Er enginn Skúli á sviðinu? 1. júní 2013 07:00 En reizlan var bogin og lóðið var lakt,/ og létt reyndist allt, sem hún vó;/ útnesja fólkið var fátækt og spakt, / flest mátti bjóða því svo.“ Þetta er erindi úr Bátsenda pundaranum. Með því kvæði lyfti Grímur Thomsen í sögulegt æðra veldi viðureign Skúla fógeta við einokunarkaupmenn sem höfðu rangt við í viðskiptum. Á tímum einokunarinnar var gjaldmiðillinn stöðugur. En því skammrifi fylgdu margvíslegir bögglar. Landsmenn gátu til að mynda ekki treyst á að kaupmenn vigtuðu rétt. Að því er þessa tvo þætti varðar lá viðskiptaóvissan því fremur í vigtinni en gjaldmiðlinum. Þótt margt hafi breyst í aldanna rás eru vigtin og gjaldmiðillinn enn lykilatriði í viðskiptum. Þeirri óvissu sem áður fylgdi vigtinni hefur hins vegar verið eytt að mestu með alþjóðlegum eftirlitsreglum og samkeppni. En þegar kemur að því að meta verðgildi krónunnar er reislan nú bogin og lóðið lakt. Þar liggur óvissan. Það er þessi óvissa sem Alþýðusambandið og Samtök atvinnulífsins vilja draga úr. Tilgangurinn er stöðugleiki með viðskiptafrelsi og þar með meiri verðmætasköpun og hærri kaupmætti. Vinnumarkaðurinn hefur því kallað eftir þríhliða samvinnu við nýja ríkisstjórn. Hún hefur tekið því kalli vel og reyndar sagt að það sé forsenda árangurs í baráttunni fyrir viðreisn þjóðarbúskaparins. Í stjórnarsáttmálanum hefur ríkisstjórnin aftur á móti sett það sem skilyrði að ekki megi ræða aðrar lausnir til frambúðar í peningamálum en krónuna. En vandinn er sá að eftir leið þríhliða samninga verður vafningasamara að finna raunhæfar og varanlegar lausnir hafi Þrándur í Götu stærra hlutverk en hugsjónir Skúla fógeta.Hlutverk Þrándar í GötuÞröngsýni ríkisstjórnarinnar lýtur ekki einvörðungu að álitaefnum varðandi framtíðarskipan gjaldmiðilsmála. Hún hefur einnig ákveðið að hætta aðildarviðræðunum við Evrópusambandið; öndvert við vilja meirihluta þjóðarinnar eins og hann mælist í skoðanakönnunum. Í stað dýpri efnahagssamvinnu á innri markaðnum er tvíhliða samvinna við Asíuþjóðir síðan sett í forgang. Ríkisstjórninni gengur vitaskuld gott eitt til með skilyrðinu um krónuna, rétt eins og aðilum vinnumarkaðarins sem telja það óskynsamlegt. Afstaða ríkisstjórnarinnar byggist ekki á því réttmæta sjónarmiði að hægja á viðræðunum vegna umbrota innan Evrópusambandsins. Nær lagi er að rætur hennar liggi í eins konar pólitískri meinloku. Óumdeilt er að efnahagur landsins fór batnandi með vaxandi sjálfstjórn. Ástæðan fyrir því var sú að heimastjórn og síðar fullveldi var nýtt til að auka frelsi í viðskiptum fyrst inn á við og síðar út á við í samvinnu við aðrar þjóðir. En fullveldisréttur sem nýttur er til að takmarka þetta frelsi er jafn slæmur hvort heldur sem boðin koma úr danska kansellíinu eða stjórnarráðshúsinu við Lækjartorg. Meinlokan er að líta svo á að óskorað fullveldi yfir eigin mynt með takmörkuðu viðskiptafrelsi sé betri kostur en óheft viðskiptafrelsi með sameiginlegri mynt og takmörkuðum beinum yfirráðum á því sviði. Einokunarkaupmennirnir vildu halda í þá stöðu að geta skekkt lóðin á reislunni. Ríkisstjórnin ætlar, hvað sem það kostar, að halda í mynt sem er breytilegasti verðmætamælikvarði í víðri veröld. Það er líka viðskiptahindrun. Afleiðingin er minni verðmætasköpun og lakari lífskjör. Ný hugsun aðila vinnumarkaðarins Í síðasta mánuði kom út skýrsla á vegum aðila vinnumarkaðarins um nýja sýn á gerð kjarasamninga og hugmyndir um bætt vinnubrögð. Þeir ákváðu að sækja fyrirmyndir til grannríkjanna sem tekist hefur að auka kaupmátt samhliða lágri verðbólgu. Ríkissáttasemjari skipulagði kynnisferð til Norðurlandanna í þessum tilgangi. Markmiðið er að allir sem hlut eiga að máli við gerð kjarasamninga hafi sameiginlega sýn á svigrúm til aukins kostnaðar og kjarabóta næstu árin. Þessi samtök hafa ekki sammælst um nýja mynt eða aðild að Evrópusambandinu. Því fer fjarri, en þau vilja ekki loka dyrum fyrir fram. Sú afstaða er auðskilin í ljósi þess að án alvöru mælikvarða í stöðugri mynt eru skammtímalausnir nærtækasta úrræðið. Ríkisstjórnin hefur leyst úr læðingi nokkra bjartsýni með þjóðinni. Flest bendir til að lokuð pólitísk staða verði opnuð og ný tækifæri gefist í þjóðarbúskapnum. En reginmunur er á því hvort úrlausnir hennar byggjast á skammtímasjónarmiðum eða langtímahugsun um kerfisleg nýmæli. Í þessu ljósi er því óskiljanlegt að ríkisstjórnin skuli útiloka kerfisbreytingar í gjaldmiðilsmálum þegar aðilar vinnumarkaðarins bjóðast til að ræða samstarf til lengri tíma á víðtækari grundvelli en áður hefur þekkst um stöðugleika og bætt kjör. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Pálsson Mest lesið Allt að helmingslíkur á eyðingu byggðar á Íslandi Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Dæmisaga úr raunveruleikanum Sigurður F. Sigurðarson Skoðun Betri stjórnvöld, ekki meiri stjórnvöld Sigríður María Egilsdóttir Skoðun Hin marguntöluðu orkuskipti í bílaflota landsmanna Þorgeir R. Valsson Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun Verstu kennarar í heimi Gígja Bjargardóttir Skoðun Friðhelgar fótboltabullur Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson Skoðun Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Allt að helmingslíkur á eyðingu byggðar á Íslandi Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Dæmisaga úr raunveruleikanum Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Hin marguntöluðu orkuskipti í bílaflota landsmanna Þorgeir R. Valsson skrifar Skoðun Betri stjórnvöld, ekki meiri stjórnvöld Sigríður María Egilsdóttir skrifar Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson skrifar Skoðun Blóðmeramálið til umboðsmanns Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Meira fyrir minna: Bætt nýting opinberra fjármuna Álfrún Tryggvadóttir skrifar Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Friðhelgar fótboltabullur Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Sex af níu flokkum á móti hvalveiðum Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Allt fyrir listina Brynhildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tryggjum nýliðun bændastéttarinnar Þórdís Bjarnleifsdóttir skrifar Skoðun Óskalisti minn SIgurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin stuðningur við ferðasjóð íþróttafélaga dregur úr ójöfnuði Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Það er þetta með traustið Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Plan Samfylkingar: Svona náum við niður vöxtunum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun 6000 íbúðirnar sem vantar - í boði borgarinnar Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Samvinnufélög - sóknarfæri á húsnæðismarkaði? Elín H. Jónsdóttir,Guðrún Johnsen skrifar Skoðun Kæri oddviti Samfylkingarnar í Reykjavíkurkjördæmi suður Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Það er enginn á vakt Áslaug Ýr Hjartardóttir skrifar Skoðun Svalur, Valur og Hvalur Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Opið bréf til samninganefnda KÍ og SÍS Guðrún Eik Skúladóttir skrifar Skoðun Ungt fólk og þörfin fyrir skjótar aðgerðir í menntun Fannar Logi Waldorff Sigurðsson skrifar Skoðun Mikilvægasta launaviðtalið Bessí Þóra Jónsdóttir skrifar Skoðun Leikskólaverkfall - slæmur draumur Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Burt með baráttusöngva úr virkjunarkafla stóriðjustefnunnar Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar Skoðun Meiri árangur…fyrir útvalda Aðalheiður Marta Steindórsdóttir skrifar Skoðun Ertu karlmaður á miðjum aldri á breytingarskeiðinu? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson skrifar Sjá meira
En reizlan var bogin og lóðið var lakt,/ og létt reyndist allt, sem hún vó;/ útnesja fólkið var fátækt og spakt, / flest mátti bjóða því svo.“ Þetta er erindi úr Bátsenda pundaranum. Með því kvæði lyfti Grímur Thomsen í sögulegt æðra veldi viðureign Skúla fógeta við einokunarkaupmenn sem höfðu rangt við í viðskiptum. Á tímum einokunarinnar var gjaldmiðillinn stöðugur. En því skammrifi fylgdu margvíslegir bögglar. Landsmenn gátu til að mynda ekki treyst á að kaupmenn vigtuðu rétt. Að því er þessa tvo þætti varðar lá viðskiptaóvissan því fremur í vigtinni en gjaldmiðlinum. Þótt margt hafi breyst í aldanna rás eru vigtin og gjaldmiðillinn enn lykilatriði í viðskiptum. Þeirri óvissu sem áður fylgdi vigtinni hefur hins vegar verið eytt að mestu með alþjóðlegum eftirlitsreglum og samkeppni. En þegar kemur að því að meta verðgildi krónunnar er reislan nú bogin og lóðið lakt. Þar liggur óvissan. Það er þessi óvissa sem Alþýðusambandið og Samtök atvinnulífsins vilja draga úr. Tilgangurinn er stöðugleiki með viðskiptafrelsi og þar með meiri verðmætasköpun og hærri kaupmætti. Vinnumarkaðurinn hefur því kallað eftir þríhliða samvinnu við nýja ríkisstjórn. Hún hefur tekið því kalli vel og reyndar sagt að það sé forsenda árangurs í baráttunni fyrir viðreisn þjóðarbúskaparins. Í stjórnarsáttmálanum hefur ríkisstjórnin aftur á móti sett það sem skilyrði að ekki megi ræða aðrar lausnir til frambúðar í peningamálum en krónuna. En vandinn er sá að eftir leið þríhliða samninga verður vafningasamara að finna raunhæfar og varanlegar lausnir hafi Þrándur í Götu stærra hlutverk en hugsjónir Skúla fógeta.Hlutverk Þrándar í GötuÞröngsýni ríkisstjórnarinnar lýtur ekki einvörðungu að álitaefnum varðandi framtíðarskipan gjaldmiðilsmála. Hún hefur einnig ákveðið að hætta aðildarviðræðunum við Evrópusambandið; öndvert við vilja meirihluta þjóðarinnar eins og hann mælist í skoðanakönnunum. Í stað dýpri efnahagssamvinnu á innri markaðnum er tvíhliða samvinna við Asíuþjóðir síðan sett í forgang. Ríkisstjórninni gengur vitaskuld gott eitt til með skilyrðinu um krónuna, rétt eins og aðilum vinnumarkaðarins sem telja það óskynsamlegt. Afstaða ríkisstjórnarinnar byggist ekki á því réttmæta sjónarmiði að hægja á viðræðunum vegna umbrota innan Evrópusambandsins. Nær lagi er að rætur hennar liggi í eins konar pólitískri meinloku. Óumdeilt er að efnahagur landsins fór batnandi með vaxandi sjálfstjórn. Ástæðan fyrir því var sú að heimastjórn og síðar fullveldi var nýtt til að auka frelsi í viðskiptum fyrst inn á við og síðar út á við í samvinnu við aðrar þjóðir. En fullveldisréttur sem nýttur er til að takmarka þetta frelsi er jafn slæmur hvort heldur sem boðin koma úr danska kansellíinu eða stjórnarráðshúsinu við Lækjartorg. Meinlokan er að líta svo á að óskorað fullveldi yfir eigin mynt með takmörkuðu viðskiptafrelsi sé betri kostur en óheft viðskiptafrelsi með sameiginlegri mynt og takmörkuðum beinum yfirráðum á því sviði. Einokunarkaupmennirnir vildu halda í þá stöðu að geta skekkt lóðin á reislunni. Ríkisstjórnin ætlar, hvað sem það kostar, að halda í mynt sem er breytilegasti verðmætamælikvarði í víðri veröld. Það er líka viðskiptahindrun. Afleiðingin er minni verðmætasköpun og lakari lífskjör. Ný hugsun aðila vinnumarkaðarins Í síðasta mánuði kom út skýrsla á vegum aðila vinnumarkaðarins um nýja sýn á gerð kjarasamninga og hugmyndir um bætt vinnubrögð. Þeir ákváðu að sækja fyrirmyndir til grannríkjanna sem tekist hefur að auka kaupmátt samhliða lágri verðbólgu. Ríkissáttasemjari skipulagði kynnisferð til Norðurlandanna í þessum tilgangi. Markmiðið er að allir sem hlut eiga að máli við gerð kjarasamninga hafi sameiginlega sýn á svigrúm til aukins kostnaðar og kjarabóta næstu árin. Þessi samtök hafa ekki sammælst um nýja mynt eða aðild að Evrópusambandinu. Því fer fjarri, en þau vilja ekki loka dyrum fyrir fram. Sú afstaða er auðskilin í ljósi þess að án alvöru mælikvarða í stöðugri mynt eru skammtímalausnir nærtækasta úrræðið. Ríkisstjórnin hefur leyst úr læðingi nokkra bjartsýni með þjóðinni. Flest bendir til að lokuð pólitísk staða verði opnuð og ný tækifæri gefist í þjóðarbúskapnum. En reginmunur er á því hvort úrlausnir hennar byggjast á skammtímasjónarmiðum eða langtímahugsun um kerfisleg nýmæli. Í þessu ljósi er því óskiljanlegt að ríkisstjórnin skuli útiloka kerfisbreytingar í gjaldmiðilsmálum þegar aðilar vinnumarkaðarins bjóðast til að ræða samstarf til lengri tíma á víðtækari grundvelli en áður hefur þekkst um stöðugleika og bætt kjör.
Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson skrifar
Skoðun Kæri oddviti Samfylkingarnar í Reykjavíkurkjördæmi suður Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar
Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun