Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar 28. maí 2025 08:32 Ég man vel þegar ég keypti mína fyrstu íbúð. Ég og kærastinn minn vorum ótrúlega stressuð áður en við fórum í gegnum greiðslumatið því okkur dreymdi um að byrja búa sjálf í stað þess að vera í kjallaranum hjá tengdaforeldrum mínum, eins frábær og þau eru. Það er frekar yfirþyrmandi að standa frammi fyrir því að taka tugmilljóna króna lán fyrir stærstu fjárfestingu lífsins en skilja ekki lánavalmöguleikana. Hversu langt á lánið að vera? Verðtryggt eða óverðtryggt? Fasta eða breytilega vexti? Eins vitum við ekki hvað gerist í framtíðinni. Fer verðbólga upp eða niður? Hver verða launin okkar eftir fimm ár? Hvað ef eitthvað kemur upp á? Margar stórar spurningar sem við þurftum að finna svör við áður en lánið var loks tekið. Greiðslumatið var á endanum samþykkt og við fluttum inn þremur mánuðum seinna, skuldbundin næstu 40 árin. Það fylgir því ábyrgð að vera eigandi fasteignar. Það að kunna og skilja allt sem því fylgir tekur tíma. Einn nauðsynlegur hluti af því er að tryggja fasteignina fyrir því óvænta sem getur komið upp. Hvað þarf eiginlega að tryggja? Rétt eins og lánin getur heimur trygginga verið flókinn. Ég skil vel að fólk sé meira með hugann við að innrétta nýju íbúðina sína heldur en að eyða tíma í að pæla í tryggingum en ég hvet öll til að kynna sér vel sínar tryggingar og hvað stendur til boða. Það er nefnilega gríðarlega mikilvægt að vera rétt upplýst þar sem tjón tengd fasteigninni geta verið mjög dýr. Þegar við eignumst fasteign þá þurfum við, lögum samkvæmt, að brunatryggja hana. Nafn tryggingarinnar er mjög lýsandi, hún bætir tjón á fasteigninni vegna bruna. Þú ert hins vegar einnig að greiða gjald til Náttúruhamfaratryggingar Íslands, í ofanflóðasjóð, byggingaröryggisgjald, matsgjald og forvarnargjald. Brunatryggingin og þeir sjóðir og gjöld sem þú greiðir í ná þó ekki nærri því yfir öll þau tjón sem geta átt sér stað. Í raun eru algengustu tjónin greidd úr húseigendatryggingu. Húseigendatrygging bætir tjón á eigninni sjálfri, eins og brunatryggingin. Hún er þó ekki bundin í lög þannig þú þarft að ganga úr skugga um að hún sé til staðar. Hún bætir meðal annars tjón vegna vatnsleka frá lögnum og hreinlætistækjum, vegna óveðurs, ef rúður, hreinlætistæki, helluborð og borðplötur brotna og tjón vegna innbrots eða innbrotstilraunar. Tjón sem bætt eru úr þessari tryggingu eru töluvert algengari en fólk grunar og aðstæðurnar sem fólk stendur frammi fyrir geta verið erfiðar. Segjum til dæmis að lögn springi um miðjan dag og enginn er heima. Vatn flæðir um alla íbúðina, eyðileggur parketið og aðra hluti sem komast í snertingu við vatnið. Það fer undir gólfefnið og flísarnar, lekur niður til nágrannans, eyðileggur jafnvel steypuna. Slík tjón eru því miður algeng og hleypur kostnaður vegna slíkra tjóna á mörgum milljónum. Það er á höndum fárra að geta ráðið við slíkt án þess að vera með húseigendatryggingu. Sjálf þekki ég fólk sem hefur lent í slíkum tjónum og fór þannig að þau gátu ekki búið inni á heimilinu sínu í nokkrar vikur á meðan verið var að laga skemmdir en þau voru sem betur fer með húseigendatryggingu. En hér erum við bara búin að tala um eignina sjálfa. Hvað með alla hlutina? Það er algengt að fólk telji sig ekki hafa þörf fyrir að tryggja innbúið sitt. Helst vegna þess að það telur það ekki vera mikils virði, bara nokkrar mublur úr sænskri húsgagnaverslun. En þar liggur misskilningurinn. Innbú er auðvitað ekki bara stóru húsgögnin heldur allt sem þú myndir taka með þér ef þú myndir flytja. Hver einasta flík í skápnum, skópörin, borðbúnaður, allur eldhúsbúnaður, maturinn í skápunum, sængur, rúm og hver einasti púði, sjónvarpið, leikjatölvan og öll hin raftækin. Þetta er allt sem þú átt – allt sem þú þyrftir að kaupa ef allt hyrfi á einni nóttu. Ef þú átt eitthvað af því sem ég taldi upp, eigið heimili, þá mæli ég með að vera með heimilistrygginguna – hvort sem þú átt fasteignina eða ekki. Ef það allra versta gerist Þegar þú ert orðinn lántakandi upp á tugi milljóna þarftu að vera viss um að geta staðið undir þeim skuldbindingum. Öruggar tekjur þarf til að reikningsdæmið gangi hreinlega upp. Þess vegna skiptir jafnmiklu máli að tryggja okkur sjálf, rétt eins og eigur okkar. Líf- og sjúkdómatryggingar eru hugsaðar til að grípa þig og ástvini þína ef það versta gerist. Ef þú veikist alvarlega og getur þar af leiðandi ekki unnið, hleypur sjúkdómatryggingin undir bagga svo þú getir einbeitt þér að því að ná upp heilsunni. Líftryggingin er svo hugsuð til að grípa ástvini þína, svo þau standi ekki uppi með miklar skuldbindingar eins og fasteignalán, auk þess að hjálpa þeim sem eru að ganga í gegnum erfiða tíma. Ég fer nánar yfir allt saman, á mannamáli, á sameiginlegum fræðslufundi VÍS og Íslandsbanka þann 2. júní í Norðurturni. Heiti fundarins er „Hvað viltu vita? Íbúðalán og tryggingar við fyrstu kaup“ þar sem farið verður yfir það helsta sem þú þarft að vita þegar þú kaupir þína fyrstu eign, hvað bíður þín og hvernig þú tryggir þig rétt. Höfundur greinar er sérfræðingur í þjónustuupplifun hjá VÍS og þar áður þjónusturáðgjafi í einstaklingsviðskiptum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fjármál heimilisins Mest lesið Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson Skoðun Týndu hermennirnir okkar Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Fréttir af baggavélum og lömbum Heiða Ingimarsdóttir Skoðun Ábyrg stefna í útlendingamálum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Ábyrg stefna í útlendingamálum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Týndu hermennirnir okkar Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson skrifar Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Fréttir af baggavélum og lömbum Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar Skoðun Takk Trump! Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fíllinn á teikniborði Landsvirkjunar Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tími til að staldra við Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Hvar er fyrirsjánaleikinn, forsætisráðherra? Monika Margrét Stefánsdóttir skrifar Skoðun 25 metrar í Fannborg Hákon Gunnarsson skrifar Skoðun Krossferðir - Íslamófóbía - Palestína Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Gefum heimild fyrir kyrrð og kærleik Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Frumvarp til ólaga Jón Ásgeir Sigurvinsson skrifar Skoðun Hervirki í höfuðborg - Svefngenglar við stjórnvölinn Örn Sigurðsson skrifar Skoðun „Drifkraftur að óöryggi og óvissu“ Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Klerkaveldi, trú og stjórnmál Sigurður Árni Þórðarson skrifar Skoðun Stöðvum áætlanir um sjókvíaeldi í Eyjafirði! Harpa Barkardóttir skrifar Skoðun Gamla Reykjavíkurhöfn - Vesturbugt – ákall um nýtt skipulag Páll Jakob Líndal skrifar Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Þegar Sjálfstæðisflokkurinn fann málbeinið sitt Ásta Guðrún Helgadóttir skrifar Skoðun Sex hlutir sem þú vissir ekki um húsnæðisfélög Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Þegar hið óhugsanlega gerist Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Ábyrgð og ábyrgðarleysi Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar óttinn er ekki sannur Sigurður Árni Reynisson skrifar Sjá meira
Ég man vel þegar ég keypti mína fyrstu íbúð. Ég og kærastinn minn vorum ótrúlega stressuð áður en við fórum í gegnum greiðslumatið því okkur dreymdi um að byrja búa sjálf í stað þess að vera í kjallaranum hjá tengdaforeldrum mínum, eins frábær og þau eru. Það er frekar yfirþyrmandi að standa frammi fyrir því að taka tugmilljóna króna lán fyrir stærstu fjárfestingu lífsins en skilja ekki lánavalmöguleikana. Hversu langt á lánið að vera? Verðtryggt eða óverðtryggt? Fasta eða breytilega vexti? Eins vitum við ekki hvað gerist í framtíðinni. Fer verðbólga upp eða niður? Hver verða launin okkar eftir fimm ár? Hvað ef eitthvað kemur upp á? Margar stórar spurningar sem við þurftum að finna svör við áður en lánið var loks tekið. Greiðslumatið var á endanum samþykkt og við fluttum inn þremur mánuðum seinna, skuldbundin næstu 40 árin. Það fylgir því ábyrgð að vera eigandi fasteignar. Það að kunna og skilja allt sem því fylgir tekur tíma. Einn nauðsynlegur hluti af því er að tryggja fasteignina fyrir því óvænta sem getur komið upp. Hvað þarf eiginlega að tryggja? Rétt eins og lánin getur heimur trygginga verið flókinn. Ég skil vel að fólk sé meira með hugann við að innrétta nýju íbúðina sína heldur en að eyða tíma í að pæla í tryggingum en ég hvet öll til að kynna sér vel sínar tryggingar og hvað stendur til boða. Það er nefnilega gríðarlega mikilvægt að vera rétt upplýst þar sem tjón tengd fasteigninni geta verið mjög dýr. Þegar við eignumst fasteign þá þurfum við, lögum samkvæmt, að brunatryggja hana. Nafn tryggingarinnar er mjög lýsandi, hún bætir tjón á fasteigninni vegna bruna. Þú ert hins vegar einnig að greiða gjald til Náttúruhamfaratryggingar Íslands, í ofanflóðasjóð, byggingaröryggisgjald, matsgjald og forvarnargjald. Brunatryggingin og þeir sjóðir og gjöld sem þú greiðir í ná þó ekki nærri því yfir öll þau tjón sem geta átt sér stað. Í raun eru algengustu tjónin greidd úr húseigendatryggingu. Húseigendatrygging bætir tjón á eigninni sjálfri, eins og brunatryggingin. Hún er þó ekki bundin í lög þannig þú þarft að ganga úr skugga um að hún sé til staðar. Hún bætir meðal annars tjón vegna vatnsleka frá lögnum og hreinlætistækjum, vegna óveðurs, ef rúður, hreinlætistæki, helluborð og borðplötur brotna og tjón vegna innbrots eða innbrotstilraunar. Tjón sem bætt eru úr þessari tryggingu eru töluvert algengari en fólk grunar og aðstæðurnar sem fólk stendur frammi fyrir geta verið erfiðar. Segjum til dæmis að lögn springi um miðjan dag og enginn er heima. Vatn flæðir um alla íbúðina, eyðileggur parketið og aðra hluti sem komast í snertingu við vatnið. Það fer undir gólfefnið og flísarnar, lekur niður til nágrannans, eyðileggur jafnvel steypuna. Slík tjón eru því miður algeng og hleypur kostnaður vegna slíkra tjóna á mörgum milljónum. Það er á höndum fárra að geta ráðið við slíkt án þess að vera með húseigendatryggingu. Sjálf þekki ég fólk sem hefur lent í slíkum tjónum og fór þannig að þau gátu ekki búið inni á heimilinu sínu í nokkrar vikur á meðan verið var að laga skemmdir en þau voru sem betur fer með húseigendatryggingu. En hér erum við bara búin að tala um eignina sjálfa. Hvað með alla hlutina? Það er algengt að fólk telji sig ekki hafa þörf fyrir að tryggja innbúið sitt. Helst vegna þess að það telur það ekki vera mikils virði, bara nokkrar mublur úr sænskri húsgagnaverslun. En þar liggur misskilningurinn. Innbú er auðvitað ekki bara stóru húsgögnin heldur allt sem þú myndir taka með þér ef þú myndir flytja. Hver einasta flík í skápnum, skópörin, borðbúnaður, allur eldhúsbúnaður, maturinn í skápunum, sængur, rúm og hver einasti púði, sjónvarpið, leikjatölvan og öll hin raftækin. Þetta er allt sem þú átt – allt sem þú þyrftir að kaupa ef allt hyrfi á einni nóttu. Ef þú átt eitthvað af því sem ég taldi upp, eigið heimili, þá mæli ég með að vera með heimilistrygginguna – hvort sem þú átt fasteignina eða ekki. Ef það allra versta gerist Þegar þú ert orðinn lántakandi upp á tugi milljóna þarftu að vera viss um að geta staðið undir þeim skuldbindingum. Öruggar tekjur þarf til að reikningsdæmið gangi hreinlega upp. Þess vegna skiptir jafnmiklu máli að tryggja okkur sjálf, rétt eins og eigur okkar. Líf- og sjúkdómatryggingar eru hugsaðar til að grípa þig og ástvini þína ef það versta gerist. Ef þú veikist alvarlega og getur þar af leiðandi ekki unnið, hleypur sjúkdómatryggingin undir bagga svo þú getir einbeitt þér að því að ná upp heilsunni. Líftryggingin er svo hugsuð til að grípa ástvini þína, svo þau standi ekki uppi með miklar skuldbindingar eins og fasteignalán, auk þess að hjálpa þeim sem eru að ganga í gegnum erfiða tíma. Ég fer nánar yfir allt saman, á mannamáli, á sameiginlegum fræðslufundi VÍS og Íslandsbanka þann 2. júní í Norðurturni. Heiti fundarins er „Hvað viltu vita? Íbúðalán og tryggingar við fyrstu kaup“ þar sem farið verður yfir það helsta sem þú þarft að vita þegar þú kaupir þína fyrstu eign, hvað bíður þín og hvernig þú tryggir þig rétt. Höfundur greinar er sérfræðingur í þjónustuupplifun hjá VÍS og þar áður þjónusturáðgjafi í einstaklingsviðskiptum.
Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar
Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar
Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar