Skynsamleg skref í hárrétta átt Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar 11. júní 2023 09:01 Nýsamþykkt fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar gerir ráð fyrir sparnaði í ríkisrekstri með það að markmiði að draga úr verðbólguþrýstingi. Lagt er upp með aðhald á næsta ári upp á 8,8 milljarða króna með auknum sparnaði í rekstri stofnana, sérstöku viðbótaraðhaldi á aðalskrifstofur ráðuneyta og frestun fjárfestinga. Lagðar eru fram aðgerðir sem hafa það að markmiðið að draga úr opinberum útgjöldum án þess þó að skerða heilbrigðis- og grunnþjónustu í landinu. Um þá þjónustu ætlum við að standa vörð. Afkomutryggingakerfin og velferðarþjónusta eru áfram undanþegin aðhaldi og engin aðhaldskrafa er gerð á almannatryggingar, atvinnuleysistryggingar, sjúkratryggingar og heilbrigðis- og öldrunarstofnanir. Þá er aðhaldsmarkmið í rekstri framhalds- og háskóla lægra en almennt aðhald, eða 0,5% og felld er niður aðhaldskrafa á fangelsismál og á löggæslu á árunum 2024 og 2025. Þá mun ríkisstjórnin áfram styðja þá hópa sem erfiðast eiga með að mæta áhrifum verðbólgunnar og vaxtahækkana. Til að verja kaupmátt elli- og örorkulífeyrisþega verða bætur almannatrygginga hækkaðar á miðju ári um 2,5%. Til að húsnæðisbætur skerðist ekki á móti er frítekjumark húsnæðisbóta jafnframt hækkað um 2,5% afturvirkt frá og með 1. janúar 2023. Hvort tveggja er til viðbótar við 7,4% hækkun í upphafi árs. Jákvæðar aðgerðir á framboðshlið húsnæðismarkaðar Síðustu misseri hef ég fjallað mikið um stöðuna í húsnæðismálum og viðrað áhyggjur mínar af stöðunni á húsnæðismarkaði til framtíðar ef ekkert yrði að gert. Það er að afleiðingarnar yrðu á endanum hátt fasteigna- og leiguverð sem leiða myndi að óbreyttu til aukins þrýstings á verðbólgu. Það er auðvitað þannig að húsnæði er ein af grunnþörfum mannsins og hefur áhrif á allt okkar daglega líf, allt frá andlegri heilsu okkar til efnahagslegs stöðugleika og aukinnar samheldni í samfélaginu. Það er því mjög jákvætt að ríkisstjórnin hafi nú kynnt raunverulegar og skynsamlegar aðgerðir um kröftuga húsnæðisuppbyggingu inn í úrræði sem munu gagnast þeim hópum samfélagsins sem hafa átt hvað erfiðast með að koma sér þaki yfir höfuðið á undanförnum árum. Það er því sérstakt fagnaðarefni að verið er að tvöfalda stofnframlög til uppbyggingar leiguíbúða innan almenna íbúðakerfisins auk þess sem framlög til hlutdeildarlána verða aukin enn frekar. Í stað þess að 500 íbúðir verði byggðar árlega árin 2024 og 2025 með stuðningi ríkisins verða þær 1000 á ári. Þessar aðgerðir telja og hjálpa til. Auk þess verður 250 nýjum íbúðum bætt við fyrri áætlanir þessa árs og verða þá samtals tæplega 800. Þetta styður við aukið framboð á húsnæðismarkaði. Hér er um tvíþættar aðgerðir að ræða þar sem annars vegar stofnframlög eru veitt til byggingar og kaupa á hagkvæmum leiguíbúðum og hins vegar aukin framlög til hlutdeildarlána sem veitt eru til kaupa á nýjum íbúðum og standa fyrstu kaupendum undir tilteknum tekjumörkum til boða. Á manna máli þýðir þetta að það verður farið í stórátak við að byggja hagkvæmar íbúðir fyrir þann hóp samfélagsins sem hefur staðið einna verst og hefur átt erfitt uppdráttar við að komast inn á fasteignamarkaðinn. Staðan á leigumarkaðnum hefur einnig verið erfið vegna ástandsins, því er mikilvægt að koma þar á stöðugleika. Samhliða þeim aðgerðum sem ég hef hér farið yfir er unnið að lagabreytingum sem munu tryggja betur réttarstöðu leigjenda á húsnæðismarkaði, en búast má við tillögum þess efnis fyrir 1. júlí næstkomandi. Undir forystu Sigurðar Inga Jóhannssonar, innviðaráðherra, hafa verið kynnt metnaðarfull markmið um uppbyggingu 35 þúsund íbúða til ársins 2032 í samvinnu við sveitarfélögin í landinu. Vinnan felst m.a. í að kortleggja lóðir sem til staðar eru, hvort sem það eru nýbyggingarsvæði eða þéttingarreitir og gera kostnaðarmat svo hægt sé að framkvæma íbúðir á viðráðanlegu verði fyrir almenning. Hér er um að ræða mikla vinnu þar sem verið er að greina stöðuna á íslenskum íbúðamarkaði og nú í fyrsta skipti eru til haldbær gögn sem hægt er að styðjast við og vinna út frá. Tryggjum nægt lóðaframboð Við vitum þó og þekkjum það að ef raunveruleg uppbygging á hér að eiga sér stað og standast þann metnaðarfulla tímaramma sem innviðaráðherra hefur kynnt, þá þarf að tryggja nægjanlegt framboð lóða á næstu misserum. Sveitarfélög þurfa að hafa svigrúm og getu til að brjóta nýtt land og byggja, samhliða því að þétta byggð. Þannig og einungis þannig munum við komast í mark í því verkefni sem við stöndum frammi fyrir. Þær aðgerðir sem ríkisstjórnin hefur kynnt og ég hef hér farið yfir eru raunverulegar og góð skref í þá átt að tryggja áframhaldandi nauðsynlega uppbyggingu húsnæðis til næstu ára. Nú þurfa allir að taka höndum saman, því með samhentu átaki er hægt að koma í veg fyrir þá sviðsmynd sem ég hef ítrekað haldið á lofti; að aukinn skortur og samdráttur í uppbyggingu muni koma í bakið á okkur með miklum áhrifum á fasteigna- og leiguverð sem síðar muni leiða til hárrar verðbólgu. Það er ástand sem við megum ekki undir neinum kringumstæðum láta raungerast. Með því að byggja meira um land allt munum við ná tökum á verðbólgunni, annars ekki. Þessar aðgerðir sem nú hafa verið kynntar eru því stórt skref í hárrétta átt og þeim ber að fagna. Ég veit að ástandið er snúið ef svo má segja, en í baráttunni við verðbólguna er ekki í boði að missa móðinn. Við þurfum tímabundið að draga saman seglin en þegar öllu er á botninn hvolft þá búum við í góðu samfélagi og með sameiginlegu átaki allra, það er stjórnvalda, fyrirtækja og almennings í landinu höfum við möguleika til þess að halda áfram þeirri góðu vegferð sem við höfum verið á. Höfundur er þingmaður Framsóknar og fyrsti varaformaður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ágúst Bjarni Garðarsson Framsóknarflokkurinn Mest lesið Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson Skoðun Skoðun Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson skrifar Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Nýsamþykkt fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar gerir ráð fyrir sparnaði í ríkisrekstri með það að markmiði að draga úr verðbólguþrýstingi. Lagt er upp með aðhald á næsta ári upp á 8,8 milljarða króna með auknum sparnaði í rekstri stofnana, sérstöku viðbótaraðhaldi á aðalskrifstofur ráðuneyta og frestun fjárfestinga. Lagðar eru fram aðgerðir sem hafa það að markmiðið að draga úr opinberum útgjöldum án þess þó að skerða heilbrigðis- og grunnþjónustu í landinu. Um þá þjónustu ætlum við að standa vörð. Afkomutryggingakerfin og velferðarþjónusta eru áfram undanþegin aðhaldi og engin aðhaldskrafa er gerð á almannatryggingar, atvinnuleysistryggingar, sjúkratryggingar og heilbrigðis- og öldrunarstofnanir. Þá er aðhaldsmarkmið í rekstri framhalds- og háskóla lægra en almennt aðhald, eða 0,5% og felld er niður aðhaldskrafa á fangelsismál og á löggæslu á árunum 2024 og 2025. Þá mun ríkisstjórnin áfram styðja þá hópa sem erfiðast eiga með að mæta áhrifum verðbólgunnar og vaxtahækkana. Til að verja kaupmátt elli- og örorkulífeyrisþega verða bætur almannatrygginga hækkaðar á miðju ári um 2,5%. Til að húsnæðisbætur skerðist ekki á móti er frítekjumark húsnæðisbóta jafnframt hækkað um 2,5% afturvirkt frá og með 1. janúar 2023. Hvort tveggja er til viðbótar við 7,4% hækkun í upphafi árs. Jákvæðar aðgerðir á framboðshlið húsnæðismarkaðar Síðustu misseri hef ég fjallað mikið um stöðuna í húsnæðismálum og viðrað áhyggjur mínar af stöðunni á húsnæðismarkaði til framtíðar ef ekkert yrði að gert. Það er að afleiðingarnar yrðu á endanum hátt fasteigna- og leiguverð sem leiða myndi að óbreyttu til aukins þrýstings á verðbólgu. Það er auðvitað þannig að húsnæði er ein af grunnþörfum mannsins og hefur áhrif á allt okkar daglega líf, allt frá andlegri heilsu okkar til efnahagslegs stöðugleika og aukinnar samheldni í samfélaginu. Það er því mjög jákvætt að ríkisstjórnin hafi nú kynnt raunverulegar og skynsamlegar aðgerðir um kröftuga húsnæðisuppbyggingu inn í úrræði sem munu gagnast þeim hópum samfélagsins sem hafa átt hvað erfiðast með að koma sér þaki yfir höfuðið á undanförnum árum. Það er því sérstakt fagnaðarefni að verið er að tvöfalda stofnframlög til uppbyggingar leiguíbúða innan almenna íbúðakerfisins auk þess sem framlög til hlutdeildarlána verða aukin enn frekar. Í stað þess að 500 íbúðir verði byggðar árlega árin 2024 og 2025 með stuðningi ríkisins verða þær 1000 á ári. Þessar aðgerðir telja og hjálpa til. Auk þess verður 250 nýjum íbúðum bætt við fyrri áætlanir þessa árs og verða þá samtals tæplega 800. Þetta styður við aukið framboð á húsnæðismarkaði. Hér er um tvíþættar aðgerðir að ræða þar sem annars vegar stofnframlög eru veitt til byggingar og kaupa á hagkvæmum leiguíbúðum og hins vegar aukin framlög til hlutdeildarlána sem veitt eru til kaupa á nýjum íbúðum og standa fyrstu kaupendum undir tilteknum tekjumörkum til boða. Á manna máli þýðir þetta að það verður farið í stórátak við að byggja hagkvæmar íbúðir fyrir þann hóp samfélagsins sem hefur staðið einna verst og hefur átt erfitt uppdráttar við að komast inn á fasteignamarkaðinn. Staðan á leigumarkaðnum hefur einnig verið erfið vegna ástandsins, því er mikilvægt að koma þar á stöðugleika. Samhliða þeim aðgerðum sem ég hef hér farið yfir er unnið að lagabreytingum sem munu tryggja betur réttarstöðu leigjenda á húsnæðismarkaði, en búast má við tillögum þess efnis fyrir 1. júlí næstkomandi. Undir forystu Sigurðar Inga Jóhannssonar, innviðaráðherra, hafa verið kynnt metnaðarfull markmið um uppbyggingu 35 þúsund íbúða til ársins 2032 í samvinnu við sveitarfélögin í landinu. Vinnan felst m.a. í að kortleggja lóðir sem til staðar eru, hvort sem það eru nýbyggingarsvæði eða þéttingarreitir og gera kostnaðarmat svo hægt sé að framkvæma íbúðir á viðráðanlegu verði fyrir almenning. Hér er um að ræða mikla vinnu þar sem verið er að greina stöðuna á íslenskum íbúðamarkaði og nú í fyrsta skipti eru til haldbær gögn sem hægt er að styðjast við og vinna út frá. Tryggjum nægt lóðaframboð Við vitum þó og þekkjum það að ef raunveruleg uppbygging á hér að eiga sér stað og standast þann metnaðarfulla tímaramma sem innviðaráðherra hefur kynnt, þá þarf að tryggja nægjanlegt framboð lóða á næstu misserum. Sveitarfélög þurfa að hafa svigrúm og getu til að brjóta nýtt land og byggja, samhliða því að þétta byggð. Þannig og einungis þannig munum við komast í mark í því verkefni sem við stöndum frammi fyrir. Þær aðgerðir sem ríkisstjórnin hefur kynnt og ég hef hér farið yfir eru raunverulegar og góð skref í þá átt að tryggja áframhaldandi nauðsynlega uppbyggingu húsnæðis til næstu ára. Nú þurfa allir að taka höndum saman, því með samhentu átaki er hægt að koma í veg fyrir þá sviðsmynd sem ég hef ítrekað haldið á lofti; að aukinn skortur og samdráttur í uppbyggingu muni koma í bakið á okkur með miklum áhrifum á fasteigna- og leiguverð sem síðar muni leiða til hárrar verðbólgu. Það er ástand sem við megum ekki undir neinum kringumstæðum láta raungerast. Með því að byggja meira um land allt munum við ná tökum á verðbólgunni, annars ekki. Þessar aðgerðir sem nú hafa verið kynntar eru því stórt skref í hárrétta átt og þeim ber að fagna. Ég veit að ástandið er snúið ef svo má segja, en í baráttunni við verðbólguna er ekki í boði að missa móðinn. Við þurfum tímabundið að draga saman seglin en þegar öllu er á botninn hvolft þá búum við í góðu samfélagi og með sameiginlegu átaki allra, það er stjórnvalda, fyrirtækja og almennings í landinu höfum við möguleika til þess að halda áfram þeirri góðu vegferð sem við höfum verið á. Höfundur er þingmaður Framsóknar og fyrsti varaformaður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis.
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun
Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun