Ábyrgð Vesturlanda á fjöldamorðunum á Gasa Einar Ólafsson skrifar 21. nóvember 2023 18:00 Þegar þetta er skrifað hefur í 45 daga verið haldið upp stöðugum sprengjuárásum á afgirt þéttbýlissvæði þar sem búa á þriðju milljón íbúa, íbúar sem eiga enga möguleika á að flýja undan sprengjuregninu. Myndir sýna heilu íbúðarhverfin í rúst, fréttir berast af árásum á sjúkrahús og meira og minna hefur verið lokað fyrir rafmagn og vatn og aðrar vistir, þar á meðal lyf og önnur mikilvæg sjúkragögn. Að minnsta kosti 13 þúsund manns, nær eingöngu óbreyttir borgarar, þar af meira en fimm þúsund börn, hafa verið drepin og talið er fjöldi fólks sé grafinn undir rústum, dáið eða dauðadæmt. 1,7 milljón manns hafa þurft að flýja heimili sín og er þó varla neinn staður að flýja á. Sagan geymir dæmi um ógnarverk sem hið svokallaða „alþjóðasamfélag“ brást ekki við. Það hefur verið horft til þess með hryllingi og spurt: Af hverju var ekki brugðist við? Átakanlegast dæmið er sennilega fjöldamorðin í Rúanda árið 1994 þegar milli 500 og 800 þúsund manns voru drepnir á hundrað dögum. Bill Clinton, sem var forseti Bandaríkjanna árið 1994, kom í heimsókn til Rúanda árið 2012 og sagði við það tilefni að hann teldi það meðal sinna mestu mistaka sem forseti að bregðast ekki við þessum fjöldamorðum: „Ég held ekki að við hefðum getað stöðvað ofbeldið, en ég held við hefðum getað takmarkað það. Ég harma það“ (New York Times 4. 9. 2012). Þó er það svo að Bandaríkin höfðu engin sérstök ítök í Rúanda á þessum tíma. Þau höfðu vissulega verið að skipta sér af ýmsu í Afríku, svo sem í Sómalíu, en báru enga ábyrgð gagnvart atburðum í Rúanda umfram aðra, nema kannski sem voldugasta ríki heims með afskipti víða um heim. Af vestrænum ríkjum var það Frakkland sem bar mesta ábyrgð gagnvart Rúanda. Um 1990 hófst borgarastríð milli Tútsa og Hútúa sem höfðu ráðið ríkjum frá því landið hlaut sjálfstæði. Fjöldamorðin hófust í apríl 1994 eftir að forsetinn hafði verið myrtur. Frakkar höfðu þá um nokkurt skeið haft mikil samskipti við forsetann og stjórn hans og studdu her Rúanda í átökunum við frelsishreyfingu Tútsa. Af vestrænum ríkjum voru það sem sagt Frakkar en ekki Bandaríkjamenn sem höfðu helst möguleika á að hafa áhrif á gang mála og vissulega reyndu þeir það lítillega. Rétt er að taka fram að hvorki ríkisstjórn Rúanda né herinn stóðu beinlínis fyrir fjöldamorðunum en gerðu þó ekkert til að stöðva þau. Þáttur Frakka í þessum atburðum hefur verið rannsakaður, bæði af hálfu franskra stjórnvalda og stjórnvalda í Rúanda og niðurstaðan er að viðbrögð þeirra hafi verið miklu vægari en efni stóðu til. Þó er umdeilanlegt hvaða möguleika þeir höfðu til að breyta gangi mála svo um munaði. En samt líklega meiri en Bandaríkin. „Ég held ekki að við hefðum getað stöðvað ofbeldið, en ég held við hefðum getað takmarkað það. Ég harma það“, sagði Bill Clinton átján árum seinna. Vissulega er fjöldi myrtra á Gasa-svæðinu enn aðeins brot af þeim fjölda sem var myrtur í Rúanda 1994. Engu að síður er hér um fáheyrt ofbeldi gagnvart óbreyttum borgurum að ræða, yfir 13 þúsund manns drepnir á 45 dögum, nærri 300 á dag, þar af meira en fimm þúsund börn, auk annars sem áður er getið. Rétt er að nefna að þær morðárásir sem gerðar voru frá Gasa inn í Ísrael 7. október hafa almennt verið fordæmdar, en hversu ógnvænlegar sem þær voru og hversu mjög sem þær kölluðu á viðbrögð geta þær aldrei réttlætt viðbrögð af þessu tagi. Það þarf sérlega tilfinningabrenglað fólk til að halda því fram. En staða hins svokallaða alþjóðasamfélags er allt önnur hér en var í Rúanda árið 1994, einkum staða vestrænna ríkja með Bandaríkin í fararbroddi. Hér er árásaraðilinn, Ísrael, í einkar nánu sambandi við Bandaríkin. Milli Ísraels og NATO hefur verið mikil og góð samvinna um langt skeið og eitt fyrsta verk varnarmálaráðherra Ísraels eftir 7. október var að fara á fund kollega sinna í NATO. Ísrael telur sig til „hinna frjálslyndu lýðræðislegu Vesturlanda“ og hefur mikil samskipti við flest þeirra og þá ekki síst Evrópusambandið auk Bandaríkjanna. Fyrstu viðbrögð þessara vinaríkja Ísraels eftir hryðjuverkaárásina voru eðlilega fordæming á henni og þeim sem hana frömdu og samúð með Ísrael. En það var algerlega fyrirsjáanlegt eftir 75 ára átakasögu Ísraels og Palestínu að viðbrögð Ísraels færu langt fram úr hófi og það kom líka í ljós nánast samdægurs. Eigi að síður héldu „hin frjálslyndu lýðræðislegu Vesturlönd“ áfram einhliða fordæmingu á Hamas og meiri og minni stuðningi við Ísrael. Í 45 daga hefur Ísrael látið sprengjum rigna á hið þéttbýla og afgirta Gasa-svæði og enn hafa Bandaríkin og önnur vestræn ríki ekkert gert til að draga úr ofbeldinu, hvað þá binda endi á það. Vegna náinna samskipta við Ísrael bera Bandaríkin og önnur vestræn ríki, ekki síst aðildarríki NATO, þar á meðal Ísland, fulla ábyrgð á voðaverkunum á Gasa. Og af mjög náttúrlegum ástæðum er afar hæpið að núverandi forseti Bandaríkjanna muni heimsækja Palestínu eftir átján ár og segjast harma það að hafa ekki takmarkað ofbeldið. Höfundur er ljóðskáld sem hefur fylgst með málefnum Palestínu í hálfa öld. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Átök í Ísrael og Palestínu Ísrael Palestína Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Við erum réttindalaus Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Myglaða nestisboxið og gleymda sítrónan María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald skrifar Skoðun Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar Skoðun Átti ekki að klára dæmið í geðheilbrigðismálum? Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson skrifar Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Sjá meira
Þegar þetta er skrifað hefur í 45 daga verið haldið upp stöðugum sprengjuárásum á afgirt þéttbýlissvæði þar sem búa á þriðju milljón íbúa, íbúar sem eiga enga möguleika á að flýja undan sprengjuregninu. Myndir sýna heilu íbúðarhverfin í rúst, fréttir berast af árásum á sjúkrahús og meira og minna hefur verið lokað fyrir rafmagn og vatn og aðrar vistir, þar á meðal lyf og önnur mikilvæg sjúkragögn. Að minnsta kosti 13 þúsund manns, nær eingöngu óbreyttir borgarar, þar af meira en fimm þúsund börn, hafa verið drepin og talið er fjöldi fólks sé grafinn undir rústum, dáið eða dauðadæmt. 1,7 milljón manns hafa þurft að flýja heimili sín og er þó varla neinn staður að flýja á. Sagan geymir dæmi um ógnarverk sem hið svokallaða „alþjóðasamfélag“ brást ekki við. Það hefur verið horft til þess með hryllingi og spurt: Af hverju var ekki brugðist við? Átakanlegast dæmið er sennilega fjöldamorðin í Rúanda árið 1994 þegar milli 500 og 800 þúsund manns voru drepnir á hundrað dögum. Bill Clinton, sem var forseti Bandaríkjanna árið 1994, kom í heimsókn til Rúanda árið 2012 og sagði við það tilefni að hann teldi það meðal sinna mestu mistaka sem forseti að bregðast ekki við þessum fjöldamorðum: „Ég held ekki að við hefðum getað stöðvað ofbeldið, en ég held við hefðum getað takmarkað það. Ég harma það“ (New York Times 4. 9. 2012). Þó er það svo að Bandaríkin höfðu engin sérstök ítök í Rúanda á þessum tíma. Þau höfðu vissulega verið að skipta sér af ýmsu í Afríku, svo sem í Sómalíu, en báru enga ábyrgð gagnvart atburðum í Rúanda umfram aðra, nema kannski sem voldugasta ríki heims með afskipti víða um heim. Af vestrænum ríkjum var það Frakkland sem bar mesta ábyrgð gagnvart Rúanda. Um 1990 hófst borgarastríð milli Tútsa og Hútúa sem höfðu ráðið ríkjum frá því landið hlaut sjálfstæði. Fjöldamorðin hófust í apríl 1994 eftir að forsetinn hafði verið myrtur. Frakkar höfðu þá um nokkurt skeið haft mikil samskipti við forsetann og stjórn hans og studdu her Rúanda í átökunum við frelsishreyfingu Tútsa. Af vestrænum ríkjum voru það sem sagt Frakkar en ekki Bandaríkjamenn sem höfðu helst möguleika á að hafa áhrif á gang mála og vissulega reyndu þeir það lítillega. Rétt er að taka fram að hvorki ríkisstjórn Rúanda né herinn stóðu beinlínis fyrir fjöldamorðunum en gerðu þó ekkert til að stöðva þau. Þáttur Frakka í þessum atburðum hefur verið rannsakaður, bæði af hálfu franskra stjórnvalda og stjórnvalda í Rúanda og niðurstaðan er að viðbrögð þeirra hafi verið miklu vægari en efni stóðu til. Þó er umdeilanlegt hvaða möguleika þeir höfðu til að breyta gangi mála svo um munaði. En samt líklega meiri en Bandaríkin. „Ég held ekki að við hefðum getað stöðvað ofbeldið, en ég held við hefðum getað takmarkað það. Ég harma það“, sagði Bill Clinton átján árum seinna. Vissulega er fjöldi myrtra á Gasa-svæðinu enn aðeins brot af þeim fjölda sem var myrtur í Rúanda 1994. Engu að síður er hér um fáheyrt ofbeldi gagnvart óbreyttum borgurum að ræða, yfir 13 þúsund manns drepnir á 45 dögum, nærri 300 á dag, þar af meira en fimm þúsund börn, auk annars sem áður er getið. Rétt er að nefna að þær morðárásir sem gerðar voru frá Gasa inn í Ísrael 7. október hafa almennt verið fordæmdar, en hversu ógnvænlegar sem þær voru og hversu mjög sem þær kölluðu á viðbrögð geta þær aldrei réttlætt viðbrögð af þessu tagi. Það þarf sérlega tilfinningabrenglað fólk til að halda því fram. En staða hins svokallaða alþjóðasamfélags er allt önnur hér en var í Rúanda árið 1994, einkum staða vestrænna ríkja með Bandaríkin í fararbroddi. Hér er árásaraðilinn, Ísrael, í einkar nánu sambandi við Bandaríkin. Milli Ísraels og NATO hefur verið mikil og góð samvinna um langt skeið og eitt fyrsta verk varnarmálaráðherra Ísraels eftir 7. október var að fara á fund kollega sinna í NATO. Ísrael telur sig til „hinna frjálslyndu lýðræðislegu Vesturlanda“ og hefur mikil samskipti við flest þeirra og þá ekki síst Evrópusambandið auk Bandaríkjanna. Fyrstu viðbrögð þessara vinaríkja Ísraels eftir hryðjuverkaárásina voru eðlilega fordæming á henni og þeim sem hana frömdu og samúð með Ísrael. En það var algerlega fyrirsjáanlegt eftir 75 ára átakasögu Ísraels og Palestínu að viðbrögð Ísraels færu langt fram úr hófi og það kom líka í ljós nánast samdægurs. Eigi að síður héldu „hin frjálslyndu lýðræðislegu Vesturlönd“ áfram einhliða fordæmingu á Hamas og meiri og minni stuðningi við Ísrael. Í 45 daga hefur Ísrael látið sprengjum rigna á hið þéttbýla og afgirta Gasa-svæði og enn hafa Bandaríkin og önnur vestræn ríki ekkert gert til að draga úr ofbeldinu, hvað þá binda endi á það. Vegna náinna samskipta við Ísrael bera Bandaríkin og önnur vestræn ríki, ekki síst aðildarríki NATO, þar á meðal Ísland, fulla ábyrgð á voðaverkunum á Gasa. Og af mjög náttúrlegum ástæðum er afar hæpið að núverandi forseti Bandaríkjanna muni heimsækja Palestínu eftir átján ár og segjast harma það að hafa ekki takmarkað ofbeldið. Höfundur er ljóðskáld sem hefur fylgst með málefnum Palestínu í hálfa öld.
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar
Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar
Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun