Fram­tíðin sé járn­tjald frá Finn­landi niður að Svarta­hafi

Jón Ólafsson prófessor við heimspekideild HÍ og sérfræðingur í málefnum Rússlands ræddi friðarviðræður Rússa og Úkraínumanna og varnarmál í Evrópu ásamt Piu Hanson forstöðumanni Alþjóðastofnunar HÍ á Sprengisandi í dag. 

Reynsluleysi Trump skíni í gegn

Bandaríkin hafa gert sig gildandi í friðarviðræðunum og svo virðist af orðræðu ráðamanna Bandaríkjanna sem viðræðurnar séu á lokametrunum, lítið þurfi til að fá samkomulag náist. 

Bæði Pia og Jón segja þetta áhyggjuefni og sjá ekki fyrir sér að til tíðinda dragi í náinni framtíð. 

„Það sem er dálítið ógnvænlegt er þetta reynsluleysi af hálfu Bandaríkja og þessi mælskulist einfeldninnar, þetta sé bara eitthvað sem hægt er að klára. Ef að sá árangur hefði orðið á laugardaginn að Trump gerði sér grein fyrir því að þannig er þetta ekki, þá er það út af fyrir sig mjög mikill árangur,“ segir Jón. 

„Við erum að sjá að einn valdamesti maður heims hefur ekki leiðtogahæfileika í svona hluti. Og hvernig á síðan að leysa þetta mál þegar sá sem er hinum megin hefur aldeilis haft kænskuna með sér alla þá áratugi sem hann hefur verið við völd í Rússlandi? Þetta er mjög ójafn leikur á allan máta,“ segir Pia.

Finnland fyrirmynd í varnarmálum

Ólafur segir að eftir að stríðinu lýkur verði aðalvandamálið ekki landsvæði, heldur hvernig sé hægt að hafa hemil á Rússlandi eftir að búið er að semja. Það verði aldrei trúverðugur friður nema að Úkraína hafi öflugar öryggistryggingar. 

Því þurfi þau landamæri sem eftir munu standa að viðræðum loknum þurfi að tryggja mjög vel hernaðarlega. Finnland sé þar fyrirmyndin. 

„Og það sem þarf að gerast í Úkraínu er að þar verði varnir gagnvart Rússlandi sem eru í raun sambærilegar við það sem er í Finnlandi. Það þýðir að það séu miklu fleiri undir vopnum í Evrópu, miklu stærra lið sem er hægt að kalla út með fyrirvara, miklu meiri áhersla á ákveðna vopnaframleiðslu og svo framleiðis. Þannig að hervæðingin í Evrópu mun halda áfram þó Úkraínustríðið hætti,“ segir Jón. 

Evrópa hafi gert þau mistök að leyfa Bandaríkjunum að verða stórveldið sem það varð en í leið vera í góðu viðskiptasambandi við Rússland. „Það væri tryggingin, en það reyndist svo sannarlega ekki rétt, hvorki til austurs né vesturs.“

Ný skipting heims

Pia tekur í sama streng og segir breytingar á utanríkisstefnu Evrópusambandsins eðlilegar, auðvitað muni varnar- og öryggismál styrkjast þegar stríðinu lýkur.

„Við sjáum að Nató er náttúrlega í vissum vandræðum með hversu mikla þátttöku við fáum frá Bandaríkjunum þar inn. Það verða líka að vera öryggismálaspurningar uppi á borðinu hjá Evrópusambandinu,“ segir Pia. 

Hún segist á ferðum sínum um Norðurlöndin og Eystrasaltslöndin finna það áþreifanlega að öryggismálin hvíli á borgurunum. 

„Einmitt, þannig að framtíðin er nýtt járntjald sem liggur niður eftir finnsku landamærunum, Eystrasaltslöndunum, Póllandi, og svo Úkraínu og niður að Svartahafi. Svo er bara spurning um Tyrkland næst. Við erum auðvitað að horfa á nýja skiptingu heimsins hvernig sem á það er litið,“ segir Jón. 

Hér er aðeins stikað á stóru en hægt er að hlusta á viðtalið í heild sinni hér að neðan.