Kvíði og dóp Sigríður Karlsdóttir skrifar 31. maí 2019 13:38 Ég hef verið kvíðin. Ég hef næstum því ælt af kvíða. Ég hef titrað, svitnað og haldið að hjartað ætlað úr mér af kvíða. Ég hef hugsað hugsanir í kvíða sem ég skil ekki af hverju ég hugsa þegar ég er ekki með kvíða. „Hvað ef flugvélin brotlendi í hafinu og ég verð étin af hákörlum?“ Ég er kvíðin þegar ég sest upp í flugvél. Ég er kvíðin þegar börnin mín ferðast með öðrum í bíl og ég er kvíðin fyrir aðgerðum. Í gær horfði ég á þáttinn á RÚV sem heitir „Lof mér að lifa.“ Hann var áhugaverður, átakanlegur, sorglegur og fróðlegur. Hann veitti mér ákveðna sýn sem mig langar að deila með ykkur. „Allt þetta fólk sem við töluðum við og voru í harðri neyslu, áttu það sameiginlegt að vera með mikinn langvarandi KVÍÐA og hafa ekki fengið nægjanlega góð tengsl innan fjölskyldu sinnar.“ Læknar hafa dælt út í samfélagið morfíni og öðrum ópíum skyldum lyfjum vegna allskonar ástæðna. Sumar ástæðurnar eru skiljanlegar. Aðrar ekki. Ég horfði líka á þátt í vetur sem fjallaði um svæði í Virgíníu, að mig minnir, þar sem ¼ hluti íbúa voru háðir einhverskonar fíkniefnum og voru í harðri neyslu. Þar, var einmitt ástæðan sú að læknar höfðu dælt út lyfjum og svo tóku yfirvöld í taumana og settu stólinn fyrir dyrnar. Eftir sátu fíklarnir. Berjast um hverja pillu. Gera ALLT fyrir næsta skammt. Ferlið hljómar kunnulega. Ég tók líka eftir því í þættinum „Lof mér að lifa“ kom fram að Ísland er í öðru sæti yfir dauða tengdum ofneyslu lyfja í heiminum. Stórasta land í heimi með mörg heimsmet. Við greinlega gerum allt með trompi. Ástæðan fyrir því að ég er að tala um þetta er að mér finnst við ekki sjá skóginn fyrir trjánum. Við eyðum brjáluðum pening í forvarnir. Við tölum um vandamálið. Tökum andköf. Horfum með tárin í augunum á þetta fólk. Skiptum svo um stöð. Þetta er hræðilegt segjum við. Yfirvöld herða reglur. Yfirvöld njósna um lækna. Setjum upp kerfi sem gerir það að verkum að þessar pillur fari ekki í umferð! Útrýmum vandanum með því að taka dópið.. Setjum unglinginn í straff! Við sem þekkjum unglinga - vitum að ef við setjum þá í straff, þá strjúka þeir sem ætla sér að strjúka. Sama hvað. Eftir sitja týndar sálir sem gera ALLT til að fá næsta skammt. Við vitum alveg ef mjólkin útí búð væri takmörkuð færi fólk að hamstra og selja á svörtu. Ef framboð er lítið þá er slegist. Líka um dópið. Nú ætla ég að segja: Ég held að vandamálið sjálft er ekki dópið! Það er afleiðingin. Það er sýnilegi hlutinn. Það er útkoman. Birtingamyndin. VANDAMÁLIÐ er hins vegar í flestum tilfellum áralöng vanlíðan ungmenna sem kunna ekki önnur ráð en að slökkva þessa ógeðslegu tilfinningu sem herjar á þau: Kvíðann. Ungmenni í vellíðan og með rými til að vinna úr því sem lífið hendir til þeirra, er í miklu minni hættu að velja sér skaðlegar aðstæður. Ég ætla ekki að gerast svo djörf að alhæfa. Ég þekki fullt af dæmum þar sem ungt fólk ekki í neyslu lætur undan þrýstingi og tekur inn og veikist illa eða fellur frá. Ég þekki líka fullt af fíklum. Allskonar fíklum. Yndislegt fók eins og við erum felst í grunninn. ÖLL eiga þau sameiginlegt að hafa upplifað áföll, kvíða og aðrar sársaukafullar tilfinningar í æsku (kjölfar eineltis, ústkúfun, misnotkunar, ástleysis foreldra eða annarra áfalla.) Og hafa ekki fengið tækifæri til að vinna úr þeim. Tilfinningin: „Ég er ekki nóg“ hjá ungmenni sem hefur ekki fengið uppörvandi uppeldi getur komið í kjölfari á ljótum orðum á netinu. Oft þarf ekki mikið til, ef grunnurinn er ekki sterkur. Hugsið ykkur - ef peningarnir væru lagðir í það eitt að vinna með kvíðann hjá þessum ungmennum. Setja alla okkar orku í heimilin og skólana. Leyfa nemendum að tjá sig - kenna þeim að tala um tilfinningar - kenna þeim að vinna úr þeim - kenna þeim að það sem þeir hugsa er eðlilegt og geta sagt upphátt með reisn: „Mér liður ekki vel ég þarf hjálp!“ Og það er í alvöru til hjálp sem lætur kvíðann fara eða minnkar hann. Ég er ekki það einföld að halda að ef við leysum úr flækjum og tilfinningum unglinga þá lifum við í dóplausum heimi. En ég held að þarna sé réttur staður til að byrja á. Getið þið ímyndað ykkur að vera með stanslausan kvíða frá morgni til kvölds, fá ekki rými til að tala um hann eða vinna á honum og prófa svo efni sem gefur ykkar andartaks-frið frá því ástandi. Ég hugsa að ég myndi freistast. Ég held að við þurfum að hætta að reyna slökkva elda og fara að vökva garðinn okkar. Svo hann þorni ekki upp og brenni. Kærleikur, SiggaHöfundur er lífsleiknikennari, heilsuráðgjafi og sérlegur áhugamaður um mannlegt eðli. Pistillinn birtist fyrst á Facebook-síðu höfundar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigríður Karlsdóttir Mest lesið Allt að helmingslíkur á eyðingu byggðar á Íslandi Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Dæmisaga úr raunveruleikanum Sigurður F. Sigurðarson Skoðun Betri stjórnvöld, ekki meiri stjórnvöld Sigríður María Egilsdóttir Skoðun Hin marguntöluðu orkuskipti í bílaflota landsmanna Þorgeir R. Valsson Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun Verstu kennarar í heimi Gígja Bjargardóttir Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson Skoðun Friðhelgar fótboltabullur Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Allt að helmingslíkur á eyðingu byggðar á Íslandi Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Dæmisaga úr raunveruleikanum Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Hin marguntöluðu orkuskipti í bílaflota landsmanna Þorgeir R. Valsson skrifar Skoðun Betri stjórnvöld, ekki meiri stjórnvöld Sigríður María Egilsdóttir skrifar Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson skrifar Skoðun Blóðmeramálið til umboðsmanns Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Meira fyrir minna: Bætt nýting opinberra fjármuna Álfrún Tryggvadóttir skrifar Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Friðhelgar fótboltabullur Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Sex af níu flokkum á móti hvalveiðum Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Allt fyrir listina Brynhildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tryggjum nýliðun bændastéttarinnar Þórdís Bjarnleifsdóttir skrifar Skoðun Óskalisti minn SIgurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin stuðningur við ferðasjóð íþróttafélaga dregur úr ójöfnuði Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Það er þetta með traustið Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Plan Samfylkingar: Svona náum við niður vöxtunum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun 6000 íbúðirnar sem vantar - í boði borgarinnar Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Samvinnufélög - sóknarfæri á húsnæðismarkaði? Elín H. Jónsdóttir,Guðrún Johnsen skrifar Skoðun Kæri oddviti Samfylkingarnar í Reykjavíkurkjördæmi suður Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Það er enginn á vakt Áslaug Ýr Hjartardóttir skrifar Skoðun Svalur, Valur og Hvalur Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Opið bréf til samninganefnda KÍ og SÍS Guðrún Eik Skúladóttir skrifar Skoðun Ungt fólk og þörfin fyrir skjótar aðgerðir í menntun Fannar Logi Waldorff Sigurðsson skrifar Skoðun Mikilvægasta launaviðtalið Bessí Þóra Jónsdóttir skrifar Skoðun Leikskólaverkfall - slæmur draumur Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Burt með baráttusöngva úr virkjunarkafla stóriðjustefnunnar Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar Skoðun Meiri árangur…fyrir útvalda Aðalheiður Marta Steindórsdóttir skrifar Skoðun Ertu karlmaður á miðjum aldri á breytingarskeiðinu? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson skrifar Sjá meira
Ég hef verið kvíðin. Ég hef næstum því ælt af kvíða. Ég hef titrað, svitnað og haldið að hjartað ætlað úr mér af kvíða. Ég hef hugsað hugsanir í kvíða sem ég skil ekki af hverju ég hugsa þegar ég er ekki með kvíða. „Hvað ef flugvélin brotlendi í hafinu og ég verð étin af hákörlum?“ Ég er kvíðin þegar ég sest upp í flugvél. Ég er kvíðin þegar börnin mín ferðast með öðrum í bíl og ég er kvíðin fyrir aðgerðum. Í gær horfði ég á þáttinn á RÚV sem heitir „Lof mér að lifa.“ Hann var áhugaverður, átakanlegur, sorglegur og fróðlegur. Hann veitti mér ákveðna sýn sem mig langar að deila með ykkur. „Allt þetta fólk sem við töluðum við og voru í harðri neyslu, áttu það sameiginlegt að vera með mikinn langvarandi KVÍÐA og hafa ekki fengið nægjanlega góð tengsl innan fjölskyldu sinnar.“ Læknar hafa dælt út í samfélagið morfíni og öðrum ópíum skyldum lyfjum vegna allskonar ástæðna. Sumar ástæðurnar eru skiljanlegar. Aðrar ekki. Ég horfði líka á þátt í vetur sem fjallaði um svæði í Virgíníu, að mig minnir, þar sem ¼ hluti íbúa voru háðir einhverskonar fíkniefnum og voru í harðri neyslu. Þar, var einmitt ástæðan sú að læknar höfðu dælt út lyfjum og svo tóku yfirvöld í taumana og settu stólinn fyrir dyrnar. Eftir sátu fíklarnir. Berjast um hverja pillu. Gera ALLT fyrir næsta skammt. Ferlið hljómar kunnulega. Ég tók líka eftir því í þættinum „Lof mér að lifa“ kom fram að Ísland er í öðru sæti yfir dauða tengdum ofneyslu lyfja í heiminum. Stórasta land í heimi með mörg heimsmet. Við greinlega gerum allt með trompi. Ástæðan fyrir því að ég er að tala um þetta er að mér finnst við ekki sjá skóginn fyrir trjánum. Við eyðum brjáluðum pening í forvarnir. Við tölum um vandamálið. Tökum andköf. Horfum með tárin í augunum á þetta fólk. Skiptum svo um stöð. Þetta er hræðilegt segjum við. Yfirvöld herða reglur. Yfirvöld njósna um lækna. Setjum upp kerfi sem gerir það að verkum að þessar pillur fari ekki í umferð! Útrýmum vandanum með því að taka dópið.. Setjum unglinginn í straff! Við sem þekkjum unglinga - vitum að ef við setjum þá í straff, þá strjúka þeir sem ætla sér að strjúka. Sama hvað. Eftir sitja týndar sálir sem gera ALLT til að fá næsta skammt. Við vitum alveg ef mjólkin útí búð væri takmörkuð færi fólk að hamstra og selja á svörtu. Ef framboð er lítið þá er slegist. Líka um dópið. Nú ætla ég að segja: Ég held að vandamálið sjálft er ekki dópið! Það er afleiðingin. Það er sýnilegi hlutinn. Það er útkoman. Birtingamyndin. VANDAMÁLIÐ er hins vegar í flestum tilfellum áralöng vanlíðan ungmenna sem kunna ekki önnur ráð en að slökkva þessa ógeðslegu tilfinningu sem herjar á þau: Kvíðann. Ungmenni í vellíðan og með rými til að vinna úr því sem lífið hendir til þeirra, er í miklu minni hættu að velja sér skaðlegar aðstæður. Ég ætla ekki að gerast svo djörf að alhæfa. Ég þekki fullt af dæmum þar sem ungt fólk ekki í neyslu lætur undan þrýstingi og tekur inn og veikist illa eða fellur frá. Ég þekki líka fullt af fíklum. Allskonar fíklum. Yndislegt fók eins og við erum felst í grunninn. ÖLL eiga þau sameiginlegt að hafa upplifað áföll, kvíða og aðrar sársaukafullar tilfinningar í æsku (kjölfar eineltis, ústkúfun, misnotkunar, ástleysis foreldra eða annarra áfalla.) Og hafa ekki fengið tækifæri til að vinna úr þeim. Tilfinningin: „Ég er ekki nóg“ hjá ungmenni sem hefur ekki fengið uppörvandi uppeldi getur komið í kjölfari á ljótum orðum á netinu. Oft þarf ekki mikið til, ef grunnurinn er ekki sterkur. Hugsið ykkur - ef peningarnir væru lagðir í það eitt að vinna með kvíðann hjá þessum ungmennum. Setja alla okkar orku í heimilin og skólana. Leyfa nemendum að tjá sig - kenna þeim að tala um tilfinningar - kenna þeim að vinna úr þeim - kenna þeim að það sem þeir hugsa er eðlilegt og geta sagt upphátt með reisn: „Mér liður ekki vel ég þarf hjálp!“ Og það er í alvöru til hjálp sem lætur kvíðann fara eða minnkar hann. Ég er ekki það einföld að halda að ef við leysum úr flækjum og tilfinningum unglinga þá lifum við í dóplausum heimi. En ég held að þarna sé réttur staður til að byrja á. Getið þið ímyndað ykkur að vera með stanslausan kvíða frá morgni til kvölds, fá ekki rými til að tala um hann eða vinna á honum og prófa svo efni sem gefur ykkar andartaks-frið frá því ástandi. Ég hugsa að ég myndi freistast. Ég held að við þurfum að hætta að reyna slökkva elda og fara að vökva garðinn okkar. Svo hann þorni ekki upp og brenni. Kærleikur, SiggaHöfundur er lífsleiknikennari, heilsuráðgjafi og sérlegur áhugamaður um mannlegt eðli. Pistillinn birtist fyrst á Facebook-síðu höfundar.
Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson skrifar
Skoðun Kæri oddviti Samfylkingarnar í Reykjavíkurkjördæmi suður Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar
Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun