Deila Nóbelnum fyrir að varpa ljósi á tengsl nýsköpunar og hagvaxtar Kjartan Kjartansson skrifar 13. október 2025 10:13 Philippe Aghion, einn þriggja Nóbelsverðlaunahafa í hagfræði í ár. Vísir/EPA Þrír hagfræðingar deila Nóbelsverðlaununum í hagfræði í ár fyrir rannsóknir sínar á tengslum nýsköpunar og hagvaxtar. Þeir hafi sýnt fram á hvernig ný tækni geti drifið áfram sjálfbæran vöxt. Joel Mokyr, bandarísk-ísraelskur hagfræðingur frá Northwestern-háskóla í Illinois í Bandaríkjunum, fær verðlaunin fyrir að hafa „bent á nauðsynleg skilyrði fyrir samfelldum hagvexti með tæknilegum framförum“, að því er segir í rökstuðningi sænsku vísindaakademíunnar. Þá fá Frakkinn Philippe Aghion og Kanadamaðurinn Peter Howitt verðlaunin sameiginlega fyrir kenningu sína um „viðvarandi vöxt með skapandi eyðileggingu“. Nefndin segir í rökstuðningi sínum að síðustu tvær aldirnar séu fyrsta skiptið í sögunni sem mannkynið hafi upplifað samfelldan hagvöxt. Hann hafi lyft gríðarlegum fjölda fólks úr fátækt og lagt grundvöllinn að hagsæld. Verðlaunahafarnir í ár hafi með rannsóknum sínum útskýrt hvernig nýsköpun sé drefkrafturinn að frekari framförum. Mokyr er sagður hafa notað sagnfræðilegar heimildir til þess að sýna hvernig stöðugur hagvöxtur varð að veruleika. Hann hafi meðal annars sýnt frá á nauðsyn vísindalegrar þekkingar fyrir áframhaldandi nýsköpun og mikilvægi þess að samfélagið væri opið fyrir nýjum hugmyndum og breytingum. Aghion og Howitt hafi skoðað gangverk hagvaxtarins, meðal annars með tölfræðilíkani um það sem þeir kölluðu skapandi eyðileggingu árið 1992. Sú hugmynd gengur út á að nýsköpun fylgi einnig eyðilegging þegar nýjar og betri vörur koma á markað og fyrirtæki sem selja eldri vörur verða undir. Verðlaunahafarnir hafi hver á sinn hátt sýnt hvernig skapandi eyðilegging skapi átök sem halda þurfi í skefjum á uppbyggilegan hátt. Að öðrum kosti geti fyrirtæki og hagsmunaaðilar sem telja hag sínum ógnað stöðvað nýsköpun. Fréttin hefur verið uppfærð. Nóbelsverðlaun Nýsköpun Efnahagsmál Mest lesið Greiði við nýlega einhleypa konu sprakk í andlit flutningsþjónustu Neytendur Situr uppi með sófann með „slaka stífleikann“ Neytendur Dómur kveðinn upp í Vaxtamálinu á morgun Viðskipti innlent Gervigreindin Bella að spara heilu vinnudagana í bókhaldi Atvinnulíf Hagnaður dróst verulega saman en félagið á 850 milljónir Viðskipti innlent Sæmundur nýlegur forstöðumaður hjá HR Viðskipti innlent Mjög leiðinlegt mál en tilboðið hafi aldrei verið samþykkt Neytendur Deila Nóbelnum fyrir að varpa ljósi á tengsl nýsköpunar og hagvaxtar Viðskipti erlent Hlutu risastyrk til að stofna miðstöð um gervigreind Viðskipti innlent Gagnrýna steinefni fyrir börn og vilja að framleiðendur vandi sig Neytendur Fleiri fréttir Deila Nóbelnum fyrir að varpa ljósi á tengsl nýsköpunar og hagvaxtar Bein útsending: Hver hlýtur hagfræðiverðlaun sænska seðlabankans? Rafmyntir hrynja í verði eftir tollahótanir Herða hreðjatakið á birgðakeðjum Vesturlanda Virði gulls í methæðum Fyrrverandi forstjóri félags í eigu Íslendinga dæmdur fyrir fjárdrátt Strava stefnir Garmin AMD upp um fjórðung eftir risasamning við OpenAI Boeing sagt byrjað að þróa arftaka 737 max-þotunnar Rúmlega þriðjungs samdráttur í olíuvinnslu í Rússlandi Burger King opnar fyrsta staðinn á Grænlandi Eigandinn hættir sem forstjóri Trump setur tolla á lyf, vörubíla og húsgögn Murdoch-feðgar verði meðal kaupenda TikTok Ben kveður Jerry Nálgast samkomulag um TikTok Breytingar hjá Microsoft koma fyrirtækinu hjá sektum Ellison klórar í hælana á Musk Danski lyfjarisinn að baki Ozempic segir upp þúsundum manna Útvaldi sonurinn tryggir sér stjórn Murdoch-veldisins Vilja að Musk fái allt að 122 billjónir á næsta áratug Vara við „Lafufu“ Framkvæmdastjóri Nestlé látinn fara í kjölfar ástarsambands Sjá meira
Joel Mokyr, bandarísk-ísraelskur hagfræðingur frá Northwestern-háskóla í Illinois í Bandaríkjunum, fær verðlaunin fyrir að hafa „bent á nauðsynleg skilyrði fyrir samfelldum hagvexti með tæknilegum framförum“, að því er segir í rökstuðningi sænsku vísindaakademíunnar. Þá fá Frakkinn Philippe Aghion og Kanadamaðurinn Peter Howitt verðlaunin sameiginlega fyrir kenningu sína um „viðvarandi vöxt með skapandi eyðileggingu“. Nefndin segir í rökstuðningi sínum að síðustu tvær aldirnar séu fyrsta skiptið í sögunni sem mannkynið hafi upplifað samfelldan hagvöxt. Hann hafi lyft gríðarlegum fjölda fólks úr fátækt og lagt grundvöllinn að hagsæld. Verðlaunahafarnir í ár hafi með rannsóknum sínum útskýrt hvernig nýsköpun sé drefkrafturinn að frekari framförum. Mokyr er sagður hafa notað sagnfræðilegar heimildir til þess að sýna hvernig stöðugur hagvöxtur varð að veruleika. Hann hafi meðal annars sýnt frá á nauðsyn vísindalegrar þekkingar fyrir áframhaldandi nýsköpun og mikilvægi þess að samfélagið væri opið fyrir nýjum hugmyndum og breytingum. Aghion og Howitt hafi skoðað gangverk hagvaxtarins, meðal annars með tölfræðilíkani um það sem þeir kölluðu skapandi eyðileggingu árið 1992. Sú hugmynd gengur út á að nýsköpun fylgi einnig eyðilegging þegar nýjar og betri vörur koma á markað og fyrirtæki sem selja eldri vörur verða undir. Verðlaunahafarnir hafi hver á sinn hátt sýnt hvernig skapandi eyðilegging skapi átök sem halda þurfi í skefjum á uppbyggilegan hátt. Að öðrum kosti geti fyrirtæki og hagsmunaaðilar sem telja hag sínum ógnað stöðvað nýsköpun. Fréttin hefur verið uppfærð.
Nóbelsverðlaun Nýsköpun Efnahagsmál Mest lesið Greiði við nýlega einhleypa konu sprakk í andlit flutningsþjónustu Neytendur Situr uppi með sófann með „slaka stífleikann“ Neytendur Dómur kveðinn upp í Vaxtamálinu á morgun Viðskipti innlent Gervigreindin Bella að spara heilu vinnudagana í bókhaldi Atvinnulíf Hagnaður dróst verulega saman en félagið á 850 milljónir Viðskipti innlent Sæmundur nýlegur forstöðumaður hjá HR Viðskipti innlent Mjög leiðinlegt mál en tilboðið hafi aldrei verið samþykkt Neytendur Deila Nóbelnum fyrir að varpa ljósi á tengsl nýsköpunar og hagvaxtar Viðskipti erlent Hlutu risastyrk til að stofna miðstöð um gervigreind Viðskipti innlent Gagnrýna steinefni fyrir börn og vilja að framleiðendur vandi sig Neytendur Fleiri fréttir Deila Nóbelnum fyrir að varpa ljósi á tengsl nýsköpunar og hagvaxtar Bein útsending: Hver hlýtur hagfræðiverðlaun sænska seðlabankans? Rafmyntir hrynja í verði eftir tollahótanir Herða hreðjatakið á birgðakeðjum Vesturlanda Virði gulls í methæðum Fyrrverandi forstjóri félags í eigu Íslendinga dæmdur fyrir fjárdrátt Strava stefnir Garmin AMD upp um fjórðung eftir risasamning við OpenAI Boeing sagt byrjað að þróa arftaka 737 max-þotunnar Rúmlega þriðjungs samdráttur í olíuvinnslu í Rússlandi Burger King opnar fyrsta staðinn á Grænlandi Eigandinn hættir sem forstjóri Trump setur tolla á lyf, vörubíla og húsgögn Murdoch-feðgar verði meðal kaupenda TikTok Ben kveður Jerry Nálgast samkomulag um TikTok Breytingar hjá Microsoft koma fyrirtækinu hjá sektum Ellison klórar í hælana á Musk Danski lyfjarisinn að baki Ozempic segir upp þúsundum manna Útvaldi sonurinn tryggir sér stjórn Murdoch-veldisins Vilja að Musk fái allt að 122 billjónir á næsta áratug Vara við „Lafufu“ Framkvæmdastjóri Nestlé látinn fara í kjölfar ástarsambands Sjá meira