Hvað er fram undan? Reynir Böðvarsson skrifar 27. ágúst 2024 07:00 Ég gerði traust að umtalsefni í síðasta pistli eða öllu heldur aukið vantraust innan samfélagsins vegna aukins markaðsvæðingar á því sem áður var í höndum hins opinbera. Ég held að það hafi verið Ernst Wigforss frekar en Tage Erlander sem sagði „Þið þurfið ekkert að óttast. Við munum einungis ríkisvæða það sem þið viljið ekki gera sjálfir, eins og skóla og heilbrigðiskerfi og aðra samfélagslega þjónustu” þegar fjármagnseigendur lýstu áhyggjum sínum yfir stöðugt meiri umsvifum ríkisins. Fjármagnseigendur voru hræddir um bankana sína, að þeir yrðu ríkisvæddir ásamt ýmissi annari ábatasamri starfsemi, til dæmis tryggingafélög, með nánast beinan aðgang í pyngju almennings. Ríkið hafði hins vegar einbeitt sér að því sem kapítalistarnir höfðu ekki enn fundið leiðir til þess að háfa inn skjótfenginn gróða frá, sem sagt skóla, heilbrigðisþjónustu og annari samfélagsþjónustu. Nú hafa tímarnir breyst, það nægir ekki lengur fyrir auðmenn að halda sig eingöngu við þessi hefðbundnu svið, gróðinn hefur verið svo yfirgengilegur undanfarna áratugi að það vantar fjárfestingarmöguleika á nýjum sviðum. Reyndar hefur þrýstingurinn frá fjármagnseigendum, á að minka yrði umsvif ríkisins, alltaf verið til staðar en hefur aukist umtalsvert og orðið skipulagðari síðan Nýfrjálshyggjan hóf innreið sína á Vesturlöndum. Hugveitur, með hugmyndafræði lengst út á hægri kantinum voru stofnaðar víðs vegar um heim sem höfðu það hlutverk að boða fagnaðarerindi nýfrjálshyggjunnar. Þessar hugveitur hafa samstarf sín á milli, þar á meðal gegnum Atlas Network, eru óþreytandi í að dæla út áróðri, sem er að mestu öfga hægri, sem flæðir síðan um alla fjölmiðla á Vesturlöndum. Fjármagnið á bak við þessar hugveitur er svo gífurlegt að það er nær ómögulegt fyrir venjulegar ritstjórnir fjársveltra fjölmiðla að verjast, enginn hefur burði til þess að grafast fyrir um raunverulegar staðreyndir mála nema í undatags tilfellum. Þekkt er meðal annars að olíufélagið ExxonMobil hefur ausið fjármunum gegnum þetta netverk til þess að dreifa falsfréttum varðandi hlýnun jarðar. Hverju er hægt að treysta í nútíma samfélagi nýfrjálshyggjunnar spyr maður sig og því miður held ég að svarið sé, nánast engu. Það er ótrúlegt fyrir okkur sem ólumst upp áður en sjónvarp kom til sögunnar að horfa upp á þessa gífurlegu þjóðfélagsbreytingu sem orðið hefur síðan gamla Gufan var nánast eina röddin úr hinum stóra heimi. Lygin í formi auglýsinga og markaðssetningar á allskonar drasli eða upplifun yfirgnæfir nú allt annað. Áreitið frá þessu ásamt samfélagsmiðlum, sem líka eru hlaðnir lyginni, er svo yfirgengilegt að geðheilsa manna er í hættu og fólk brennur út. Hér áður fyrr þegar spurt var ef eitthvað þótti ótrúlegt þá nægði svarið að hafa heyrt það í útvarpinu, fólk treysti því sem það heyrði þar. Það var kannski ekki alltaf rétt að gera það þá heldur en traustið var þar, fólk var sæmilega öruggt um sig og hafði oftast ástæðu ti að treysta því sem það heyrði og það vissi alveg að Þjóðviljinn, Tíminn og Morgunblaðið voru kannski lituð en Gufunni var hægt að treysta. Neysluþjóðfélag nýfrjálshyggjunnar er ósjálfbært bæði fyrir manneskjur og umhverfi og verði ekkert að gert þá endar það bara á einn veg, með ósköpum. Við horfum upp á algjöra hnignun hins vitiborna samfélags þar sem ekkert nema skamtíma gróði fárra fær að ráða örlögum flestra sem þýðir að flestir sjá ekki fram á jafn góð eða betri afkomu en foreldrakynslóðin. Samtímis er gengið á náttúruauðlindir og þeim í raun stolið af framtíðar kynslóðum. Ungt fólk treystir sér síður í barneignir þar sem traustið í samfélaginu er horfið, þegar hvergi er fastur punktur og hvergi hægt að finna viðráðanlegt húsnæði með þau launakjör sem í boði eru. Hverskonar framtíð er það þegar ungt fólk vill ekki lengur eignast börn? Hverskonar geðveiki er það þegar allir hvatar í þjóðfélaginu ýta á meiri neyslu þegar vitað er að það er hræðilegt fyrir komandi kynslóðir? Þessum spurningu verður að svara og þeim verður einungis svarað á fullnægjandi hátt með raunverulegum breytingum á þjóðfélaginu, breytingum í átt að minni neyslu, minni lygi og meira trausti. Sósíalisminn er eina færa leiðin inn í framtíðina. Höfundur er jarðskjálftafræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Reynir Böðvarsson Mest lesið Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Ég gerði traust að umtalsefni í síðasta pistli eða öllu heldur aukið vantraust innan samfélagsins vegna aukins markaðsvæðingar á því sem áður var í höndum hins opinbera. Ég held að það hafi verið Ernst Wigforss frekar en Tage Erlander sem sagði „Þið þurfið ekkert að óttast. Við munum einungis ríkisvæða það sem þið viljið ekki gera sjálfir, eins og skóla og heilbrigðiskerfi og aðra samfélagslega þjónustu” þegar fjármagnseigendur lýstu áhyggjum sínum yfir stöðugt meiri umsvifum ríkisins. Fjármagnseigendur voru hræddir um bankana sína, að þeir yrðu ríkisvæddir ásamt ýmissi annari ábatasamri starfsemi, til dæmis tryggingafélög, með nánast beinan aðgang í pyngju almennings. Ríkið hafði hins vegar einbeitt sér að því sem kapítalistarnir höfðu ekki enn fundið leiðir til þess að háfa inn skjótfenginn gróða frá, sem sagt skóla, heilbrigðisþjónustu og annari samfélagsþjónustu. Nú hafa tímarnir breyst, það nægir ekki lengur fyrir auðmenn að halda sig eingöngu við þessi hefðbundnu svið, gróðinn hefur verið svo yfirgengilegur undanfarna áratugi að það vantar fjárfestingarmöguleika á nýjum sviðum. Reyndar hefur þrýstingurinn frá fjármagnseigendum, á að minka yrði umsvif ríkisins, alltaf verið til staðar en hefur aukist umtalsvert og orðið skipulagðari síðan Nýfrjálshyggjan hóf innreið sína á Vesturlöndum. Hugveitur, með hugmyndafræði lengst út á hægri kantinum voru stofnaðar víðs vegar um heim sem höfðu það hlutverk að boða fagnaðarerindi nýfrjálshyggjunnar. Þessar hugveitur hafa samstarf sín á milli, þar á meðal gegnum Atlas Network, eru óþreytandi í að dæla út áróðri, sem er að mestu öfga hægri, sem flæðir síðan um alla fjölmiðla á Vesturlöndum. Fjármagnið á bak við þessar hugveitur er svo gífurlegt að það er nær ómögulegt fyrir venjulegar ritstjórnir fjársveltra fjölmiðla að verjast, enginn hefur burði til þess að grafast fyrir um raunverulegar staðreyndir mála nema í undatags tilfellum. Þekkt er meðal annars að olíufélagið ExxonMobil hefur ausið fjármunum gegnum þetta netverk til þess að dreifa falsfréttum varðandi hlýnun jarðar. Hverju er hægt að treysta í nútíma samfélagi nýfrjálshyggjunnar spyr maður sig og því miður held ég að svarið sé, nánast engu. Það er ótrúlegt fyrir okkur sem ólumst upp áður en sjónvarp kom til sögunnar að horfa upp á þessa gífurlegu þjóðfélagsbreytingu sem orðið hefur síðan gamla Gufan var nánast eina röddin úr hinum stóra heimi. Lygin í formi auglýsinga og markaðssetningar á allskonar drasli eða upplifun yfirgnæfir nú allt annað. Áreitið frá þessu ásamt samfélagsmiðlum, sem líka eru hlaðnir lyginni, er svo yfirgengilegt að geðheilsa manna er í hættu og fólk brennur út. Hér áður fyrr þegar spurt var ef eitthvað þótti ótrúlegt þá nægði svarið að hafa heyrt það í útvarpinu, fólk treysti því sem það heyrði þar. Það var kannski ekki alltaf rétt að gera það þá heldur en traustið var þar, fólk var sæmilega öruggt um sig og hafði oftast ástæðu ti að treysta því sem það heyrði og það vissi alveg að Þjóðviljinn, Tíminn og Morgunblaðið voru kannski lituð en Gufunni var hægt að treysta. Neysluþjóðfélag nýfrjálshyggjunnar er ósjálfbært bæði fyrir manneskjur og umhverfi og verði ekkert að gert þá endar það bara á einn veg, með ósköpum. Við horfum upp á algjöra hnignun hins vitiborna samfélags þar sem ekkert nema skamtíma gróði fárra fær að ráða örlögum flestra sem þýðir að flestir sjá ekki fram á jafn góð eða betri afkomu en foreldrakynslóðin. Samtímis er gengið á náttúruauðlindir og þeim í raun stolið af framtíðar kynslóðum. Ungt fólk treystir sér síður í barneignir þar sem traustið í samfélaginu er horfið, þegar hvergi er fastur punktur og hvergi hægt að finna viðráðanlegt húsnæði með þau launakjör sem í boði eru. Hverskonar framtíð er það þegar ungt fólk vill ekki lengur eignast börn? Hverskonar geðveiki er það þegar allir hvatar í þjóðfélaginu ýta á meiri neyslu þegar vitað er að það er hræðilegt fyrir komandi kynslóðir? Þessum spurningu verður að svara og þeim verður einungis svarað á fullnægjandi hátt með raunverulegum breytingum á þjóðfélaginu, breytingum í átt að minni neyslu, minni lygi og meira trausti. Sósíalisminn er eina færa leiðin inn í framtíðina. Höfundur er jarðskjálftafræðingur.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun