Öðru kjörtímabili Guðna Th. Jóhannessonar forseta Íslands lýkur í sumar. Guðni var kjörinn forseti Íslands sumarið 2016 eftir snarpa kosningabaráttu. Baráttan var öllu minni þegar Guðni endurnýjaði umboð sitt sumarið 2020 í yfirburðarkosningu.
Guðni sagðist í framboði sínu fyrir kosningarnar 2016 að hámarki ætla að sitja þrjú kjörtímabil í embætti forseta. Fréttastofa sendi Guðna fyrirspurn og spurði hvenær von væri á tilkynningu og hvort tilefni væri til að upplýsa fyrr en síðar um plönin til að gæta sanngirni gagnvart þeim sem væru að máta sig við forsetastól.
„Í nýársávarpi 1. janúar 2020, á lokavetri síðasta kjörtímabils, kynnti ég áform mín í þessum efnum og geri fastlega ráð fyrir að hafa sama hátt á að þessu sinni,“ sagði í skriflegu svari Guðna til fréttastofu.
Aldrei að vita hvað gerist
Enginn hefur boðað formlega framboð til forseta Íslands. Ýmis nöfn hafa verið nefnd til sögunnar og eitt nafnið sem borist hefur á borð fréttastofu er Sigríður Hrund Pétursdóttir fjárfestir og fyrrverandi formaður Félags kvenna í atvinnulífinu.
Sigríður Hrund vildi ekki ræða málin í þaula en svaraði því til að hún lægi undir feldi.
„Það er aldrei að vita hvað gerist eftir áramót.“
Sigríður Hrund hefur verið áberandi í viðtölum undanfarnar vikur. Hún var í viðtali við Ísland í dag í síðustu viku þar sem hún ræddi um fæðingarþunglyndi sem hún glímdi við árum saman. Hún mætti einnig í hlaðvarpsþáttinn Einmitt sem Einar Bárðarson stýrir og ræddi áföll á lífsleiðinni.
Sigríður Hrund er gift fjögurra barna móðir búsett í Kársnesinu í Kópavogi. Hún er menntaður viðskiptafræðingur.
„Ég er bara venjuleg kona á Kársnesinu með fjögur börn og yndislegan mann, ég er bara jafnvenjuleg og hver önnur kona. En málefnin eru mér hjartans mál, ég verð bara heit þegar ég ræði þau, eins og sést. Mér finnst jafnrétti skipta höfuðmáli og mér finnst skipta máli að við getum unnið á málefnagrundvelli. Af því það er leiðin fyrir samfélagið, við erum öll jöfn, sama hvað við eigum mörg börn eða hvar við búum. Við eigum að vera viljug til að þroskast, læra og við eigum að draga fram fyrirmyndirnar okkar í gegnum ólíkar lífssögur,“ sagði Sigríður Hrund í viðtali við Vikuna árið 2021 þegar hún tók við formennsku hjá FKA.
Styr var um stöðu hennar í ársbyrjun 2022 eftir að hún lækaði Facebook-færslu Loga Bergmanns Eiðssonar sjónvarpsmanns þegar Vítalíumálið svonefnda kom upp. Félagsmenn í FKA kröfðust þess sumar að hún segði af sér formennsku. Svo fór ekki en Sigríður Hrund sagðist hafa gert mistök með lækinu.
Meðmæli frá 1500 manns af öllu landinu
Forsetaframbjóðendur þurfa að safna meðmælum frá minnst 1500 manns með kosningarétt en þó ekki fleiri en 3000. Ákveðinn fjölda þarf úr hverjum landsfjórðungi.
- Úr Sunnlendingafjórðungi : Að lágmarki 1.224 og hámarki 2.448
- Úr Vestfirðingafjórðungi: Að lágmarki 59 og hámarki 117
- Úr Norðlendingafjórðungi: Að lágmarki 160 og hámarki 320
- Úr Austfirðingafjórðungi: Að lágmarki 57 og hámarki 115
Saga forseta Íslands
Fyrsti forseti lýðveldisins, Sveinn Björnsson, var fyrst kjörinn af Alþingi árið 1944 og sat óskoraður á forsetastóli til ársins 1952 þegar Ásgeir Ásgeirsson var kjörinn forseti. Hann fékk aldrei mótframboð eftir það og gengdi embættinu til ársins 1968 þegar Kristján Eldjárn var kjörinn. Hann sat á Bessastöðum í þrjú kjörtímabil eða tólf ár án þess að fá mótframboð eftir að hann var fyrst kjörinn.
Vigdís Finnbogadóttir varð forseti árið 1980 eftir sögulegar forsetakosningar og sat á Bessastöðum í sextán ár eða fjögur kjörtímabil. Hún fékk hins vegar mótframboð árið 1988 þegar Sigrún Þorsteinsdóttir bauð sig fram þar sem Vigdís hlaut 92,7 prósent atkvæða en Sigrún 5,3 prósent.
Ólafur Ragnar Grímsson hefur setið allra manna lengst á forsetastóli eða í tuttugu ár. Eftir að hann hafði setið á forsetastóli í tvö kjörtímabil árið 2004 buðu Ástþór Magnússon og Baldur Ágústsson sig einnig fram. Ólafur Ragnar fékk 85,6% atkvæða, Ástþór 1,9 prósent og Baldur 12,5 prósent.
Þegar Ólafur Ragnar bauð sig fram til forseta í fimmta sinn árið 2012 buðu fimm aðrir sig fram til embættisins. Í kosningunum þá hlaut Ólafur Ragnar 52,8 prósent atkvæða, Andrea Jóhanna Ólafsdóttir 1,8 prósent, Ari Trausti Guðmundsson 8,6 prósent, Hannes Bjarnason 1 prósent, Herdís Þorgeirsdóttir 2,6 prósent og Þóra Arnórsdóttir 33,2 prósent.
Níu frambjóðendur voru í boði í forsetakosningunum í júní 2016. Guðni Th. Jóhannesson hlaut flest atkvæði eða 39,1 prósent. Halla Tómasdóttir hlaut 27,9 prósent, Andri Snær Magnason 14,3 prósent og Davíð Oddsson 13,7 prósent. Aðrir frambjóðendur fengu minna en 5 prósent atkvæða hver um sig.
Í kosningunum 2020 bauð Guðmundur Franklín sig fram gegn Guðna og safnaði nægum fjölda meðmæla. Fjórir karlmenn til viðbótar tilkynntu um framboð en ýmist hættu við eða söfnuðu ekki nægum nöfnum á meðmælalista. Guðni hlaut 89,4 prósent atkvæða og Guðmundur 7,6%.
Forsetakosningar 2024 eru fyrirhugaðar 1. júní verði fleiri en einn frambjóðandi í kjöri. Unnið er að nýjum upplýsingavef um kosningar með skýrleika og einfaldleika að leiðarljósi.
