Þorum að viðurkenna staðreyndir - burt með óvissuna Signý Jóhannesdóttir skrifar 21. janúar 2024 12:00 Á undanförnum 4 árum höfum við fylgst með vaxandi ógn steðja að Grindvíkingum. Reykjanesið er vaknað til lífsins og enginn veit hvenær jarðhræringum lýkur þar og hvaða innviðir hafa orðið fyrir árásum úr eldstöðvunum þegar yfir lýkur. Þegar landsmenn, sem virðast eiga í mjög sérstöku sambandi við eldgos hafa flykkst á svæðið til að dást að fegurð og ógn náttúrunnar, hafa mín viðbrögð verið þau að kúra sem fastast í sófanum mínum og fylgjast með í beinni á RUV allra landsmanna. Ég get ekki dáðst að því sem ógnar öryggi fólks. Ég hef þurft að yfirgefa heimili mitt vegna náttúrvár og Grindvíkingar eiga alla mína samúð og meira til. Hvers vegna yfirvöld hafa ekki notað undanfarin ár til að yfirfæra lög 49/1997 um varnir gegn snjóflóðum yfir á aðra náttúruvá, er mér óskiljanlegt. Það er jafn ógnvekjandi og sú staðreynd að snjóflóðavörnum er ekki lokið á þeim hamfarasvæðum þar sem tugir manna hafa farist. Draumalandið Ég er fædd og uppalin undir Strengsgilinu á Siglufirði. Faðir minn byggði þar lítið hús á árunum eftir seinni heimstyrjöldina. Sá sem átti landið sem hann byggði á, sagði honum að ֦ ef hann færi út á holtið” væri hann sloppinn við farveg snjóflóðanna úr gilinu. Mín fjölskylda keypti lóð 1978 og við byggðum okkur heimili nokkrum metrum norðar. ֦Draumalandið” kallaði elsti sonur minn, þriggja ára, þegar hann fékk að koma með í húsbygginguna. Rómantíkin og ást á umhverfinu var okkur efst í huga. Bróðir minn, bæjarverkfræðingurinn hjálpaði okkur að velja lóðina. Það mátti byggja á næstu lóð sunnan við okkar, svo ekki á næstu 5 lóðum. Strengsgilið er eitthvert þekktasta snjóflóðasvæði á landinu. Þetta vissu allir en samt var örlögunum storkað. Í desember 1994 fékk ég hringingu frá Almannavarnanefnd Siglufjarðar. Mér var sagt að það þyrfti að rýma svæðið. Ég brást hin versta við, því fram að þessu hafði lína hættusvæðisins verið dregin um suðurgaflinn á húsinu mínu. Foreldrum mínum, sem bjuggu á ská á móti mér, einni lóð sunnar, hafði fram að þessu verið bent á að fara til mín, þegar þau þyrftu að rýma. Ég sagði stundum í hálfkæringi að þau fengju að gista í norðurendanum, þar væru þau ekki á hættusvæði. Þennan desembermorgun 1994 fór ég ekki neitt. Það rofaði til í hríðinni og ég sá upp í fjallið að gilið hafði hreinsað sig og flóðið hafði stöðvast í hlíðinni fyrir ofan snjóflóðahúsin(Suðurgata 76 og 78), eins og oft áður. Árið 1995 hófst með langvarandi óveðrum og snjókomu og það ár varð landsmönnum örlagaríkt. Ég þráaðist við og neitaði að yfirgefa húsið mitt þegar hringt var. Maðurinn minn var á sjónum og ég taldi mér leyfast að taka þá ákvörðun að leggja mig og börnin mín í hættu. Stundum hef ég hugsað um það hvort nefndarmennirnir í almannavarnanefndinni hafi dregið strá, þegar ákveðið var hver myndi hafa samband við þessa rugluðu konu. Alla vega var oft ný rödd í símanum. Eitt af því sem pirraði mig við þessar hringingar var að ef ég spurði hvert ég gæti farið, var mér bent á að ég gæti t.d. farið til annarshvors bróður míns sem bjuggu á staðnum. Mér var sem sagt bent á að fara af einu hættusvæði á annað. Annar bróðirinn bjó í Norðurtúni og hinn á Hverfisgötu. Á báðum stöðum höfðu fallið snjóflóð. Snjóflóðin á Flateyri í október 1995 kenndu okkur að snjóflóð falla ekki bara á skilgreindum hættusvæðum og alls ekki alltaf eftir þeim bókstöfum sem yfirvöld velja svæðunum. Fífldirfska eða fávitaháttur! Það þurfti í raun allar þessar hörmungar og dauðsföll á Súðavík og Flateyri til að opna augu mín fyrir því að þegar náttúran tekur völdin þá ber mér og öðrum að hlýða yfirvöldum. Yfirvöldum ber skylda til að bregðast við og búa íbúunum öruggt skjól. Ekki senda fólk frá einu hættusvæði á annað eins og gert hefur verið allt of lengi. Mér sem móður fjögurra barna bar skylda til að forða þeim frá hættunni, frekar oftar en sjaldnar. Það sem ég held að almannavarnanefndin á Siglufirði hafi lært þennan vetur, var að það þarf að vera til áætlun um fjöldahjálparstöðvar og það þarf að skrá hvert fólkið fer, þannig að ekki þurfi að velkjast í vafa um hverjir eru farnir af svæðinu og hvert þeir eru farnir. Ég get aldrei fullþakkað forsjóninni, að engu af mínu fólki var fórnað, vegna þess að ég hagaði mér eins og fáviti. Ég er líka þakklát samfélaginu að hafa tekið þá ákvörðun að verja gamla heimilið mitt og annarra þeirra sem undir varnargörðunum búa. Það þurfti mikið til að opna augu bæði íbúa og yfirvalda. Eftir áramótin “95 – “96 tók við mikill rússibani þar sem við vorum eins og jójó út og inn af svæðinu. Íbúarnir lögðust í fundahöld og við gerðum kröfu á yfirvöld um að svara okkur fljótt og vel, hvort það ætti að kaupa af okkur húseignirnar eða verja byggðina. Við létum okkur líka detta í hug að hægt væri að byggja blokk/ir á Eyrinni, sem við gætum búið í, ef til rýminga kæmi. Svo mæti leigja þetta húsnæði út til túrista þess á milli. Hættið að hangsa! Lög um varnir gegn snjóflóðum og skriðuföllum felldu á brott ýmis eldri lög og reglugerðir um hvernig stjórnvöld skyldu bregðast við snjóflóðum og skriðuföllum. Ég myndi treysta mér til þess að lagfæra þennan lagabálk þannig að hann félli að öðrum náttúruhamförum eins og eldgosum og jarðföllum af völdum jarðhræringa. Ég þyrfti ekki fjóra daga til þess - hvað þá fjögur ár. Hvaða ráðamaður telur að hann geti varið byggðina í Grindavík? Varið byggðina þannig að íbúar geti búið þar við sama öryggi og t.d. fólkið sem keypti gamla heimilið mitt á Siglufirði. Ekki láta íbúana bíða í óvissunni. Þegar snjóflóðið féll á Neskaupstað í mars 2023 og heimamenn fóru að rifja upp flóðið sem féll í desember 1974, þá spurði ég sjálfa mig enn einu sinni: Hvers vegna er byggðin ekki varin? Hér með skora ég á þar til bær stjórnvöld að sýna íbúum Grindavíkur þá virðingu að gefa þeim kost á að byrja nýtt líf í því öryggi sem öllum landsmönnum ætti að standa til boða. Breytið lögum eða setjið ný um varnir og viðbrögð þegar jarðhræringar ógna byggð. Fórnið ekki fleiri lífum, ekki andlegri og félagslegri heilsu fólks vegna þess að þið teljið að bull eins og ֦Við stöndum með Grindvíkingum” veiti íbúum öruggt skjól. Það er allveg sama hversu margir ráðherrar éta þetta upp, það hjálpar ekki. Það tók bara dagpart að afgreiða á þingi lög um að byggja varnargarða. Nú er komið að því að viðurukenna staðreyndir og ákveða að kaupa upp húsnæði fólks í Grindavík. Burt með óvissuna. Höfundur er fyrrverandi íbúi á Siglufirði, bjó undir Stengsgilinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Signý Jóhannesdóttir Grindavík Fjallabyggð Alþingi Mest lesið Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir Skoðun Hallgrímur, málið snýst því miður ekki bara um kebab Snorri Másson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Skoðun Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Á undanförnum 4 árum höfum við fylgst með vaxandi ógn steðja að Grindvíkingum. Reykjanesið er vaknað til lífsins og enginn veit hvenær jarðhræringum lýkur þar og hvaða innviðir hafa orðið fyrir árásum úr eldstöðvunum þegar yfir lýkur. Þegar landsmenn, sem virðast eiga í mjög sérstöku sambandi við eldgos hafa flykkst á svæðið til að dást að fegurð og ógn náttúrunnar, hafa mín viðbrögð verið þau að kúra sem fastast í sófanum mínum og fylgjast með í beinni á RUV allra landsmanna. Ég get ekki dáðst að því sem ógnar öryggi fólks. Ég hef þurft að yfirgefa heimili mitt vegna náttúrvár og Grindvíkingar eiga alla mína samúð og meira til. Hvers vegna yfirvöld hafa ekki notað undanfarin ár til að yfirfæra lög 49/1997 um varnir gegn snjóflóðum yfir á aðra náttúruvá, er mér óskiljanlegt. Það er jafn ógnvekjandi og sú staðreynd að snjóflóðavörnum er ekki lokið á þeim hamfarasvæðum þar sem tugir manna hafa farist. Draumalandið Ég er fædd og uppalin undir Strengsgilinu á Siglufirði. Faðir minn byggði þar lítið hús á árunum eftir seinni heimstyrjöldina. Sá sem átti landið sem hann byggði á, sagði honum að ֦ ef hann færi út á holtið” væri hann sloppinn við farveg snjóflóðanna úr gilinu. Mín fjölskylda keypti lóð 1978 og við byggðum okkur heimili nokkrum metrum norðar. ֦Draumalandið” kallaði elsti sonur minn, þriggja ára, þegar hann fékk að koma með í húsbygginguna. Rómantíkin og ást á umhverfinu var okkur efst í huga. Bróðir minn, bæjarverkfræðingurinn hjálpaði okkur að velja lóðina. Það mátti byggja á næstu lóð sunnan við okkar, svo ekki á næstu 5 lóðum. Strengsgilið er eitthvert þekktasta snjóflóðasvæði á landinu. Þetta vissu allir en samt var örlögunum storkað. Í desember 1994 fékk ég hringingu frá Almannavarnanefnd Siglufjarðar. Mér var sagt að það þyrfti að rýma svæðið. Ég brást hin versta við, því fram að þessu hafði lína hættusvæðisins verið dregin um suðurgaflinn á húsinu mínu. Foreldrum mínum, sem bjuggu á ská á móti mér, einni lóð sunnar, hafði fram að þessu verið bent á að fara til mín, þegar þau þyrftu að rýma. Ég sagði stundum í hálfkæringi að þau fengju að gista í norðurendanum, þar væru þau ekki á hættusvæði. Þennan desembermorgun 1994 fór ég ekki neitt. Það rofaði til í hríðinni og ég sá upp í fjallið að gilið hafði hreinsað sig og flóðið hafði stöðvast í hlíðinni fyrir ofan snjóflóðahúsin(Suðurgata 76 og 78), eins og oft áður. Árið 1995 hófst með langvarandi óveðrum og snjókomu og það ár varð landsmönnum örlagaríkt. Ég þráaðist við og neitaði að yfirgefa húsið mitt þegar hringt var. Maðurinn minn var á sjónum og ég taldi mér leyfast að taka þá ákvörðun að leggja mig og börnin mín í hættu. Stundum hef ég hugsað um það hvort nefndarmennirnir í almannavarnanefndinni hafi dregið strá, þegar ákveðið var hver myndi hafa samband við þessa rugluðu konu. Alla vega var oft ný rödd í símanum. Eitt af því sem pirraði mig við þessar hringingar var að ef ég spurði hvert ég gæti farið, var mér bent á að ég gæti t.d. farið til annarshvors bróður míns sem bjuggu á staðnum. Mér var sem sagt bent á að fara af einu hættusvæði á annað. Annar bróðirinn bjó í Norðurtúni og hinn á Hverfisgötu. Á báðum stöðum höfðu fallið snjóflóð. Snjóflóðin á Flateyri í október 1995 kenndu okkur að snjóflóð falla ekki bara á skilgreindum hættusvæðum og alls ekki alltaf eftir þeim bókstöfum sem yfirvöld velja svæðunum. Fífldirfska eða fávitaháttur! Það þurfti í raun allar þessar hörmungar og dauðsföll á Súðavík og Flateyri til að opna augu mín fyrir því að þegar náttúran tekur völdin þá ber mér og öðrum að hlýða yfirvöldum. Yfirvöldum ber skylda til að bregðast við og búa íbúunum öruggt skjól. Ekki senda fólk frá einu hættusvæði á annað eins og gert hefur verið allt of lengi. Mér sem móður fjögurra barna bar skylda til að forða þeim frá hættunni, frekar oftar en sjaldnar. Það sem ég held að almannavarnanefndin á Siglufirði hafi lært þennan vetur, var að það þarf að vera til áætlun um fjöldahjálparstöðvar og það þarf að skrá hvert fólkið fer, þannig að ekki þurfi að velkjast í vafa um hverjir eru farnir af svæðinu og hvert þeir eru farnir. Ég get aldrei fullþakkað forsjóninni, að engu af mínu fólki var fórnað, vegna þess að ég hagaði mér eins og fáviti. Ég er líka þakklát samfélaginu að hafa tekið þá ákvörðun að verja gamla heimilið mitt og annarra þeirra sem undir varnargörðunum búa. Það þurfti mikið til að opna augu bæði íbúa og yfirvalda. Eftir áramótin “95 – “96 tók við mikill rússibani þar sem við vorum eins og jójó út og inn af svæðinu. Íbúarnir lögðust í fundahöld og við gerðum kröfu á yfirvöld um að svara okkur fljótt og vel, hvort það ætti að kaupa af okkur húseignirnar eða verja byggðina. Við létum okkur líka detta í hug að hægt væri að byggja blokk/ir á Eyrinni, sem við gætum búið í, ef til rýminga kæmi. Svo mæti leigja þetta húsnæði út til túrista þess á milli. Hættið að hangsa! Lög um varnir gegn snjóflóðum og skriðuföllum felldu á brott ýmis eldri lög og reglugerðir um hvernig stjórnvöld skyldu bregðast við snjóflóðum og skriðuföllum. Ég myndi treysta mér til þess að lagfæra þennan lagabálk þannig að hann félli að öðrum náttúruhamförum eins og eldgosum og jarðföllum af völdum jarðhræringa. Ég þyrfti ekki fjóra daga til þess - hvað þá fjögur ár. Hvaða ráðamaður telur að hann geti varið byggðina í Grindavík? Varið byggðina þannig að íbúar geti búið þar við sama öryggi og t.d. fólkið sem keypti gamla heimilið mitt á Siglufirði. Ekki láta íbúana bíða í óvissunni. Þegar snjóflóðið féll á Neskaupstað í mars 2023 og heimamenn fóru að rifja upp flóðið sem féll í desember 1974, þá spurði ég sjálfa mig enn einu sinni: Hvers vegna er byggðin ekki varin? Hér með skora ég á þar til bær stjórnvöld að sýna íbúum Grindavíkur þá virðingu að gefa þeim kost á að byrja nýtt líf í því öryggi sem öllum landsmönnum ætti að standa til boða. Breytið lögum eða setjið ný um varnir og viðbrögð þegar jarðhræringar ógna byggð. Fórnið ekki fleiri lífum, ekki andlegri og félagslegri heilsu fólks vegna þess að þið teljið að bull eins og ֦Við stöndum með Grindvíkingum” veiti íbúum öruggt skjól. Það er allveg sama hversu margir ráðherrar éta þetta upp, það hjálpar ekki. Það tók bara dagpart að afgreiða á þingi lög um að byggja varnargarða. Nú er komið að því að viðurukenna staðreyndir og ákveða að kaupa upp húsnæði fólks í Grindavík. Burt með óvissuna. Höfundur er fyrrverandi íbúi á Siglufirði, bjó undir Stengsgilinu.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun