Að draga lærdóm af PISA Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar 7. desember 2023 13:00 Fólk er alls staðar fólk, við erum öll eins þótt menning, uppeldi og fleiri félagslegir þættir móti okkur hvert og eitt. Það er enginn eðlismunur á fólki eftir því hvar það fæðist. Þetta segi ég vegna niðurstaðna PISA könnunarinnar sem verða reglulega að þrætuepli í samfélaginu. Einhverjum finnst við eiga að taka upp skólakerfi Finna, aðrir láta eins og leti yngri kynslóða sé um að kenna og enn önnur láta eins og könnunin sé þvættingur. Hvert í sínu horni reynum við að útskýra lakari árangur íslenskra skólabarna í samanburði við nágrannaþjóðir okkar. Ekki úrtak heldur öll Könnunin er gerð á vegum Efnahags- og framfarastofnunarinnar, OECD, og mælir lesskilning 15 ára nemenda og læsi þeirra á stærðfræði og náttúruvísindi. Í grófum dráttum er hugmyndin að mála upp mynd af stöðu skólakerfisins eins og hún er í hverju landi fyrir sig með tilliti til þessara þátta. Hér á landi fara öll börn í gegnum könnunina. Víðast hvar annars staðar er könnunin ekki framkvæmd með þeim hætti, enda myndu niðurstöðurnar skipta milljónum og mögulega varpa öðru og raunsærra ljósi á stöðuna í þeim löndum. Niðurstöður könnunarinnar eru hins vegar ekki birtar skólastjórnendum hvers skóla fyrir sig, þær eru unnar hjá Menntamálastofnun og nýtast þar af leiðandi ekki sem verkfæri til framfara innan einstakra skóla. Greina þarf niðurstöðurnar nánar Okkur skortir amboð til að greina niðurstöðurnar niður á hvern skóla fyrir sig. Með þeim hætti gætum við séð hvað er virka og hvað ekki. Staðreyndin er nefnilega sú að skólar er ólíkir og innan þeirra mikil fjölbreytni. Ekki er þó þar með sagt að öll sagan sé sögð, þvert á móti. Kennara skortir matstæki til að bera saman við önnur meðaltöl og hafa sömuleiðis mikið frelsi til að meta hæfniviðmiði út frá aðalnámskrá. Námsefni er þess vegna ekki samrýmt á milli skóla. Á íslensku verður að finna svar Ljóst er að þau viðfangsefni sem íslenskir grunnskólar standa frammi fyrir eru marglaga og flókin viðureignar. Ekki síst þess vegna gætu upplýsingar, af þessu tagi sem glöggva stöðu mála nýst skólunum til að átta sig betur á stöðunni innan dyra, og það tel ég þá vilja. Hér má til dæmis víkja að stöðu íslenskunnar sem er forsenda læsis og þar af leiðandi undirstaða mæliþáttanna. Þar er ekki eingöngu hægt að benda á skólana, stuðningur við barnabókaútgáfu, textun og talsetning á efni sem er ætlað börnum og almenn hvatning til lestrar á íslensku með og fyrir börn myndi breyta miklu. Hvernig sem stendur á lakari árangri íslenskra skólabarna á þessum mælikvarða er því ekki um að kenna að Íslendingar séu upp til hópa lakari námsmenn meðal frændþjóða okkar. Við þurfum við að staldra við og skoða kerfin okkar af kostgæfni til að átta okkur á ástæðum þess að okkur gengur síður en við sjálf vildum. Sömuleiðis þurfum við að komast að rót þess að ólæsi sé að breiðast út á meðal ungmenna. Engin kynslóð á það skilið að sitja eftir með þeim hætti. Lausnin er örugglega margþætt og flókin og á rætur víða í samfélaginu og þróun þess. Könnunin birtir okkur nokkur teikn um félagslega gliðnun í samfélaginu og aukna stéttaskiptingu. Hér er brýnt að vera á varðbergi því ekkert samfélag nýtur góðs af slíkri þróun. Það er lykilatriði að styðja sérstaklega við börn af erlendu bergi brotin varðandi lestur og skilning á íslensku og einnig að hlú að þeim börnum sem af félagslegum ástæðum dragast aftur úr í námi. Þá er einnig brýnt að kanna umhverfið inni í skólastofunni, fjölda barna í bekkjum, og aðstæður til einbeitingar. Það skiptir máli að börnum líði vel Það er mikilvægt bæði í skólanum og heimafyrir að lesa saman og eiga stund þar sem nemendur hlusta, setja sig í spor annarra, velta fyrir sér orðum og læra ný. Það er eitt og annað sem slíkar stundir leiða til og gerast ekki með lestri í einrúmi en skipta miklu máli og auka til muna lesskilning og fjölga samverustundum. Færni einstaklingsins þarf að miða að því sem gagnast í nútímasamfélagi eins og gagnrýnni hugsun, sköpun, samvinnu, tjáningu, sjálfstæði og svo margt annað sem þjálfar m.a. lykilhæfni og læsi. Ekkert eitt svar er til við þeirri niðurstöðu sem við blasir en brýnt að fara vel í saumana á umhverfi barna og ungmenna með það að markmiði að bæta námsumhverfi þeirra og skilyrði til framtíðar. Hér má að lokum benda á eina niðurstöðu PISA könnunarinnar sem er Íslandi til sóma. Hérlendis líður börnum almennt vel í skólanum. Og þegar upp er staðið skiptir það kannski mestu máli fyrir framtíðina. Höfundur er þingmaður VG og formaður velferðarnefndar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir Vinstri græn PISA-könnun Skóla - og menntamál Grunnskólar Mest lesið Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Skoðun Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Sjá meira
Fólk er alls staðar fólk, við erum öll eins þótt menning, uppeldi og fleiri félagslegir þættir móti okkur hvert og eitt. Það er enginn eðlismunur á fólki eftir því hvar það fæðist. Þetta segi ég vegna niðurstaðna PISA könnunarinnar sem verða reglulega að þrætuepli í samfélaginu. Einhverjum finnst við eiga að taka upp skólakerfi Finna, aðrir láta eins og leti yngri kynslóða sé um að kenna og enn önnur láta eins og könnunin sé þvættingur. Hvert í sínu horni reynum við að útskýra lakari árangur íslenskra skólabarna í samanburði við nágrannaþjóðir okkar. Ekki úrtak heldur öll Könnunin er gerð á vegum Efnahags- og framfarastofnunarinnar, OECD, og mælir lesskilning 15 ára nemenda og læsi þeirra á stærðfræði og náttúruvísindi. Í grófum dráttum er hugmyndin að mála upp mynd af stöðu skólakerfisins eins og hún er í hverju landi fyrir sig með tilliti til þessara þátta. Hér á landi fara öll börn í gegnum könnunina. Víðast hvar annars staðar er könnunin ekki framkvæmd með þeim hætti, enda myndu niðurstöðurnar skipta milljónum og mögulega varpa öðru og raunsærra ljósi á stöðuna í þeim löndum. Niðurstöður könnunarinnar eru hins vegar ekki birtar skólastjórnendum hvers skóla fyrir sig, þær eru unnar hjá Menntamálastofnun og nýtast þar af leiðandi ekki sem verkfæri til framfara innan einstakra skóla. Greina þarf niðurstöðurnar nánar Okkur skortir amboð til að greina niðurstöðurnar niður á hvern skóla fyrir sig. Með þeim hætti gætum við séð hvað er virka og hvað ekki. Staðreyndin er nefnilega sú að skólar er ólíkir og innan þeirra mikil fjölbreytni. Ekki er þó þar með sagt að öll sagan sé sögð, þvert á móti. Kennara skortir matstæki til að bera saman við önnur meðaltöl og hafa sömuleiðis mikið frelsi til að meta hæfniviðmiði út frá aðalnámskrá. Námsefni er þess vegna ekki samrýmt á milli skóla. Á íslensku verður að finna svar Ljóst er að þau viðfangsefni sem íslenskir grunnskólar standa frammi fyrir eru marglaga og flókin viðureignar. Ekki síst þess vegna gætu upplýsingar, af þessu tagi sem glöggva stöðu mála nýst skólunum til að átta sig betur á stöðunni innan dyra, og það tel ég þá vilja. Hér má til dæmis víkja að stöðu íslenskunnar sem er forsenda læsis og þar af leiðandi undirstaða mæliþáttanna. Þar er ekki eingöngu hægt að benda á skólana, stuðningur við barnabókaútgáfu, textun og talsetning á efni sem er ætlað börnum og almenn hvatning til lestrar á íslensku með og fyrir börn myndi breyta miklu. Hvernig sem stendur á lakari árangri íslenskra skólabarna á þessum mælikvarða er því ekki um að kenna að Íslendingar séu upp til hópa lakari námsmenn meðal frændþjóða okkar. Við þurfum við að staldra við og skoða kerfin okkar af kostgæfni til að átta okkur á ástæðum þess að okkur gengur síður en við sjálf vildum. Sömuleiðis þurfum við að komast að rót þess að ólæsi sé að breiðast út á meðal ungmenna. Engin kynslóð á það skilið að sitja eftir með þeim hætti. Lausnin er örugglega margþætt og flókin og á rætur víða í samfélaginu og þróun þess. Könnunin birtir okkur nokkur teikn um félagslega gliðnun í samfélaginu og aukna stéttaskiptingu. Hér er brýnt að vera á varðbergi því ekkert samfélag nýtur góðs af slíkri þróun. Það er lykilatriði að styðja sérstaklega við börn af erlendu bergi brotin varðandi lestur og skilning á íslensku og einnig að hlú að þeim börnum sem af félagslegum ástæðum dragast aftur úr í námi. Þá er einnig brýnt að kanna umhverfið inni í skólastofunni, fjölda barna í bekkjum, og aðstæður til einbeitingar. Það skiptir máli að börnum líði vel Það er mikilvægt bæði í skólanum og heimafyrir að lesa saman og eiga stund þar sem nemendur hlusta, setja sig í spor annarra, velta fyrir sér orðum og læra ný. Það er eitt og annað sem slíkar stundir leiða til og gerast ekki með lestri í einrúmi en skipta miklu máli og auka til muna lesskilning og fjölga samverustundum. Færni einstaklingsins þarf að miða að því sem gagnast í nútímasamfélagi eins og gagnrýnni hugsun, sköpun, samvinnu, tjáningu, sjálfstæði og svo margt annað sem þjálfar m.a. lykilhæfni og læsi. Ekkert eitt svar er til við þeirri niðurstöðu sem við blasir en brýnt að fara vel í saumana á umhverfi barna og ungmenna með það að markmiði að bæta námsumhverfi þeirra og skilyrði til framtíðar. Hér má að lokum benda á eina niðurstöðu PISA könnunarinnar sem er Íslandi til sóma. Hérlendis líður börnum almennt vel í skólanum. Og þegar upp er staðið skiptir það kannski mestu máli fyrir framtíðina. Höfundur er þingmaður VG og formaður velferðarnefndar.
Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun
Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun
Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun