Afhjúpun aldarinnar Ólína Þorvarðardóttir skrifar 22. apríl 2010 06:00 Við lestur á rannsóknarskýrslu Alþingis má segja að við Íslendingar séum í sömu sporum og Pandóra þegar hún gægðist ofan í öskjuna sem geymdi plágur og böl mannskyns. Meinsemdirnar sem þjakað hafa samfélag okkar um árabil stíga upp af blaðsíðunum og hitta okkur eins og löðrungar, hver af annarri. Skýrslan er miskunnarlaus afhjúpun á græðgi og grimmd fjármálakerfisins sem óx eins og krabbamein á íslensku hagkerfi. Sárari er þó afhjúpunin á vanhæfni allra helstu lykilstofnana samfélagsins til þess að sinna sínu lögbundna og siðferðilega hlutverki og hugsanaleti stjórnmálamannanna, sem þjóðin kaus til ábyrgðar og treysti fyrir fjöreggi sínu. Forstöðumenn eftirlitsstofnana, þingmenn, ráðherrar, jafnvel forseti lýðveldisins, afhjúpast hér sem gagnrýnislausir meiðreiðarsveinar auðvaldsins - fólk sem virtist líta á sig sem einhvers konar verndara fjármálakerfisins, en gleymdi varðstöðunni fyrir íslenskan almenning. Sök og ábyrgð fara ekki alltaf saman, því þó að einn beri sök, geta fleiri þurft að bera ábyrgð. Sökin á því hvernig fór liggur að sjálfsögðu hjá gerendunum, hjá bönkunum sjálfum. En ábyrgðin á því að nánast allt sem gat farið úrskeiðis skyldi fara úrskeiðis, hún hvílir ekki síst á stjórnkerfinu og þeim sem hafa ráðið ferðinni í opinberri umræðu og stefnumótun. Þar er ekki aðeins við að eiga siðferðisskort og vanhæfni - heldur líka þá háskalegu hugmyndafræði skefjalausrar frjálshyggju sem reið röftum í samfélagi okkar um langt árabil. Hvernig gat þetta gerst? Á því eru margar, samþættar skýringar. Ein lýtur að þeirri afleitu umræðuhefð upphrópana og yfirboða sem hefur viðgengist á Íslandi um árabil. Þar bera fjölmiðlar ríka ábyrgð. Um allan heim er það viðurkennt hlutverk fjölmiðla að greina og upplýsa samfélag sitt og veita þannig ráðandi öflum aðhald. Þeir eru nefndir fjórða valdið vegna mikilvægis síns fyrir lýðræðislega umræðu. Gagnrýnisleysi íslenskra fjölmiðla, meðvirkni og þjónkun við fjármagnið og ráðandi öfl hefur skaðað opna og lýðræðislega umræðu og grafið undan upplýsingahlutverki þeirra. Sömu sök bera kjörnir fulltrúar, sem margir hverjir hafa verið of uppteknir af ímynd og áferð og gengið erinda sérhagsmuna í stað heildarhagsmuna. Hugtökunum aga og ábyrgð hefur verið varpað út í ystu myrkur. Afskiptaleysi hefur verið túlkað sem frelsi, reglufesta túlkuð sem haftastefna. Jafnvel fræðasamfélagið brást að hluta: Í stað þess að vera drifkraftur frumlegrar hugsunar hafa íslenskar rannsóknir og fræðastarf í vaxandi mæli orðið þjónar fjármagnsins þar sem vísindastarf hefur orðið æ háðara viðskiptalífinu. Hér á Íslandi varð skelfilegt hugmyndafræðilegt slys. Það leiddi til óábyrgrar hagstjórnar með þensluhvetjandi stórframkvæmdum og skattalækkunum á góðæristíma, pólitískra yfirboða og gegndarlausrar lánafyrirgreiðslu. Allt afleiðing ábyrgðarleysis og sérgæsku sem birtist í pólitískri samtryggingu auðs og valda með pólitískum stöðuveitingum, skorti á fagmennsku, fullkomnu agaleysi og óljósum valdsmörkum. Við Íslendingar stöndum nú í þeim sporum að draga lærdóm og takast á við framtíðina. Það á ekki síst við um okkur jafnaðarmenn og Samfylkingarfólk. Við verðum að gera upp við atburði undanfarinna ára, því Samfylkingin steig jú dansinn við Sjálfstæðisflokkinn mánuðina fyrir hrun. Hún hallaði sér að hægri vanga frjálshyggjuaflanna, og verður nú að gera upp við þetta tímaskeið í sögu sinn - gangast við því sem gerðist og læra af því. Það er vissulega staðreynd að um langt árabil varaði Samfylkingin við því hvert stefndi. Þingmenn flokksins hafa flutt bæði lagafrumvörp og þingsályktunartillögur til þess að bæta hér stjórnsýslu og aðstæður á fjármálamarkaði, ekki síst Jóhanna Sigurðardóttir, formaður flokksins sem var ötul við að benda á ört vaxandi skuldasöfnun og þenslueinkenni. Þetta var bara ekki nóg. Rödd flokksins var ekki nógu sterk, og verkin ekki nógu markviss. Eitt brýnasta verkefnið framundan er róttæk uppstokkun á íslensku stjórnkerfi með aukinni reglufestu, skýrari verkaskiptingu, valdsmörkum og virðingu í verki við lög og reglur. Ekki verður heldur vikist undan uppgjöri við ónýta og mannfjandsamlega hugmyndafræði ásamt endurmati allra gilda og aðferða í íslenskum stjórnmálum. Nú er tíminn fyrir alla þá sem vilja þjóð sinni vel, hvar í flokki sem þeir standa, að breyta íslensku samfélagi; brjóta burtu fúnar stoðir frjálshyggjuöfganna og reisa nýjar. Rannsóknarskýrsla Alþingis hefur vissulega lyft lokinu af syndaskríni samtíðarinnar og leitt þar í ljós margt bölið. Það var nauðsynleg opnun og óhjákvæmilegt að hleypa óhroðanum út. Því hvað var það eina sem eftir var í skríni Pandóru, eftir að það var opnað? Það var vonin. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vinsælast 2010 Mest lesið Það er allt í lagi að vera þú sjálfur Kári Stefánsson Skoðun Samfélag án Pírata Lenya Rún Taha Karim Skoðun Foreldrar, ömmur og afar þessa lands - áskorun til ykkar! Ragnheiður Stephensen Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Þarf ég að flytja úr landi? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Hver er munurinn á Viðreisn og Samfylkingu? Soffía Svanhvít Árnadóttir Skoðun Helvítis fokking fokk!! Er ekki nóg komið? Maríanna H. Helgadóttir Skoðun Borgið lausnargjaldið Ólafur Hauksson Skoðun Þegar Skagamenn glöddu lítið hjarta María Rut Kristinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þetta með verðgildin Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar Skoðun Ég á ‘etta, ég má ‘etta Jón Ármann Steinsson skrifar Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar Skoðun Viljum við sósíalisma? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Rjúfum kyrrstöðu í vegaframkvæmdum um allt land G.Svana Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bænda Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Hvenær á að skattleggja lífeyri? Inn eða út? Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Glasið er hálffullt Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Skilvirkari og einfaldari stjórnsýsla í þágu almennings Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Gervilíf Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun Málsvari hinsegin samfélagsins og mannréttinda Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Framtíð til sölu Júlíus Kristjánsson skrifar Skoðun Kona, vertu ekki fyrir! Elín Björg Jónsdóttir,Halldóra Sigríður Sveinsdóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir Evrópu í orkumálum stangast á við okkar hagsmuni Magnús Gehringer skrifar Skoðun Eitt lag enn með Lilju Hópur óperusöngvara skrifar Skoðun Skaðsemi vindtúrbínuvera á íslenska náttúru Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hver er munurinn á Viðreisn og Samfylkingu? Soffía Svanhvít Árnadóttir skrifar Skoðun Kennarinn sem hvarf Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Hamborgarhryggur - minnst viðeigandi jólamaturinn Óskar H. Valtýsson skrifar Skoðun Annarra manna peningar eru peningar okkar allra Davíð Þór Jónsson skrifar Skoðun Fasismi er að trenda – erum við að sofna á verðinum? Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Ehf-gatið og leiðir til að loka því Matthias Harksen skrifar Skoðun Heilbrigðisvandamál heilbrigðiskerfisins Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Heimilislæknir ----- þverfaglegt heilsugæsluteymi! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Til friðarsinna á Íslandi Saga Unnsteinsdóttir skrifar Skoðun Að segja satt skiptir máli Þórunn Sveinbjörnsdóttir skrifar Skoðun Jöfnuður í heilbrigðisþjónustu fyrir öll börn – óháð búsetu Sif Huld Albertsdóttir skrifar Skoðun Að drepa eða drepast!? og þar fór það Bakir Anwar Nassar skrifar Sjá meira
Við lestur á rannsóknarskýrslu Alþingis má segja að við Íslendingar séum í sömu sporum og Pandóra þegar hún gægðist ofan í öskjuna sem geymdi plágur og böl mannskyns. Meinsemdirnar sem þjakað hafa samfélag okkar um árabil stíga upp af blaðsíðunum og hitta okkur eins og löðrungar, hver af annarri. Skýrslan er miskunnarlaus afhjúpun á græðgi og grimmd fjármálakerfisins sem óx eins og krabbamein á íslensku hagkerfi. Sárari er þó afhjúpunin á vanhæfni allra helstu lykilstofnana samfélagsins til þess að sinna sínu lögbundna og siðferðilega hlutverki og hugsanaleti stjórnmálamannanna, sem þjóðin kaus til ábyrgðar og treysti fyrir fjöreggi sínu. Forstöðumenn eftirlitsstofnana, þingmenn, ráðherrar, jafnvel forseti lýðveldisins, afhjúpast hér sem gagnrýnislausir meiðreiðarsveinar auðvaldsins - fólk sem virtist líta á sig sem einhvers konar verndara fjármálakerfisins, en gleymdi varðstöðunni fyrir íslenskan almenning. Sök og ábyrgð fara ekki alltaf saman, því þó að einn beri sök, geta fleiri þurft að bera ábyrgð. Sökin á því hvernig fór liggur að sjálfsögðu hjá gerendunum, hjá bönkunum sjálfum. En ábyrgðin á því að nánast allt sem gat farið úrskeiðis skyldi fara úrskeiðis, hún hvílir ekki síst á stjórnkerfinu og þeim sem hafa ráðið ferðinni í opinberri umræðu og stefnumótun. Þar er ekki aðeins við að eiga siðferðisskort og vanhæfni - heldur líka þá háskalegu hugmyndafræði skefjalausrar frjálshyggju sem reið röftum í samfélagi okkar um langt árabil. Hvernig gat þetta gerst? Á því eru margar, samþættar skýringar. Ein lýtur að þeirri afleitu umræðuhefð upphrópana og yfirboða sem hefur viðgengist á Íslandi um árabil. Þar bera fjölmiðlar ríka ábyrgð. Um allan heim er það viðurkennt hlutverk fjölmiðla að greina og upplýsa samfélag sitt og veita þannig ráðandi öflum aðhald. Þeir eru nefndir fjórða valdið vegna mikilvægis síns fyrir lýðræðislega umræðu. Gagnrýnisleysi íslenskra fjölmiðla, meðvirkni og þjónkun við fjármagnið og ráðandi öfl hefur skaðað opna og lýðræðislega umræðu og grafið undan upplýsingahlutverki þeirra. Sömu sök bera kjörnir fulltrúar, sem margir hverjir hafa verið of uppteknir af ímynd og áferð og gengið erinda sérhagsmuna í stað heildarhagsmuna. Hugtökunum aga og ábyrgð hefur verið varpað út í ystu myrkur. Afskiptaleysi hefur verið túlkað sem frelsi, reglufesta túlkuð sem haftastefna. Jafnvel fræðasamfélagið brást að hluta: Í stað þess að vera drifkraftur frumlegrar hugsunar hafa íslenskar rannsóknir og fræðastarf í vaxandi mæli orðið þjónar fjármagnsins þar sem vísindastarf hefur orðið æ háðara viðskiptalífinu. Hér á Íslandi varð skelfilegt hugmyndafræðilegt slys. Það leiddi til óábyrgrar hagstjórnar með þensluhvetjandi stórframkvæmdum og skattalækkunum á góðæristíma, pólitískra yfirboða og gegndarlausrar lánafyrirgreiðslu. Allt afleiðing ábyrgðarleysis og sérgæsku sem birtist í pólitískri samtryggingu auðs og valda með pólitískum stöðuveitingum, skorti á fagmennsku, fullkomnu agaleysi og óljósum valdsmörkum. Við Íslendingar stöndum nú í þeim sporum að draga lærdóm og takast á við framtíðina. Það á ekki síst við um okkur jafnaðarmenn og Samfylkingarfólk. Við verðum að gera upp við atburði undanfarinna ára, því Samfylkingin steig jú dansinn við Sjálfstæðisflokkinn mánuðina fyrir hrun. Hún hallaði sér að hægri vanga frjálshyggjuaflanna, og verður nú að gera upp við þetta tímaskeið í sögu sinn - gangast við því sem gerðist og læra af því. Það er vissulega staðreynd að um langt árabil varaði Samfylkingin við því hvert stefndi. Þingmenn flokksins hafa flutt bæði lagafrumvörp og þingsályktunartillögur til þess að bæta hér stjórnsýslu og aðstæður á fjármálamarkaði, ekki síst Jóhanna Sigurðardóttir, formaður flokksins sem var ötul við að benda á ört vaxandi skuldasöfnun og þenslueinkenni. Þetta var bara ekki nóg. Rödd flokksins var ekki nógu sterk, og verkin ekki nógu markviss. Eitt brýnasta verkefnið framundan er róttæk uppstokkun á íslensku stjórnkerfi með aukinni reglufestu, skýrari verkaskiptingu, valdsmörkum og virðingu í verki við lög og reglur. Ekki verður heldur vikist undan uppgjöri við ónýta og mannfjandsamlega hugmyndafræði ásamt endurmati allra gilda og aðferða í íslenskum stjórnmálum. Nú er tíminn fyrir alla þá sem vilja þjóð sinni vel, hvar í flokki sem þeir standa, að breyta íslensku samfélagi; brjóta burtu fúnar stoðir frjálshyggjuöfganna og reisa nýjar. Rannsóknarskýrsla Alþingis hefur vissulega lyft lokinu af syndaskríni samtíðarinnar og leitt þar í ljós margt bölið. Það var nauðsynleg opnun og óhjákvæmilegt að hleypa óhroðanum út. Því hvað var það eina sem eftir var í skríni Pandóru, eftir að það var opnað? Það var vonin.
Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar
Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar
Skoðun Kona, vertu ekki fyrir! Elín Björg Jónsdóttir,Halldóra Sigríður Sveinsdóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir skrifar