Nýr Álftanesvegur – enginn gálgafrestur lengur Reynir Ingibjartsson skrifar 25. september 2012 06:00 Í ársbyrjun 1997 kynntu bæjaryfirvöld í Garðabæ nýtt aðalskipulag til ársins 2015. Þar var gert ráð fyrir færslu núverandi Álftanesvegar lengra út í hraunið og norður fyrir væntanlega íbúabyggð í hrauninu. Þar var einnig gert ráð fyrir vegi þvert yfir Gálgahraunið frá Arnarnesvogi og að Garðaholti. Þáverandi Náttúruverndarráð fjallaði um aðalskipulagið og í umsögninni kom m.a. fram, að mikilvægt væri að tryggja verndun Gálgahrauns sem hingað til hafi fengið að vera óraskað. Í hrauninu væri fjölbreyttur gróður en þar væru einnig söguminjar, sögustaðir, fornar götur og búsetuminjar frá ýmsum tímum. Minnt er á að Gálgahraun sé nyrsta tungan af rúmlega 10 km löngu hrauni sem komið er úr Búrfelli og nefnt hefur verið Búrfellshraun. Að mati Náttúruverndarráðs er „Búrfellshraun í hópi merkra náttúruminja sem forðast ber að raska frekar en orðið er." Í umsögninni er einnig vísað til alþjóðlegra skyldna Íslendinga varðandi verndun einstæðra jarðmyndana. (Tilvitnun, Mbl. 17. jan. 1997). Þann 19. feb. 1997 ritaði Árni Björnsson læknir grein í Mbl. með fyrirsögninni; Gefið Gálgahrauni gálgafrest. Þar segir Árni undir lok greinar: „Við sem búum í Bessastaðahreppi vitum að bæta þarf Álftanesveginn, en er nauðsynlegt að fremja náttúruspjöll til þess? Ég veit ekki til að kvartað hafi verið undan staðsetningu vegarins, heldur því að hann er mjór og illa hannaður. Þessu virðist mega breyta án þess að flytja hann." En nú er gálgafresturinn liðinn – 15 árum síðar. Yfirvöld í Garðabæ halda fast í skipulagið, búið er að bjóða út lagningu nýs Álftanesvegar og taka lægsta tilboði. Aðeins er eftir að skrifa undir og hefja framkvæmdir. En hvað hefur gerst á þessum 15 árum með Búrfellshraunið? Það er döpur saga. Um miðjan síðasta áratug var aflétt bæjarvernd á Urriðakotshrauni sunnan Vífilsstaða sem er hluti Búrfellshrauns, og hvert stórhýsið reis af öðru með IKEA í broddi fylkingar. Stór hluti hraunsins hvarf undir vegi, bílastæði og hús. Það sem framsýnir menn í Garðabæ höfðu reynt að tryggja, hvarf sem dögg fyrir sólu. Jafnframt var farið að byggja nýtt íbúahverfi í Garðahrauni (Búrfellshrauni) norðan núverandi Álftanesvegar. Það varð eftirsótt að byggja í hrauninu í nágrenni Gálgakletta. En svo vandaðist málið. Menn ráku augu í málningartúpur og strigaslitrur undir hraunklettum sem áttu að fara undir íbúðarhús. Það rifjaðist upp að þarna hefði Jóhannes S. Kjarval verið að mála. Það komu vomur á menn. Og nú í sumar voru til sýnis á Kjarvalsstöðum, meistaraverk Kjarvals af þessum hraunklettum sem áttu að fara undir hús og vegi. Þeir bjartsýnustu héldu þá að nú væri hætt við vegarlagningu um þetta hraun. Þegar vinnuvélarnar höfðu mulið undir sig Urriðakotshraunið, var mönnum ofboðið og til varð félagið, Hraunavinir sem Garðbæingar, Álftnesingar og Hafnfirðingar stóðu að. Markmiðið var að standa vörð um hraun og strendur í þessum sveitarfélögum – bjarga því sem eftir var eins og kostur væri. Lagðar voru fram hugmyndir um Álftanesveginn – annað hvort að leggja hann í stokk á núverandi stað eða lagfæra vegstæðið og ná um það sátt við íbúa. Tvö þúsund manns mótmæltu flutningi á veginum út í hraunið, ótal fundir haldnir, bréf skrifuð, farið í göngur og rætt við menn. Haldið var í lengstu lög í þá trú, að ráðamenn myndu sjá ljósið og aðrir kostir yrðu skoðaðir. En sú von brást. Búrfellshraunið allt og ekki síst Gálgahraunið er náttúruperla sem umkringd er byggð á alla vegu. Þetta er sameign okkar sem byggjum þetta land. Búrfell og Búrfellsgjá eru í Reykjanesfólkvangi sem er friðland, ysti hlutinn – Gálgahraunið er friðað og mikill vilji er fyrir því að friða hraunið allt, en – það er eins og mannanna verk fái alltaf forgang ef vantar land undir vegi, hús og jafnvel golfvöll. Við erum herrar jarðarinnar en ekki þjónar. Það eitt er nú eftir að þeir sem láta sér annt um náttúru okkar, sögu og listmenningu taki saman höndum og verji það sem eftir er af Búrfellshrauninu. Til þess eru ýmis ráð ef viljinn er til staðar. Lítum okkur líka nær. Lítið hraun í mesta þéttbýli landsins á líka sinn tilverurétt. Þetta litla hraun skartar nú sínum haustlitum. Það er lítil fyrirhöfn að takar þar eitt, tvö skref innan um kletta, mosa og lyng. Allir sem unna landi, sögu og listum eiga næsta leik. Stríðið er ekki tapað þó að orrustur tapist. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Mest lesið Halldór 23.8.2025 Halldór Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Skoðun Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Sjá meira
Í ársbyrjun 1997 kynntu bæjaryfirvöld í Garðabæ nýtt aðalskipulag til ársins 2015. Þar var gert ráð fyrir færslu núverandi Álftanesvegar lengra út í hraunið og norður fyrir væntanlega íbúabyggð í hrauninu. Þar var einnig gert ráð fyrir vegi þvert yfir Gálgahraunið frá Arnarnesvogi og að Garðaholti. Þáverandi Náttúruverndarráð fjallaði um aðalskipulagið og í umsögninni kom m.a. fram, að mikilvægt væri að tryggja verndun Gálgahrauns sem hingað til hafi fengið að vera óraskað. Í hrauninu væri fjölbreyttur gróður en þar væru einnig söguminjar, sögustaðir, fornar götur og búsetuminjar frá ýmsum tímum. Minnt er á að Gálgahraun sé nyrsta tungan af rúmlega 10 km löngu hrauni sem komið er úr Búrfelli og nefnt hefur verið Búrfellshraun. Að mati Náttúruverndarráðs er „Búrfellshraun í hópi merkra náttúruminja sem forðast ber að raska frekar en orðið er." Í umsögninni er einnig vísað til alþjóðlegra skyldna Íslendinga varðandi verndun einstæðra jarðmyndana. (Tilvitnun, Mbl. 17. jan. 1997). Þann 19. feb. 1997 ritaði Árni Björnsson læknir grein í Mbl. með fyrirsögninni; Gefið Gálgahrauni gálgafrest. Þar segir Árni undir lok greinar: „Við sem búum í Bessastaðahreppi vitum að bæta þarf Álftanesveginn, en er nauðsynlegt að fremja náttúruspjöll til þess? Ég veit ekki til að kvartað hafi verið undan staðsetningu vegarins, heldur því að hann er mjór og illa hannaður. Þessu virðist mega breyta án þess að flytja hann." En nú er gálgafresturinn liðinn – 15 árum síðar. Yfirvöld í Garðabæ halda fast í skipulagið, búið er að bjóða út lagningu nýs Álftanesvegar og taka lægsta tilboði. Aðeins er eftir að skrifa undir og hefja framkvæmdir. En hvað hefur gerst á þessum 15 árum með Búrfellshraunið? Það er döpur saga. Um miðjan síðasta áratug var aflétt bæjarvernd á Urriðakotshrauni sunnan Vífilsstaða sem er hluti Búrfellshrauns, og hvert stórhýsið reis af öðru með IKEA í broddi fylkingar. Stór hluti hraunsins hvarf undir vegi, bílastæði og hús. Það sem framsýnir menn í Garðabæ höfðu reynt að tryggja, hvarf sem dögg fyrir sólu. Jafnframt var farið að byggja nýtt íbúahverfi í Garðahrauni (Búrfellshrauni) norðan núverandi Álftanesvegar. Það varð eftirsótt að byggja í hrauninu í nágrenni Gálgakletta. En svo vandaðist málið. Menn ráku augu í málningartúpur og strigaslitrur undir hraunklettum sem áttu að fara undir íbúðarhús. Það rifjaðist upp að þarna hefði Jóhannes S. Kjarval verið að mála. Það komu vomur á menn. Og nú í sumar voru til sýnis á Kjarvalsstöðum, meistaraverk Kjarvals af þessum hraunklettum sem áttu að fara undir hús og vegi. Þeir bjartsýnustu héldu þá að nú væri hætt við vegarlagningu um þetta hraun. Þegar vinnuvélarnar höfðu mulið undir sig Urriðakotshraunið, var mönnum ofboðið og til varð félagið, Hraunavinir sem Garðbæingar, Álftnesingar og Hafnfirðingar stóðu að. Markmiðið var að standa vörð um hraun og strendur í þessum sveitarfélögum – bjarga því sem eftir var eins og kostur væri. Lagðar voru fram hugmyndir um Álftanesveginn – annað hvort að leggja hann í stokk á núverandi stað eða lagfæra vegstæðið og ná um það sátt við íbúa. Tvö þúsund manns mótmæltu flutningi á veginum út í hraunið, ótal fundir haldnir, bréf skrifuð, farið í göngur og rætt við menn. Haldið var í lengstu lög í þá trú, að ráðamenn myndu sjá ljósið og aðrir kostir yrðu skoðaðir. En sú von brást. Búrfellshraunið allt og ekki síst Gálgahraunið er náttúruperla sem umkringd er byggð á alla vegu. Þetta er sameign okkar sem byggjum þetta land. Búrfell og Búrfellsgjá eru í Reykjanesfólkvangi sem er friðland, ysti hlutinn – Gálgahraunið er friðað og mikill vilji er fyrir því að friða hraunið allt, en – það er eins og mannanna verk fái alltaf forgang ef vantar land undir vegi, hús og jafnvel golfvöll. Við erum herrar jarðarinnar en ekki þjónar. Það eitt er nú eftir að þeir sem láta sér annt um náttúru okkar, sögu og listmenningu taki saman höndum og verji það sem eftir er af Búrfellshrauninu. Til þess eru ýmis ráð ef viljinn er til staðar. Lítum okkur líka nær. Lítið hraun í mesta þéttbýli landsins á líka sinn tilverurétt. Þetta litla hraun skartar nú sínum haustlitum. Það er lítil fyrirhöfn að takar þar eitt, tvö skref innan um kletta, mosa og lyng. Allir sem unna landi, sögu og listum eiga næsta leik. Stríðið er ekki tapað þó að orrustur tapist.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar