Opin fangelsi… eða hvað? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar 7. nóvember 2017 06:00 Fangelsin á Íslandi eru jafn misjöfn og þau eru mörg. Margir þættir koma til skoðunar en viðmót starfsfólks vegur þungt. Af þeim sökum má segja að Fangelsið á Akureyri líkist meira fangelsinu Kvíabryggju, þrátt fyrir að hið fyrrnefnda sé lokað en hitt opið, og fangelsið Sogni líkist frekar Litla-Hrauni þrátt fyrir að fangelsið Sogni eigi að heita opið fangelsi. Enda er það bara að nafninu til. Fangelsisyfirvöld viðurkenna sjálf að Sogn sé ekki opið fangelsi þrátt fyrir að það falli þeim megin línunnar í lögunum. Sogn sé frekar framlenging af Litla-Hrauni með lækkuðu öryggisstigi. Kvíabryggja og Sogn eru í raun svo gjörólík að villandi er að flokka þau saman. Eftirfarandi eru nokkur atriði þar sem munurinn á opnu fangelsunum er áþreifanlegur og alltaf Kvíabryggju í hag:Fangaverðir Fangaverðir á Kvíabryggju telja það nauðsynlegt að kynnast vistmönnum og fylgja þeim í leik og starfi, en þannig myndist traust og trúnaðarsamband á milli. Vistmenn viti að þeir geta leitað til starfsfólks og starfsfólk verður þess strax áskynja ef eitthvað bjátar á. Á Sogni eru fangaverðir valdafígúrur sem halda sig að mestu á bak við luktar dyr varðstofunnar. Vistmenn þurfa að banka og horfa upp í myndavél til þess að fá samtal við fangaverði og fá ekki aðgang inn á varðstofu eða skrifstofur nema ef gefa þarf skýrslu. Vistmenn setjast ekki niður með fangavörðum til að ræða málin og fá ekki tækifæri til að mynda tengsl. Gjá er á milli starfsfólks og vistmanna. Afstaða leggur til að gerð verði tilraun til að manneskjuvæða starf fangavarða á Sogni. Reyna að minnka gjána á milli vistmanna og starfsfólks með því að þeir gefi sér tíma til að kynnast vistmönnum á jafningjagrundvelli, en ekki eingöngu sem yfirvald. Tryggja þarf að vistmenn geti leitað til fangavarða og að alltaf verði tekið vel á móti þeim. Þá mættu fangaverðir vera duglegri við að taka þátt í starfi og leik fanga, og koma með hugmyndir að hópefli.Atvinna Almennt þarf að auka framboð af atvinnu í fangelsum og það á bæði við um Kvíabryggju og Sogn. Vistmenn í vinnu eru góðir vistmenn sem ekki þarf að skylda til að mæta í matmálstíma, eins og gert er á Sogni en ekki Kvíabryggju. Vinna veitir vistmönnum öryggis- og ábyrgðartilfinningu, sjálfsöryggi og áhuga á því að takast á við hlutina. Það nýtist svo eftir afplánun. Afstaða leggur til að nýtt verði fjárhús og land á Sogni til að hefja búskap með kindur og hrúta eins og er á Kvíabryggju. Ef viljinn er fyrir hendi er hægt að gera mjög margt fleira.Eftirlit Fangaverðir á Kvíabryggju halda úti mjög virku eftirliti en það felst ekki í því að leita reglulega í herbergjum vistmanna, í sendingum til þeirra eða hjá heimsóknargestum. Það hefur sýnt sig að ekki er þörf á slíkum aðgerðum á Kvíabryggju og þekkist varla neysla vímuefna eða áfengis á staðnum. Reglulega er leitað í herbergjum vistmanna á Sogni, bæði með og án hunda. Leitað er í farangri fanga sem koma í fangelsið, þrátt fyrir að viðkomandi sé að koma úr öryggisfangelsi eða frá Kvíabryggju. Gestir þurfa einnig að sæta skoðun og sendingar til vistmanna eru grandskoðaðar. Engu að síður eru vímuefnamál mun fleiri á Sogni en á Kvíabryggju. Afstaða leggur til að með auknu framboði af vinnu, meira trausti á milli vistmanna og fangavarða og hópastarfi væri hægt að minnka áhuga vistmanna á vímuefnanotkun í fangelsinu.Að lokum Umhverfið á Sogni er dásamlegt, herbergin og vistarverur til fyrirmyndar og starfsfólkið stendur sig vel í því sem það gerir. En það fer ekki á milli mála að gjáin á milli fanga og fangavarða er breið, eftirlitið of mikið, regluverkið íþyngjandi og pappírsvinna í tengslum við einföldustu beiðnir óþarflega flókin. Vinnubrögðin eru of lík því sem tíðkast á Litla-Hrauni og sjaldnast litið til þess sem gengið hefur vel á Kvíabryggju, sem er þó nokkuð öfugsnúið því Kvíabryggja hefur verið rekið sem opið fangelsi í tugi ára. Fangaverðir þurfa ekki að vera ávallt í varðstöðu. Þeir eiga að geta rætt við vistmenn á jafningjagrundvelli, stundað með þeim íþróttir eða fengið sér sæti í hópi vistmanna og horft á enska boltann, skipulagt bingó, vídeókvöld og fleira. Minnka þarf pappírsvinnu og einalda kerfið, sýna vistmönnum traust í stað þess að láta þeim líða eins og þeir séu í lokuðu fangelsi. Á Íslandi erum við í grunninn með þrepakerfið sem Norðurlöndin byggja á, þótt við séum ekki með hina svokölluðu betrunarstefnu sem vantar til að árangur af þrepunum náist. En það er eiginlega lágmark að munur sé á þrepunum.Höfundur er formaður Afstöðu - félags fanga. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fangelsismál Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Mest lesið Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Allt að 29% starfsmannavelta – starfsumhverfi drauma þinna? Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson Skoðun Skoðun Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann skrifar Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Nokkur orð um stöðuna Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun #blessmeta – þriðja grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Fangelsin á Íslandi eru jafn misjöfn og þau eru mörg. Margir þættir koma til skoðunar en viðmót starfsfólks vegur þungt. Af þeim sökum má segja að Fangelsið á Akureyri líkist meira fangelsinu Kvíabryggju, þrátt fyrir að hið fyrrnefnda sé lokað en hitt opið, og fangelsið Sogni líkist frekar Litla-Hrauni þrátt fyrir að fangelsið Sogni eigi að heita opið fangelsi. Enda er það bara að nafninu til. Fangelsisyfirvöld viðurkenna sjálf að Sogn sé ekki opið fangelsi þrátt fyrir að það falli þeim megin línunnar í lögunum. Sogn sé frekar framlenging af Litla-Hrauni með lækkuðu öryggisstigi. Kvíabryggja og Sogn eru í raun svo gjörólík að villandi er að flokka þau saman. Eftirfarandi eru nokkur atriði þar sem munurinn á opnu fangelsunum er áþreifanlegur og alltaf Kvíabryggju í hag:Fangaverðir Fangaverðir á Kvíabryggju telja það nauðsynlegt að kynnast vistmönnum og fylgja þeim í leik og starfi, en þannig myndist traust og trúnaðarsamband á milli. Vistmenn viti að þeir geta leitað til starfsfólks og starfsfólk verður þess strax áskynja ef eitthvað bjátar á. Á Sogni eru fangaverðir valdafígúrur sem halda sig að mestu á bak við luktar dyr varðstofunnar. Vistmenn þurfa að banka og horfa upp í myndavél til þess að fá samtal við fangaverði og fá ekki aðgang inn á varðstofu eða skrifstofur nema ef gefa þarf skýrslu. Vistmenn setjast ekki niður með fangavörðum til að ræða málin og fá ekki tækifæri til að mynda tengsl. Gjá er á milli starfsfólks og vistmanna. Afstaða leggur til að gerð verði tilraun til að manneskjuvæða starf fangavarða á Sogni. Reyna að minnka gjána á milli vistmanna og starfsfólks með því að þeir gefi sér tíma til að kynnast vistmönnum á jafningjagrundvelli, en ekki eingöngu sem yfirvald. Tryggja þarf að vistmenn geti leitað til fangavarða og að alltaf verði tekið vel á móti þeim. Þá mættu fangaverðir vera duglegri við að taka þátt í starfi og leik fanga, og koma með hugmyndir að hópefli.Atvinna Almennt þarf að auka framboð af atvinnu í fangelsum og það á bæði við um Kvíabryggju og Sogn. Vistmenn í vinnu eru góðir vistmenn sem ekki þarf að skylda til að mæta í matmálstíma, eins og gert er á Sogni en ekki Kvíabryggju. Vinna veitir vistmönnum öryggis- og ábyrgðartilfinningu, sjálfsöryggi og áhuga á því að takast á við hlutina. Það nýtist svo eftir afplánun. Afstaða leggur til að nýtt verði fjárhús og land á Sogni til að hefja búskap með kindur og hrúta eins og er á Kvíabryggju. Ef viljinn er fyrir hendi er hægt að gera mjög margt fleira.Eftirlit Fangaverðir á Kvíabryggju halda úti mjög virku eftirliti en það felst ekki í því að leita reglulega í herbergjum vistmanna, í sendingum til þeirra eða hjá heimsóknargestum. Það hefur sýnt sig að ekki er þörf á slíkum aðgerðum á Kvíabryggju og þekkist varla neysla vímuefna eða áfengis á staðnum. Reglulega er leitað í herbergjum vistmanna á Sogni, bæði með og án hunda. Leitað er í farangri fanga sem koma í fangelsið, þrátt fyrir að viðkomandi sé að koma úr öryggisfangelsi eða frá Kvíabryggju. Gestir þurfa einnig að sæta skoðun og sendingar til vistmanna eru grandskoðaðar. Engu að síður eru vímuefnamál mun fleiri á Sogni en á Kvíabryggju. Afstaða leggur til að með auknu framboði af vinnu, meira trausti á milli vistmanna og fangavarða og hópastarfi væri hægt að minnka áhuga vistmanna á vímuefnanotkun í fangelsinu.Að lokum Umhverfið á Sogni er dásamlegt, herbergin og vistarverur til fyrirmyndar og starfsfólkið stendur sig vel í því sem það gerir. En það fer ekki á milli mála að gjáin á milli fanga og fangavarða er breið, eftirlitið of mikið, regluverkið íþyngjandi og pappírsvinna í tengslum við einföldustu beiðnir óþarflega flókin. Vinnubrögðin eru of lík því sem tíðkast á Litla-Hrauni og sjaldnast litið til þess sem gengið hefur vel á Kvíabryggju, sem er þó nokkuð öfugsnúið því Kvíabryggja hefur verið rekið sem opið fangelsi í tugi ára. Fangaverðir þurfa ekki að vera ávallt í varðstöðu. Þeir eiga að geta rætt við vistmenn á jafningjagrundvelli, stundað með þeim íþróttir eða fengið sér sæti í hópi vistmanna og horft á enska boltann, skipulagt bingó, vídeókvöld og fleira. Minnka þarf pappírsvinnu og einalda kerfið, sýna vistmönnum traust í stað þess að láta þeim líða eins og þeir séu í lokuðu fangelsi. Á Íslandi erum við í grunninn með þrepakerfið sem Norðurlöndin byggja á, þótt við séum ekki með hina svokölluðu betrunarstefnu sem vantar til að árangur af þrepunum náist. En það er eiginlega lágmark að munur sé á þrepunum.Höfundur er formaður Afstöðu - félags fanga.
Allt að 29% starfsmannavelta – starfsumhverfi drauma þinna? Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir Skoðun
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar
Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar
Allt að 29% starfsmannavelta – starfsumhverfi drauma þinna? Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir Skoðun
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun