„Vinkilkrókur“ við Blönduós – stytting hringvegar Njáll Trausti Friðbertsson skrifar 2. ágúst 2023 08:01 Það vakti nokkra athygli mína að í nýrri samgönguáætlun sem legið hefur inn á samráðsgáttinni vef Stjórnarráðsins í sumar til kynningar að ekki er gert ráð fyrir framkvæmdum við Húnavallaleið í fyrirliggjandi áætlun til næstu 15 ára. Það er stytting þjóðvegar 1 við Blönduós. Það er margt sem mælir með gerð nýrrar leiðar, Húnavallaleiðar. Styttingar á þjóðvegi eitt Akureyri – Reykjavík Um langt skeið hefur helst verið litið til þriggja kosta í tengslum við mögulegar styttingar á þjóðveginum á milli Akureyrar og Reykjavíkur. Mesta vegstyttingin fengist með lagningu Húnavallaleiðar, þar sem hægt er að stytta leiðina um 14 km með lagningu 17 km vegar. Hinir tveir kostirnir eru annars vegar lagning Sundabrautar sem myndi stytta leiðina um 6-10 km. og aðrir 5-6 km í styttingu yrðu um svokallaða Vindheimaleið í Skagafirði eða allt að 30 km. Hér er rétt að geta þess að Húnavallaleið er með talin með arðsömustu samgönguframkvæmdum sem hægt er að fara í á Íslandi í dag og talin borga sig upp á örfáum árum. Guðsmaðurinn og Þjóðólfur árið 1891 Umræða um styttingar vegleiða á því svæði sem hér er til umræðu eru ekki nýjar af nálinni. Séra Stefán M. Jónsson á Auðkúlu skrifar grein sem birtist í Þjóðólfi 29.maí 1891. Já fyrir rúmlega 130 árum síðan undir heitinu ,,Ný aðalpóstleið í Húnavatnssýslu“. Áhugaverð grein þar sem ítarlega er farið yfir það málefni sem hér er til umræðu. Guðsmaðurinn skrifar greinina eftir nýafstaðinn fund sýslunefndar Húnvetninga. Í greininni lýsir Stefán í löngu máli sinni afstöðu til málsins og skrifar m.a: ,,Af því jeg var er svona mikið barn í vegfræðinni, gat jeg ekki fylgst með meðnefndarmönnum mínum í sýslunefndinni, nje gefið atkvæði mitt með hinum afarstóra vinkilkrók aðalpóstleiðarinnar út á Blönduós og fram allan Langadal…“. Hér er rétt að geta þegar talað var um aðalpóstleið á þessum árum er það sambærilegt þegar við tölum um þjóðveginn í dag. Þannig að efasemdir um núverandi leið hafa lengi verið til staðar. Umferðaröryggissjónarmið Í greinargerð Vegagerðarinnar sem umferðarsérfræðingar hennar unnu og sendu umhverfisráðherra vorið 2011 kom meðal annars eftirfarandi fram: ,,Þar ber fyrst að telja að styttingin ein og sér mun leiða til færri óhappa og slysa en á núverandi vegi. Er áætlað, miðað við óbreytta slysatíðni, að styttingin fækki óhöppum og slysum um ca. 150 á 20 ára tímabili. Auk þessa er gert ráð fyrir að hinn nýi vegur verði með lægri slysatíðni en núverandi leið sem byggist á því að vegurinn verður með minni langhalla, víðari beygjur, færri gatnamót, betri sjónlengdir og í heild með betri samfellu í veglínunni sem að öllu samanlögðu leiðir til lægri slysatíðni. Fækkun slysa og óhappa áætluð um 220." Sérfræðingarnir reikna sem sagt með að óhöppum og slysum fækki með tilkomu Húnavallaleiðar um ellefu að meðaltali á ári í sínum útreikningum fyrir rúmum áratug síðan. Í nýrri samgönguáætlun sem nú liggur fyrir er mikil áhersla á umferðaröryggi er er, það er reyndar lykilviðfangsefni nýrrar áætlunar. Það hefur náðst mikill árangur á Íslandi í að efla umferðaröryggi og fækka slysum á undanförnum áratugum. Vegalög og umferðaröryggi Í vegalögum sem samþykkt voru á alþingi 2007 kemur fram í annarri málsgrein 28. greinar: ,,Ákveða skal legu þjóðvega í skipulagi að fenginni tillögu Vegagerðarinnar að höfðu samráði Vegagerðarinnar og skipulagsyfirvalda. Fallist sveitarfélag ekki á tillögu Vegagerðarinnar skal það rökstyðja það sérstaklega. Þó er sveitarfélagi óheimilt að víkja frá tillögu Vegagerðarinnar ef það leiðir til minna umferðaröryggis en tillagan felur í sér“. Þetta hlýtur að teljast kristaltært: ,, Þó er sveitarfélagi óheimilt að víkja frá tillögu Vegagerðarinnar ef það leiðir til minna umferðaröryggis en tillagan felur í sér“. Inngrip þáverandi innanríkisráðherra Innanríkisráðherra þess tíma Ögmundur Jónasson fyrirskipaði Vegagerðinni að afturkalla tillögu stofnunarinnar um nýtt vegstæði vegar sem gekk undir heitinu Húnavallaleið, með bréfi ráðherra dagsett 13.apríl 2012 þar sem hannskipar Vegagerðinni að afturkalla tillögur að nýrri veglínu án þess að fyrir liggi rökstuðningur sveitarfélagsins af hverju eigi að gera það. Það er gert á þeirri forsendu að Vegagerðin megi ekki fara út fyrir það sem gert er ráð fyrir í samgönguáætlun. Vegagerðin hlýðir þessu og dregur tillögur sínar til baka enda erfitt fyrir Vegagerðina að standa í stríði við yfirmann sinn. Húnavallaleið og ný samgönguáætlun Ráðherra þess tíma hafði að engu sjónarmið sem snúa að umferðaröryggissjónarmiðum, þjóðhagslegrar arðsemi styttingarinnar eða umhverfisþátta. Það var sorgleg stjórnsýsla, þar sem hart var gengið gegn hagsmunum heildarinnar. Það hlýtur því að vera forgangsmál að koma Húnavallaleið í nýja samgönguáætlun. Höfundur er alþingismaður og oddviti Sjálfstæðisflokksins í Norðausturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Samgöngur Umferð Njáll Trausti Friðbertsson Húnabyggð Vegagerð Mest lesið Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Halldór 23.11.2024 Halldór Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun Skoðun Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason skrifar Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson skrifar Skoðun Skapandi skattur og skapandi fólk Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson skrifar Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Það vakti nokkra athygli mína að í nýrri samgönguáætlun sem legið hefur inn á samráðsgáttinni vef Stjórnarráðsins í sumar til kynningar að ekki er gert ráð fyrir framkvæmdum við Húnavallaleið í fyrirliggjandi áætlun til næstu 15 ára. Það er stytting þjóðvegar 1 við Blönduós. Það er margt sem mælir með gerð nýrrar leiðar, Húnavallaleiðar. Styttingar á þjóðvegi eitt Akureyri – Reykjavík Um langt skeið hefur helst verið litið til þriggja kosta í tengslum við mögulegar styttingar á þjóðveginum á milli Akureyrar og Reykjavíkur. Mesta vegstyttingin fengist með lagningu Húnavallaleiðar, þar sem hægt er að stytta leiðina um 14 km með lagningu 17 km vegar. Hinir tveir kostirnir eru annars vegar lagning Sundabrautar sem myndi stytta leiðina um 6-10 km. og aðrir 5-6 km í styttingu yrðu um svokallaða Vindheimaleið í Skagafirði eða allt að 30 km. Hér er rétt að geta þess að Húnavallaleið er með talin með arðsömustu samgönguframkvæmdum sem hægt er að fara í á Íslandi í dag og talin borga sig upp á örfáum árum. Guðsmaðurinn og Þjóðólfur árið 1891 Umræða um styttingar vegleiða á því svæði sem hér er til umræðu eru ekki nýjar af nálinni. Séra Stefán M. Jónsson á Auðkúlu skrifar grein sem birtist í Þjóðólfi 29.maí 1891. Já fyrir rúmlega 130 árum síðan undir heitinu ,,Ný aðalpóstleið í Húnavatnssýslu“. Áhugaverð grein þar sem ítarlega er farið yfir það málefni sem hér er til umræðu. Guðsmaðurinn skrifar greinina eftir nýafstaðinn fund sýslunefndar Húnvetninga. Í greininni lýsir Stefán í löngu máli sinni afstöðu til málsins og skrifar m.a: ,,Af því jeg var er svona mikið barn í vegfræðinni, gat jeg ekki fylgst með meðnefndarmönnum mínum í sýslunefndinni, nje gefið atkvæði mitt með hinum afarstóra vinkilkrók aðalpóstleiðarinnar út á Blönduós og fram allan Langadal…“. Hér er rétt að geta þegar talað var um aðalpóstleið á þessum árum er það sambærilegt þegar við tölum um þjóðveginn í dag. Þannig að efasemdir um núverandi leið hafa lengi verið til staðar. Umferðaröryggissjónarmið Í greinargerð Vegagerðarinnar sem umferðarsérfræðingar hennar unnu og sendu umhverfisráðherra vorið 2011 kom meðal annars eftirfarandi fram: ,,Þar ber fyrst að telja að styttingin ein og sér mun leiða til færri óhappa og slysa en á núverandi vegi. Er áætlað, miðað við óbreytta slysatíðni, að styttingin fækki óhöppum og slysum um ca. 150 á 20 ára tímabili. Auk þessa er gert ráð fyrir að hinn nýi vegur verði með lægri slysatíðni en núverandi leið sem byggist á því að vegurinn verður með minni langhalla, víðari beygjur, færri gatnamót, betri sjónlengdir og í heild með betri samfellu í veglínunni sem að öllu samanlögðu leiðir til lægri slysatíðni. Fækkun slysa og óhappa áætluð um 220." Sérfræðingarnir reikna sem sagt með að óhöppum og slysum fækki með tilkomu Húnavallaleiðar um ellefu að meðaltali á ári í sínum útreikningum fyrir rúmum áratug síðan. Í nýrri samgönguáætlun sem nú liggur fyrir er mikil áhersla á umferðaröryggi er er, það er reyndar lykilviðfangsefni nýrrar áætlunar. Það hefur náðst mikill árangur á Íslandi í að efla umferðaröryggi og fækka slysum á undanförnum áratugum. Vegalög og umferðaröryggi Í vegalögum sem samþykkt voru á alþingi 2007 kemur fram í annarri málsgrein 28. greinar: ,,Ákveða skal legu þjóðvega í skipulagi að fenginni tillögu Vegagerðarinnar að höfðu samráði Vegagerðarinnar og skipulagsyfirvalda. Fallist sveitarfélag ekki á tillögu Vegagerðarinnar skal það rökstyðja það sérstaklega. Þó er sveitarfélagi óheimilt að víkja frá tillögu Vegagerðarinnar ef það leiðir til minna umferðaröryggis en tillagan felur í sér“. Þetta hlýtur að teljast kristaltært: ,, Þó er sveitarfélagi óheimilt að víkja frá tillögu Vegagerðarinnar ef það leiðir til minna umferðaröryggis en tillagan felur í sér“. Inngrip þáverandi innanríkisráðherra Innanríkisráðherra þess tíma Ögmundur Jónasson fyrirskipaði Vegagerðinni að afturkalla tillögu stofnunarinnar um nýtt vegstæði vegar sem gekk undir heitinu Húnavallaleið, með bréfi ráðherra dagsett 13.apríl 2012 þar sem hannskipar Vegagerðinni að afturkalla tillögur að nýrri veglínu án þess að fyrir liggi rökstuðningur sveitarfélagsins af hverju eigi að gera það. Það er gert á þeirri forsendu að Vegagerðin megi ekki fara út fyrir það sem gert er ráð fyrir í samgönguáætlun. Vegagerðin hlýðir þessu og dregur tillögur sínar til baka enda erfitt fyrir Vegagerðina að standa í stríði við yfirmann sinn. Húnavallaleið og ný samgönguáætlun Ráðherra þess tíma hafði að engu sjónarmið sem snúa að umferðaröryggissjónarmiðum, þjóðhagslegrar arðsemi styttingarinnar eða umhverfisþátta. Það var sorgleg stjórnsýsla, þar sem hart var gengið gegn hagsmunum heildarinnar. Það hlýtur því að vera forgangsmál að koma Húnavallaleið í nýja samgönguáætlun. Höfundur er alþingismaður og oddviti Sjálfstæðisflokksins í Norðausturkjördæmi.
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar