Frumkvöðlastarf Bata Akademíunnar - íslenska leiðin Ólafur Ágúst Hraundal skrifar 2. febrúar 2025 07:01 Bati innan fangelsiskerfisins Þegar undirritaður horfir í baksýnisspegilinn með smá beisku en þó með þakklæti í brjósti og huga. Sé ég hvar gleði og þjáning ferðast á lífshjóli batans, þar sem þær vagga fram og aftur á akri lífsins. Þrátt fyrir að Ísland sé eina Norðurlandaþjóðin sem enn fylgir refsistefnu í fangelsismálum, má finna betrun í grasrótarstarfi Bata Akademíunnar, þar sem félagasamtökin vinna að endurhæfingu og betrun í samstarfi við fanga og fyrrum fanga. Lífið er síbreytilegt, og hvert andartak speglast í eilífð augnabliksins. Þegar ég hugsa til baka þá hefst saga Bata Akademíunnar og það grasrótarstarf sem hefur umbreytt virkni og hópefli í Íslenskum fangelsum árið 2004, þegar Tolli og Mundi byrjuðu að koma með fundi á Litla-Hraun, sem hefur verið nær óslitin hefð í rúm 20 ár. Þar sem undirritaður kynntist þessu óeigingjarna starfi þeirra og hefur verið hluti af því starfi síðan, en þó með hléum. AA starf og uppbygging innan fangelsa Eins og með allt, þá byrjar allt á einhverju og við getum kallað það grasrótina sem var að mestu leyti byggð á AA fundum. Þessar litlu tengingar sem uxu í þjáningu eymdarinnar urðu til tengingar þar sem menn upplifðu von og traust. Þar sem upphafsmenn Bata Akademíunnar byrjuðu að styðja við fanga innan fangelsisins. Með tímanum fór hugleiðsla og jóga að fléttast inn í fundina, hugleiðslunni höfðu þeir kynnst í gegnum Hugleiðslu- og friðarmiðstöðina á Grensásvegi. Með samvinnu þeirra var þýddur bæklingur um núvitund eftir Paul Gilbert og Choden, sem var sérstaklega þýddur með það í huga að kenna föngum á Litla-Hrauni og Bitru sem er Sogn í dag núvitund. Núvitund hefur reynst ómetanleg tækni til að styrkja fanga í erfiðum aðstæðum, „sagt af reynslu”. Smá saman myndaðist öflugt AA samfélag innan veggja fangelsisins sem varð sjálfbært með tímanum. Samstarfið við edrú fanga skilaði sér í fjölbreyttum viðburðum, svo sem AA ráðstefnum og kynningu á óhefðbundnum leiðum eins og hugleiðslu og jóga. Nánari samskipti og jákvæðar breytingar Meðan Margrét Frímannsdóttir var forstöðumaður fengu fangar stundum að taka þátt í hugleiðsluhelgi í Hlíðardalsskóla sem var haldin á tveggja mánaða fresti. Þessar hugleiðluhelgar voru skipulagðar af fyrrum fanga, með aðstoð grasrótarinnar sem var til staðar fyrir hann í hans aðlögun að samfélaginu. Grasrótarstarfið þroskaðist og á endanum var Bata Akademían stofnuð sem formleg félagasamtök. Samtökin halda reglulega fundi í fangelsunum á Hólmsheiði og Litla-Hrauni. Vaxtakippur hefur átt sér stað innan Bata Akademíunnar, þó Bata Akademían hafi upphaflega byrjað að vinna með karlföngum, þá hefur starfið vaxið og dafnað, og Bata Akademían hefur byggt upp öflugt starf meðal kvenfanga. Fyrrum kvenfangar hafa bæst í hópinn með rödd valkyrjunnar, og gefið rýminu nýjan lit. Í gegnum Covid-tímabilið notuðu samtökin fjarfundabúnað til að viðhalda starfinu, með fundi tvisvar í viku, þar sem öndunartækni og hugleiðsla var kennd. Mikilvægi jafningjastuðnings Kjarninn í þessu starfi er að mæta föngum sem jafningjar, með virðingu og kærleik að leiðarljósi. Bata Akademían leggur áherslu á að hjálpa föngum að finna sinn innri kraft, taka ábyrgð og byggja upp betra líf. Árangurinn er óumdeilanlegur; fjöldi einstaklinga hefur náð að breyta lífi sínu til hins betra í gegnum starf Bata Akademíunar. Samstarf við ríkið - aftur út í samfélagið Undir ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur voru myndaðir starfshópar, þar sem fulltrúar annarra ráðuneyta voru fengnir til að koma með tillögur að úrbótum í fangelsismálum. Þar var Þorlákur Morthens fenginn ásamt Agnari Bragasyni sem er í dag forstöðumaður Batahúsins, en Agnar er einn af þeim sem hóf að starfa með grasrótinni meðan hann var að afplána sinn dóm. Í framhaldi var Bati Góðgerðarfélag stofnað, sem rekur þrjú búsetuúrræði fyrir fanga bæði karla og konur, sem eru að koma út í samfélagið og hefur árangur þess gefið góða raun. Eftirspurn eftir þessum úrræðum er mikil, og ljóst að nauðsynlegt er að efla og styrkja þau enn frekar. Svett á Sogni og Kvíabryggju Á síðasta ári byrjaði Bata Akademían að koma reglulega með Svett á Sogn, hefur það styrkt og kjarnað hópinn betur saman er þar dvelja, sem hefur haft jákvæð áhrif á orku og jafnvægi einstaklinganna, með sérstakri áherslu á að efla sjálfsábyrgð þeirra. Einnig hefur Bata Akademían farið með Svett á Kvíabryggju. Íslenska leiðin Engin önnur starfsemi innan Íslenskra fangelsa hefur skilað jafn góðum árangri og grasrótarstarf Bata Akademíunnar. Samfellt ferli frá fangelsi og út í samfélagið, þar sem einstaklingar eru stuttir til hæfnis og bata, það hefur skilað þeim árangri að hægt er að tala um „Íslensku leiðina“. Það fallega við þetta óeigingjarna starf er að við erum allavegana, við rennum til á svellinu og okkur er rétt hjálparhönd, í mildi kærleikans. Þetta er þverfaglegt samstarf fanga, fagaðila í áfallameðferð og fíknifræði, auk aðila frá helstu meðferðarstofnunum. Þrátt fyrir að ýmis vandamál séu enn til staðar í fangelsismálum hefur „Íslenska leiðin“ sannað sig sem fyrirmynd í endurhæfingu, betrun og betri framtíð. Það má ekki gleyma því að allt þetta starf hefði ekki verið gerlegt án Fangelsismálastofnunar, og eiga þau sem hafa tekið þátt í þessari þróun mikið þakklæti skilið. „Takk, takk fyrir okkur, takk fyrir ykkur.“ Höfundur er lífskúnster Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fangelsismál Mest lesið Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson Skoðun Skoðun Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Sjá meira
Bati innan fangelsiskerfisins Þegar undirritaður horfir í baksýnisspegilinn með smá beisku en þó með þakklæti í brjósti og huga. Sé ég hvar gleði og þjáning ferðast á lífshjóli batans, þar sem þær vagga fram og aftur á akri lífsins. Þrátt fyrir að Ísland sé eina Norðurlandaþjóðin sem enn fylgir refsistefnu í fangelsismálum, má finna betrun í grasrótarstarfi Bata Akademíunnar, þar sem félagasamtökin vinna að endurhæfingu og betrun í samstarfi við fanga og fyrrum fanga. Lífið er síbreytilegt, og hvert andartak speglast í eilífð augnabliksins. Þegar ég hugsa til baka þá hefst saga Bata Akademíunnar og það grasrótarstarf sem hefur umbreytt virkni og hópefli í Íslenskum fangelsum árið 2004, þegar Tolli og Mundi byrjuðu að koma með fundi á Litla-Hraun, sem hefur verið nær óslitin hefð í rúm 20 ár. Þar sem undirritaður kynntist þessu óeigingjarna starfi þeirra og hefur verið hluti af því starfi síðan, en þó með hléum. AA starf og uppbygging innan fangelsa Eins og með allt, þá byrjar allt á einhverju og við getum kallað það grasrótina sem var að mestu leyti byggð á AA fundum. Þessar litlu tengingar sem uxu í þjáningu eymdarinnar urðu til tengingar þar sem menn upplifðu von og traust. Þar sem upphafsmenn Bata Akademíunnar byrjuðu að styðja við fanga innan fangelsisins. Með tímanum fór hugleiðsla og jóga að fléttast inn í fundina, hugleiðslunni höfðu þeir kynnst í gegnum Hugleiðslu- og friðarmiðstöðina á Grensásvegi. Með samvinnu þeirra var þýddur bæklingur um núvitund eftir Paul Gilbert og Choden, sem var sérstaklega þýddur með það í huga að kenna föngum á Litla-Hrauni og Bitru sem er Sogn í dag núvitund. Núvitund hefur reynst ómetanleg tækni til að styrkja fanga í erfiðum aðstæðum, „sagt af reynslu”. Smá saman myndaðist öflugt AA samfélag innan veggja fangelsisins sem varð sjálfbært með tímanum. Samstarfið við edrú fanga skilaði sér í fjölbreyttum viðburðum, svo sem AA ráðstefnum og kynningu á óhefðbundnum leiðum eins og hugleiðslu og jóga. Nánari samskipti og jákvæðar breytingar Meðan Margrét Frímannsdóttir var forstöðumaður fengu fangar stundum að taka þátt í hugleiðsluhelgi í Hlíðardalsskóla sem var haldin á tveggja mánaða fresti. Þessar hugleiðluhelgar voru skipulagðar af fyrrum fanga, með aðstoð grasrótarinnar sem var til staðar fyrir hann í hans aðlögun að samfélaginu. Grasrótarstarfið þroskaðist og á endanum var Bata Akademían stofnuð sem formleg félagasamtök. Samtökin halda reglulega fundi í fangelsunum á Hólmsheiði og Litla-Hrauni. Vaxtakippur hefur átt sér stað innan Bata Akademíunnar, þó Bata Akademían hafi upphaflega byrjað að vinna með karlföngum, þá hefur starfið vaxið og dafnað, og Bata Akademían hefur byggt upp öflugt starf meðal kvenfanga. Fyrrum kvenfangar hafa bæst í hópinn með rödd valkyrjunnar, og gefið rýminu nýjan lit. Í gegnum Covid-tímabilið notuðu samtökin fjarfundabúnað til að viðhalda starfinu, með fundi tvisvar í viku, þar sem öndunartækni og hugleiðsla var kennd. Mikilvægi jafningjastuðnings Kjarninn í þessu starfi er að mæta föngum sem jafningjar, með virðingu og kærleik að leiðarljósi. Bata Akademían leggur áherslu á að hjálpa föngum að finna sinn innri kraft, taka ábyrgð og byggja upp betra líf. Árangurinn er óumdeilanlegur; fjöldi einstaklinga hefur náð að breyta lífi sínu til hins betra í gegnum starf Bata Akademíunar. Samstarf við ríkið - aftur út í samfélagið Undir ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur voru myndaðir starfshópar, þar sem fulltrúar annarra ráðuneyta voru fengnir til að koma með tillögur að úrbótum í fangelsismálum. Þar var Þorlákur Morthens fenginn ásamt Agnari Bragasyni sem er í dag forstöðumaður Batahúsins, en Agnar er einn af þeim sem hóf að starfa með grasrótinni meðan hann var að afplána sinn dóm. Í framhaldi var Bati Góðgerðarfélag stofnað, sem rekur þrjú búsetuúrræði fyrir fanga bæði karla og konur, sem eru að koma út í samfélagið og hefur árangur þess gefið góða raun. Eftirspurn eftir þessum úrræðum er mikil, og ljóst að nauðsynlegt er að efla og styrkja þau enn frekar. Svett á Sogni og Kvíabryggju Á síðasta ári byrjaði Bata Akademían að koma reglulega með Svett á Sogn, hefur það styrkt og kjarnað hópinn betur saman er þar dvelja, sem hefur haft jákvæð áhrif á orku og jafnvægi einstaklinganna, með sérstakri áherslu á að efla sjálfsábyrgð þeirra. Einnig hefur Bata Akademían farið með Svett á Kvíabryggju. Íslenska leiðin Engin önnur starfsemi innan Íslenskra fangelsa hefur skilað jafn góðum árangri og grasrótarstarf Bata Akademíunnar. Samfellt ferli frá fangelsi og út í samfélagið, þar sem einstaklingar eru stuttir til hæfnis og bata, það hefur skilað þeim árangri að hægt er að tala um „Íslensku leiðina“. Það fallega við þetta óeigingjarna starf er að við erum allavegana, við rennum til á svellinu og okkur er rétt hjálparhönd, í mildi kærleikans. Þetta er þverfaglegt samstarf fanga, fagaðila í áfallameðferð og fíknifræði, auk aðila frá helstu meðferðarstofnunum. Þrátt fyrir að ýmis vandamál séu enn til staðar í fangelsismálum hefur „Íslenska leiðin“ sannað sig sem fyrirmynd í endurhæfingu, betrun og betri framtíð. Það má ekki gleyma því að allt þetta starf hefði ekki verið gerlegt án Fangelsismálastofnunar, og eiga þau sem hafa tekið þátt í þessari þróun mikið þakklæti skilið. „Takk, takk fyrir okkur, takk fyrir ykkur.“ Höfundur er lífskúnster
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun