Allt í messi Guðmundur Steingrímsson skrifar 10. september 2018 06:00 Ein athyglisverðasta fréttin sem ég las í liðinni viku var um tiltekna erfiðleika sem hafa komið upp við þróun sjálfkeyrandi bifreiða. Erfiðleikarnir felast í stuttu máli í því að sjálfkeyrandi bílar keyra of vel. Þeir fylgja öllum umferðarreglum og taka þær mjög bókstaflega. Þeir eru til fullkominnar fyrirmyndar. Mannlegir ökumenn eru hins vegar yfirleitt ekki að öllu leyti til fyrirmyndar, vægast sagt. Þeir leita leiða til að skjóta sér milli bíla, jafnvel þar sem það telst glapræði. Þeir skjóta sér yfir á umferðarljósum rétt eftir að það er komið rautt. Og svo framvegis. Mannskepnan er alltaf að redda sér, sveigja og beygja reglurnar. Ökumenn gera almennt ráð fyrir að hinir ökumennirnir séu eins og þeir hvað þetta varðar. Þannig verður til í umferðinni ákveðið mannlegt, kaótískt flæði, sem sjálfkeyrandi bílar skilja ekki. Niðurstaðan er sú að sjálfkeyrandi bílar eru farnir að valda árekstrum. Mannlegir ökumenn keyra aftan á þá. Löghlýðni tölvunnar og fullkomleiki er óeðlilegur og veldur fáti. Við þróun gervigreindar almennt skilst mér – eftir upplýsandi spjall við gervigreindarfræðing á göngum Háskólans í Reykjavík einu sinni – að einn meginerfiðleikinn sé einmitt þessi: Hvernig á að búa til tölvu sem er í rugli? Til þess að vera mannleg þarf tölva að geta brotið reglur, geta gert heimskulega hluti í stundarbrjálæði, geta sagt eitthvað án þess að meina það. Geta misskilið og misheppnast. Hún þarf að geta sett sama flugfélagið á hausinn á u.þ.b. 10 ára fresti. Geta tapað 6-0 fyrir Sviss. Síðast þegar ég vissi reyndist þetta verkefni verulegum erfiðleikum bundið. Hvernig býr maður til mannlegan ófullkomleika? Spegillinn á mannkynið Kannski finnst lausn á því einhvern daginn. Mér er í raun nokk sama um það. Það sem er athyglisvert við þessi vísindi er spegillinn sem í þeim felst, á mannkynið. Vísindin draga þarna fram úr óvæntri átt órækan vitnisburð um það sem margan hefur grunað, að stór hluti þess að lifa gæfuríku lífi sem manneskja hlýtur að felast í því að kunna að höndla ákveðið magn af vitleysisgangi og lifa með honum. Stór hluti af því að vera manneskja er að vera vitleysingur. Manneskjur eru breyskar. Þær gera hluti sem þær vilja ekkert endilega gera, í raun og veru. Þær ígrunda ekki allt sem þær segja og gera. Manneskjur kynna sér ekki mál. Þær misskilja endalaust. Ég held að verulega stór hluti mannlegra samskipta snúist um misskilning. Annar skilur orð öðruvísi en hinn. Risastór deilumál geta jafnvel verið þessu marki brennd. Í heimi hins mannlega er í raun allt meira og minna í messi. Oft er spurt: Mun mannkynið læra af mistökum? Verður mannkynið skynsamara eftir því sem sögunni vindur fram? Þegar maður nálgast svona spurningar eins og tölva er svarið auðvitað já. Hið rökrétta er að maður læri af mistökum. Að maður endurtaki ekki mistök. Hvers vegna ætti maður að endurtaka eitthvað sem var rangt og vitlaust? Maður lærir. Auðvitað verður maður gáfaðri. Ef maður nálgast þessar spurningar eins og manneskja er svarið hins vegar öllu óljósara. Tja, það er ekki gott að segja. Kannski. Líklega ekki. Kraftarnir að verki Ég er enginn svartsýnismaður. Ég tel heiminn að mjög mörgu leyti, og á veigamikinn hátt, vera betri en áður. Margt hefur þróast á góðan veg. Hins vegar er ekki hægt að horfa fram hjá því að veröldin í dag siglir hraðbyri inn í alls konar endurtekningar á hinum fjölbreytilegasta vitleysisgangi. Þjóðernispopúlistar eru að sölsa undir sig völd í Evrópu. Það er góð hugmynd, út frá sögunni, eða hittó. Jafnframt gefur að líta í samtíma okkar stórbrotin dæmi um jafnvel alveg nýja tegund af bjánaskap sem hefur þegar farið yfir öll mörk. Seint eða aldrei verður hægt að þróa gervigreind sem endurspeglar hegðun og gáfnafar Donalds Trump. Ef hann mætti ráða væri hann líklega farinn í stríð við Kanada. Það þarf ekki að spá lengi í veröldina til að fá það sterklega á tilfinninguna að þrátt fyrir allar framfarir, lærdóma sögunnar, uppgötvanir vísindanna, verður mannkynið alltaf fyrst og fremst þetta: Mannlegt. Ekki tölva. Kexruglað jafnvel. Ekki þarf maður að líta lengi í eigin barm til að upplifa sterkt hina sífelldu viðureign skynseminnar og heimskunnar í sálarlífinu. Svona er að vera til. En hvað er þá til ráða? Jú, maður getur vonað að þrátt fyrir allt séu aðrir kraftar vitleysunni sterkari. Eins og nafnlausi skrifarinn í New York Times orðaði það um ástandið í Hvíta húsinu: Við erum nokkur hér, fullorðið fólk, sem erum að vinna í að bjarga þessu. Með öðrum orðum: Þetta reddast. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Steingrímsson Skoðun Mest lesið Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson Skoðun Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir Skoðun 11 ástæður fyrir því að kjósa Pírata Baldur Karl Magnússon Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun 11 ástæður fyrir því að kjósa Pírata Baldur Karl Magnússon skrifar Skoðun Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar Skoðun „Útlendingar“ og „þetta fólk“ Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Erum við ekki betri en Talibanar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar Skoðun Lyftistöng fyrir samfélagið Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Stöndum með ungu fólki og fjölskyldum Ragna Sigurðardóttir,Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrælakistur samtímans? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar vímuefnavandinn? Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hægri menn vega að heilbrigðiskerfinu Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Kvikmyndagerð á Íslandi: Næstu skref Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson skrifar Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Sjá meira
Ein athyglisverðasta fréttin sem ég las í liðinni viku var um tiltekna erfiðleika sem hafa komið upp við þróun sjálfkeyrandi bifreiða. Erfiðleikarnir felast í stuttu máli í því að sjálfkeyrandi bílar keyra of vel. Þeir fylgja öllum umferðarreglum og taka þær mjög bókstaflega. Þeir eru til fullkominnar fyrirmyndar. Mannlegir ökumenn eru hins vegar yfirleitt ekki að öllu leyti til fyrirmyndar, vægast sagt. Þeir leita leiða til að skjóta sér milli bíla, jafnvel þar sem það telst glapræði. Þeir skjóta sér yfir á umferðarljósum rétt eftir að það er komið rautt. Og svo framvegis. Mannskepnan er alltaf að redda sér, sveigja og beygja reglurnar. Ökumenn gera almennt ráð fyrir að hinir ökumennirnir séu eins og þeir hvað þetta varðar. Þannig verður til í umferðinni ákveðið mannlegt, kaótískt flæði, sem sjálfkeyrandi bílar skilja ekki. Niðurstaðan er sú að sjálfkeyrandi bílar eru farnir að valda árekstrum. Mannlegir ökumenn keyra aftan á þá. Löghlýðni tölvunnar og fullkomleiki er óeðlilegur og veldur fáti. Við þróun gervigreindar almennt skilst mér – eftir upplýsandi spjall við gervigreindarfræðing á göngum Háskólans í Reykjavík einu sinni – að einn meginerfiðleikinn sé einmitt þessi: Hvernig á að búa til tölvu sem er í rugli? Til þess að vera mannleg þarf tölva að geta brotið reglur, geta gert heimskulega hluti í stundarbrjálæði, geta sagt eitthvað án þess að meina það. Geta misskilið og misheppnast. Hún þarf að geta sett sama flugfélagið á hausinn á u.þ.b. 10 ára fresti. Geta tapað 6-0 fyrir Sviss. Síðast þegar ég vissi reyndist þetta verkefni verulegum erfiðleikum bundið. Hvernig býr maður til mannlegan ófullkomleika? Spegillinn á mannkynið Kannski finnst lausn á því einhvern daginn. Mér er í raun nokk sama um það. Það sem er athyglisvert við þessi vísindi er spegillinn sem í þeim felst, á mannkynið. Vísindin draga þarna fram úr óvæntri átt órækan vitnisburð um það sem margan hefur grunað, að stór hluti þess að lifa gæfuríku lífi sem manneskja hlýtur að felast í því að kunna að höndla ákveðið magn af vitleysisgangi og lifa með honum. Stór hluti af því að vera manneskja er að vera vitleysingur. Manneskjur eru breyskar. Þær gera hluti sem þær vilja ekkert endilega gera, í raun og veru. Þær ígrunda ekki allt sem þær segja og gera. Manneskjur kynna sér ekki mál. Þær misskilja endalaust. Ég held að verulega stór hluti mannlegra samskipta snúist um misskilning. Annar skilur orð öðruvísi en hinn. Risastór deilumál geta jafnvel verið þessu marki brennd. Í heimi hins mannlega er í raun allt meira og minna í messi. Oft er spurt: Mun mannkynið læra af mistökum? Verður mannkynið skynsamara eftir því sem sögunni vindur fram? Þegar maður nálgast svona spurningar eins og tölva er svarið auðvitað já. Hið rökrétta er að maður læri af mistökum. Að maður endurtaki ekki mistök. Hvers vegna ætti maður að endurtaka eitthvað sem var rangt og vitlaust? Maður lærir. Auðvitað verður maður gáfaðri. Ef maður nálgast þessar spurningar eins og manneskja er svarið hins vegar öllu óljósara. Tja, það er ekki gott að segja. Kannski. Líklega ekki. Kraftarnir að verki Ég er enginn svartsýnismaður. Ég tel heiminn að mjög mörgu leyti, og á veigamikinn hátt, vera betri en áður. Margt hefur þróast á góðan veg. Hins vegar er ekki hægt að horfa fram hjá því að veröldin í dag siglir hraðbyri inn í alls konar endurtekningar á hinum fjölbreytilegasta vitleysisgangi. Þjóðernispopúlistar eru að sölsa undir sig völd í Evrópu. Það er góð hugmynd, út frá sögunni, eða hittó. Jafnframt gefur að líta í samtíma okkar stórbrotin dæmi um jafnvel alveg nýja tegund af bjánaskap sem hefur þegar farið yfir öll mörk. Seint eða aldrei verður hægt að þróa gervigreind sem endurspeglar hegðun og gáfnafar Donalds Trump. Ef hann mætti ráða væri hann líklega farinn í stríð við Kanada. Það þarf ekki að spá lengi í veröldina til að fá það sterklega á tilfinninguna að þrátt fyrir allar framfarir, lærdóma sögunnar, uppgötvanir vísindanna, verður mannkynið alltaf fyrst og fremst þetta: Mannlegt. Ekki tölva. Kexruglað jafnvel. Ekki þarf maður að líta lengi í eigin barm til að upplifa sterkt hina sífelldu viðureign skynseminnar og heimskunnar í sálarlífinu. Svona er að vera til. En hvað er þá til ráða? Jú, maður getur vonað að þrátt fyrir allt séu aðrir kraftar vitleysunni sterkari. Eins og nafnlausi skrifarinn í New York Times orðaði það um ástandið í Hvíta húsinu: Við erum nokkur hér, fullorðið fólk, sem erum að vinna í að bjarga þessu. Með öðrum orðum: Þetta reddast.
Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar
Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun