðir um 75% allra ferða. Það er augljóslega allt of mikið, og mun hærra hlutfall en annars staðar þekkist, hvort sem við miðum við Norðurlönd eða Evrópu. Þetta á við um staði í Evrópu sem eru fjölmennari, fámennari. Sem eru staðsettir í mildara loftslagi, en einnig þar sem loftslag er enn erfiðara, kaldara og miskunnarlausara. Staðan er óásættanleg, hvernig sem á það er litið. Hér eru nokkrar staðreyndir. Um helmingur allra bílferða er um 2 km ferðir eða styttri. Það er svipuð vegalengd og að labba frá Hlemmi niður að höfn, eða frá Hlemmi Mathöll til Granda Mathallar. Það er vegalengd sem hægt er að labba á 20-25 mínútum fyrir heilbrigða manneskju á venjulegum til hóflegum hraða. Það er vegalengd sem hægt er að hjóla á 5-10 mínútum. Árið 2017 voru 87.432 skráð lögbrot á Íslandi. Þar af: 69.874 umferðarlagabrot. Þetta þýðir að umferðarlagabrot eru 79,92% allra skráðra brota. En það er ekki allt. Rannsóknir sýna að um 70 prósent ökumanna á venjulegum degi brjóta umferðarlög á einn eða annan hátt, án þess að lögreglan hafi af því vitneskju eða afskipti. Þá erum við að tala um brot eins og að tala í síma á meðan akstri stendur, eða jafnvel senda textaskilaboð á meðan akstri stendur. Brot sem eru óþolandi algeng eru svo ökumenn sem skilja bílana sína eftir upp á gangstétt, þannig að gangandi eða hjólandi komast hreinlega ekki leiðar sinnar án þess að setja líf sitt í hættu. Þarna eru brot eins og hraðakstur (sem flest fólk stundar á hverjum degi), sleppa stöðvunarskyldu, svo ekki sé rætt um ölvunar-eða fíkniefnaakstur. Öll þessi brot setja fólk í lífshættu á hverjum einasta degi. Miðað við að aðeins 30% umferðarlagabrota fá raunveruleg afskipti lögreglu, þýðir það að raunverulega eru brotin líklega um 230.000 á hverju ári. Spáið í hvað það myndi gera fyrir þjóðarbúið ef við fengjum að njóta allra þeirra fjármuna sem þær sektir gætu skilað? En nú, án þess að fara út í tölur um mannfall sem ökumenn bíla valda á hverju ári, eða þeirra líkamlegu áverka sem þeir skilja eftir sig, sem veldur oft varanlegum skaða, fötlun eða hlutfallslegri örorku fyrir lífstíð, ræðum þá aðeins meðvirkni okkar með þessu rugli, og sérstaklega meðvirkni stjórnvalda og lögreglu. Nýlega stóð ég í umræðum við foreldra sem eru búsettir í Vesturbæ Reykjavíkur, einu þéttbyggðasta hverfi höfuðborgarsvæðisins, með eitt besta hlutfall fólks sem notar umhverfisvæna ferðamáta, altso, aðra ferðamáta en einkabílinn. Umræðurnar snerust um, í stuttu máli, hvort það væri ekki furðulegt að vantreysta stálpuðum börnum til að ganga í tómstundir eða á íþróttaæfingar. Nú er ég nokkuð viss um að sú kynslóð sem nú stýrir samgönguráðuneyti, dómsmálaráðuneyti, heilbrigðisráðuneyti, Vegagerðinni, lögreglu, Reykjavíkurborg og nágrannasveitarfélögum, kannist vel við - rétt eins og ég - að labba, hjóli, eða taki almenningssamgöngur í tómstundir og á íþróttaæfingar. Það gerði ég til dæmis frá 7 ára aldri seint á 9. áratug síðustu aldar, allt fram til loka 10. áratugar sömu aldar. Þetta kannast flestöll við sem eru á mínum aldri eða eldri. Nýlega heyrði ég sjónarmið foreldra sem treysta sér hreinlega ekki til að leyfa börnum sínum að labba á æfingar eða í tómstundir, því umferðarlög eru stöðugt brotin, ökumenn aka of hratt, þeir fara yfir á rauðu ljósi og horfa ekki í kringum sig, jafnvel að senda textaskilaboð þegar þeir ættu að vera að hemla á gönguljósi fyrir börnum. Ef þetta er sú raunverulega staða sem upp er komin, sem ég efast reyndar ekki um, þá verðum við að staldra við. Það þýðir að kerfið okkar er bilað, það þýðir að við þurfum að gera breytingar og laga það. Annað hvort eru umferðarlög til að þeim sé hlýtt og framfylgt, eða ekki. Hugsið ykkur, fólk er beinlínis nauðbeygt til að stunda óþarfa akstur, ferðir sem eru innan við 1-2 km að lengd, því lögum er ekki framfylgt. Getið þið ímyndað ykkur vistsporið og stressið sem sparast ef farið væri í alvöru átak til að leiðrétta þetta rugl? Heilsuna, ferðasjálfstæði og umhverfisgreind barna sem verður til, ef farið væri í alvöru átak til að leiðrétta þetta rugl? Því það er það sem þetta er, þetta er algert rugl. Ég skora á samgönguráðuneyti, dómsmálaráðuneyti, heilbrigðisráðuneyti, Vegagerðina, lögreglu, Reykjavíkurborg og nágrannasveitarfélög, til að gera betur. Ekki aðeins í Vesturbæ heldur um allt höfuðborgarsvæðið og allt land. Það er lágmarksréttur barna að mega labba á æfingu án þess að eiga á hættu að verða ekið niður af bíl á leið sinni. Það er lágmarksréttur foreldra að neyðast ekki til að skutla börnum á bíl vegalengdir sem þau geta hæglega gengið. Höfundur er meistaranemi í borgarfræðum við Bauhaus Universität-Weimar í Þýskalandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Björn Teitsson Börn og uppeldi Reykjavík Samgöngur Mest lesið Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Að kjarna orku þjóðar Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann skrifar Skoðun Útboð á Fjarðarheiðargöngum Hildur Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvert á að fara með íslenskt þjóðfélag? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Svikin loforð gagnvart börnum? Hildur Rós Guðbjargardóttir skrifar Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Sjá meira
Í Reykjavík og nágrenni eru bílferðir um 75% allra ferða. Það er augljóslega allt of mikið, og mun hærra hlutfall en annars staðar þekkist, hvort sem við miðum við Norðurlönd eða Evrópu. Þetta á við um staði í Evrópu sem eru fjölmennari, fámennari. Sem eru staðsettir í mildara loftslagi, en einnig þar sem loftslag er enn erfiðara, kaldara og miskunnarlausara. Staðan er óásættanleg, hvernig sem á það er litið. Hér eru nokkrar staðreyndir. Um helmingur allra bílferða er um 2 km ferðir eða styttri. Það er svipuð vegalengd og að labba frá Hlemmi niður að höfn, eða frá Hlemmi Mathöll til Granda Mathallar. Það er vegalengd sem hægt er að labba á 20-25 mínútum fyrir heilbrigða manneskju á venjulegum til hóflegum hraða. Það er vegalengd sem hægt er að hjóla á 5-10 mínútum. Árið 2017 voru 87.432 skráð lögbrot á Íslandi. Þar af: 69.874 umferðarlagabrot. Þetta þýðir að umferðarlagabrot eru 79,92% allra skráðra brota. En það er ekki allt. Rannsóknir sýna að um 70 prósent ökumanna á venjulegum degi brjóta umferðarlög á einn eða annan hátt, án þess að lögreglan hafi af því vitneskju eða afskipti. Þá erum við að tala um brot eins og að tala í síma á meðan akstri stendur, eða jafnvel senda textaskilaboð á meðan akstri stendur. Brot sem eru óþolandi algeng eru svo ökumenn sem skilja bílana sína eftir upp á gangstétt, þannig að gangandi eða hjólandi komast hreinlega ekki leiðar sinnar án þess að setja líf sitt í hættu. Þarna eru brot eins og hraðakstur (sem flest fólk stundar á hverjum degi), sleppa stöðvunarskyldu, svo ekki sé rætt um ölvunar-eða fíkniefnaakstur. Öll þessi brot setja fólk í lífshættu á hverjum einasta degi. Miðað við að aðeins 30% umferðarlagabrota fá raunveruleg afskipti lögreglu, þýðir það að raunverulega eru brotin líklega um 230.000 á hverju ári. Spáið í hvað það myndi gera fyrir þjóðarbúið ef við fengjum að njóta allra þeirra fjármuna sem þær sektir gætu skilað? En nú, án þess að fara út í tölur um mannfall sem ökumenn bíla valda á hverju ári, eða þeirra líkamlegu áverka sem þeir skilja eftir sig, sem veldur oft varanlegum skaða, fötlun eða hlutfallslegri örorku fyrir lífstíð, ræðum þá aðeins meðvirkni okkar með þessu rugli, og sérstaklega meðvirkni stjórnvalda og lögreglu. Nýlega stóð ég í umræðum við foreldra sem eru búsettir í Vesturbæ Reykjavíkur, einu þéttbyggðasta hverfi höfuðborgarsvæðisins, með eitt besta hlutfall fólks sem notar umhverfisvæna ferðamáta, altso, aðra ferðamáta en einkabílinn. Umræðurnar snerust um, í stuttu máli, hvort það væri ekki furðulegt að vantreysta stálpuðum börnum til að ganga í tómstundir eða á íþróttaæfingar. Nú er ég nokkuð viss um að sú kynslóð sem nú stýrir samgönguráðuneyti, dómsmálaráðuneyti, heilbrigðisráðuneyti, Vegagerðinni, lögreglu, Reykjavíkurborg og nágrannasveitarfélögum, kannist vel við - rétt eins og ég - að labba, hjóli, eða taki almenningssamgöngur í tómstundir og á íþróttaæfingar. Það gerði ég til dæmis frá 7 ára aldri seint á 9. áratug síðustu aldar, allt fram til loka 10. áratugar sömu aldar. Þetta kannast flestöll við sem eru á mínum aldri eða eldri. Nýlega heyrði ég sjónarmið foreldra sem treysta sér hreinlega ekki til að leyfa börnum sínum að labba á æfingar eða í tómstundir, því umferðarlög eru stöðugt brotin, ökumenn aka of hratt, þeir fara yfir á rauðu ljósi og horfa ekki í kringum sig, jafnvel að senda textaskilaboð þegar þeir ættu að vera að hemla á gönguljósi fyrir börnum. Ef þetta er sú raunverulega staða sem upp er komin, sem ég efast reyndar ekki um, þá verðum við að staldra við. Það þýðir að kerfið okkar er bilað, það þýðir að við þurfum að gera breytingar og laga það. Annað hvort eru umferðarlög til að þeim sé hlýtt og framfylgt, eða ekki. Hugsið ykkur, fólk er beinlínis nauðbeygt til að stunda óþarfa akstur, ferðir sem eru innan við 1-2 km að lengd, því lögum er ekki framfylgt. Getið þið ímyndað ykkur vistsporið og stressið sem sparast ef farið væri í alvöru átak til að leiðrétta þetta rugl? Heilsuna, ferðasjálfstæði og umhverfisgreind barna sem verður til, ef farið væri í alvöru átak til að leiðrétta þetta rugl? Því það er það sem þetta er, þetta er algert rugl. Ég skora á samgönguráðuneyti, dómsmálaráðuneyti, heilbrigðisráðuneyti, Vegagerðina, lögreglu, Reykjavíkurborg og nágrannasveitarfélög, til að gera betur. Ekki aðeins í Vesturbæ heldur um allt höfuðborgarsvæðið og allt land. Það er lágmarksréttur barna að mega labba á æfingu án þess að eiga á hættu að verða ekið niður af bíl á leið sinni. Það er lágmarksréttur foreldra að neyðast ekki til að skutla börnum á bíl vegalengdir sem þau geta hæglega gengið. Höfundur er meistaranemi í borgarfræðum við Bauhaus Universität-Weimar í Þýskalandi.
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar