Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar 4. nóvember 2024 09:16 Íbúar í Ölfusi fá tækifæri til að hafa áhrif á framtíð Íslands í komandi kosningum. Ekki aðeins með því að kjósa fólk til að vinna að hag þjóðarinnar á Alþingi, heldur einnig um það hvort leyfa eigi þýskum sementsrisa að koma sér fyrir í landi Þorlákshafnar og setja í gang fordæmalausar fyrirætlanir sem snerta hag allra Íslendinga. Kosið verður um það hvort sveitarfélagið eigi að samþykkja breytingu á aðal- og deiliskipulagi þannig að Heidelberg Material (áður Heidelberg Cement) geti hafist handa við að reisa verksmiðju, sem er í aðeins 2,5 km. fjarlægð frá leikskóla sem nú er verið að byggja í nýju hverfi í Þorlákshöfn ásamt nýjum hafnarmannvirkjum í nálægð við landeldin sem eru að byggjast upp. Bæjarstjóri Ölfuss sagði í viðtali við RÚV nú nýlega að honum fyndist málið ekki mikið rætt í sveitarfélaginu heldur væri það frekar rætt annars staðar og þá vegna þess að fólk þekki málið illa. Ég veit ekki hversu marga íbúa bæjarstjórinn hittir öllu jafna en upplifun mín er gjörólík. Fjölmargir áhyggjufullir íbúar hafa komið að máli við mig undanfarna daga og deilt áhyggjum sínum vegna þessa máls. Íbúar hafa meðal annars áhyggjur af ímynd og framtíð bæjarins, öryggi sínu og fjölskyldunnar á vegum úti. Sjómenn hafa áhyggjur af fiskimiðum vegna fyrirætlana um námugröft á hafsbotni mikilvægra hrygningarsvæða fiskstofna landsins, starfsfólk landeldanna hefur áhyggjur af neikvæðum áhrifum og enn aðrir hafa áhyggjur af því að fjármokstur Heidelberg í ýmis félög í bænum kunni að hafa mótandi áhrif á skoðun fólks þegar kemur að kosningu. Þess fyrir utan hafa íbúar í öðrum sveitarfélögum einnig réttmætar áhyggjur af málinu því þau keyra jú mörg þessa sömu vegi og óttast ágang erlends stórfyrirtækis á auðlindir landsins. Hvað gerist þegar fyrsta fjallið klárast, hvaða fjall verður mokað niður næst og flutt úr landi? Áhrif á umferðaröryggi Þessar áhyggjur eru ekki úr lausu lofti gripnar. Umsögn Vegagerðarinnar við fyrirætlanir um stórfellda námuvinnslu í Þrengslunum er afdráttarlaus og segir meðal annars: ,,Ekki er unnt að hefja stórfellda efnisflutninga úr Litla-Sandfelli um núverandi veg til Þorlákshafnar.” Þá hefur Vegagerðin einnig sagt að aðstæður fyrir þessa nýju höfn sem Heidelberg Materials hyggst reisa á nýjum stað nálægt landeldunum séu mjög varasamar. Þar sé ekki það sem megi kalla náttúrulegt hafnarstæði. Há alda nái langt inn á víkinna sem geri aðstæður mjög erfiðar, bæði hvað varðar siglingu skipa að og frá höfninni sem og fyrir viðlegu skilyrði innan hafnar. Til stendur að allt að 25 skip sigli í höfnina í hverri viku. Vegagerðin telur að ekki hafi verið sýnt fram á að tillögurnar muni ganga upp fyrir þessa flutninga. Umhverfisvæn matvælaframleiðsla og/eða grjótmulnings verksmiðja? Það er því ekki að ástæðulausu sem landeldisfyrirtækið First Water hefur áhyggjur af mengunarslysum frá fyrirhugaðri höfn með allri skipaumferðinni og þeim 100 vörubílum sem eiga að keyra í verksmiðjuna daglega. Áhyggjur þeirra snúa einnig að rykmengun og titringi frá starfseminni sem kann að hafa neikvæð áhrif á fiskana. Sveitarfélagið var búið að tala fyrir því að sækja fram á sviði umhverfisvæns matvælaiðnaðar svo fyrirtæki eins og First Water, sem kom í þeirri góðu trú með 100 milljarða króna fjárfestingu, þarf nú að verjast þessari stefnubreytingu sem eðlilega hefur neikvæð áhrif á ímynd þess ef af verður. Hafrannsóknastofnun afdráttarlaus í umsögn sinni Hluti af fyrirætlunum Heidelberg Material er stórfelldur námugröftur á hafsbotni þar sem hrygningastöðvar mikilvægra fiskstofna landsins er að finna. Niðurstöður Hafrannsóknar um neikvæð áhrif á lífríki voru kynntar á íbúafundi sem fulltrúar úr minnihluta bæjarstjórnar Ölfuss stóðu fyrir í maí. Það vakti athygli að Heidelberg Material reyndi að koma í veg fyrir að sérfræðingur Hafró myndi koma fram á fundinum sem hefur ekki áður gerst í tíð forstjóra Hafrannsóknastofnunar líkt og kom fram í viðtali við hann. Í framhaldi af neikvæðum umsögnum Hafró lagði Heidelberg fram breytta áætlun og óskaði eftir nýju áliti Hafrannsóknastofnunar sem kom fram í september síðastliðinn en niðurstaðan var sú sama. Hafró leggst alfarið gegn framkvæmdinni. Hún sé fordæmalaus og mun hafa neikvæð áhrif á afkomu fiska og annarra lífvera. Stofnunin bendir líka á að engin lög eða reglugerðir eru til um verndun fiska eða hrygningarsvæða gegn uppdælingu á jarðefnum. Þá hefur Vestmannaeyjabær einnig gagnrýnt þessar fyrirætlanir því þær skapa hættu fyrir innviði bæjarins. Efnistakan á hafsbotni var ein af meginforsendum fyrir verkefninu og átti meirihluti efnisins að koma þaðan. Geta peningar keypt atkvæði? Þau sem hafa farið á golfvöllinn í Þorlákshöfn í sumar ráku eflaust augun í Heidelberg fána við fyrstu 9 holurnar og í íþróttahúsinu er stærsta og mest áberandi auglýsingin í salnum einnig frá Heidelberg. Þá stóð til að merkja búninga ungra iðkenda í fótboltafélaginu í bænum með auglýsingu frá fyrirtækinu en blessunarlega var fullur skilningur þar þegar foreldrar mótmæltu þeim fyrirætlunum. Fyrirtæki hefur boðið fleiri félögum háar fjárhæðir á þessu ári. Það er auðvitað alþekkt að fyrirtæki í sveitarfélögum láta gott af sér leiða og styrkja félagasamtök og góðgerðarsamtök og er það vel. En þegar fyrirtæki sem ekki er staðsett í sveitarfélaginu og á allt sitt undir því að íbúar kjósi þeim í vil í íbúakosningu fer fram með þessum hætti vekur það óneitanlega upp spurningar. En íbúar í Ölfusi láta ekki kaupa sig. Það verður spennandi að sjá hvort fyrirtækið haldi áfram að leggja til pening í félagasamtök í bænum ef kosningin fellur ekki þeim í hag. Horfum til framtíðar Sveitarfélagið Ölfus er langt frá því að vera á flæðiskeri statt. Tækifærin óþrjótandi, sveitarfélagið stendur vel og íbúar í raunverulegri aðstöðu til að velja um framtíð þess. Viljum við umhverfisvænan matvælaiðnað eða grjótmulnings verksmiðju sem fer illa með auðlindir og náttúru landsins? Viljum við fallegan bæ eða iðnaðarmannvirki með allt að 18 sílóum, sem hvert um sig er næstum jafn hátt og Hallgrímskirkja ásamt öðrum mannvirkjum sem munu drottna yfir bænum og sjást úr nágrannasveitarfélögum? Viljum við fá til okkar þungan iðnað með allri þessari viðbótar umferð á vegum sem þola hana ekki eða einbeita okkur að inn og útflutningi í gegnum höfnina. Hvenær er nóg, nóg? Þessi áskorun sem íbúar í Ölfusi standa frammi fyrir kemur meðal annars til vegna þeirra vankanta sem eru á regluverki um nýtingu náttúruauðlinda hér á landi, eins og Indriði Þorláksson kom svo vel inn á í nýlegri grein. Þar bendir hann á að með ónýtum lagaramma um náttúruauðlindir hefur verið skapað kjörlendi fyrir fjármálabrask og spákaupmennsku með þær. Eignarhald á landi og/eða nýting á því verður auðfengin bráð klókra fjáraflamanna í viðskiptum við lítt reynda Frónbúa og ginkeypta stjórnmálamenn þeirra. Höfundur er oddviti Íbúalistans í Ölfusi og frambjóðandi í 2. sæti á lista Samfylkingarinnar í Suðurkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ölfus Deilur um iðnað í Ölfusi Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Ása Berglind Hjálmarsdóttir Mest lesið Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Skoðun Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Sjá meira
Íbúar í Ölfusi fá tækifæri til að hafa áhrif á framtíð Íslands í komandi kosningum. Ekki aðeins með því að kjósa fólk til að vinna að hag þjóðarinnar á Alþingi, heldur einnig um það hvort leyfa eigi þýskum sementsrisa að koma sér fyrir í landi Þorlákshafnar og setja í gang fordæmalausar fyrirætlanir sem snerta hag allra Íslendinga. Kosið verður um það hvort sveitarfélagið eigi að samþykkja breytingu á aðal- og deiliskipulagi þannig að Heidelberg Material (áður Heidelberg Cement) geti hafist handa við að reisa verksmiðju, sem er í aðeins 2,5 km. fjarlægð frá leikskóla sem nú er verið að byggja í nýju hverfi í Þorlákshöfn ásamt nýjum hafnarmannvirkjum í nálægð við landeldin sem eru að byggjast upp. Bæjarstjóri Ölfuss sagði í viðtali við RÚV nú nýlega að honum fyndist málið ekki mikið rætt í sveitarfélaginu heldur væri það frekar rætt annars staðar og þá vegna þess að fólk þekki málið illa. Ég veit ekki hversu marga íbúa bæjarstjórinn hittir öllu jafna en upplifun mín er gjörólík. Fjölmargir áhyggjufullir íbúar hafa komið að máli við mig undanfarna daga og deilt áhyggjum sínum vegna þessa máls. Íbúar hafa meðal annars áhyggjur af ímynd og framtíð bæjarins, öryggi sínu og fjölskyldunnar á vegum úti. Sjómenn hafa áhyggjur af fiskimiðum vegna fyrirætlana um námugröft á hafsbotni mikilvægra hrygningarsvæða fiskstofna landsins, starfsfólk landeldanna hefur áhyggjur af neikvæðum áhrifum og enn aðrir hafa áhyggjur af því að fjármokstur Heidelberg í ýmis félög í bænum kunni að hafa mótandi áhrif á skoðun fólks þegar kemur að kosningu. Þess fyrir utan hafa íbúar í öðrum sveitarfélögum einnig réttmætar áhyggjur af málinu því þau keyra jú mörg þessa sömu vegi og óttast ágang erlends stórfyrirtækis á auðlindir landsins. Hvað gerist þegar fyrsta fjallið klárast, hvaða fjall verður mokað niður næst og flutt úr landi? Áhrif á umferðaröryggi Þessar áhyggjur eru ekki úr lausu lofti gripnar. Umsögn Vegagerðarinnar við fyrirætlanir um stórfellda námuvinnslu í Þrengslunum er afdráttarlaus og segir meðal annars: ,,Ekki er unnt að hefja stórfellda efnisflutninga úr Litla-Sandfelli um núverandi veg til Þorlákshafnar.” Þá hefur Vegagerðin einnig sagt að aðstæður fyrir þessa nýju höfn sem Heidelberg Materials hyggst reisa á nýjum stað nálægt landeldunum séu mjög varasamar. Þar sé ekki það sem megi kalla náttúrulegt hafnarstæði. Há alda nái langt inn á víkinna sem geri aðstæður mjög erfiðar, bæði hvað varðar siglingu skipa að og frá höfninni sem og fyrir viðlegu skilyrði innan hafnar. Til stendur að allt að 25 skip sigli í höfnina í hverri viku. Vegagerðin telur að ekki hafi verið sýnt fram á að tillögurnar muni ganga upp fyrir þessa flutninga. Umhverfisvæn matvælaframleiðsla og/eða grjótmulnings verksmiðja? Það er því ekki að ástæðulausu sem landeldisfyrirtækið First Water hefur áhyggjur af mengunarslysum frá fyrirhugaðri höfn með allri skipaumferðinni og þeim 100 vörubílum sem eiga að keyra í verksmiðjuna daglega. Áhyggjur þeirra snúa einnig að rykmengun og titringi frá starfseminni sem kann að hafa neikvæð áhrif á fiskana. Sveitarfélagið var búið að tala fyrir því að sækja fram á sviði umhverfisvæns matvælaiðnaðar svo fyrirtæki eins og First Water, sem kom í þeirri góðu trú með 100 milljarða króna fjárfestingu, þarf nú að verjast þessari stefnubreytingu sem eðlilega hefur neikvæð áhrif á ímynd þess ef af verður. Hafrannsóknastofnun afdráttarlaus í umsögn sinni Hluti af fyrirætlunum Heidelberg Material er stórfelldur námugröftur á hafsbotni þar sem hrygningastöðvar mikilvægra fiskstofna landsins er að finna. Niðurstöður Hafrannsóknar um neikvæð áhrif á lífríki voru kynntar á íbúafundi sem fulltrúar úr minnihluta bæjarstjórnar Ölfuss stóðu fyrir í maí. Það vakti athygli að Heidelberg Material reyndi að koma í veg fyrir að sérfræðingur Hafró myndi koma fram á fundinum sem hefur ekki áður gerst í tíð forstjóra Hafrannsóknastofnunar líkt og kom fram í viðtali við hann. Í framhaldi af neikvæðum umsögnum Hafró lagði Heidelberg fram breytta áætlun og óskaði eftir nýju áliti Hafrannsóknastofnunar sem kom fram í september síðastliðinn en niðurstaðan var sú sama. Hafró leggst alfarið gegn framkvæmdinni. Hún sé fordæmalaus og mun hafa neikvæð áhrif á afkomu fiska og annarra lífvera. Stofnunin bendir líka á að engin lög eða reglugerðir eru til um verndun fiska eða hrygningarsvæða gegn uppdælingu á jarðefnum. Þá hefur Vestmannaeyjabær einnig gagnrýnt þessar fyrirætlanir því þær skapa hættu fyrir innviði bæjarins. Efnistakan á hafsbotni var ein af meginforsendum fyrir verkefninu og átti meirihluti efnisins að koma þaðan. Geta peningar keypt atkvæði? Þau sem hafa farið á golfvöllinn í Þorlákshöfn í sumar ráku eflaust augun í Heidelberg fána við fyrstu 9 holurnar og í íþróttahúsinu er stærsta og mest áberandi auglýsingin í salnum einnig frá Heidelberg. Þá stóð til að merkja búninga ungra iðkenda í fótboltafélaginu í bænum með auglýsingu frá fyrirtækinu en blessunarlega var fullur skilningur þar þegar foreldrar mótmæltu þeim fyrirætlunum. Fyrirtæki hefur boðið fleiri félögum háar fjárhæðir á þessu ári. Það er auðvitað alþekkt að fyrirtæki í sveitarfélögum láta gott af sér leiða og styrkja félagasamtök og góðgerðarsamtök og er það vel. En þegar fyrirtæki sem ekki er staðsett í sveitarfélaginu og á allt sitt undir því að íbúar kjósi þeim í vil í íbúakosningu fer fram með þessum hætti vekur það óneitanlega upp spurningar. En íbúar í Ölfusi láta ekki kaupa sig. Það verður spennandi að sjá hvort fyrirtækið haldi áfram að leggja til pening í félagasamtök í bænum ef kosningin fellur ekki þeim í hag. Horfum til framtíðar Sveitarfélagið Ölfus er langt frá því að vera á flæðiskeri statt. Tækifærin óþrjótandi, sveitarfélagið stendur vel og íbúar í raunverulegri aðstöðu til að velja um framtíð þess. Viljum við umhverfisvænan matvælaiðnað eða grjótmulnings verksmiðju sem fer illa með auðlindir og náttúru landsins? Viljum við fallegan bæ eða iðnaðarmannvirki með allt að 18 sílóum, sem hvert um sig er næstum jafn hátt og Hallgrímskirkja ásamt öðrum mannvirkjum sem munu drottna yfir bænum og sjást úr nágrannasveitarfélögum? Viljum við fá til okkar þungan iðnað með allri þessari viðbótar umferð á vegum sem þola hana ekki eða einbeita okkur að inn og útflutningi í gegnum höfnina. Hvenær er nóg, nóg? Þessi áskorun sem íbúar í Ölfusi standa frammi fyrir kemur meðal annars til vegna þeirra vankanta sem eru á regluverki um nýtingu náttúruauðlinda hér á landi, eins og Indriði Þorláksson kom svo vel inn á í nýlegri grein. Þar bendir hann á að með ónýtum lagaramma um náttúruauðlindir hefur verið skapað kjörlendi fyrir fjármálabrask og spákaupmennsku með þær. Eignarhald á landi og/eða nýting á því verður auðfengin bráð klókra fjáraflamanna í viðskiptum við lítt reynda Frónbúa og ginkeypta stjórnmálamenn þeirra. Höfundur er oddviti Íbúalistans í Ölfusi og frambjóðandi í 2. sæti á lista Samfylkingarinnar í Suðurkjördæmi.
Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson Skoðun
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson Skoðun