„Í fangelsi eins og á Litla-Hrauni gerist allt“ Margrét Björk Jónsdóttir skrifar 5. maí 2024 10:01 Mennirnir eru allir sammála um að menningin innan veggja Litla-Hrauns sé afar frábrugðin því hvernig hún var fyrir nokkrum árum. Fjórir menn sem hafa afplánað dóma á Íslandi segja allt aðra menningu ríkja innan veggja fangelsis í dag heldur en fyrir nokkrum árum. Harka hafi aukist til muna meðal yngri kynslóðarinnar og það að sitja inni þyki ekki tiltökumál. Þeir lýsa Litla-Hrauni sem leikskóla. Í sjöunda þætti hlaðvarpsins „Frelsið er yndislegt“ koma saman nokkrir menn sem allir hafa setið í fangelsi og reyndar einn sem enn er í afplánun. Það eru þeir Ingólfur Snær, Ásgeir Þór og Andri Ástráðsson auk þáttastjórnandans Guðmundar Inga Þóroddssonar. Andri Ástráðsson og Ásgeir Þór Allir eiga mennirnir það sameiginlegt að hafa farið í fangelsi ungir að aldri. Ingólfur og Ásgeir voru báðir á 18 aldursári. „Ég var bara logandi hræddur,“ segir Ingólfur þegar hann er spurður hvernig tilfinning það hafi verið að stíga inn í fangelsi í fyrsta sinn. „Ég vissi ekki almennilega hvað var að taka við.“ Ásgeir sagðist hafa gengið með kökkinn í hálsinum inn í fangelsið á Skólavörðustíg. „Maður var skíthræddur og vissi ekki hverju ætti að búast við. Ég var 18 ára, nýbyrjaður í neyslu en strax kominn í fangelsi. Maður þurfti bara að vera með grímu fyrstu mánuðina.“ Andri var 21 árs þegar hann var handtekinn fyrir aðild að smygli. „Ég var sóttur í vinnuna af fíknó og fór beint í einangrun á Litla-Hrauni í einn og hálfan mánuð. Einangrunin var nú ekkert djók. Það tók vel á.“ Hann segist hafa verið kvíðinn en spenntur á sama tíma. „Þetta gekk ágætlega en þetta er eitthvað sem tók á í alla staði. Þetta er áfall.“ „Allur pakkinn“ innan veggja Litla-Hrauns Í þættinum ræða mennirnir fangavistina frá upphafi til enda. Meðal umræðuefna er þrepaskipting afplánunar, svört menning í fangelsum, meðferðarstarf, nýtt öryggisfangelsi, áhyggjur af ungu fólki í fangelsum, hvaða vímugjafar eru mest notaðir og hvað tekur við eftir afplánun. Guðmundur segir það staðreynd að nú séu fleiri sem geti farið í svokallað opið úrræði í stað þess að vera í lokuðu fangelsi. Þeir sem veljist þangað séu „í lagi“ og þá verði hinir eftir sem séu veikari. „En ég get sagt að í fangelsum eins og á Litla-Hrauni þá gerist allt. Nauðganir, líkamsárásir, einelti, kynferðisofbeldi. Það er allur pakkinn. Menn taka þátt í allskonar hlutum sem þeir myndu annars ekki gera undir venjulegum kringumstæðum.“ Fangelsin séu búin að missa fælingarmáttinn Mennirnir eru allir sammála um að ný kynslóð sé komin inn í fangelsiskerfið. „Þetta er eins og leikskóli núna,“ segir Ásgeir. Ásgeir Þór var 17 að verða 18 ára þegar hann fór fyrst í fangelsi. „Þegar ég kom inn í fangelsi var ekkert verið að stinga menn, ekki séns. Mennirnir sem stjórnuðu hefðu aldrei leyft það, því það hefði fokkað í þeirra rútínu. En núna eru bara yngri gæjar að reyna að gera sig að einhverju nafni. Þeir eru kannski búnir að heyra frá vinum sínum að „við erum bara að selja hérna, geðveikt gaman“ og þeim langar bara að fara í fangelsi til að vera hluti af þessu og geta sagt þegar þeir koma út að þeir hafi verið í fangelsi.“ Ingólfur segist upplifa það þannig að menn séu miklu fyrr og meðvitaðri að fremja alvarlegri ofbeldisglæpi sem verður til þess að yngri kynslóðir koma inn í fangelsið. Hann telur að það hefði meiri fælingarmátt að þurfa að fara til sálfræðings. „Fangelsi er búið að missa fælingarmáttinn hjá þessum mönnum. Menn setja sig í ákveðin hlutverk til að vera með eitthvað „repp“ í þessum heimi. Þeir segja bara „fokkit ég fer bara að tjilla með homies“ Andri tekur undir með hinum og segir þróunina grátlega. „Það er glatað að það að vera á Litla-Hrauni sé nýja trendið. Fangelsismálastofnun þyrfti að taka þetta fastari tökum.“ Hér fyrir neðan má hlusta á þáttinn í heild sinni. Fangelsismál Fíkn Tengdar fréttir Litla-Hraun notað næstu sex árin: Dró upp dökka mynd af stöðu fangelsismála Þingmaður Pírata segir fanga á Litla Hrauni búa við ömurlegar aðstæður og þurfa meðal annars að baða sig með garðslöngu eftir áratuga fjársvelti. Dómsmálaráðherra boðar bráðabirgðaendurbætur á húsnæðinu og byggingu á nýju fangelsi innan sex ára. 1. febrúar 2024 11:59 Fangelsiskerfið ekki rekið með skilvirkni eða árangri Íslenskt fullnustukerfi er hvorki rekið með skilvirkni né þeim árangri sem lög gera ráð fyrir. Það kemur fram í nýrri stjórnsýsluúttekt Ríkisendurskoðunar á Fangelsismálastofnun. Í tilkynningu frá Ríkisendurskoðun kemur fram að ýmsu sé ábótavant í bæði starfsemi og starfsumhverfi Fangelsismálastofnunar. 4. desember 2023 12:14 Mest lesið Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Innlent Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Innlent Thunberg meðal 500 handtekinna aðgerðasinna Erlent „Brotamenn eru nú ekki oft miklir borgunarmenn“ Innlent Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Innlent Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Innlent Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Innlent Fjórir særðir eftir árás við bænahús gyðinga í Manchester Erlent Demókrötum kennt um og uppsögnum hótað Erlent Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Innlent Fleiri fréttir Rúmlega þrjátíu skjálftar á Vesturlandi „Brotamenn eru nú ekki oft miklir borgunarmenn“ Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Gæti stefnt í þungavigtarslag um varaformannsembættið Atvinnuþátttaka innflytjenda meiri en Íslendinga en fjárhagsstaða verri Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Sjá meira
Í sjöunda þætti hlaðvarpsins „Frelsið er yndislegt“ koma saman nokkrir menn sem allir hafa setið í fangelsi og reyndar einn sem enn er í afplánun. Það eru þeir Ingólfur Snær, Ásgeir Þór og Andri Ástráðsson auk þáttastjórnandans Guðmundar Inga Þóroddssonar. Andri Ástráðsson og Ásgeir Þór Allir eiga mennirnir það sameiginlegt að hafa farið í fangelsi ungir að aldri. Ingólfur og Ásgeir voru báðir á 18 aldursári. „Ég var bara logandi hræddur,“ segir Ingólfur þegar hann er spurður hvernig tilfinning það hafi verið að stíga inn í fangelsi í fyrsta sinn. „Ég vissi ekki almennilega hvað var að taka við.“ Ásgeir sagðist hafa gengið með kökkinn í hálsinum inn í fangelsið á Skólavörðustíg. „Maður var skíthræddur og vissi ekki hverju ætti að búast við. Ég var 18 ára, nýbyrjaður í neyslu en strax kominn í fangelsi. Maður þurfti bara að vera með grímu fyrstu mánuðina.“ Andri var 21 árs þegar hann var handtekinn fyrir aðild að smygli. „Ég var sóttur í vinnuna af fíknó og fór beint í einangrun á Litla-Hrauni í einn og hálfan mánuð. Einangrunin var nú ekkert djók. Það tók vel á.“ Hann segist hafa verið kvíðinn en spenntur á sama tíma. „Þetta gekk ágætlega en þetta er eitthvað sem tók á í alla staði. Þetta er áfall.“ „Allur pakkinn“ innan veggja Litla-Hrauns Í þættinum ræða mennirnir fangavistina frá upphafi til enda. Meðal umræðuefna er þrepaskipting afplánunar, svört menning í fangelsum, meðferðarstarf, nýtt öryggisfangelsi, áhyggjur af ungu fólki í fangelsum, hvaða vímugjafar eru mest notaðir og hvað tekur við eftir afplánun. Guðmundur segir það staðreynd að nú séu fleiri sem geti farið í svokallað opið úrræði í stað þess að vera í lokuðu fangelsi. Þeir sem veljist þangað séu „í lagi“ og þá verði hinir eftir sem séu veikari. „En ég get sagt að í fangelsum eins og á Litla-Hrauni þá gerist allt. Nauðganir, líkamsárásir, einelti, kynferðisofbeldi. Það er allur pakkinn. Menn taka þátt í allskonar hlutum sem þeir myndu annars ekki gera undir venjulegum kringumstæðum.“ Fangelsin séu búin að missa fælingarmáttinn Mennirnir eru allir sammála um að ný kynslóð sé komin inn í fangelsiskerfið. „Þetta er eins og leikskóli núna,“ segir Ásgeir. Ásgeir Þór var 17 að verða 18 ára þegar hann fór fyrst í fangelsi. „Þegar ég kom inn í fangelsi var ekkert verið að stinga menn, ekki séns. Mennirnir sem stjórnuðu hefðu aldrei leyft það, því það hefði fokkað í þeirra rútínu. En núna eru bara yngri gæjar að reyna að gera sig að einhverju nafni. Þeir eru kannski búnir að heyra frá vinum sínum að „við erum bara að selja hérna, geðveikt gaman“ og þeim langar bara að fara í fangelsi til að vera hluti af þessu og geta sagt þegar þeir koma út að þeir hafi verið í fangelsi.“ Ingólfur segist upplifa það þannig að menn séu miklu fyrr og meðvitaðri að fremja alvarlegri ofbeldisglæpi sem verður til þess að yngri kynslóðir koma inn í fangelsið. Hann telur að það hefði meiri fælingarmátt að þurfa að fara til sálfræðings. „Fangelsi er búið að missa fælingarmáttinn hjá þessum mönnum. Menn setja sig í ákveðin hlutverk til að vera með eitthvað „repp“ í þessum heimi. Þeir segja bara „fokkit ég fer bara að tjilla með homies“ Andri tekur undir með hinum og segir þróunina grátlega. „Það er glatað að það að vera á Litla-Hrauni sé nýja trendið. Fangelsismálastofnun þyrfti að taka þetta fastari tökum.“ Hér fyrir neðan má hlusta á þáttinn í heild sinni.
Fangelsismál Fíkn Tengdar fréttir Litla-Hraun notað næstu sex árin: Dró upp dökka mynd af stöðu fangelsismála Þingmaður Pírata segir fanga á Litla Hrauni búa við ömurlegar aðstæður og þurfa meðal annars að baða sig með garðslöngu eftir áratuga fjársvelti. Dómsmálaráðherra boðar bráðabirgðaendurbætur á húsnæðinu og byggingu á nýju fangelsi innan sex ára. 1. febrúar 2024 11:59 Fangelsiskerfið ekki rekið með skilvirkni eða árangri Íslenskt fullnustukerfi er hvorki rekið með skilvirkni né þeim árangri sem lög gera ráð fyrir. Það kemur fram í nýrri stjórnsýsluúttekt Ríkisendurskoðunar á Fangelsismálastofnun. Í tilkynningu frá Ríkisendurskoðun kemur fram að ýmsu sé ábótavant í bæði starfsemi og starfsumhverfi Fangelsismálastofnunar. 4. desember 2023 12:14 Mest lesið Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Innlent Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Innlent Thunberg meðal 500 handtekinna aðgerðasinna Erlent „Brotamenn eru nú ekki oft miklir borgunarmenn“ Innlent Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Innlent Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Innlent Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Innlent Fjórir særðir eftir árás við bænahús gyðinga í Manchester Erlent Demókrötum kennt um og uppsögnum hótað Erlent Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Innlent Fleiri fréttir Rúmlega þrjátíu skjálftar á Vesturlandi „Brotamenn eru nú ekki oft miklir borgunarmenn“ Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Gæti stefnt í þungavigtarslag um varaformannsembættið Atvinnuþátttaka innflytjenda meiri en Íslendinga en fjárhagsstaða verri Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Sjá meira
Litla-Hraun notað næstu sex árin: Dró upp dökka mynd af stöðu fangelsismála Þingmaður Pírata segir fanga á Litla Hrauni búa við ömurlegar aðstæður og þurfa meðal annars að baða sig með garðslöngu eftir áratuga fjársvelti. Dómsmálaráðherra boðar bráðabirgðaendurbætur á húsnæðinu og byggingu á nýju fangelsi innan sex ára. 1. febrúar 2024 11:59
Fangelsiskerfið ekki rekið með skilvirkni eða árangri Íslenskt fullnustukerfi er hvorki rekið með skilvirkni né þeim árangri sem lög gera ráð fyrir. Það kemur fram í nýrri stjórnsýsluúttekt Ríkisendurskoðunar á Fangelsismálastofnun. Í tilkynningu frá Ríkisendurskoðun kemur fram að ýmsu sé ábótavant í bæði starfsemi og starfsumhverfi Fangelsismálastofnunar. 4. desember 2023 12:14