Kennarinn er ekki lengur uppfræðarinn með bókina! Kristín Cardew skrifar 9. mars 2023 23:00 Í nútíma þjóðfélagi hnattvæðingar og tækniþróunar, þar sem nálgast má allar upplýsingar, þekkingu og afþreyingu með einum smelli, hafa kröfur á kennara breyst. Þetta verða þeir varir við daglega og margir hverjir troða marvaða til að haldast á floti, en starfslýsingar kennara hafa lítið breyst og aðlögun að nýjum áherslum og starfsháttum ekki verið kynntar. Þeir moka sig í gegnum daginn og hrista fram hið óljósa hliðarsjálf kennarans, þ.e. hinn tölvulæsa, lausnamiðaða, félagsmótandi, leiðbeinandi og skapandi, bandamann/-konu barnsins, sem býr til öruggt og ákjósanlegt námsumhverfi fyrir hvert barn fyrir sig, hefur umsjón með námi þess og heldur nánu og góðu sambandi við nemendur, foreldra og samstarfsfólk sitt. (Áður en lengra er haldið verð ég að biðjast afsökunar á því að ávarpa alla kennara í karlkyni, þó flestir kennarar séu konur, en ég finn enga leið í kringum þetta á okkar góða máli). Í grein sinni „Afleiðingar streitu á heilsu“ sem birtist í 3. tbl. Sameykis 2022, talar Ingibjörg H. Jónsdóttir, prófessor og forstöðukona Institutet för Stressmedicin í Gautaborg, um að þær miklu breytingar sem átt hafa sér stað í atvinnumálum á síðustu áratugum, hafi í raun gert þau störf að álagsstörfum, sem áður voru talin heilbrigð, s.s. störf innan heilbrigðiskerfisins, menntakerfisins og félagsmálageirans. Breytingarnar séu hins vegar, því miður, gjarnan illa aðlagaðar að starfseminni, starfslýsingar óljósar, stjórnun óskýr og samskipti léleg. Þar við bætist mannekla sem stuðlar að auknu streituálagi og jafnvel kulnun. Allt rímar þetta heilmikið við stöðu kennara í dag. Þó að kennsluhættir í skólum hafi tekið nokkrum breytingum í áranna rás, þá hefur sú breyting ekki orðið á sama hraða og tækniþróunin, sem skall á með kinnhesti. Enn byggir námsefni að miklu leyti á kennslubókum og eyðufyllingarverkefnum, sem er ekki alveg nógu trúverðugt í augum þumalfingralipra nemenda. Það er því ekki sjálfgefið að þau beri virðingu fyrir kennara sínum, sem í þeirra augum, er á ákveðinn hátt að aðlaga þau að fortíð hans. Það er ómögulegt að spá fyrir um framtíðina og hvernig hún kemur til með að líta út, en eitt er víst að tækniþróunin er ekkert að hægja á sér. Hún er á fleygiferð inn í framtíðina, í frábærum félagsskap gervigreindar, tölvuskýja, sýndarveruleika og gagnaukins veruleika. Það er ekki hægt að leggja nógu mikla áherslu á mikilvægi þess að skólarnir undirbúi nemendur sína fyrir starfsumhverfi og atvinnulíf sem byggir á tækniþekkingu, frumkvæði, nýsköpun og almenna kröfu um sjálfstæð vinnubrögð og gagnrýna og skapandi hugsun. Markmið og vinnubrögð kennarans þurfa því að vera þannig að kennarinn geti greitt götur nemenda í gagnaleit, þ.e. að hvetja þau til náms sem byggir á aðgangi að rauntíma og raunheima upplýsingum af netinu, en einnig af bókum og þjálfa með þeim þá hugsun að þau þurfi ávallt að hafa í huga að vinsa hismið frá kjarnanum. Kennarinn þarf að geta mætt hverju barni og ungmenni fyrir sig, sem einstaklingi með ólíkar þarfir, styrkleika, áhugamál og gáfur. Einstaklingsmiðað nám er því mjög þýðingarmikið til að nemendur geti haft áhrif á eigið nám og stöðu sína í skólastofunni. Á sama tíma og styrkja þarf nemendur einstaklingslega í náminu, þarf að huga að félagsmótun þeirra. Börn og ungmenni eyða gríðarlegum tíma fyrir framan skjáina við hin ýmsu afþreyingarsmáforrit, samfélagsmiðla og tölvuleiki. Samskiptin þeirra á milli fara gjarnan fram þar, við misgóðan árangur, fyrir utan hinn verulega skaðlega áhrifamátt staðalmynda, ofbeldis og kláms. Eitt af stóru hlutverkum kennarans er því að leiðbeina og aðstoða nemendur sína í mótun félagslegrar, tilfinningalegrar og hegðunarlegrar tilvistar. Það er í mörg horn að líta til að alhliða nám barna og ungmenna gangi upp, en til þess þarf að sundurgreina starf kennarans. Í þessum besta heimi allra heima þyrftu í rauninni margir fullorðnir að koma að hverjum nemendahópi og meiri sérhæfingu hjá kennurunum. Þannig væri mannauðurinn í hverjum skóla betur nýttur og samstilltur hópur kennara og fagaðila gæti stuðlað að því að hvert og eitt barn byggði upp seiglu, fyndi taktinn sinn í eigin námi og tæki það smátt og smátt í fangið. Það er þýðingarmikið fyrir barnið að það æfist í þeirri hugsun að það sé eimreiðin í eigin námi, en ekki síðasti vagninn sem dreginn er af kennaranum. Kristín Cardew er kennari og fræðilegur ráðgjafi hjá Fræðamiðstöð Hjallastefnunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Mest lesið Hvað á ég að gera í því? María Rut Hinriksdóttir Skoðun Væri ekki bara hreinlegra að vísa manni úr landi? Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Halldór 21.09.2024 Halldór Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir Skoðun Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvað á ég að gera í því? María Rut Hinriksdóttir skrifar Skoðun Gætum við verið betri hvert við annað? Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon skrifar Skoðun Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Sjá meira
Í nútíma þjóðfélagi hnattvæðingar og tækniþróunar, þar sem nálgast má allar upplýsingar, þekkingu og afþreyingu með einum smelli, hafa kröfur á kennara breyst. Þetta verða þeir varir við daglega og margir hverjir troða marvaða til að haldast á floti, en starfslýsingar kennara hafa lítið breyst og aðlögun að nýjum áherslum og starfsháttum ekki verið kynntar. Þeir moka sig í gegnum daginn og hrista fram hið óljósa hliðarsjálf kennarans, þ.e. hinn tölvulæsa, lausnamiðaða, félagsmótandi, leiðbeinandi og skapandi, bandamann/-konu barnsins, sem býr til öruggt og ákjósanlegt námsumhverfi fyrir hvert barn fyrir sig, hefur umsjón með námi þess og heldur nánu og góðu sambandi við nemendur, foreldra og samstarfsfólk sitt. (Áður en lengra er haldið verð ég að biðjast afsökunar á því að ávarpa alla kennara í karlkyni, þó flestir kennarar séu konur, en ég finn enga leið í kringum þetta á okkar góða máli). Í grein sinni „Afleiðingar streitu á heilsu“ sem birtist í 3. tbl. Sameykis 2022, talar Ingibjörg H. Jónsdóttir, prófessor og forstöðukona Institutet för Stressmedicin í Gautaborg, um að þær miklu breytingar sem átt hafa sér stað í atvinnumálum á síðustu áratugum, hafi í raun gert þau störf að álagsstörfum, sem áður voru talin heilbrigð, s.s. störf innan heilbrigðiskerfisins, menntakerfisins og félagsmálageirans. Breytingarnar séu hins vegar, því miður, gjarnan illa aðlagaðar að starfseminni, starfslýsingar óljósar, stjórnun óskýr og samskipti léleg. Þar við bætist mannekla sem stuðlar að auknu streituálagi og jafnvel kulnun. Allt rímar þetta heilmikið við stöðu kennara í dag. Þó að kennsluhættir í skólum hafi tekið nokkrum breytingum í áranna rás, þá hefur sú breyting ekki orðið á sama hraða og tækniþróunin, sem skall á með kinnhesti. Enn byggir námsefni að miklu leyti á kennslubókum og eyðufyllingarverkefnum, sem er ekki alveg nógu trúverðugt í augum þumalfingralipra nemenda. Það er því ekki sjálfgefið að þau beri virðingu fyrir kennara sínum, sem í þeirra augum, er á ákveðinn hátt að aðlaga þau að fortíð hans. Það er ómögulegt að spá fyrir um framtíðina og hvernig hún kemur til með að líta út, en eitt er víst að tækniþróunin er ekkert að hægja á sér. Hún er á fleygiferð inn í framtíðina, í frábærum félagsskap gervigreindar, tölvuskýja, sýndarveruleika og gagnaukins veruleika. Það er ekki hægt að leggja nógu mikla áherslu á mikilvægi þess að skólarnir undirbúi nemendur sína fyrir starfsumhverfi og atvinnulíf sem byggir á tækniþekkingu, frumkvæði, nýsköpun og almenna kröfu um sjálfstæð vinnubrögð og gagnrýna og skapandi hugsun. Markmið og vinnubrögð kennarans þurfa því að vera þannig að kennarinn geti greitt götur nemenda í gagnaleit, þ.e. að hvetja þau til náms sem byggir á aðgangi að rauntíma og raunheima upplýsingum af netinu, en einnig af bókum og þjálfa með þeim þá hugsun að þau þurfi ávallt að hafa í huga að vinsa hismið frá kjarnanum. Kennarinn þarf að geta mætt hverju barni og ungmenni fyrir sig, sem einstaklingi með ólíkar þarfir, styrkleika, áhugamál og gáfur. Einstaklingsmiðað nám er því mjög þýðingarmikið til að nemendur geti haft áhrif á eigið nám og stöðu sína í skólastofunni. Á sama tíma og styrkja þarf nemendur einstaklingslega í náminu, þarf að huga að félagsmótun þeirra. Börn og ungmenni eyða gríðarlegum tíma fyrir framan skjáina við hin ýmsu afþreyingarsmáforrit, samfélagsmiðla og tölvuleiki. Samskiptin þeirra á milli fara gjarnan fram þar, við misgóðan árangur, fyrir utan hinn verulega skaðlega áhrifamátt staðalmynda, ofbeldis og kláms. Eitt af stóru hlutverkum kennarans er því að leiðbeina og aðstoða nemendur sína í mótun félagslegrar, tilfinningalegrar og hegðunarlegrar tilvistar. Það er í mörg horn að líta til að alhliða nám barna og ungmenna gangi upp, en til þess þarf að sundurgreina starf kennarans. Í þessum besta heimi allra heima þyrftu í rauninni margir fullorðnir að koma að hverjum nemendahópi og meiri sérhæfingu hjá kennurunum. Þannig væri mannauðurinn í hverjum skóla betur nýttur og samstilltur hópur kennara og fagaðila gæti stuðlað að því að hvert og eitt barn byggði upp seiglu, fyndi taktinn sinn í eigin námi og tæki það smátt og smátt í fangið. Það er þýðingarmikið fyrir barnið að það æfist í þeirri hugsun að það sé eimreiðin í eigin námi, en ekki síðasti vagninn sem dreginn er af kennaranum. Kristín Cardew er kennari og fræðilegur ráðgjafi hjá Fræðamiðstöð Hjallastefnunnar.
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun
Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun