Álagning byggingaverktaka allt að eitt hundrað prósent Árni Sæberg skrifar 30. apríl 2023 19:17 Vilhjálmur Hilmarsson er hagfræðingur BHM. Bandalag háskólamanna Hagfræðingur Bandalags háskólamanna segir álagningu á nýbyggingar vera sífellt hækkandi og komna í sögulegar hæðir, heil eitt hundrað prósent. Það orsakist helst af miklum þrýstingi á fasteignamarkaði og ætti ekki að koma á óvart. Hagfræðingur hjá greiningardeild Arion banka segist leyfa sér að efast um að hátt fasteignarverð skýrist af því að byggingaverktakar hafi skyndilega ákveðið að hækka álagningu. Þeir Vilhjálmur Hilmarsson, hagfræðingur BHM, og Konráð Guðjónsson, hagfræðingur hjá greiningardeild Arion banka, ræddu fasteignamarkaðinn á Sprengisandi í morgun. Vilhjámur vísaði þar til nýlegrar úttektar BHM á fasteignamarkaðnum þar sem meðalálagning á nýbyggingar var metin um eitt hundrað prósent. Þrátt fyrir að það eigi ekki að koma neinum á óvart hafi það mikil áhrif á fasteignaverð, meðal annars vegna fákeppnisálagningar. „Álagning er flókið fyrirbæri, en hún er alltaf að hækka,“ segir hann. Konráð segir eftirspurnarþrýsting frekar hafa áhrif á hækkandi fasteignaverð en álagning. „Ég leyfi mér að efast stórlega um það að skýringin sé það að byggingaverktakar hafi allt í einu ákveðið að auka álagningu sína. Þetta gerist náttúrulega í samspili við það að það er rosalega mikill eftirspurnarþrýstingur. Svo gleymist, að mér finnst, alltaf í þessari umræðu um hvað er búið að vera gerast, að við erum búin að standa í fólksfjölgun sem við sem þjóð höfum ekki staðið áður í. Og ef þú skoðar alþjóðlegt samhengi þá er þetta fólksfjölgun sem sést hvergi í raun og veru í þróuðum ríkjum, að okkur sé að fjölga um tvö til þrjú prósent á ári í nokkur ár í röð,“ segir hann. Konráð Guðjónsson er hagfræðingur hjá greiningardeild Arion banka. Hann tekur senn tímabundið við starfi aðalhagfræðings bankans.Vísir/Vilhelm Hærri álagning geti verið jákvæð Konráð segir eðlilegt að álagning á byggingamarkaði sé tímabundið hærri við slíkar aðstæður og eru nú á markaði. Það geti jafnvel jafnvel verið af hinu góða, enda sé þá meiri hvati til að keyra af stað og ráðast í byggingarverkefni. „Allavega miðað við það sem maður heyrir frá byggingaverktökum núna, að þeir séu aðeins að halda að sér höndum. Þeir eru svolítið hræddir við þessa þróun sem er búin að vera á markaðnum núna, að það taki lengri tíma selja, að verðið sé kannski eitthvað að gefa eftir eða staðna. Á meðan það eru enn þá hellings kostnaðarhækkanir, laun hafa verið að hækka, fjármagnskostnaðurinn er að hækka,“ segir hann. Kaupmáttur almennings hafi snarlega minnkað Vilhjálmur tekur að nokkru leiti undir með Konráði og segir fólksfjölgun þá sem nú er vera sögulega, í fyrra hafi fólki til að mynda fjölgað um tíu þúsund manns. „Það verður mikil eftirspurn eftir húsnæði til framtíðar og ég get ekki ímyndað mér annað en að greinin verði mjög arðbær til framtíðar ef þetta heldur áfram. Svo er náttúrulega annað mál með heildarsamhengið og hvaða áhrif þetta hefur á hagkerfið, þessi mikla fólksfjölgun. En þetta sem við sýndum er markaðsverð, álagning er markaðsverð. Þannig að það hefur einhver séð hag sinn í að kaupa á þessari álagningu en það breytir því ekki að hún er sögulega há og miklu hærri heldur en við sáum fyrra hámark árið 2007,“ segir hann. Þá hafi einnig áhrif að nýbyggingar séu í auknum mæli byggðar á þéttingarreitum þar sem byggingarkostnaður er hærri og eftirspurn einkennist af fólki með hærri kaupgetu. Allt þetta leiðir til þess að kaupmáttur almennings gagnvart húsnæði hefur snarlega minnkað. Samtal þeirra Vilhjálms, Konráðs og Kristjáns Kristjánssonar á Sprengisandi má heyra í heild sinni í spilaranum hér að neðan: Fasteignamarkaður Efnahagsmál Sprengisandur Byggingariðnaður Mest lesið Kristján og Leó kaupa Landsbankahúsið á tæpa þrjá milljarða Viðskipti innlent „Ekki mistök“ að brauð með engu kostaði tvö þúsund krónur Neytendur Sjómönnum sagt upp: Skipulagsbreytingar vegna veiðigjalda Viðskipti innlent Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Viðskipti innlent Stærsti olíufundur Evrópu í áratug í Póllandi Viðskipti erlent Endurskipuleggja reksturinn „í vinsemd og virðingu“ Viðskipti innlent Opnuðu loks Hygge eftir 245 daga bið Viðskipti innlent Vaxtalækkun í ágúst sé nánast útilokuð Viðskipti innlent Isavia braut lög á Keflavíkurflugvelli Neytendur Hampiðjan kaupir ástralskan kaðlaframleiðanda Viðskipti erlent Fleiri fréttir Kristján og Leó kaupa Landsbankahúsið á tæpa þrjá milljarða Sjómönnum sagt upp: Skipulagsbreytingar vegna veiðigjalda Vaxtalækkun í ágúst sé nánast útilokuð Opnuðu loks Hygge eftir 245 daga bið Verðbólgan hjaðnar á ný Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Endurskipuleggja reksturinn „í vinsemd og virðingu“ Tekjur jukust um helming milli ára Hátt í þrjátíu sagt upp hjá Play Gengið rétti lítillega úr kútnum en hefur aldrei verið lægra Róðurinn þungur en hefur ekki áhyggjur af Play HBO Max streymisveitan komin til Íslands Gengi Play í frjálsu falli Alþjóðlegt bílafyrirtæki kaupir Öskju og systurfélög Búast við tveggja milljarða tapi Samruninn muni taka langan tíma Orri til liðs við Íslandsbanka Tæpur milljarður í höfundarréttartekjur Erlendir farþegar á bak við 81 prósent tekna Icelandair Auður leiðir nýja samsteypu á íslenskum markaði Virði Icelandair hrapar eftir uppgjör „Við erum alls ekki í nokkru stríði“ Plötuðu erlent fyrirtæki til að greiða sér tugi milljóna: Annar sagður hrokafullur en hinn sýndi iðrun Vaka stýrir Collab Hagnaður Arion flaug fram úr væntingum Fjárfestar í sjávarútvegi fari að líta annað Hvenær er skynsamlegt að taka út viðbótalífeyrissparnað? Stígur til hliðar vegna „ólíkrar sýnar“ á breytingar Davíð nýr framkvæmdastjóri áfangastaða hjá Arctic Adventures Seldi íbúðina og keypti Bitcoin í staðinn Sjá meira
Þeir Vilhjálmur Hilmarsson, hagfræðingur BHM, og Konráð Guðjónsson, hagfræðingur hjá greiningardeild Arion banka, ræddu fasteignamarkaðinn á Sprengisandi í morgun. Vilhjámur vísaði þar til nýlegrar úttektar BHM á fasteignamarkaðnum þar sem meðalálagning á nýbyggingar var metin um eitt hundrað prósent. Þrátt fyrir að það eigi ekki að koma neinum á óvart hafi það mikil áhrif á fasteignaverð, meðal annars vegna fákeppnisálagningar. „Álagning er flókið fyrirbæri, en hún er alltaf að hækka,“ segir hann. Konráð segir eftirspurnarþrýsting frekar hafa áhrif á hækkandi fasteignaverð en álagning. „Ég leyfi mér að efast stórlega um það að skýringin sé það að byggingaverktakar hafi allt í einu ákveðið að auka álagningu sína. Þetta gerist náttúrulega í samspili við það að það er rosalega mikill eftirspurnarþrýstingur. Svo gleymist, að mér finnst, alltaf í þessari umræðu um hvað er búið að vera gerast, að við erum búin að standa í fólksfjölgun sem við sem þjóð höfum ekki staðið áður í. Og ef þú skoðar alþjóðlegt samhengi þá er þetta fólksfjölgun sem sést hvergi í raun og veru í þróuðum ríkjum, að okkur sé að fjölga um tvö til þrjú prósent á ári í nokkur ár í röð,“ segir hann. Konráð Guðjónsson er hagfræðingur hjá greiningardeild Arion banka. Hann tekur senn tímabundið við starfi aðalhagfræðings bankans.Vísir/Vilhelm Hærri álagning geti verið jákvæð Konráð segir eðlilegt að álagning á byggingamarkaði sé tímabundið hærri við slíkar aðstæður og eru nú á markaði. Það geti jafnvel jafnvel verið af hinu góða, enda sé þá meiri hvati til að keyra af stað og ráðast í byggingarverkefni. „Allavega miðað við það sem maður heyrir frá byggingaverktökum núna, að þeir séu aðeins að halda að sér höndum. Þeir eru svolítið hræddir við þessa þróun sem er búin að vera á markaðnum núna, að það taki lengri tíma selja, að verðið sé kannski eitthvað að gefa eftir eða staðna. Á meðan það eru enn þá hellings kostnaðarhækkanir, laun hafa verið að hækka, fjármagnskostnaðurinn er að hækka,“ segir hann. Kaupmáttur almennings hafi snarlega minnkað Vilhjálmur tekur að nokkru leiti undir með Konráði og segir fólksfjölgun þá sem nú er vera sögulega, í fyrra hafi fólki til að mynda fjölgað um tíu þúsund manns. „Það verður mikil eftirspurn eftir húsnæði til framtíðar og ég get ekki ímyndað mér annað en að greinin verði mjög arðbær til framtíðar ef þetta heldur áfram. Svo er náttúrulega annað mál með heildarsamhengið og hvaða áhrif þetta hefur á hagkerfið, þessi mikla fólksfjölgun. En þetta sem við sýndum er markaðsverð, álagning er markaðsverð. Þannig að það hefur einhver séð hag sinn í að kaupa á þessari álagningu en það breytir því ekki að hún er sögulega há og miklu hærri heldur en við sáum fyrra hámark árið 2007,“ segir hann. Þá hafi einnig áhrif að nýbyggingar séu í auknum mæli byggðar á þéttingarreitum þar sem byggingarkostnaður er hærri og eftirspurn einkennist af fólki með hærri kaupgetu. Allt þetta leiðir til þess að kaupmáttur almennings gagnvart húsnæði hefur snarlega minnkað. Samtal þeirra Vilhjálms, Konráðs og Kristjáns Kristjánssonar á Sprengisandi má heyra í heild sinni í spilaranum hér að neðan:
Fasteignamarkaður Efnahagsmál Sprengisandur Byggingariðnaður Mest lesið Kristján og Leó kaupa Landsbankahúsið á tæpa þrjá milljarða Viðskipti innlent „Ekki mistök“ að brauð með engu kostaði tvö þúsund krónur Neytendur Sjómönnum sagt upp: Skipulagsbreytingar vegna veiðigjalda Viðskipti innlent Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Viðskipti innlent Stærsti olíufundur Evrópu í áratug í Póllandi Viðskipti erlent Endurskipuleggja reksturinn „í vinsemd og virðingu“ Viðskipti innlent Opnuðu loks Hygge eftir 245 daga bið Viðskipti innlent Vaxtalækkun í ágúst sé nánast útilokuð Viðskipti innlent Isavia braut lög á Keflavíkurflugvelli Neytendur Hampiðjan kaupir ástralskan kaðlaframleiðanda Viðskipti erlent Fleiri fréttir Kristján og Leó kaupa Landsbankahúsið á tæpa þrjá milljarða Sjómönnum sagt upp: Skipulagsbreytingar vegna veiðigjalda Vaxtalækkun í ágúst sé nánast útilokuð Opnuðu loks Hygge eftir 245 daga bið Verðbólgan hjaðnar á ný Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Endurskipuleggja reksturinn „í vinsemd og virðingu“ Tekjur jukust um helming milli ára Hátt í þrjátíu sagt upp hjá Play Gengið rétti lítillega úr kútnum en hefur aldrei verið lægra Róðurinn þungur en hefur ekki áhyggjur af Play HBO Max streymisveitan komin til Íslands Gengi Play í frjálsu falli Alþjóðlegt bílafyrirtæki kaupir Öskju og systurfélög Búast við tveggja milljarða tapi Samruninn muni taka langan tíma Orri til liðs við Íslandsbanka Tæpur milljarður í höfundarréttartekjur Erlendir farþegar á bak við 81 prósent tekna Icelandair Auður leiðir nýja samsteypu á íslenskum markaði Virði Icelandair hrapar eftir uppgjör „Við erum alls ekki í nokkru stríði“ Plötuðu erlent fyrirtæki til að greiða sér tugi milljóna: Annar sagður hrokafullur en hinn sýndi iðrun Vaka stýrir Collab Hagnaður Arion flaug fram úr væntingum Fjárfestar í sjávarútvegi fari að líta annað Hvenær er skynsamlegt að taka út viðbótalífeyrissparnað? Stígur til hliðar vegna „ólíkrar sýnar“ á breytingar Davíð nýr framkvæmdastjóri áfangastaða hjá Arctic Adventures Seldi íbúðina og keypti Bitcoin í staðinn Sjá meira
Plötuðu erlent fyrirtæki til að greiða sér tugi milljóna: Annar sagður hrokafullur en hinn sýndi iðrun