Yazan Tamimi – spegill á sjálfsmynd þjóðar Sema Erla Serdaroglu skrifar 17. september 2024 10:00 Það má segja að sjálfsmynd þjóðar endurspeglist í því hvernig ríkisvaldið kemur fram við fólk sem er í verstu stöðunni til þess að verjast hvers konar ofbeldi og misnotkun og svara fyrir sig þegar brotið er á þeim. Þannig speglast sjálfsmynd Íslendinga meðal annars í móttöku og framkomu gagnvart fólki á flótta. Í speglinum er Yazan Tamimi. Haustið 2017 stóð til að brottvísa tveimur ungum stúlkum á flótta, Hanyie og Mary, frá Íslandi á grundvelli Dyflinarreglugerðarinnar. Almenningi og þingheim misbauð þau örlög stúlknanna, mikil umræða fór fram í samfélaginu og á Alþingi og svo fór að þann 26. september það ár mælti Katrín Jakobsdóttir, formaður Vinstri grænna, fyrir bráðabirgðafrumvarpi um breytingar á lögum að útlendingamálum til þess að stöðva þá brottvísun. Þarna dró íslenskt samfélag og þingheimur mörkin. Við sem þjóð komum ekki svona illa fram við börn á flótta. Formenn allra flokka á þingi, að frátöldum Bjarna Benediktssyni, formanni Sjálfstæðisflokksins, voru flutningsmenn með frumvarpinu, sem var samþykkt og leiddi til þess að auk Hanyie og Mary fengu tugir flóttabarna vernd á Íslandi. Stuttu seinna var fyrsta ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins, Vinstri grænna og Framsóknarflokksins mynduð og Katrín Jakobsdóttir varð forsætisráðherra þann 30. nóvember 2017, og alla tíð síðan þá hafa mörkin verið að færast til. Síðustu sjö ár hafa íslensk stjórnvöld innleitt harðlínustefnu í málefnum fólks á flótta sem felur fyrst og fremst í sér að takmarka verulega fjölda þeirra sem fá alþjóðlega vernd á Íslandi, skerða mannréttindi flóttafólks til muna og bjóða því upp á óásættanlegar aðstæður. Vernd fyrir flóttafólk hefur að mestu verið fyrir útvalda hópa sem teljast ásættanlegir hverju sinni fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Fjöldi þeirra sem tilheyra ekki þeim hópi en fá vernd er mjög lítill. Við erum reglulega minnt á það að mörkin séu að færast til. Síðustu ár hafa reglulega komið upp mál þar sem almenningi hefur misboðið meðferðin á flóttafólki og þingheimur hefur að hluta til tekið undir. Það varð meðal annars til þess að árið 2019 setti/breytti Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, þáverandi dómsmálaráðherra, reglugerð um málefni útlendinga. Hið sama gerði síðan Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, þáverandi dómsmálaráðherra, árið 2020. Báðar breytingarnar snéru að alþjóðlegri vernd barna á flótta. Síðan þá hefur meðferð íslenskra stjórnvalda á flóttafólki versnað til muna og erfiðum málum fjölgað. Ríkisofbeldi í garð flóttafólks hefur aukist á sama tíma og málsvörum flóttafólks fer fækkandi, í samfélaginu og á Alþingi. Nokkuð langt er síðan fjöldi fólks hætti að skipta sér af, fór að líta undan í meðvirkni og samþykkja hegðun íslenskra stjórnvalda í garð fólks sem getur illa varist árásum og ofbeldi yfirvalda. Svo vel hefur ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur og síðar ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar tekist að afmennska fólk á flótta. Rétt eins og haustið 2017 stöndum við sem samfélag á ákveðnum tímamótum. Mörkin sem sett voru þá eru löngu horfin. Síðustu mánuði hafa íslensk stjórnvöld undirbúið og hótað brottvísun Yazan Tamimi, 11 ára langveiks barns frá Palestínu, þrátt fyrir að öll séu meðvituð um þær lífshættulegu afleiðingar sem brottvísun hefur á Yazan. Afleiðingar sem munu bókstaflega stytta líf barns. Lítið hefur farið fyrir gagnrýni á þessa hrottalegu meðferð á flóttabarni á Alþingi. Hún hefur að mestu verið bundin við einn flokk. Það er þróun sem ætti að hræða okkur öll. Ofbeldi ríkisstjórnar Íslands gegn flóttafólki endurspeglaðist í áður óséðri illsku þegar lögreglan fór inn á hjúkrunar- og endurhæfingardeild fyrir langveik og fötluð börn aðfaranótt þriðjudagsins 16. september í þeim tilgangi að fremja grimmdarverk í skjóli nætur. Yazan var vakinn og þvingaður upp á Keflavíkurflugvöll þar sem hann og fjölskylda hans var frelsissvipt í átta klukkustundir og beið brottvísunar. Komið var í veg fyrir brottvísun Yazan í þetta skiptið. Þökk sé almenningi í landinu, ekki ráðherrum í ríkisstjórn Íslands. Þeir voru búnir að hafa um sex mánuði til þess að stöðva þessa brottvísun. Sú atburðarás sem fór fram í nótt og í morgun átti aldrei að fara af stað. Líkamlegar, andlegar og sálrænar afleiðingar af þessari meðferð stjórnvalda munu fylgja Yazan og fjölskyldu um ókomna tíð. Við verðum að spyrja okkur, sem einstaklingar og sem hluti af samfélagi, hvernig þetta gat gerst. Svona eigum við ekki að koma fram við börn á flótta og við verðum að spyrja okkur hvers vegna mörkin séu búin að færast svona rosalega mikið til og hvaða ábyrgð hvert og eitt okkar ber. Það á sérstaklega við um valdahafa sem hafa setið aðgerðalausir hjá og mótmæla ekki lengur ómanneskjulegri meðferð íslenskra stjórnvalda á flóttafólki. Sjálfsmynd Íslendinga er brotin í dag. Eina spurningin sem stendur eftir er hvort það verði hægt að líma hana saman. Hvort það sé aftur snúið. Svarið er Yazan Tamimi. Örlög hans eru spegill á sjálfsmynd íslensku þjóðarinnar. Höfundur er formaður Solaris – hjálparsamtaka fyrir hælisleitendur og flóttafólk á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mál Yazans Sema Erla Serdar Mest lesið Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Styrkjum stöðu leigjenda Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Sjá meira
Það má segja að sjálfsmynd þjóðar endurspeglist í því hvernig ríkisvaldið kemur fram við fólk sem er í verstu stöðunni til þess að verjast hvers konar ofbeldi og misnotkun og svara fyrir sig þegar brotið er á þeim. Þannig speglast sjálfsmynd Íslendinga meðal annars í móttöku og framkomu gagnvart fólki á flótta. Í speglinum er Yazan Tamimi. Haustið 2017 stóð til að brottvísa tveimur ungum stúlkum á flótta, Hanyie og Mary, frá Íslandi á grundvelli Dyflinarreglugerðarinnar. Almenningi og þingheim misbauð þau örlög stúlknanna, mikil umræða fór fram í samfélaginu og á Alþingi og svo fór að þann 26. september það ár mælti Katrín Jakobsdóttir, formaður Vinstri grænna, fyrir bráðabirgðafrumvarpi um breytingar á lögum að útlendingamálum til þess að stöðva þá brottvísun. Þarna dró íslenskt samfélag og þingheimur mörkin. Við sem þjóð komum ekki svona illa fram við börn á flótta. Formenn allra flokka á þingi, að frátöldum Bjarna Benediktssyni, formanni Sjálfstæðisflokksins, voru flutningsmenn með frumvarpinu, sem var samþykkt og leiddi til þess að auk Hanyie og Mary fengu tugir flóttabarna vernd á Íslandi. Stuttu seinna var fyrsta ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins, Vinstri grænna og Framsóknarflokksins mynduð og Katrín Jakobsdóttir varð forsætisráðherra þann 30. nóvember 2017, og alla tíð síðan þá hafa mörkin verið að færast til. Síðustu sjö ár hafa íslensk stjórnvöld innleitt harðlínustefnu í málefnum fólks á flótta sem felur fyrst og fremst í sér að takmarka verulega fjölda þeirra sem fá alþjóðlega vernd á Íslandi, skerða mannréttindi flóttafólks til muna og bjóða því upp á óásættanlegar aðstæður. Vernd fyrir flóttafólk hefur að mestu verið fyrir útvalda hópa sem teljast ásættanlegir hverju sinni fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Fjöldi þeirra sem tilheyra ekki þeim hópi en fá vernd er mjög lítill. Við erum reglulega minnt á það að mörkin séu að færast til. Síðustu ár hafa reglulega komið upp mál þar sem almenningi hefur misboðið meðferðin á flóttafólki og þingheimur hefur að hluta til tekið undir. Það varð meðal annars til þess að árið 2019 setti/breytti Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, þáverandi dómsmálaráðherra, reglugerð um málefni útlendinga. Hið sama gerði síðan Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, þáverandi dómsmálaráðherra, árið 2020. Báðar breytingarnar snéru að alþjóðlegri vernd barna á flótta. Síðan þá hefur meðferð íslenskra stjórnvalda á flóttafólki versnað til muna og erfiðum málum fjölgað. Ríkisofbeldi í garð flóttafólks hefur aukist á sama tíma og málsvörum flóttafólks fer fækkandi, í samfélaginu og á Alþingi. Nokkuð langt er síðan fjöldi fólks hætti að skipta sér af, fór að líta undan í meðvirkni og samþykkja hegðun íslenskra stjórnvalda í garð fólks sem getur illa varist árásum og ofbeldi yfirvalda. Svo vel hefur ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur og síðar ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar tekist að afmennska fólk á flótta. Rétt eins og haustið 2017 stöndum við sem samfélag á ákveðnum tímamótum. Mörkin sem sett voru þá eru löngu horfin. Síðustu mánuði hafa íslensk stjórnvöld undirbúið og hótað brottvísun Yazan Tamimi, 11 ára langveiks barns frá Palestínu, þrátt fyrir að öll séu meðvituð um þær lífshættulegu afleiðingar sem brottvísun hefur á Yazan. Afleiðingar sem munu bókstaflega stytta líf barns. Lítið hefur farið fyrir gagnrýni á þessa hrottalegu meðferð á flóttabarni á Alþingi. Hún hefur að mestu verið bundin við einn flokk. Það er þróun sem ætti að hræða okkur öll. Ofbeldi ríkisstjórnar Íslands gegn flóttafólki endurspeglaðist í áður óséðri illsku þegar lögreglan fór inn á hjúkrunar- og endurhæfingardeild fyrir langveik og fötluð börn aðfaranótt þriðjudagsins 16. september í þeim tilgangi að fremja grimmdarverk í skjóli nætur. Yazan var vakinn og þvingaður upp á Keflavíkurflugvöll þar sem hann og fjölskylda hans var frelsissvipt í átta klukkustundir og beið brottvísunar. Komið var í veg fyrir brottvísun Yazan í þetta skiptið. Þökk sé almenningi í landinu, ekki ráðherrum í ríkisstjórn Íslands. Þeir voru búnir að hafa um sex mánuði til þess að stöðva þessa brottvísun. Sú atburðarás sem fór fram í nótt og í morgun átti aldrei að fara af stað. Líkamlegar, andlegar og sálrænar afleiðingar af þessari meðferð stjórnvalda munu fylgja Yazan og fjölskyldu um ókomna tíð. Við verðum að spyrja okkur, sem einstaklingar og sem hluti af samfélagi, hvernig þetta gat gerst. Svona eigum við ekki að koma fram við börn á flótta og við verðum að spyrja okkur hvers vegna mörkin séu búin að færast svona rosalega mikið til og hvaða ábyrgð hvert og eitt okkar ber. Það á sérstaklega við um valdahafa sem hafa setið aðgerðalausir hjá og mótmæla ekki lengur ómanneskjulegri meðferð íslenskra stjórnvalda á flóttafólki. Sjálfsmynd Íslendinga er brotin í dag. Eina spurningin sem stendur eftir er hvort það verði hægt að líma hana saman. Hvort það sé aftur snúið. Svarið er Yazan Tamimi. Örlög hans eru spegill á sjálfsmynd íslensku þjóðarinnar. Höfundur er formaður Solaris – hjálparsamtaka fyrir hælisleitendur og flóttafólk á Íslandi.
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun