„Það er ekki í lagi að vera með kynferðislegar athugasemdir“ Hólmfríður Gísladóttir skrifar 9. febrúar 2023 11:27 Starfsfólk sem þarf að reiða sig á þjórfé er á meðal þeirra sem kann að lenda í erfiðum aðstæðum ef það verður fyrir kynferðislegri áreitni. Vinnueftirlitið „Með þessari aðgerðavakningu erum við að reyna að fá vinnustaði til að senda skýr skilaboð út í vinnuumhverfið og skapa umræður um hvað kynferðisleg áreitni er og hvernig hún birtist,“ segir Sara Hlín Hálfdanardóttir sérfræðingur og verkefnastjóri um nýtt átak Vinnueftirlitsins, #TökumHöndumSaman. Um er að ræða herferð gegn kynferðislegri áreitni á vinnustöðum, unna í samstarfi við aðila vinnumarkaðarins, landlæknisembættið, félags- og vinnumarkaðsráðuneytið og Jafnréttisstofu. Spurð að því hvers vegna ráðist sé í herferðina nú segir Sara mikla vitundarvakningu hafa átt sér stað í kjölfar #metoo. Vinnueftirlitinu hafa síðustu þrjú ár borist tæplega 170 kvartanir vegna eineltis, áreitni eða ofbeldis en Sara segir rannsóknir benda til að tilvik séu í raun mun fleiri. Sara Hlín Hálfdanardóttir. Sara segist ekki telja að neinn leggi upp með að skapa vinnuumhverfi þar sem óheilbrigð samskipti fá að þrífast en oft verði ákveðin vinnustaðamenning til sem menn verða hreinlega samdauna. „Ég held að það sem #metoo gerði var að við fórum að benda á að það er ekki í lagi að vera með kynferðislegar athugasemdir eða brandara eða spurningar með kynferðislegum undirtón. Þótt það hafi fengið að viðgangast þýðir það ekki að það sé í lagi,“ segir hún. Á vef Vinnueftirlitsins má nú meðal annars finna verkfæri og fræðslumyndbönd sem atvinnurekendur geta notað til að skapa heilbrigt starfsumhverfi. Sara segir mikilvægt að atvik sem koma upp séu rædd á vinnustaðnum, líðan fólks í kjölfar þeirra og áhrif á vinnuumhverfið. Hún segir mikilvægt að allir axli ábyrgð á eigin orðum og gerðum. „Þetta þýðir að við þurfum að rýna í það sem við segjum við fólk og hvaða athugasemdir við erum að koma með,“ segir Sara. Það sé stjórnenda að leggja línurnar en allir þurfa að láta sig málið varða og stíga fram ef kynferðisleg áreitni er að eiga sér stað. Stjórnendur geri áhættumat á vinnuumhverfinu Spurð að því hvort það eru einhverjar starfsstéttir sem verða meira fyrir áreitni en aðrar eða hvort það séu einhverjar atvinnugreinar þar sem áreitni þrífst frekar en annars staðar þá nefnir Sara til að mynda ferðaþjónustuna og veitingageirann. Þá sé vitað að einstaklingar sem vinna einir eða á óreglulegum vinnutíma séu útsettari en aðrir. Þarna séu tækifæri á borði fyrir stjórnendur að framkvæma áhættumat, rétt eins og þeir gera þegar þeir meta áhættuþætti á borð við vinnu við hættulegar vélar. „Hvernig er skipulagið á vinnuumhverfinu hjá okkur?“ er meðal þeirra spurninga sem Sara segir vinnuveitendur geta spurt sjálfa sig. „Er vinnurýmið til dæmis þannig að þú getur kallað á aðstoð? Það eru þessir þættir sem menn hafa kannski ekki hugað mikið að.“ Sara nefnir önnur dæmi, eins og starfsfólk sem vinnur inni á heimilum annarra, til dæmis við hjúkrun eða þrif, eða einstaklinga sem starfa við þrif á hótelherbergjum. Huga þurfi að öryggi þeirra og því hvernig fólk upplifir vinnuumhverfið sitt. Þá sé ekki síður mikilvægt að huga að öryggi starfsfólk á netinu, ekki síst þegar fólk sé í auknum mæli farið að vinna fjarvinnu. Á netinu geti fólk bæði orðið fyrir áreiti viðskiptavina og eins samstarfsmanna. Sara segir #TökumHöndumSaman ekki síst ganga út á að styðja stjórnendur og leiðbeina þeim að takast á við nýjar áskoranir. Heilbrigt starfsumhverfi sé þó á ábyrgð allra á vinnustaðnum. „Það er alltaf best fyrir stjórnendur að taka samtalið við starfsfólk,“ segir hún. Þannig skapist andrúmsloft sem stuðli að því að fólk treysti sér til að stíga fram. #TökumHöndumSaman Vinnumarkaður MeToo Kynferðisofbeldi Mest lesið Lést í umferðarslysi við Álfabakka Innlent Tuttugu og þrjár konur stíga fram og fórnarlömb raðnauðgara talin á sjöunda tug Erlent „Auðvitað lét ég hann heyra það“ Innlent Flugmaðurinn sem týndi herþotu tjáir sig Erlent Handtökur hér á landi þegar stór barnaníðssíða var tekin niður Innlent „Þetta er bara brandarakvöld“ Innlent Stöðumælaverðir lausir við ákvörðun um sekt Innlent Þingkonur þjarma að heilbrigðisráðherra Innlent Svæðisstjóri Vegagerðarinnar sleginn vegna banaslyssins Innlent „Það munaði minnstu að þeir dræpu mig“ Innlent Fleiri fréttir Harma að upplýsingar hafi verið sendar út fyrir mistök Tveimur sleppt og þrír eftir í haldi Þingkonur þjarma að heilbrigðisráðherra Þurfa ekki að skila Stálskipaauðnum Furðar sig á undirritun án aðkomu Alþingis Vilja hagræða í Reykjavík og leita til borgarbúa Grindvíkingum hleypt inn í bæinn á ný Fimm ára nauðgunardómur stendur Boðar brottvísanir brotamanna og afnám átján mánaða reglu Handtökur hér á landi þegar stór barnaníðssíða var tekin niður Segir Viðreisn óforbetranlegan stjórnlyndisflokk Aðalmeðferð hafin í Menningarnæturmáli Bein útsending: Þjóðaröryggi – Íslendingar og hafið Stöðumælaverðir lausir við ákvörðun um sekt Svæðisstjóri Vegagerðarinnar sleginn vegna banaslyssins Möguleiki að kvikugangurinn opnist nærri Reykjanesbraut Möguleiki að gos hefjist norðanmegin en ólíklegt þó Af neyðarstigi og á hættustig 48 þúsund króna sekt fyrir að beita hund harðýðgi „Þetta er bara brandarakvöld“ Hafa núna skrifborð þar sem áður var flugstýri Meðalævilengd eykst milli ára og ungbarnadauði minnkar Lést í umferðarslysi við Álfabakka „Auðvitað lét ég hann heyra það“ Samfylkingin mælist með 27 prósenta fylgi Réðust á og hótuðu starfsmönnum verslunar Engin virkni á gossprungunni en glóð logar í hrauninu Skipað í nýja Grindavíkurnefnd Sjálfstæðisflokkurinn langstærstur Borgarstjóra falið að beita sér fyrir því að einkaflug á Reykjavíkurflugvelli fari annað Sjá meira
Um er að ræða herferð gegn kynferðislegri áreitni á vinnustöðum, unna í samstarfi við aðila vinnumarkaðarins, landlæknisembættið, félags- og vinnumarkaðsráðuneytið og Jafnréttisstofu. Spurð að því hvers vegna ráðist sé í herferðina nú segir Sara mikla vitundarvakningu hafa átt sér stað í kjölfar #metoo. Vinnueftirlitinu hafa síðustu þrjú ár borist tæplega 170 kvartanir vegna eineltis, áreitni eða ofbeldis en Sara segir rannsóknir benda til að tilvik séu í raun mun fleiri. Sara Hlín Hálfdanardóttir. Sara segist ekki telja að neinn leggi upp með að skapa vinnuumhverfi þar sem óheilbrigð samskipti fá að þrífast en oft verði ákveðin vinnustaðamenning til sem menn verða hreinlega samdauna. „Ég held að það sem #metoo gerði var að við fórum að benda á að það er ekki í lagi að vera með kynferðislegar athugasemdir eða brandara eða spurningar með kynferðislegum undirtón. Þótt það hafi fengið að viðgangast þýðir það ekki að það sé í lagi,“ segir hún. Á vef Vinnueftirlitsins má nú meðal annars finna verkfæri og fræðslumyndbönd sem atvinnurekendur geta notað til að skapa heilbrigt starfsumhverfi. Sara segir mikilvægt að atvik sem koma upp séu rædd á vinnustaðnum, líðan fólks í kjölfar þeirra og áhrif á vinnuumhverfið. Hún segir mikilvægt að allir axli ábyrgð á eigin orðum og gerðum. „Þetta þýðir að við þurfum að rýna í það sem við segjum við fólk og hvaða athugasemdir við erum að koma með,“ segir Sara. Það sé stjórnenda að leggja línurnar en allir þurfa að láta sig málið varða og stíga fram ef kynferðisleg áreitni er að eiga sér stað. Stjórnendur geri áhættumat á vinnuumhverfinu Spurð að því hvort það eru einhverjar starfsstéttir sem verða meira fyrir áreitni en aðrar eða hvort það séu einhverjar atvinnugreinar þar sem áreitni þrífst frekar en annars staðar þá nefnir Sara til að mynda ferðaþjónustuna og veitingageirann. Þá sé vitað að einstaklingar sem vinna einir eða á óreglulegum vinnutíma séu útsettari en aðrir. Þarna séu tækifæri á borði fyrir stjórnendur að framkvæma áhættumat, rétt eins og þeir gera þegar þeir meta áhættuþætti á borð við vinnu við hættulegar vélar. „Hvernig er skipulagið á vinnuumhverfinu hjá okkur?“ er meðal þeirra spurninga sem Sara segir vinnuveitendur geta spurt sjálfa sig. „Er vinnurýmið til dæmis þannig að þú getur kallað á aðstoð? Það eru þessir þættir sem menn hafa kannski ekki hugað mikið að.“ Sara nefnir önnur dæmi, eins og starfsfólk sem vinnur inni á heimilum annarra, til dæmis við hjúkrun eða þrif, eða einstaklinga sem starfa við þrif á hótelherbergjum. Huga þurfi að öryggi þeirra og því hvernig fólk upplifir vinnuumhverfið sitt. Þá sé ekki síður mikilvægt að huga að öryggi starfsfólk á netinu, ekki síst þegar fólk sé í auknum mæli farið að vinna fjarvinnu. Á netinu geti fólk bæði orðið fyrir áreiti viðskiptavina og eins samstarfsmanna. Sara segir #TökumHöndumSaman ekki síst ganga út á að styðja stjórnendur og leiðbeina þeim að takast á við nýjar áskoranir. Heilbrigt starfsumhverfi sé þó á ábyrgð allra á vinnustaðnum. „Það er alltaf best fyrir stjórnendur að taka samtalið við starfsfólk,“ segir hún. Þannig skapist andrúmsloft sem stuðli að því að fólk treysti sér til að stíga fram. #TökumHöndumSaman
Vinnumarkaður MeToo Kynferðisofbeldi Mest lesið Lést í umferðarslysi við Álfabakka Innlent Tuttugu og þrjár konur stíga fram og fórnarlömb raðnauðgara talin á sjöunda tug Erlent „Auðvitað lét ég hann heyra það“ Innlent Flugmaðurinn sem týndi herþotu tjáir sig Erlent Handtökur hér á landi þegar stór barnaníðssíða var tekin niður Innlent „Þetta er bara brandarakvöld“ Innlent Stöðumælaverðir lausir við ákvörðun um sekt Innlent Þingkonur þjarma að heilbrigðisráðherra Innlent Svæðisstjóri Vegagerðarinnar sleginn vegna banaslyssins Innlent „Það munaði minnstu að þeir dræpu mig“ Innlent Fleiri fréttir Harma að upplýsingar hafi verið sendar út fyrir mistök Tveimur sleppt og þrír eftir í haldi Þingkonur þjarma að heilbrigðisráðherra Þurfa ekki að skila Stálskipaauðnum Furðar sig á undirritun án aðkomu Alþingis Vilja hagræða í Reykjavík og leita til borgarbúa Grindvíkingum hleypt inn í bæinn á ný Fimm ára nauðgunardómur stendur Boðar brottvísanir brotamanna og afnám átján mánaða reglu Handtökur hér á landi þegar stór barnaníðssíða var tekin niður Segir Viðreisn óforbetranlegan stjórnlyndisflokk Aðalmeðferð hafin í Menningarnæturmáli Bein útsending: Þjóðaröryggi – Íslendingar og hafið Stöðumælaverðir lausir við ákvörðun um sekt Svæðisstjóri Vegagerðarinnar sleginn vegna banaslyssins Möguleiki að kvikugangurinn opnist nærri Reykjanesbraut Möguleiki að gos hefjist norðanmegin en ólíklegt þó Af neyðarstigi og á hættustig 48 þúsund króna sekt fyrir að beita hund harðýðgi „Þetta er bara brandarakvöld“ Hafa núna skrifborð þar sem áður var flugstýri Meðalævilengd eykst milli ára og ungbarnadauði minnkar Lést í umferðarslysi við Álfabakka „Auðvitað lét ég hann heyra það“ Samfylkingin mælist með 27 prósenta fylgi Réðust á og hótuðu starfsmönnum verslunar Engin virkni á gossprungunni en glóð logar í hrauninu Skipað í nýja Grindavíkurnefnd Sjálfstæðisflokkurinn langstærstur Borgarstjóra falið að beita sér fyrir því að einkaflug á Reykjavíkurflugvelli fari annað Sjá meira