Útboð Íslandsstofu á tómum villigötum Ólafur Hauksson skrifar 18. maí 2020 12:30 Það er allt rangt við að velja breska auglýsingastofu fremur en íslenska til að sjá um 300 milljón króna kynningarátak fyrir ferðaþjónustuna. Þekking sem skapast við þetta stóra verkefni verður ekki eftir í landinu, né heldur skattgreiðslur af vinnu eða virðisaukaskattur. Lítil sem engin vinna fer fram hér á landi við þetta verkefni enda er sú íslenska auglýsingastofa sem starfar með þeirri bresku aðeins með örfáa starfsmenn. Ríkiskaup sáu um að bjóða verkefnið út á evrópska efnahagssvæðinu fyrir Íslandsstofu. Dómnefnd gaf tilboðum stig og fékk breska auglýsingastofan 1133 stig en næsta auglýsingastofa á eftir, sem er íslensk, fékk 1122 stig. Munurinn er innan við 1% sem undirstrikar getu innlendra aðila til að gera jafn vel og ein stærsta og þekktasta auglýsingastofa heims. Stóru mistökin eru að í útboðslýsingu er engin krafa gerð um að þessar 300 milljónir króna skilji eitthvað eftir sig hér á landi að loknu átakinu. Það gefur auga leið að slík fjárhæð skapar mikil tækifæri til að safna saman þekkingu á ferðaþjónustunni og leiðum til að miðla þeirri vitneskju erlendis. Í höndum heimamanna getur þessi þekking og reynsla haldið áfram að skila sér. En það fer enginn að hringja í herra Saatchi hinn breska til að spyrja ráða eftir að hann hefur fengið síðasta reikninginn greiddan. Ekkert litið á þjóðhagslegan ávinning Íslensk auglýsingastofa skapar atvinnu hér á landi, sem aftur skilar sér í skatttekjum til ríkis og sveitarfélaga. Sú breska skapar litla sem enga atvinnu hér á landi og skilar engum sköttum. Ef gerðar hefðu verið lágmarks kröfur í útboðinu um vægi fyrir íslenska hagkerfið hefði verkefnið fallið í hlut innlendrar auglýsingastofu. Þá hefur óvissa skapast um skil virðisaukaskatts við þetta verkefni. Íslensk auglýsingastofa skilar virðisaukaskatti af vinnu hér á landi, en sú breska ekki. Ríkiskaup hafa svarað því til að þá eigi breska auglýsingastofan að lækka reikninga sína sem því nemur. Vandséð hvernig hægt er að telja tilboð bresku stofunnar gilt meðan vafi leikur á um þetta atriði. Undarlega lágt vægi tímagjalds Gæði tilboðanna giltu 90% hjá dómnefndinni og tímagjald 10%. Það skýtur skökku við hvað tímagjaldið hefur lítið vægi í þessu útboði, því alla jafna ræður verð niðurstöðu útboða Ríkiskaupa. Satt að segja læðist sá grunur að manni að hið litla vægi tímagjaldsins í einkunnagjöfinni hafi verið ákveðið til að gefa erlendum auglýsingastofum meiri möguleika, þar sem vinna þeirra er alla jafna mun dýrari en hjá íslenskum stofum. Í útboðinu er kveðið á um að framlengja megi vinnunni tvisvar sinnum um eitt ár í senn. Í þrjú ár samtals getur breska auglýsingastofan því verið að senda reikninga vegna vinnu sinnar. En ekki aðeins það, því samkvæmt útboðslýsingunni taka greiðslur til hinnar erlendu auglýsingastofu mið af gengisbreytingum. Ef gengi krónunnar veikist að ráði þarf ríkið að borga meira í krónum talið. Forskot á ensku Til að gera erlendum auglýsingastofum kleift að gera tilboð var útboðslýsingin á ensku. En bara á ensku, ekki íslensku. Vissulega er til fjöldi manna og kvenna hér á landi sem leikur sér að enskri tungu. Engu að síður hefur enskumælandi fólk skýrt forskot á því sviði. Þegar innan við 1% munar á stigagjöf efstu fyrirtækjanna, þá getur það haft úrslitaáhrif, sérstaklega þar sem tillögur um áherslur og kynningarefni eru settar fram á ensku, ekki íslensku. Hvers vegna var flug Icelandair þá ekki boðið út? Fjölmörg rök hníga að því að ekki hafi þurft að bjóða þetta verkefni út erlendis. Íslandsstofa og Ríkiskaup bera fyrir sig að þar sem Ísland er aðili að evrópska efnahagssvæðinu sé skylt að auglýsa útboð þar ef fjárhæðir fara yfir ákveðin viðmiðunarmörk. Samkvæmt því hefði ríkið átt að bjóða út mörg hundruð milljón króna kaup á áætlunarflugi til og frá landinu meðan á heimsfaraldri Covid-19 stendur. En það var ekki gert. Ríkið samdi beint við Icelandair um þessar flugferðir. Án vafa hefðu önnur flugfélög viljað gera tilboð, en á það var ekki látið reyna - af skiljanlegum ástæðum. Það sama á við um kynningarátakið fyrir ferðaþjónustuna. Um afar sérstakar aðstæður er að ræða, varnar- og sóknarbaráttu vegna heimsfaraldurs sem hefur sett íslenska hagkerfið úr skorðum. Við þessar aðstæður hugsar hver og ein þjóð um sinn hag eins og dæmin sanna. Evrópureglur eru þverbrotnar, landamærum lokað og barist um lækningavörur. „Force majeure“ getur útilokað útboðsskyldu Margir telja heimsfaraldurinn vegna Covid-19 vera „force majeure“ eða óviðráðanlegar ytri aðstæður. Í slíkum tilvikum er hægt að víkja ýmsum samningum, réttindum og ákvæðum til hliðar og fresta skuldbindingum. Skýrasta dæmið um þetta í heimsfaraldrinum er lokun landamæra, fyrirmæli um að fólk haldi sig heima, lokanir fyrirtækja og þar fram eftir götunum. Ákveðið var með skömmum fyrirvara við þessar dæmalausu aðstæður að ráðast í kynningarátak fyrir ferðaþjónustuna hér á landi. Með tilliti til „force majeure“ aðstæðnanna má stórlega draga í efa skyldu til að fara með átakið í útboð á evrópska efnahagssvæðinu. Þetta hefði vart átt að fara framhjá Íslandsstofu og Ríkiskaupum, sem sjálf hafa ákvæði um „force majeure“ í útboðslýsingunni. Þar segir að við óviðráðanlegar aðstæður verði hvorugur aðili samnings krafinn um bætur vegna þess sem fer úrskeiðis. Hér á landi og í heiminum öllum hefur meira eða minna allt farið úrskeiðis vegna farsóttarinnar. Við þessar aðstæður var engin ástæða var til að túlka útboðsreglur evrópska efnahagssvæðisins með strangasta hætti. Okkar eigin varnaraðgerð Evrópulöndin ráða miklu um hvort þau bjóða út verkefni í varnarmálum á evrópska efnahagssvæðinu og gera það alla jafna ekki. Þau vilja hafa þekkinguna og getuna í svo mikilvægum málum innan sinna landamæra. Skyldan til að fara í einu og öllu eftir útboðsreglum á evrópska efnahagssvæðinu er því ekki einhlít. Að mörgu leyti er kynningarátakið fyrir íslensku ferðaþjónustuna sambærilegt. Það er stærsta sóknar- og varnaraðgerð sem ráðist hefur verið í hér á landi. Hagur þjóðarinnar er undir. Mikil mistök eru að flytja þessa þekkingu og getu í okkar „varnarmálum“ úr landi. 1,2 milljarðar eru eftir Alls ákvað ríkisstjórnin að verja 1,5 milljörðum króna í kynningarátakið. Núna voru verkefni fyrir 300 milljónir króna boðin út. Síðan eiga 1,2 milljarðar að fara í birtingar auglýsinga og annarra skilaboða. Þann hluta átaksins á eftir að bjóða út á evrópska efnahagssvæðinu - þó að varla sé ástæða til þess í ljósi heimsfaraldursins. Miðað við vinnulag Íslandsstofu og Ríkiskaupa er ástæða til að efast um að þetta stóra verkefni lendi í íslenskum höndum. Ekki vegna þess að íslensk fyrirtæki ráði ekki við það, heldur vegna þess að í næsta útboð verði ekki frekar en í því fyrra tekið mið af heildarhagsmunum þjóðarinnar. Höfundur starfar við almannatengsl. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Hauksson Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Skoðun Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Sjá meira
Það er allt rangt við að velja breska auglýsingastofu fremur en íslenska til að sjá um 300 milljón króna kynningarátak fyrir ferðaþjónustuna. Þekking sem skapast við þetta stóra verkefni verður ekki eftir í landinu, né heldur skattgreiðslur af vinnu eða virðisaukaskattur. Lítil sem engin vinna fer fram hér á landi við þetta verkefni enda er sú íslenska auglýsingastofa sem starfar með þeirri bresku aðeins með örfáa starfsmenn. Ríkiskaup sáu um að bjóða verkefnið út á evrópska efnahagssvæðinu fyrir Íslandsstofu. Dómnefnd gaf tilboðum stig og fékk breska auglýsingastofan 1133 stig en næsta auglýsingastofa á eftir, sem er íslensk, fékk 1122 stig. Munurinn er innan við 1% sem undirstrikar getu innlendra aðila til að gera jafn vel og ein stærsta og þekktasta auglýsingastofa heims. Stóru mistökin eru að í útboðslýsingu er engin krafa gerð um að þessar 300 milljónir króna skilji eitthvað eftir sig hér á landi að loknu átakinu. Það gefur auga leið að slík fjárhæð skapar mikil tækifæri til að safna saman þekkingu á ferðaþjónustunni og leiðum til að miðla þeirri vitneskju erlendis. Í höndum heimamanna getur þessi þekking og reynsla haldið áfram að skila sér. En það fer enginn að hringja í herra Saatchi hinn breska til að spyrja ráða eftir að hann hefur fengið síðasta reikninginn greiddan. Ekkert litið á þjóðhagslegan ávinning Íslensk auglýsingastofa skapar atvinnu hér á landi, sem aftur skilar sér í skatttekjum til ríkis og sveitarfélaga. Sú breska skapar litla sem enga atvinnu hér á landi og skilar engum sköttum. Ef gerðar hefðu verið lágmarks kröfur í útboðinu um vægi fyrir íslenska hagkerfið hefði verkefnið fallið í hlut innlendrar auglýsingastofu. Þá hefur óvissa skapast um skil virðisaukaskatts við þetta verkefni. Íslensk auglýsingastofa skilar virðisaukaskatti af vinnu hér á landi, en sú breska ekki. Ríkiskaup hafa svarað því til að þá eigi breska auglýsingastofan að lækka reikninga sína sem því nemur. Vandséð hvernig hægt er að telja tilboð bresku stofunnar gilt meðan vafi leikur á um þetta atriði. Undarlega lágt vægi tímagjalds Gæði tilboðanna giltu 90% hjá dómnefndinni og tímagjald 10%. Það skýtur skökku við hvað tímagjaldið hefur lítið vægi í þessu útboði, því alla jafna ræður verð niðurstöðu útboða Ríkiskaupa. Satt að segja læðist sá grunur að manni að hið litla vægi tímagjaldsins í einkunnagjöfinni hafi verið ákveðið til að gefa erlendum auglýsingastofum meiri möguleika, þar sem vinna þeirra er alla jafna mun dýrari en hjá íslenskum stofum. Í útboðinu er kveðið á um að framlengja megi vinnunni tvisvar sinnum um eitt ár í senn. Í þrjú ár samtals getur breska auglýsingastofan því verið að senda reikninga vegna vinnu sinnar. En ekki aðeins það, því samkvæmt útboðslýsingunni taka greiðslur til hinnar erlendu auglýsingastofu mið af gengisbreytingum. Ef gengi krónunnar veikist að ráði þarf ríkið að borga meira í krónum talið. Forskot á ensku Til að gera erlendum auglýsingastofum kleift að gera tilboð var útboðslýsingin á ensku. En bara á ensku, ekki íslensku. Vissulega er til fjöldi manna og kvenna hér á landi sem leikur sér að enskri tungu. Engu að síður hefur enskumælandi fólk skýrt forskot á því sviði. Þegar innan við 1% munar á stigagjöf efstu fyrirtækjanna, þá getur það haft úrslitaáhrif, sérstaklega þar sem tillögur um áherslur og kynningarefni eru settar fram á ensku, ekki íslensku. Hvers vegna var flug Icelandair þá ekki boðið út? Fjölmörg rök hníga að því að ekki hafi þurft að bjóða þetta verkefni út erlendis. Íslandsstofa og Ríkiskaup bera fyrir sig að þar sem Ísland er aðili að evrópska efnahagssvæðinu sé skylt að auglýsa útboð þar ef fjárhæðir fara yfir ákveðin viðmiðunarmörk. Samkvæmt því hefði ríkið átt að bjóða út mörg hundruð milljón króna kaup á áætlunarflugi til og frá landinu meðan á heimsfaraldri Covid-19 stendur. En það var ekki gert. Ríkið samdi beint við Icelandair um þessar flugferðir. Án vafa hefðu önnur flugfélög viljað gera tilboð, en á það var ekki látið reyna - af skiljanlegum ástæðum. Það sama á við um kynningarátakið fyrir ferðaþjónustuna. Um afar sérstakar aðstæður er að ræða, varnar- og sóknarbaráttu vegna heimsfaraldurs sem hefur sett íslenska hagkerfið úr skorðum. Við þessar aðstæður hugsar hver og ein þjóð um sinn hag eins og dæmin sanna. Evrópureglur eru þverbrotnar, landamærum lokað og barist um lækningavörur. „Force majeure“ getur útilokað útboðsskyldu Margir telja heimsfaraldurinn vegna Covid-19 vera „force majeure“ eða óviðráðanlegar ytri aðstæður. Í slíkum tilvikum er hægt að víkja ýmsum samningum, réttindum og ákvæðum til hliðar og fresta skuldbindingum. Skýrasta dæmið um þetta í heimsfaraldrinum er lokun landamæra, fyrirmæli um að fólk haldi sig heima, lokanir fyrirtækja og þar fram eftir götunum. Ákveðið var með skömmum fyrirvara við þessar dæmalausu aðstæður að ráðast í kynningarátak fyrir ferðaþjónustuna hér á landi. Með tilliti til „force majeure“ aðstæðnanna má stórlega draga í efa skyldu til að fara með átakið í útboð á evrópska efnahagssvæðinu. Þetta hefði vart átt að fara framhjá Íslandsstofu og Ríkiskaupum, sem sjálf hafa ákvæði um „force majeure“ í útboðslýsingunni. Þar segir að við óviðráðanlegar aðstæður verði hvorugur aðili samnings krafinn um bætur vegna þess sem fer úrskeiðis. Hér á landi og í heiminum öllum hefur meira eða minna allt farið úrskeiðis vegna farsóttarinnar. Við þessar aðstæður var engin ástæða var til að túlka útboðsreglur evrópska efnahagssvæðisins með strangasta hætti. Okkar eigin varnaraðgerð Evrópulöndin ráða miklu um hvort þau bjóða út verkefni í varnarmálum á evrópska efnahagssvæðinu og gera það alla jafna ekki. Þau vilja hafa þekkinguna og getuna í svo mikilvægum málum innan sinna landamæra. Skyldan til að fara í einu og öllu eftir útboðsreglum á evrópska efnahagssvæðinu er því ekki einhlít. Að mörgu leyti er kynningarátakið fyrir íslensku ferðaþjónustuna sambærilegt. Það er stærsta sóknar- og varnaraðgerð sem ráðist hefur verið í hér á landi. Hagur þjóðarinnar er undir. Mikil mistök eru að flytja þessa þekkingu og getu í okkar „varnarmálum“ úr landi. 1,2 milljarðar eru eftir Alls ákvað ríkisstjórnin að verja 1,5 milljörðum króna í kynningarátakið. Núna voru verkefni fyrir 300 milljónir króna boðin út. Síðan eiga 1,2 milljarðar að fara í birtingar auglýsinga og annarra skilaboða. Þann hluta átaksins á eftir að bjóða út á evrópska efnahagssvæðinu - þó að varla sé ástæða til þess í ljósi heimsfaraldursins. Miðað við vinnulag Íslandsstofu og Ríkiskaupa er ástæða til að efast um að þetta stóra verkefni lendi í íslenskum höndum. Ekki vegna þess að íslensk fyrirtæki ráði ekki við það, heldur vegna þess að í næsta útboð verði ekki frekar en í því fyrra tekið mið af heildarhagsmunum þjóðarinnar. Höfundur starfar við almannatengsl.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun