Stéttarfélög í fjötrum meðvirkar stjórnsýslu Indriði Stefánsson skrifar 22. maí 2024 07:17 Engin þeirra réttinda sem okkur finnast sjálfsögð í dag eins og sumarfrí, veikindaréttur, hádegishlé, hvíldartími eða neitt það sem kalla mætti réttindi launþega varð til vegna þess að atvinnurekendum þættu þau eðlileg. Þau urðu til fyrir baráttu launþega fyrir bættum kjörum oft með vinnudeilum, oft gegn harðri andstöðu. Engin virðing frá Samtökum atvinnulífsins fyrir samningsfrelsi eða lýðræði Þrátt fyrir að stéttarfélög hafi samningsfrelsi þegar kemur að samningum er ekki nein virðing borin fyrir því. Samningar annarra félaga eru notaðir af SA sem ófrávíkjanlegir og í því skyni er mikilli hörku beitt, þrátt fyrir að samningar hafi verið lausir vikum saman, var ekki í boði að hefja viðræður eða eiga neina aðkomu að þeim samningum sem þá voru í gangi, líkt og var gert í þjóðarsáttarsamningunum. Nú er síðan orðið ljóst að það er heldur engin virðing borin fyrir lýðræðislegri niðurstöðu kosningar um kjarasamninga milli SSF og SA þar sem þrátt fyrir að fleiri hafi greitt atkvæði með því að fella samninginn en að samþykkja, þá vilja Samtök Atvinnulífsins að afstaða þeirra sem völdu að taka ekki afstöðu til samningana verði notuð sem afstaða til að samþykkja samningana, meira um það í leiðinlega smáa letrinu hér fyrir neðan. Afkoma bankana með besta móti Ég er trúnaðarmaður í fjármálafyrirtæki og rekstur bankana gengur með allra besta móti, hagnaðartölur eru afar góðar, framleiðnin eykst um tugi prósenta þrátt fyrir að bankarnir hafi fækkað starfsfólki töluvert, þrátt fyrir þetta nýtur starfsfólk bankana eða almenningur þess ekki. Kæmi til þess að starfsfólk bankana nyti þessa rekstrarafgangs frekar en eigendur bankana myndi ekki leiða til verðbólgu verður það að teljast hæpið. Eina raunverulega leiðin fyrir bankana til að velta launahækkunum í sína þóknun væri með því að hækka vexti en samkvæmt Seðlabankanum er það eina mögulega leiðin sem við höfum til að takast á við verðbólgu, eða var það ekki örugglega? Nánast ómögulegt að fella kjarasamninga Það er býsna algengt að það þurfi ekki telja atkvæði þegar kosið er um samþykkt um kjarasamningana þar sem ekki næst lágmarksþáttaka og þá samningarnir sjálfkrafa samþykktir. Það sama gildir um miðlunartillögu Ríkissáttasemjara sem er þá líka sjálfkrafa samþykkt, þannig er þetta allt mjög ólýðræðislegt í raun þar sem allur vafi fellur atvinnurekenda megin og öll stjórnsýslan virðist sætta sig við það. 2020 var kosið um framlengingu kjarasamnings sem fór á þá leið að fleiri vildu fella en samþykkja en vegna óskýrra laga ákvað félagsdómur að úrskurða samningin samþykktan, meira um þetta í leiðinlega smáa letrinu hér fyrir neðan. Ólýðræðislegt lagaákvæði Samtök Atvinnulífsins byggja sína túlkun á því að samkvæmt lögum þurfi meirihluti að fella kjarasamning annars teljist hann samþykktur, óháð því hvort fólk sé sammála niðurstöðunni ætti okkur sem aðhyllumst lýðræðislega niðurstöðu að vera misboðið að niðurstaðan sé gegn þeim valkosti sem flest völdu. Ákvæðið sem þessi túlkun öll byggir á er sett inn til að koma í veg fyrir að fámennur fundur ráði niðurstöðunni, sem er gott og blessað en ef skilyrði þátttöku nást ætti þá ekki að virða þá niðurstöðu? Ef hugmyndin er að hvetja til þátttöku má öllum vera ljóst að ákvæði um að túlka atkvæði þvert á vilja þess sem greiðir atkvæðið vinni gróflega gegn því takmarki, meira um það í leiðinlega smáa letrinu hér fyrir neðan. Við lifum á áhugaverðum tímum Það er alveg ljóst að nú er frábær tíð fyrir atvinnurekendur. Samtök launþega hafa litla möguleika á því að sækja launahækkanir óháð því hvort þær séu eðlilegar eða ekki. Við erum því komin á endastöð með umbætur verkafólks sem er grafalvarlegt á umbrotatímum sem þessum þar sem yfirvofandi eru tæknibreytingar með gervigreind og annarri sjálfvirknivæðingu. Engar umbætur munu fást af frumkvæði atvinnurekenda, þær þurfa að koma frá verkalýðshreyfingunni sem verður nú sem aldrei fyrr að standa saman. Leiðinlega smáa letrið Í 3.mgr. 5. gr laga 80/1930 segir að samningar teljist samþykktir nema þeir séu felldir í leynilegri kosningu með meirihluti greiddra atkvæða. Tilfellið er að Samtök Atvinnulífsins vilja að atkvæðin sem tóku ekki afstöðu teljist til greiddra atkvæða. Mun eðlilegra er að segja að það að taka ekki afstöðu sé að greiða ekki atkvæði, annars er það notað sem afstaða að taka ekki afstöðu. Í athugasemdum um frumvarpið frá 1996 sem breytti lögunum kemur fram að tilgangurinn sé fyrst og fremst að koma í veg fyrir að fámennur fundur ráði niðurstöðunni og því sett inn ákvæði um lágmarksþátttöku, umræðan í þingsal fjallaði einmitt mest um það. Þar sem ákvæðið er gallað er óheppilegt að þar komi ekki fram skýr vilji löggjafans um þetta sjá nánar hér. Enn fremur má benda á að almennt eru auð atkvæði þess eðlis að atkvæðið er ekki greitt einum kosti frekar en öðrum í því samhengi má benda á að á Alþingi heitir það að skila auðu við atkvæðagreiðslu að greiða ekki atkvæði. Í tilfelli félagsdóms frá 2020 vísar hann til 3.mgr. 5. gr laga 80/1930 um stéttarfélög og vinnudeilur til að sækja ákvæðið um að meirihluti atkvæða skuli gilda til að meta samningin samþykktan þar sem slíkt ákvæði var ekki að finna í lögunum sem giltu um þá kjarasamninga. Öllum sem aðhyllast lýðræði ætti að finnast mikilvægt að laga þessa annmarka enda kom frumvarp um það strax árið eftir en það var þingmannamál frá stjórnarandstöðu sem varð að engu. Enn áhugaverðara er að ef fram fer almenn leynileg póstkosning þá gildir niðurstaðan óháð þátttöku. Því ættu stéttarfélög frekar að nýta sér það en að nota netkosningu eða kjósa á pappír, hvort netkosning teljist póstkosning tók Félagsdómur það líka fyrir og mat sem svo að svo sé ekki þrátt fyrir að netkosning sé í eðli sínu allt annað ferli en það sem tíðkaðist þegar lögin voru sett og fólk þurfti að mæta í eigin persónu á skrifstofu stéttarfélags og greiða atkvæði á atkvæðaseðil. Höfundur er trúnaðarmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Indriði Stefánsson Stéttarfélög Mest lesið „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun Ævintýralegar eftiráskýringar Hildur Sverrisdóttir Skoðun Loftslagskvíði Sjálfstæðisflokksins Gunnar Bragi Sveinsson Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Lifað með reisn - Frá starfslokum til æviloka Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Viðreisn, evran og Finnland Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Heildræn sýn á sköpunina Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Iðkum nægjusemi, nýtum náttúruna Borghildur Gunnarsdóttir,Ósk Kristinsdóttir skrifar Sjá meira
Engin þeirra réttinda sem okkur finnast sjálfsögð í dag eins og sumarfrí, veikindaréttur, hádegishlé, hvíldartími eða neitt það sem kalla mætti réttindi launþega varð til vegna þess að atvinnurekendum þættu þau eðlileg. Þau urðu til fyrir baráttu launþega fyrir bættum kjörum oft með vinnudeilum, oft gegn harðri andstöðu. Engin virðing frá Samtökum atvinnulífsins fyrir samningsfrelsi eða lýðræði Þrátt fyrir að stéttarfélög hafi samningsfrelsi þegar kemur að samningum er ekki nein virðing borin fyrir því. Samningar annarra félaga eru notaðir af SA sem ófrávíkjanlegir og í því skyni er mikilli hörku beitt, þrátt fyrir að samningar hafi verið lausir vikum saman, var ekki í boði að hefja viðræður eða eiga neina aðkomu að þeim samningum sem þá voru í gangi, líkt og var gert í þjóðarsáttarsamningunum. Nú er síðan orðið ljóst að það er heldur engin virðing borin fyrir lýðræðislegri niðurstöðu kosningar um kjarasamninga milli SSF og SA þar sem þrátt fyrir að fleiri hafi greitt atkvæði með því að fella samninginn en að samþykkja, þá vilja Samtök Atvinnulífsins að afstaða þeirra sem völdu að taka ekki afstöðu til samningana verði notuð sem afstaða til að samþykkja samningana, meira um það í leiðinlega smáa letrinu hér fyrir neðan. Afkoma bankana með besta móti Ég er trúnaðarmaður í fjármálafyrirtæki og rekstur bankana gengur með allra besta móti, hagnaðartölur eru afar góðar, framleiðnin eykst um tugi prósenta þrátt fyrir að bankarnir hafi fækkað starfsfólki töluvert, þrátt fyrir þetta nýtur starfsfólk bankana eða almenningur þess ekki. Kæmi til þess að starfsfólk bankana nyti þessa rekstrarafgangs frekar en eigendur bankana myndi ekki leiða til verðbólgu verður það að teljast hæpið. Eina raunverulega leiðin fyrir bankana til að velta launahækkunum í sína þóknun væri með því að hækka vexti en samkvæmt Seðlabankanum er það eina mögulega leiðin sem við höfum til að takast á við verðbólgu, eða var það ekki örugglega? Nánast ómögulegt að fella kjarasamninga Það er býsna algengt að það þurfi ekki telja atkvæði þegar kosið er um samþykkt um kjarasamningana þar sem ekki næst lágmarksþáttaka og þá samningarnir sjálfkrafa samþykktir. Það sama gildir um miðlunartillögu Ríkissáttasemjara sem er þá líka sjálfkrafa samþykkt, þannig er þetta allt mjög ólýðræðislegt í raun þar sem allur vafi fellur atvinnurekenda megin og öll stjórnsýslan virðist sætta sig við það. 2020 var kosið um framlengingu kjarasamnings sem fór á þá leið að fleiri vildu fella en samþykkja en vegna óskýrra laga ákvað félagsdómur að úrskurða samningin samþykktan, meira um þetta í leiðinlega smáa letrinu hér fyrir neðan. Ólýðræðislegt lagaákvæði Samtök Atvinnulífsins byggja sína túlkun á því að samkvæmt lögum þurfi meirihluti að fella kjarasamning annars teljist hann samþykktur, óháð því hvort fólk sé sammála niðurstöðunni ætti okkur sem aðhyllumst lýðræðislega niðurstöðu að vera misboðið að niðurstaðan sé gegn þeim valkosti sem flest völdu. Ákvæðið sem þessi túlkun öll byggir á er sett inn til að koma í veg fyrir að fámennur fundur ráði niðurstöðunni, sem er gott og blessað en ef skilyrði þátttöku nást ætti þá ekki að virða þá niðurstöðu? Ef hugmyndin er að hvetja til þátttöku má öllum vera ljóst að ákvæði um að túlka atkvæði þvert á vilja þess sem greiðir atkvæðið vinni gróflega gegn því takmarki, meira um það í leiðinlega smáa letrinu hér fyrir neðan. Við lifum á áhugaverðum tímum Það er alveg ljóst að nú er frábær tíð fyrir atvinnurekendur. Samtök launþega hafa litla möguleika á því að sækja launahækkanir óháð því hvort þær séu eðlilegar eða ekki. Við erum því komin á endastöð með umbætur verkafólks sem er grafalvarlegt á umbrotatímum sem þessum þar sem yfirvofandi eru tæknibreytingar með gervigreind og annarri sjálfvirknivæðingu. Engar umbætur munu fást af frumkvæði atvinnurekenda, þær þurfa að koma frá verkalýðshreyfingunni sem verður nú sem aldrei fyrr að standa saman. Leiðinlega smáa letrið Í 3.mgr. 5. gr laga 80/1930 segir að samningar teljist samþykktir nema þeir séu felldir í leynilegri kosningu með meirihluti greiddra atkvæða. Tilfellið er að Samtök Atvinnulífsins vilja að atkvæðin sem tóku ekki afstöðu teljist til greiddra atkvæða. Mun eðlilegra er að segja að það að taka ekki afstöðu sé að greiða ekki atkvæði, annars er það notað sem afstaða að taka ekki afstöðu. Í athugasemdum um frumvarpið frá 1996 sem breytti lögunum kemur fram að tilgangurinn sé fyrst og fremst að koma í veg fyrir að fámennur fundur ráði niðurstöðunni og því sett inn ákvæði um lágmarksþátttöku, umræðan í þingsal fjallaði einmitt mest um það. Þar sem ákvæðið er gallað er óheppilegt að þar komi ekki fram skýr vilji löggjafans um þetta sjá nánar hér. Enn fremur má benda á að almennt eru auð atkvæði þess eðlis að atkvæðið er ekki greitt einum kosti frekar en öðrum í því samhengi má benda á að á Alþingi heitir það að skila auðu við atkvæðagreiðslu að greiða ekki atkvæði. Í tilfelli félagsdóms frá 2020 vísar hann til 3.mgr. 5. gr laga 80/1930 um stéttarfélög og vinnudeilur til að sækja ákvæðið um að meirihluti atkvæða skuli gilda til að meta samningin samþykktan þar sem slíkt ákvæði var ekki að finna í lögunum sem giltu um þá kjarasamninga. Öllum sem aðhyllast lýðræði ætti að finnast mikilvægt að laga þessa annmarka enda kom frumvarp um það strax árið eftir en það var þingmannamál frá stjórnarandstöðu sem varð að engu. Enn áhugaverðara er að ef fram fer almenn leynileg póstkosning þá gildir niðurstaðan óháð þátttöku. Því ættu stéttarfélög frekar að nýta sér það en að nota netkosningu eða kjósa á pappír, hvort netkosning teljist póstkosning tók Félagsdómur það líka fyrir og mat sem svo að svo sé ekki þrátt fyrir að netkosning sé í eðli sínu allt annað ferli en það sem tíðkaðist þegar lögin voru sett og fólk þurfti að mæta í eigin persónu á skrifstofu stéttarfélags og greiða atkvæði á atkvæðaseðil. Höfundur er trúnaðarmaður.
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun