Fjórar tegundir erfiðra einstaklinga á vinnustöðum Rakel Sveinsdóttir skrifar 22. janúar 2020 09:00 Eyþór Eðvarðsson hefur starfað við stjórnendaþjálfun og ráðgjöf síðan 1996, bæði hér og í Hollandi. Vísir/Vilhelm Eyþór Eðvarðsson, stjórnendaþjálfari og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun, segir tilhneigingu til að leita skýringa hjá starfsfólki þegar kemur að erfiðum starfsmannamálum. Eyþór, sem er með MA í vinnusálfræði, segir mikilvægt fyrir stjórnendur að vera meðvitaðir um að orsakirnar geta legið víðar. „Dæmi um það er starfsmaður sem fær ekki kennslu og leiðsögn í starfinu með þeim afleiðingum að samstarfsmennirnir verða pirraðir og samstarfið versnar. Slæmt umtal fer af stað sem hefur áhrif á starfsmanninn. Hann verður óánægður og þá fer stjórnandinn að setja pressu á starfsmanninn um að standa sig betur.“ Aðspurður um hvað orsakar í flestum tilfellum erfið starfsmannamál segir Eyþór það geta verið margt en gróflega megi setja ástæðurnar í þrjá flokka. „Í fyrsta lagi getur orsökin legið hjá starfsmanninum, t.d. neikvætt viðhorf, áhugaleysi, metnaðarleysi, kæruleysi, persónuleiki, vantar hæfni, vantar þekkingu, kann ekki eða skilur ekki. Í öðru lagi getur ástæðan legið í hópnum, t.d. slæmur mórall, einelti, kynferðisleg áreitni, leiðinleg stemming, slæm menning slæm, hópþrýstingur, rígur. Í þriðja lagi getur orsökin verið tengd vinnuumhverfinu og skipulagi. Dæmi um það er slæmar vinnuaðstæður, bilið tölva, skortur á upplýsingum, slæm stjórnun, skortur á stefnu, verklagsreglum eða fundum.“ Eyþór segir fólk þurfa að líta í eigin barm og meta sitt eigið viðhorf, áður en það dæmir annað fólk sem „erfiða“ einstaklinga. „Allir geta verið erfiðir í hugum annarra og það sem einum finnst erfitt er ekki víst að öðrum finnist það. Ein leið til að meta hvort viðkomandi sé „erfiður einstaklingur“ er hvort fleiri en þú séu að upplifa það sama. Ef enginn kannast við það sem þú ert að upplifa getur skýringin legið hjá þér. Einnig skiptir máli hversu oft þú upplifir viðkomandi erfiðan. Ef samstarfsmaður er hranalegur bara fyrir mánaðamót er það kannski ekki svo erfitt en ef hann er hranalegur á hverjum degi þá er viðkomandi erfiður.“ Eyþór er með MA-gráðu í vinnusálfræði frá Free University í Amsterdam. Hann hefur starfað með flestum stærri fyrirtækjum Íslands, bæði í góðæri og krísum.Vísir/Vilhelm Erfiðir einstaklingar: 4 týpur sem margir þekkja En er eitthvað sem einkennir einstaklinga sem teljast „erfiðir“? „Þekktar eru nokkrar staðalmyndir af erfiðum einstaklingum eins og nöldrurum sem eru með allt á hornum sér, kvarta yfir öllu og við alla. Önnur týpa er leyniskyttan sem stingur þig í bakið, segir um þig sögur og grefur undan þér. Hann er oftast með hóp á bak við sig. Vitringar eru síðan með svörin við öllu og tjá sig eins og þeir séu með réttu svörin. Einræðisherrarnir vilja einir ráða og láta þig sjá það og finna.“ Lumar þú á einhverju ráði fyrir fólk sem starfar með einstakling sem flokka má í einhvern af fyrrgreindum hópi? „Við vitringana virkar vel að hafa í huga að þeir eru þrír alveg eins og í stóru bókinni. Í fyrsta lagi alvitringar sem vita allt og muna allt. Þeir eru sjaldnast vandamálið og við hin sem vitum lítið erum oft bara ánægð með að einhver sé með allt í kollinum. Í öðru lagi smávitringar sem eru alltaf að leiðrétta alla með atriði sem engu máli skipta. Þeir geta drepið góða sögumenn mjög hratt og eyðilagt kaffi- og matartíma. Í þriðja lagi eru þeir raunverulega erfiðu vitringar sem tala eins og þeir hafi sannleikann í vasanum og enginn annar viti það sem þeir vita. Þeir gera lítið úr öðrum svo að fólk þorir ekki að mótmæla þeim. Mikilvægt er að passa að falla ekki í þá gryfju að verða gagn-sérfræðingur bara til að vera á móti vitringnum. Hann sér fljótt í gegnum það og nær þér þar strax. Það sem virkar best er að fara í hlutverk spyrilsins með því að spyrja þá kryfjandi spurninga og láta þá standa fyrir sínum svörum. Þá kemur oft í ljós að þekking þeirra er ekki mikil. Stundum borgar sig ekki að reyna að takast á við þá.“ Að sögn Eyþórs er hins vegar mikilvægast að erfiðir samstarfsfélagar ráði ekki ferðinni. „Helsta ráðið er að láta þá erfiðu ekki stjórna því hvað þú segir eða hvernig þú hefur samskipti og ekki láta æsa sig upp. Margt annað mætti telja til,“ segir Eyþór að lokum. Vinnumarkaður Tengdar fréttir Yfirmenn oftast gerendur í eineltismálum á vinnustað Erfið starfsmannamál: Einelti á vinnustöðum jókst í kjölfar bankahruns en minnkaði aftur þegar atvinnuástand batnaði. Stjórnendur eru oftast gerendur. 22. janúar 2020 12:00 Ekki aðeins #metoo mál sem starfsfólk þegir yfir Erfið starfsmannamál: Í samtali við Gyðu Kristjánsdóttur, ráðgjafa hjá Hagvangi, kemur í ljós að enn er nokkuð um að fólk er ekki að segja frá erfiðum málum á vinnustað. 22. janúar 2020 10:00 Könnun: Er leyst úr erfiðum starfsmannamálum á þínum vinnustað? Erfið starfsmannamál: Taktu þátt í könnun og svaraðu spurningu um hvernig þinn vinnustaður leysir úr erfiðum starfsmannamálum. 22. janúar 2020 09:00 Mest lesið Óábyrgt að afskrifa kílómetragjaldið Neytendur Nýr flugrekstrarstjóri Icelandair Viðskipti innlent Einróma niðurstaða að Hörður sé eins og Kristján í Frozen Atvinnulíf „Reglugerðin tekur gildi hvort sem menn hafa þetta hugrekki eða ekki“ Atvinnulíf Kílómetragjaldið mögulega fórnarlamb stjórnarslita Neytendur Engin endurgreiðsla þrátt fyrir rifbeinsbrot Neytendur Brá sér frá í sauðburð og kvíðinn ferðamaður flúði Neytendur Máttu rukka íslenska konu um 1,2 milljónir fyrir dvöl á spítalanum Neytendur Þurfti ekki að sýna fram á að greitt hafi verið fyrir duldar auglýsingar Neytendur Linkedin sektað um tugi milljarða Viðskipti erlent Fleiri fréttir Einróma niðurstaða að Hörður sé eins og Kristján í Frozen „Reglugerðin tekur gildi hvort sem menn hafa þetta hugrekki eða ekki“ Allt í steik: Samtalið við yfirmanninn „Okkur langar til að búa til nýja tegund af bjórmenningu“ „Eitthvað við kvöldin og nóttina sem ég heillast af“ Dýrara að gera ekkert: „Erum öll að pissa í sömu laugina“ Úrelt kerfi: „Síðan kom bara einhver bíll og tæmdi allt“ Sorp: Fólk að hoppa niður plastið í tunnunum til að þjappa því „Ekkert ósvipaður leikur og menn léku í bönkunum fyrir bankahrun“ „Fyrsta verk er án gríns að fá mér lýsi og tékka á Vísi“ Kosningaspenna á vinnustöðum og rifrildi um pólitík Sif Jakobs: „Ekta demantar eru nú einfaldlega ræktaðir“ „Hörðustu samningaviðræðurnar voru við yngsta fólkið Eitraður starfsmaður og góð ráð „Enginn kvartað yfir því þegar ég hef skúrað“ Ekki trompast við fólk í vinnu eða á fundum „Síðan kemur í ljós að við erum í gjörólíkum störfum“ „Opinberi geirinn er að breytast og þar þarf mikinn fjölda verkefnastjóra“ B-týpa sem vill verða A en þarf tíma til að „morgna sig“ Fólki á helst að líða betur eftir vinnudaginn en þegar það mætti Slökkt á asanum: „Hljómar kannski auðveldlega en er það ekki“ Konurnar ofþreyttar en karlmenn vilja meiri frið til að vinna „Allir alltaf að segja að hann sé svo mjúkur“ „Frekar kvöldsvæfur heldur en morgunfúll“ Atvinnumissir: „Það var rosa skrýtið að lenda í þessu“ „En það hefur líka margt fallegt komið út úr þessu“ „Breytingaskeið kvenna hefur líka áhrif á karlavinnustaði“ Sjá meira
Eyþór Eðvarðsson, stjórnendaþjálfari og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun, segir tilhneigingu til að leita skýringa hjá starfsfólki þegar kemur að erfiðum starfsmannamálum. Eyþór, sem er með MA í vinnusálfræði, segir mikilvægt fyrir stjórnendur að vera meðvitaðir um að orsakirnar geta legið víðar. „Dæmi um það er starfsmaður sem fær ekki kennslu og leiðsögn í starfinu með þeim afleiðingum að samstarfsmennirnir verða pirraðir og samstarfið versnar. Slæmt umtal fer af stað sem hefur áhrif á starfsmanninn. Hann verður óánægður og þá fer stjórnandinn að setja pressu á starfsmanninn um að standa sig betur.“ Aðspurður um hvað orsakar í flestum tilfellum erfið starfsmannamál segir Eyþór það geta verið margt en gróflega megi setja ástæðurnar í þrjá flokka. „Í fyrsta lagi getur orsökin legið hjá starfsmanninum, t.d. neikvætt viðhorf, áhugaleysi, metnaðarleysi, kæruleysi, persónuleiki, vantar hæfni, vantar þekkingu, kann ekki eða skilur ekki. Í öðru lagi getur ástæðan legið í hópnum, t.d. slæmur mórall, einelti, kynferðisleg áreitni, leiðinleg stemming, slæm menning slæm, hópþrýstingur, rígur. Í þriðja lagi getur orsökin verið tengd vinnuumhverfinu og skipulagi. Dæmi um það er slæmar vinnuaðstæður, bilið tölva, skortur á upplýsingum, slæm stjórnun, skortur á stefnu, verklagsreglum eða fundum.“ Eyþór segir fólk þurfa að líta í eigin barm og meta sitt eigið viðhorf, áður en það dæmir annað fólk sem „erfiða“ einstaklinga. „Allir geta verið erfiðir í hugum annarra og það sem einum finnst erfitt er ekki víst að öðrum finnist það. Ein leið til að meta hvort viðkomandi sé „erfiður einstaklingur“ er hvort fleiri en þú séu að upplifa það sama. Ef enginn kannast við það sem þú ert að upplifa getur skýringin legið hjá þér. Einnig skiptir máli hversu oft þú upplifir viðkomandi erfiðan. Ef samstarfsmaður er hranalegur bara fyrir mánaðamót er það kannski ekki svo erfitt en ef hann er hranalegur á hverjum degi þá er viðkomandi erfiður.“ Eyþór er með MA-gráðu í vinnusálfræði frá Free University í Amsterdam. Hann hefur starfað með flestum stærri fyrirtækjum Íslands, bæði í góðæri og krísum.Vísir/Vilhelm Erfiðir einstaklingar: 4 týpur sem margir þekkja En er eitthvað sem einkennir einstaklinga sem teljast „erfiðir“? „Þekktar eru nokkrar staðalmyndir af erfiðum einstaklingum eins og nöldrurum sem eru með allt á hornum sér, kvarta yfir öllu og við alla. Önnur týpa er leyniskyttan sem stingur þig í bakið, segir um þig sögur og grefur undan þér. Hann er oftast með hóp á bak við sig. Vitringar eru síðan með svörin við öllu og tjá sig eins og þeir séu með réttu svörin. Einræðisherrarnir vilja einir ráða og láta þig sjá það og finna.“ Lumar þú á einhverju ráði fyrir fólk sem starfar með einstakling sem flokka má í einhvern af fyrrgreindum hópi? „Við vitringana virkar vel að hafa í huga að þeir eru þrír alveg eins og í stóru bókinni. Í fyrsta lagi alvitringar sem vita allt og muna allt. Þeir eru sjaldnast vandamálið og við hin sem vitum lítið erum oft bara ánægð með að einhver sé með allt í kollinum. Í öðru lagi smávitringar sem eru alltaf að leiðrétta alla með atriði sem engu máli skipta. Þeir geta drepið góða sögumenn mjög hratt og eyðilagt kaffi- og matartíma. Í þriðja lagi eru þeir raunverulega erfiðu vitringar sem tala eins og þeir hafi sannleikann í vasanum og enginn annar viti það sem þeir vita. Þeir gera lítið úr öðrum svo að fólk þorir ekki að mótmæla þeim. Mikilvægt er að passa að falla ekki í þá gryfju að verða gagn-sérfræðingur bara til að vera á móti vitringnum. Hann sér fljótt í gegnum það og nær þér þar strax. Það sem virkar best er að fara í hlutverk spyrilsins með því að spyrja þá kryfjandi spurninga og láta þá standa fyrir sínum svörum. Þá kemur oft í ljós að þekking þeirra er ekki mikil. Stundum borgar sig ekki að reyna að takast á við þá.“ Að sögn Eyþórs er hins vegar mikilvægast að erfiðir samstarfsfélagar ráði ekki ferðinni. „Helsta ráðið er að láta þá erfiðu ekki stjórna því hvað þú segir eða hvernig þú hefur samskipti og ekki láta æsa sig upp. Margt annað mætti telja til,“ segir Eyþór að lokum.
Vinnumarkaður Tengdar fréttir Yfirmenn oftast gerendur í eineltismálum á vinnustað Erfið starfsmannamál: Einelti á vinnustöðum jókst í kjölfar bankahruns en minnkaði aftur þegar atvinnuástand batnaði. Stjórnendur eru oftast gerendur. 22. janúar 2020 12:00 Ekki aðeins #metoo mál sem starfsfólk þegir yfir Erfið starfsmannamál: Í samtali við Gyðu Kristjánsdóttur, ráðgjafa hjá Hagvangi, kemur í ljós að enn er nokkuð um að fólk er ekki að segja frá erfiðum málum á vinnustað. 22. janúar 2020 10:00 Könnun: Er leyst úr erfiðum starfsmannamálum á þínum vinnustað? Erfið starfsmannamál: Taktu þátt í könnun og svaraðu spurningu um hvernig þinn vinnustaður leysir úr erfiðum starfsmannamálum. 22. janúar 2020 09:00 Mest lesið Óábyrgt að afskrifa kílómetragjaldið Neytendur Nýr flugrekstrarstjóri Icelandair Viðskipti innlent Einróma niðurstaða að Hörður sé eins og Kristján í Frozen Atvinnulíf „Reglugerðin tekur gildi hvort sem menn hafa þetta hugrekki eða ekki“ Atvinnulíf Kílómetragjaldið mögulega fórnarlamb stjórnarslita Neytendur Engin endurgreiðsla þrátt fyrir rifbeinsbrot Neytendur Brá sér frá í sauðburð og kvíðinn ferðamaður flúði Neytendur Máttu rukka íslenska konu um 1,2 milljónir fyrir dvöl á spítalanum Neytendur Þurfti ekki að sýna fram á að greitt hafi verið fyrir duldar auglýsingar Neytendur Linkedin sektað um tugi milljarða Viðskipti erlent Fleiri fréttir Einróma niðurstaða að Hörður sé eins og Kristján í Frozen „Reglugerðin tekur gildi hvort sem menn hafa þetta hugrekki eða ekki“ Allt í steik: Samtalið við yfirmanninn „Okkur langar til að búa til nýja tegund af bjórmenningu“ „Eitthvað við kvöldin og nóttina sem ég heillast af“ Dýrara að gera ekkert: „Erum öll að pissa í sömu laugina“ Úrelt kerfi: „Síðan kom bara einhver bíll og tæmdi allt“ Sorp: Fólk að hoppa niður plastið í tunnunum til að þjappa því „Ekkert ósvipaður leikur og menn léku í bönkunum fyrir bankahrun“ „Fyrsta verk er án gríns að fá mér lýsi og tékka á Vísi“ Kosningaspenna á vinnustöðum og rifrildi um pólitík Sif Jakobs: „Ekta demantar eru nú einfaldlega ræktaðir“ „Hörðustu samningaviðræðurnar voru við yngsta fólkið Eitraður starfsmaður og góð ráð „Enginn kvartað yfir því þegar ég hef skúrað“ Ekki trompast við fólk í vinnu eða á fundum „Síðan kemur í ljós að við erum í gjörólíkum störfum“ „Opinberi geirinn er að breytast og þar þarf mikinn fjölda verkefnastjóra“ B-týpa sem vill verða A en þarf tíma til að „morgna sig“ Fólki á helst að líða betur eftir vinnudaginn en þegar það mætti Slökkt á asanum: „Hljómar kannski auðveldlega en er það ekki“ Konurnar ofþreyttar en karlmenn vilja meiri frið til að vinna „Allir alltaf að segja að hann sé svo mjúkur“ „Frekar kvöldsvæfur heldur en morgunfúll“ Atvinnumissir: „Það var rosa skrýtið að lenda í þessu“ „En það hefur líka margt fallegt komið út úr þessu“ „Breytingaskeið kvenna hefur líka áhrif á karlavinnustaði“ Sjá meira
Yfirmenn oftast gerendur í eineltismálum á vinnustað Erfið starfsmannamál: Einelti á vinnustöðum jókst í kjölfar bankahruns en minnkaði aftur þegar atvinnuástand batnaði. Stjórnendur eru oftast gerendur. 22. janúar 2020 12:00
Ekki aðeins #metoo mál sem starfsfólk þegir yfir Erfið starfsmannamál: Í samtali við Gyðu Kristjánsdóttur, ráðgjafa hjá Hagvangi, kemur í ljós að enn er nokkuð um að fólk er ekki að segja frá erfiðum málum á vinnustað. 22. janúar 2020 10:00
Könnun: Er leyst úr erfiðum starfsmannamálum á þínum vinnustað? Erfið starfsmannamál: Taktu þátt í könnun og svaraðu spurningu um hvernig þinn vinnustaður leysir úr erfiðum starfsmannamálum. 22. janúar 2020 09:00