Hart deilt um þúsund ára íslenskt leikfang Tómas Arnar Þorláksson skrifar 22. ágúst 2024 13:43 Mikið er deilt um hvaða dýr sé um að ræða. Aðsend Fornleifagröftur á landnámsbænum Firði í Seyðisfirði hefur gengið eins og í sögu þetta sumarið en þetta er fimmta og síðasta sumarið sem uppgröftur við bæinn fer fram. Fornleifafræðingur segir í samtali við Vísi að 700 til 800 gripir hafi fundist á svæðinu sem eru allir frá árinu 940 til ársins 1100. Einn gripur hefur vakið töluvert meiri athygli en aðrir en það er lítið leikfang sem fannst þann 13. ágúst. Fræðimenn jafnt og almenningur, sem hefur barið gripinn augum á Facebook-síðu hópsins, deila um hvaða dýr sé að ræða. Hundur, naut, bjarndýr, svín? Ragnheiður Traustadóttir, sem stýrir uppgreftrinum, telur líklegast að um svín sé að ræða eftir að hafa skoðað leikfangið gaumgæfilega. Flestir netverjar vilja þó meina að um sé að ræða íslenskan fjárhund eða jafnvel naut eða björn. „Þetta litla dýr er tálgað úr gjóskubergi. Sá sem fann þetta heitir Indriði Skarphéðinsson. Það er náttúrulega mikið um það hvaða dýr þetta er og sitt sýnist hverjum um það. Það er mikil umræðu um þetta og sumir ganga mjög hart að sannfæra okkur um að við höfum rangt fyrir okkur að halda því fram að þetta sé svín eða björn og vilja meina að þetta sé hundur.“ Ragnheiður bendir á að ef maður skoðar gripinn að framan þá sér maður að hann er ansi breitt trýni fyrir hund. „Þetta minnir meira á svín eða naut. Eða jafnvel björn. Menn þekkja björn á þessum tíma. Það er áhugavert hvaðan fólk kemur. Norðmenn sjá björn í þessu og fleiri útlendingar hafa sagt það eða villisvín.“ Fornleifargröftur á landnámsbænum Firði í Seyðisfirði hefur gengið vonum framar.Aðsend Fyrsti bangsinn? Ef þetta er skógarbjörn gæti þá mögulega verið um að ræða fyrsta bangsann hér á landi? „Já, ég er reyndar farinn að hallast að því að þetta sé lengst frá þeirri hugmynd núna. Ég persónulega hallast að því að þetta sé svín. Ég átti sjálf íslenskan hund í tólf ár og það er eitthvað við það að þegar þú heldur á gripnum, þá er eins og hann hafi ekki alveg verið búinn með bakhlutann. Það er ekki alveg eins og hann sé að búa til rófu. Síðan er kannski alveg eins flott að þetta sé íslenskur hundur og þá er þetta fyrsta myndin af íslenska hundinum.“ Barnið fékk kannski að velja Hún tekur fram að það sé skemmtilegt að fólk hafi skiptar skoðanir um hvað gripurinn sé eftirmynd af og fagnar allri umræðu um fornleifagröft. „Síðan er þetta steinn og það er einhver að tálga fyrir barn og þetta er kannski ekkert fullkomið. Þeir geta reyndar tálgað þennan stein vel og maður sér það á taflmönnunum að þeir geta alveg gert fínar línur. Kannski sat bara einhver þarna eitthvað vetrarkvöldið og tálgaði eitthvað dýr og rétti barninu og barnið fær bara að velja hvaða dýr þetta er.“ Fjöldinn allur af taflmönnum hefur fundist á svæðinu.Aðsend „Örugglega fyrsta spilavítið“ Að sögn Ragnheiðar hefur uppgröfturinn gengið verulega vel í sumar. „Þetta eru sem sagt tveir skálar sem liggja ofan á hvort öðrum og þetta hefur verið tímabilið 940 til 1100 og núna erum við komin niður í eldri skálann. Það er aðeins minni skáli en það er jafn mikið af gripum í þeim báðum. Það sem er mjög óvenjulegt við þennan uppgröft er hvað við erum að finna mikið.“ Mest hafa þau fundið af taflmönnum en allt í allt eru þau búin að finna 94 taflmenn. Ragnheiður segir þetta vera augljóst merki um að fólk hafi setið lúsiðið við spil þarna á bæ á köldum og dimmum vetrardögum. „Þau fundu sjö í gær og fjóra í fyrradag. Þetta er örugglega fyrsta spilavítið. Nei djók. Menn hafa setið þarna á vetrarkvöldum og tálgað taflmenn. Þetta heita í raun og veru töflur. Væntanlega hefur verið hægt að spila fleiri spil en hnefatafl með þessu. Þetta er alveg einstakt.“ Austfirðingar kannski mjög ríkir Aðrir munir sem hafa fundist á svæðinu eru 60 snældusnúðar, nokkrir lampar úr klébergi, 140 perlur og 200 brýni en þau finna um tuttugu gripi á dag á svæðinu. „Þetta mun bæta við mikilli þekkingu um efnismenninguna og gaman að bera saman við aðra skála sem hafa verið grafnir upp og velta fyrir sér af hverju það er svona mikið þarna. Það má velta fyrir sér hvort að Austfirðingar hafi verið bara frekar ríkir og ekki hirðusamir. Þetta er sambærilegt við annan bæ á Stöðvarfirði.“ Fyrir hópinn tekur nú við tvo ár af úrvinnslu af húsakostinum og gripum sem hafa fundist og er það óskandi að hægt verði að sýna gripina á Austurlandi og mögulega Þjóðminjasafninu. Börn og uppeldi Fornminjar Mest lesið Stúlka í sjóinn við Reynisfjöru Innlent Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Innlent Stóra tjaldið fellt og hætt við brennuna vegna óveðurs Innlent Að bugast á hálf nöktum ferðamönnum og beita sektum Erlent Stúlka flutt á sjúkrahús eftir fall í sjóinn við Reynisfjöru Innlent „Það var töluvert verra veður en spáin sagði“ Innlent „Varla gangfær“ og „skulfu eins og hríslur“ Innlent „Fordæmalaus hitabylgja“ leikur Skandínava grátt Erlent Aldrei upplifað annað eins: „Það eru öll stígvél á þessari eyju uppseld“ Innlent Herjólfur siglir ekki meira í dag Innlent Fleiri fréttir Landsvirkjun sé ekki „löngu búin að semja“ við alla landeigendur Fagna afmæli virkjunar sem sökkti sveitajörðum en rafvæddi síldarbæ Kvenfólkið í Eyjum bjargaði deginum Skinkur og Sykurpabbar skemmta sér á Egilsstöðum Blússandi stemning á harmonikkuhátíð á Borg Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Aldrei upplifað annað eins: „Það eru öll stígvél á þessari eyju uppseld“ Stígvélaskortur í Eyjum og brekkusöngur í Kópavogi Þjóðhátíðarbrennunni frestað til sunnudags Stúlka flutt á sjúkrahús eftir fall í sjóinn við Reynisfjöru Herjólfur siglir ekki meira í dag Stúlka í sjóinn við Reynisfjöru „Varla gangfær“ og „skulfu eins og hríslur“ Verbúðarstemning á Hjalteyri og nóg af ástarpungum fyrir alla Mannmergð vildi sjá fyrsta konunglega breska gestinn Óveður í Eyjum og verbúðarstemning á Hjalteyri Hnífurinn reyndist grilltangir „Það var töluvert verra veður en spáin sagði“ Hávaðarok á Snæfellsnesi og Faxaflóa Læti í miðbænum og í veðrinu Stóra tjaldið fellt og hætt við brennuna vegna óveðurs Þjóðhátíðargestum hleypt inn í Herjólfshöll meðan veðrið gengur yfir Klíndu límmiðum á Ormsson sem versla ekki einu sinni við Rapyd Opnun Samverks á Hellu fagnað „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Þjóðarpúls Gallups: Kristrún og Þorgerður gætu myndað meirihluta án Flokks fólksins „Ég upplifi þetta sem mikinn yfirgang og ofbeldi“ Íbúar við Þjórsá æfir og þrumuveður um Versló Handtekinn með reipi um hálsinn eftir ofsaakstur á flugbraut undir áhrifum fíkniefna Búast við þrumuveðri og vatnavöxtum Sjá meira
Einn gripur hefur vakið töluvert meiri athygli en aðrir en það er lítið leikfang sem fannst þann 13. ágúst. Fræðimenn jafnt og almenningur, sem hefur barið gripinn augum á Facebook-síðu hópsins, deila um hvaða dýr sé að ræða. Hundur, naut, bjarndýr, svín? Ragnheiður Traustadóttir, sem stýrir uppgreftrinum, telur líklegast að um svín sé að ræða eftir að hafa skoðað leikfangið gaumgæfilega. Flestir netverjar vilja þó meina að um sé að ræða íslenskan fjárhund eða jafnvel naut eða björn. „Þetta litla dýr er tálgað úr gjóskubergi. Sá sem fann þetta heitir Indriði Skarphéðinsson. Það er náttúrulega mikið um það hvaða dýr þetta er og sitt sýnist hverjum um það. Það er mikil umræðu um þetta og sumir ganga mjög hart að sannfæra okkur um að við höfum rangt fyrir okkur að halda því fram að þetta sé svín eða björn og vilja meina að þetta sé hundur.“ Ragnheiður bendir á að ef maður skoðar gripinn að framan þá sér maður að hann er ansi breitt trýni fyrir hund. „Þetta minnir meira á svín eða naut. Eða jafnvel björn. Menn þekkja björn á þessum tíma. Það er áhugavert hvaðan fólk kemur. Norðmenn sjá björn í þessu og fleiri útlendingar hafa sagt það eða villisvín.“ Fornleifargröftur á landnámsbænum Firði í Seyðisfirði hefur gengið vonum framar.Aðsend Fyrsti bangsinn? Ef þetta er skógarbjörn gæti þá mögulega verið um að ræða fyrsta bangsann hér á landi? „Já, ég er reyndar farinn að hallast að því að þetta sé lengst frá þeirri hugmynd núna. Ég persónulega hallast að því að þetta sé svín. Ég átti sjálf íslenskan hund í tólf ár og það er eitthvað við það að þegar þú heldur á gripnum, þá er eins og hann hafi ekki alveg verið búinn með bakhlutann. Það er ekki alveg eins og hann sé að búa til rófu. Síðan er kannski alveg eins flott að þetta sé íslenskur hundur og þá er þetta fyrsta myndin af íslenska hundinum.“ Barnið fékk kannski að velja Hún tekur fram að það sé skemmtilegt að fólk hafi skiptar skoðanir um hvað gripurinn sé eftirmynd af og fagnar allri umræðu um fornleifagröft. „Síðan er þetta steinn og það er einhver að tálga fyrir barn og þetta er kannski ekkert fullkomið. Þeir geta reyndar tálgað þennan stein vel og maður sér það á taflmönnunum að þeir geta alveg gert fínar línur. Kannski sat bara einhver þarna eitthvað vetrarkvöldið og tálgaði eitthvað dýr og rétti barninu og barnið fær bara að velja hvaða dýr þetta er.“ Fjöldinn allur af taflmönnum hefur fundist á svæðinu.Aðsend „Örugglega fyrsta spilavítið“ Að sögn Ragnheiðar hefur uppgröfturinn gengið verulega vel í sumar. „Þetta eru sem sagt tveir skálar sem liggja ofan á hvort öðrum og þetta hefur verið tímabilið 940 til 1100 og núna erum við komin niður í eldri skálann. Það er aðeins minni skáli en það er jafn mikið af gripum í þeim báðum. Það sem er mjög óvenjulegt við þennan uppgröft er hvað við erum að finna mikið.“ Mest hafa þau fundið af taflmönnum en allt í allt eru þau búin að finna 94 taflmenn. Ragnheiður segir þetta vera augljóst merki um að fólk hafi setið lúsiðið við spil þarna á bæ á köldum og dimmum vetrardögum. „Þau fundu sjö í gær og fjóra í fyrradag. Þetta er örugglega fyrsta spilavítið. Nei djók. Menn hafa setið þarna á vetrarkvöldum og tálgað taflmenn. Þetta heita í raun og veru töflur. Væntanlega hefur verið hægt að spila fleiri spil en hnefatafl með þessu. Þetta er alveg einstakt.“ Austfirðingar kannski mjög ríkir Aðrir munir sem hafa fundist á svæðinu eru 60 snældusnúðar, nokkrir lampar úr klébergi, 140 perlur og 200 brýni en þau finna um tuttugu gripi á dag á svæðinu. „Þetta mun bæta við mikilli þekkingu um efnismenninguna og gaman að bera saman við aðra skála sem hafa verið grafnir upp og velta fyrir sér af hverju það er svona mikið þarna. Það má velta fyrir sér hvort að Austfirðingar hafi verið bara frekar ríkir og ekki hirðusamir. Þetta er sambærilegt við annan bæ á Stöðvarfirði.“ Fyrir hópinn tekur nú við tvo ár af úrvinnslu af húsakostinum og gripum sem hafa fundist og er það óskandi að hægt verði að sýna gripina á Austurlandi og mögulega Þjóðminjasafninu.
Börn og uppeldi Fornminjar Mest lesið Stúlka í sjóinn við Reynisfjöru Innlent Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Innlent Stóra tjaldið fellt og hætt við brennuna vegna óveðurs Innlent Að bugast á hálf nöktum ferðamönnum og beita sektum Erlent Stúlka flutt á sjúkrahús eftir fall í sjóinn við Reynisfjöru Innlent „Það var töluvert verra veður en spáin sagði“ Innlent „Varla gangfær“ og „skulfu eins og hríslur“ Innlent „Fordæmalaus hitabylgja“ leikur Skandínava grátt Erlent Aldrei upplifað annað eins: „Það eru öll stígvél á þessari eyju uppseld“ Innlent Herjólfur siglir ekki meira í dag Innlent Fleiri fréttir Landsvirkjun sé ekki „löngu búin að semja“ við alla landeigendur Fagna afmæli virkjunar sem sökkti sveitajörðum en rafvæddi síldarbæ Kvenfólkið í Eyjum bjargaði deginum Skinkur og Sykurpabbar skemmta sér á Egilsstöðum Blússandi stemning á harmonikkuhátíð á Borg Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Aldrei upplifað annað eins: „Það eru öll stígvél á þessari eyju uppseld“ Stígvélaskortur í Eyjum og brekkusöngur í Kópavogi Þjóðhátíðarbrennunni frestað til sunnudags Stúlka flutt á sjúkrahús eftir fall í sjóinn við Reynisfjöru Herjólfur siglir ekki meira í dag Stúlka í sjóinn við Reynisfjöru „Varla gangfær“ og „skulfu eins og hríslur“ Verbúðarstemning á Hjalteyri og nóg af ástarpungum fyrir alla Mannmergð vildi sjá fyrsta konunglega breska gestinn Óveður í Eyjum og verbúðarstemning á Hjalteyri Hnífurinn reyndist grilltangir „Það var töluvert verra veður en spáin sagði“ Hávaðarok á Snæfellsnesi og Faxaflóa Læti í miðbænum og í veðrinu Stóra tjaldið fellt og hætt við brennuna vegna óveðurs Þjóðhátíðargestum hleypt inn í Herjólfshöll meðan veðrið gengur yfir Klíndu límmiðum á Ormsson sem versla ekki einu sinni við Rapyd Opnun Samverks á Hellu fagnað „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Þjóðarpúls Gallups: Kristrún og Þorgerður gætu myndað meirihluta án Flokks fólksins „Ég upplifi þetta sem mikinn yfirgang og ofbeldi“ Íbúar við Þjórsá æfir og þrumuveður um Versló Handtekinn með reipi um hálsinn eftir ofsaakstur á flugbraut undir áhrifum fíkniefna Búast við þrumuveðri og vatnavöxtum Sjá meira