Að skjóta sig í stóru tána Sigursteinn Másson skrifar 16. maí 2023 15:00 Daginn eftir að forsprakki Sea Shepherd samtakanna hafði ásamt félaga sínum sökkt tveimur hvalveiðibátum í Reykjavíkurhöfn í nóvember 1986 spurði blaðamaður DV hann hvaða rétt hann hefði til að sökkva skipum þjóða sem hann teldi vera að brjóta lög. Svaraði hann því til að Íslendíngar væru að brjóta alþjóðalög jafnframt því sem þeir tröðkuðu á siðferðilegum lögum, hvalir væru ákaflega miklar vitsmunaverur svo dráp á þeim jafngilti morði. ,,Eina hliðstæðan við hvaladráp Íslendínga eru gyðingaofsóknir Hitlers,“ sagði forsprakkinn Paul Watson að nafni. Verr af stað farið... Þetta skemmdarverk bandarísku samtakanna stöðvaði ekki hvalveiðar við Ísland en þremur árum síðar var þrettán ára hlé gert á þeim vegna alþjóðlegs hvalveiðibanns. Þegar ég byrjaði að tala gegn hvalveiðum árið 2003, árið sem veiðarnar hófust að nýju, fann ég strax fyrir andúð sem ég hafði ekki kynnst áður á Íslandi. Sterkum tilfinningum frá fólki sem tengdi andstöðu við hvalveiðar því sem flokkað var sem hryðjuverk öfgasinnaðra dýraverndarsamtaka. Árin áður en hvalveiðibátunum var sökkt sýndu kannanir að stuðningur almennings á Íslandi við hvalveiðar fór minnkandi en þar á eftir var það nánast flokkað sem landráð að hafa efasemdir um hvaladrápin. Fram á annan áratug þessarar aldar sættu ég og sjálfboðaliðar mínir reglulega gagnrýni og stundum aðkasti frá Íslendíngum vegna þessarar sögu. Ég er nokkuð viss um að hefði Sea Shepherd sleppt hinu heimskulega skemmdarverki 1986 að hvalveiðunum hefði þá lokið 1990 fyrir fullt og allt og við værum ekki í þeirri stöðu sem við nú erum í. Aðgerðir samtakanna leiddu þannig mögulega til dauða þúsunda hvala til viðbótar í stað þess að verða þeim til verndar. Fer ekki saman hljóð og mynd Þetta rifja ég upp núna vegna viðbragðanna sem orðið hafa við eftirlitsskýrslu MAST sem birt var þann 8. maí sl. Baráttuaðferðir geta nefnilega skipt sköpum varðandi það hvort markmið nást eða klúðrast. Mér var mikið brugðið þegar ég sá útkomu skýrslu MAST eins og mörgum öðrum. Ég var mjög fylgjandi því að Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra setti reglugerð um aukið eftirlit þann 11. ágúst á síðasta ári eftir vandaðan undirbúning frá því um vorið og trúði því að myndatökurnar af veiðunum mundu sanna að engin leið væri til að tryggja skjótan dauðdaga þessara risavöxnu dýra í hafinu. Niðurstaðan var mun verri en ég hafði búist við. Óásættanlegt að mati MAST og ekki í samæmi við markmið laga en veiðarnar samt lýstar löglegar. Mesta undrun mína vakti þó það að MAST skyldi ekki leggja til nein viðurlög við frekari brotum á dýravelferðarlögum. Það kemur nú í hlut matvælaráðherra að þrýsta á um slíkt á komandi vertíð sem verður að verða sú allra síðasta í sögunni. Að missa marks Það var við því að búast að kröfur kæmu fram um það að Hvalur hf yrði tafarlaust svipt veiðileyfi því sem fyrirtækið fékk árið 2018 og rennur út í lok árs. Dýraníðið sem fram kemur í skýrslunni og á þeirri kvikmyndaupptöku sem afhent var fjölmiðlum er þannig að það kallar eðlilega fram sterkar tilfinningar og reiði. Það væri hins vegar mikið hættuspil ef matvælaráðherra yrði að þessum kröfum og ekki þágu málstaðarins. Lögfræðingar bæði matvælaráðuneytis og MAST eru á því að slík afturköllun á leyfi mundi ekki standast lög, jafnvel vera brot á stjórnarskrá og varða við lög um ráðherraábyrgð. Mörg helstu hagsmunasamtök landsins s.s. Bændasamtökin, Samtök Sjávarútvegsfyrirtækja, Starfsgreinasambandið, ASÍ o. s .frv. mundu fylkja sér að baki Hval hf. Það fordæmi sem gefið væri með því að svipta veiði- og matvælaframleiðslufyrirtæki gildandi leyfi mundi vekja gríðarlega sterk og neikvæð viðbrögð. Sjálfsmark Þar með væri sá ráðherra sem ákvað hið aukna eftirlit og hefur gagnrýnt hvalveiðar hvað mest úr sögunni og einhver annar tæki við sem mundi mögulega vilja halda hvalveiðum sem lengst áfram. Aðaleigandi Hvals hf. Kristján Loftsson væri með öll vopn í hendi sér. Hvalveiðar mundu halda áfram í sumar eins og ekkert hefði í skorist og ekki ólíklegt að reglugerðin um hið aukna eftirlit, sem framkallað hafa viðbrögðin nú, að hún yrði afnumin og öflun frekari sönnunargagna um veiðarnar þar með stöðvuð. Kristján væri málaður sem fórnarlamb pólitískra ofsókna og fengi að öllum líkindum ferskan fimm ára kvóta í sárabætur. Allt að þúsund hvalir yrðu veiddir til viðbótar sem annars hefðu notið verndar. Stöngin inn Er ekki komið gott af þessari sögu? Einn maður hagnaðist verulega á hvalveiðihléinu við Ísland 1990. Hann heitir Kristján Loftsson. Bæturnar og fyrirgreiðslan sem hann hlaut að launum frá íslenska ríkinu gerðu hann að einum ríkasta manni landsins. Það er í krafti þess auðs sem hann getur tapað að minnsta kosti 300 milljónum króna að meðaltali á ári á hvalveiðiútgerð sinni. Nú þarf að gera þá skýlausu kröfu til MAST að þau beiti þeim úrræðum sem stofnunin að lögum og reglugerðum hefur til að refsa Hval hf í sumar um leið og fyrirtækið verður aftur uppvíst að því að kvelja hval sem mun því miður gerast í einni af allra fyrstu veiðiferðunum. Í framhaldinu þarf að fara í það að veita engin ný veiðileyfi og afnema lögin frá 1949 um hvalveiðar þannig að þessi mögnuðu dýr njóti til allrar framtíðar þeirrar verndar sem þau eiga skilið. Höfundur er dýravinur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hvalveiðar Sigursteinn Másson Mest lesið Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon Skoðun Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Gætum við verið betri hvert við annað? Jakob Frímann Magnússon Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Gætum við verið betri hvert við annað? Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon skrifar Skoðun Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Sjá meira
Daginn eftir að forsprakki Sea Shepherd samtakanna hafði ásamt félaga sínum sökkt tveimur hvalveiðibátum í Reykjavíkurhöfn í nóvember 1986 spurði blaðamaður DV hann hvaða rétt hann hefði til að sökkva skipum þjóða sem hann teldi vera að brjóta lög. Svaraði hann því til að Íslendíngar væru að brjóta alþjóðalög jafnframt því sem þeir tröðkuðu á siðferðilegum lögum, hvalir væru ákaflega miklar vitsmunaverur svo dráp á þeim jafngilti morði. ,,Eina hliðstæðan við hvaladráp Íslendínga eru gyðingaofsóknir Hitlers,“ sagði forsprakkinn Paul Watson að nafni. Verr af stað farið... Þetta skemmdarverk bandarísku samtakanna stöðvaði ekki hvalveiðar við Ísland en þremur árum síðar var þrettán ára hlé gert á þeim vegna alþjóðlegs hvalveiðibanns. Þegar ég byrjaði að tala gegn hvalveiðum árið 2003, árið sem veiðarnar hófust að nýju, fann ég strax fyrir andúð sem ég hafði ekki kynnst áður á Íslandi. Sterkum tilfinningum frá fólki sem tengdi andstöðu við hvalveiðar því sem flokkað var sem hryðjuverk öfgasinnaðra dýraverndarsamtaka. Árin áður en hvalveiðibátunum var sökkt sýndu kannanir að stuðningur almennings á Íslandi við hvalveiðar fór minnkandi en þar á eftir var það nánast flokkað sem landráð að hafa efasemdir um hvaladrápin. Fram á annan áratug þessarar aldar sættu ég og sjálfboðaliðar mínir reglulega gagnrýni og stundum aðkasti frá Íslendíngum vegna þessarar sögu. Ég er nokkuð viss um að hefði Sea Shepherd sleppt hinu heimskulega skemmdarverki 1986 að hvalveiðunum hefði þá lokið 1990 fyrir fullt og allt og við værum ekki í þeirri stöðu sem við nú erum í. Aðgerðir samtakanna leiddu þannig mögulega til dauða þúsunda hvala til viðbótar í stað þess að verða þeim til verndar. Fer ekki saman hljóð og mynd Þetta rifja ég upp núna vegna viðbragðanna sem orðið hafa við eftirlitsskýrslu MAST sem birt var þann 8. maí sl. Baráttuaðferðir geta nefnilega skipt sköpum varðandi það hvort markmið nást eða klúðrast. Mér var mikið brugðið þegar ég sá útkomu skýrslu MAST eins og mörgum öðrum. Ég var mjög fylgjandi því að Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra setti reglugerð um aukið eftirlit þann 11. ágúst á síðasta ári eftir vandaðan undirbúning frá því um vorið og trúði því að myndatökurnar af veiðunum mundu sanna að engin leið væri til að tryggja skjótan dauðdaga þessara risavöxnu dýra í hafinu. Niðurstaðan var mun verri en ég hafði búist við. Óásættanlegt að mati MAST og ekki í samæmi við markmið laga en veiðarnar samt lýstar löglegar. Mesta undrun mína vakti þó það að MAST skyldi ekki leggja til nein viðurlög við frekari brotum á dýravelferðarlögum. Það kemur nú í hlut matvælaráðherra að þrýsta á um slíkt á komandi vertíð sem verður að verða sú allra síðasta í sögunni. Að missa marks Það var við því að búast að kröfur kæmu fram um það að Hvalur hf yrði tafarlaust svipt veiðileyfi því sem fyrirtækið fékk árið 2018 og rennur út í lok árs. Dýraníðið sem fram kemur í skýrslunni og á þeirri kvikmyndaupptöku sem afhent var fjölmiðlum er þannig að það kallar eðlilega fram sterkar tilfinningar og reiði. Það væri hins vegar mikið hættuspil ef matvælaráðherra yrði að þessum kröfum og ekki þágu málstaðarins. Lögfræðingar bæði matvælaráðuneytis og MAST eru á því að slík afturköllun á leyfi mundi ekki standast lög, jafnvel vera brot á stjórnarskrá og varða við lög um ráðherraábyrgð. Mörg helstu hagsmunasamtök landsins s.s. Bændasamtökin, Samtök Sjávarútvegsfyrirtækja, Starfsgreinasambandið, ASÍ o. s .frv. mundu fylkja sér að baki Hval hf. Það fordæmi sem gefið væri með því að svipta veiði- og matvælaframleiðslufyrirtæki gildandi leyfi mundi vekja gríðarlega sterk og neikvæð viðbrögð. Sjálfsmark Þar með væri sá ráðherra sem ákvað hið aukna eftirlit og hefur gagnrýnt hvalveiðar hvað mest úr sögunni og einhver annar tæki við sem mundi mögulega vilja halda hvalveiðum sem lengst áfram. Aðaleigandi Hvals hf. Kristján Loftsson væri með öll vopn í hendi sér. Hvalveiðar mundu halda áfram í sumar eins og ekkert hefði í skorist og ekki ólíklegt að reglugerðin um hið aukna eftirlit, sem framkallað hafa viðbrögðin nú, að hún yrði afnumin og öflun frekari sönnunargagna um veiðarnar þar með stöðvuð. Kristján væri málaður sem fórnarlamb pólitískra ofsókna og fengi að öllum líkindum ferskan fimm ára kvóta í sárabætur. Allt að þúsund hvalir yrðu veiddir til viðbótar sem annars hefðu notið verndar. Stöngin inn Er ekki komið gott af þessari sögu? Einn maður hagnaðist verulega á hvalveiðihléinu við Ísland 1990. Hann heitir Kristján Loftsson. Bæturnar og fyrirgreiðslan sem hann hlaut að launum frá íslenska ríkinu gerðu hann að einum ríkasta manni landsins. Það er í krafti þess auðs sem hann getur tapað að minnsta kosti 300 milljónum króna að meðaltali á ári á hvalveiðiútgerð sinni. Nú þarf að gera þá skýlausu kröfu til MAST að þau beiti þeim úrræðum sem stofnunin að lögum og reglugerðum hefur til að refsa Hval hf í sumar um leið og fyrirtækið verður aftur uppvíst að því að kvelja hval sem mun því miður gerast í einni af allra fyrstu veiðiferðunum. Í framhaldinu þarf að fara í það að veita engin ný veiðileyfi og afnema lögin frá 1949 um hvalveiðar þannig að þessi mögnuðu dýr njóti til allrar framtíðar þeirrar verndar sem þau eiga skilið. Höfundur er dýravinur.
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun
Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun