Guð hvað mér líður illa! Diljá Ámundadóttir Zoega skrifar 2. febrúar 2023 07:30 Mig langar til að byrja þessa grein á stuttri könnun á meðal lesenda: Rétt upp hönd ef þú hefur hreint og beint logið til um einhvers konar líkamleg veikindi á borð við ælupest eða flensu til að geta verið heima frá skóla eða vinnu af því að þér líður bara rosalega illa andlega? Ég ætla að giska á að þú, lesandi góður, eigir að minnsta kosti eina svona minningu og ef þú ert það agaður og hefur ekki tekið þetta símtal, þá hlýtur þú að hafa íhugað að gera það. Við búum nefnilega í samfélagi þar sem það telst ekki eðlilegt að taka sér leyfi frá skóla eða vinnu vegna andlegrar vanlíðunar. Brennt barn forðast skólann Hugtakið skólaforðun er hins vegar nýtt af nálinni en ég held að við vitum öll að fyrirbærið sem slíkt eigi sér lengri sögu. Árið 2019 var talið að um 1000 grunnskólabörn á Íslandi glímdu við skólaforðun. Í millitíðinni reið heimsfaraldurinn yfir með öllu sínu álagi sem hafði líklegast talsverð áhrif á skólabörn og má því ætla að hópurinn hafi stækkað talsvert. Það hefur verið rætt nokkuð um skólaforðun grunnskólabarna sl. daga í fjölmiðlum eftir að BUGL (Barna- og unglingageðdeild Landspítalans) hélt ráðstefnu sem meðal annars fjallaði um þennan sístækkandi vanda. Það geta margar ólíkar ástæður legið að baki því að börn forðist það að mæta í skólann alla virka daga en ég get nánast alhæft það að eitt eiga þau sameiginlegt og það er að þeim líður einfaldlega ekki vel. Umræðan um skólaforðun er líka af ólíkum toga en eitt á hún sameiginlegt og það er að hópurinn sem um ræðir er stimplaður sem vandamál. Því það er það sem við gerum alltaf við börn sem falla ekki í hið svokallaða norm. Það er staðurinn sem okkur er talið trú um að vilja vera innan í til að geta átt gott líf. Getur boxið haft eina bogadregna hlið? Þetta umrædda norm er oft kallað boxið og mörg börn upplifa að það sé sífellt verið að ýta þeim inn í þetta kassalaga box, með sínum hnausþykku, köldu og þráðbeinu línum. Hvaða áhrif myndi það hafa ef hið umrædda box væri til dæmis með eina bogadregna línu? Lína sem væri kannski svolítið sveigjanleg og hægt að aðlaga að þörfum ólíkra barna. Jafnvel umvefja þau hlýju og stuðning. Sjálf hef ég tekið þátt í umræðunni um börn í skólakerfinu sem þurfa á því að halda að sameina skóla- og velferðarkerfið mun betur og hef ég skrifað um það nokkrar greinar. Ég hef kallað eftir því að það verði innleidd áfallamiðuð nálgun (e. Trauma informed care) inn í kerfi samfélagsins. Því eins og fjölmargar rannsóknir benda okkur á getur það skipt sköpum að grípa börn um leið og þau upplifa erfiða hluti. Með því að leggja til að innleiða áfallamiðaða nálgun í skólakerfinu er ég ekki að ætlast til þess að allir kennarar eða annað skólastarfsfólk verði að einhvers konar sálfræðingum meðfram kennslunni. Þvert á móti legg ég heldur til að starfsfólk njóti frekar mun meiri stuðnings og fái handleiðslu þegar það kemur að því að takast á við afleiðingar þess að börn upplifi sorg, streitu eða annars konar erfiðar tilfinningar eftir áföll. Skömm deyr þegar sagt er frá í öruggu umhverfi Hluti af pakkadíl lífsins eru alls konar byltur, mótbyr og öldugangur. Það er samt svo þungur byrgði falin í því að þurfa að skammast sín fyrir það að verða fyrir þessum byltum. Það að mega ekki segja það bara upphátt og gráta svolítið án þess að upplifa skömm eykur bara á vandann frekar en losar um streituna sem hann veldur.Einn fyrsti liðurinn í því að innleiða áfallamiðaða nálgun er að normalisera það að ræða opinskátt um það sem hrjáir okkur og hversu erfitt það getur verið að halda jafnvægi á brimbretti í öldugangi lífsins. Höfundur er með diplóma í sálgæslufræðum frá EHÍ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Diljá Ámundadóttir Zoëga Geðheilbrigði Mest lesið Hvort er ánægjulegra, kynlíf eða verslunarleiðangur? Gró Einarsdóttir Skoðun Af hverju vilja lyfjafyrirtæki ekki að lyfjahampur verði lögleiddur? Sigurður Hólmar Jóhannesson Skoðun Sannleikurinn um Evrópusambandið V: 26 þjóðir hafa hafnað eigin gjaldmiðli, líka Þýzkaland með sitt ofursterka Mark Ole Anton Bieltvedt Skoðun Mannréttindabrot á vinnumarkaði Helgi Brynjarsson Skoðun Hvað á ég að gera í því? María Rut Hinriksdóttir Skoðun Nauðsyn námsgagna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýar Árnadóttir Skoðun Fást engin svör Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun „Þetta reddast“ og heilsan að húfi? Alexander Aron Guðjónsson,Ásta Logadóttir Skoðun Væri ekki bara hreinlegra að vísa manni úr landi? Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Skoðun Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun „Þetta reddast“ og heilsan að húfi? Alexander Aron Guðjónsson,Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Nauðsyn námsgagna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvort er ánægjulegra, kynlíf eða verslunarleiðangur? Gró Einarsdóttir skrifar Skoðun Fást engin svör Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sannleikurinn um Evrópusambandið V: 26 þjóðir hafa hafnað eigin gjaldmiðli, líka Þýzkaland með sitt ofursterka Mark Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Mannréttindabrot á vinnumarkaði Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Af hverju vilja lyfjafyrirtæki ekki að lyfjahampur verði lögleiddur? Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Hvað á ég að gera í því? María Rut Hinriksdóttir skrifar Skoðun Gætum við verið betri hvert við annað? Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon skrifar Skoðun Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Sjá meira
Mig langar til að byrja þessa grein á stuttri könnun á meðal lesenda: Rétt upp hönd ef þú hefur hreint og beint logið til um einhvers konar líkamleg veikindi á borð við ælupest eða flensu til að geta verið heima frá skóla eða vinnu af því að þér líður bara rosalega illa andlega? Ég ætla að giska á að þú, lesandi góður, eigir að minnsta kosti eina svona minningu og ef þú ert það agaður og hefur ekki tekið þetta símtal, þá hlýtur þú að hafa íhugað að gera það. Við búum nefnilega í samfélagi þar sem það telst ekki eðlilegt að taka sér leyfi frá skóla eða vinnu vegna andlegrar vanlíðunar. Brennt barn forðast skólann Hugtakið skólaforðun er hins vegar nýtt af nálinni en ég held að við vitum öll að fyrirbærið sem slíkt eigi sér lengri sögu. Árið 2019 var talið að um 1000 grunnskólabörn á Íslandi glímdu við skólaforðun. Í millitíðinni reið heimsfaraldurinn yfir með öllu sínu álagi sem hafði líklegast talsverð áhrif á skólabörn og má því ætla að hópurinn hafi stækkað talsvert. Það hefur verið rætt nokkuð um skólaforðun grunnskólabarna sl. daga í fjölmiðlum eftir að BUGL (Barna- og unglingageðdeild Landspítalans) hélt ráðstefnu sem meðal annars fjallaði um þennan sístækkandi vanda. Það geta margar ólíkar ástæður legið að baki því að börn forðist það að mæta í skólann alla virka daga en ég get nánast alhæft það að eitt eiga þau sameiginlegt og það er að þeim líður einfaldlega ekki vel. Umræðan um skólaforðun er líka af ólíkum toga en eitt á hún sameiginlegt og það er að hópurinn sem um ræðir er stimplaður sem vandamál. Því það er það sem við gerum alltaf við börn sem falla ekki í hið svokallaða norm. Það er staðurinn sem okkur er talið trú um að vilja vera innan í til að geta átt gott líf. Getur boxið haft eina bogadregna hlið? Þetta umrædda norm er oft kallað boxið og mörg börn upplifa að það sé sífellt verið að ýta þeim inn í þetta kassalaga box, með sínum hnausþykku, köldu og þráðbeinu línum. Hvaða áhrif myndi það hafa ef hið umrædda box væri til dæmis með eina bogadregna línu? Lína sem væri kannski svolítið sveigjanleg og hægt að aðlaga að þörfum ólíkra barna. Jafnvel umvefja þau hlýju og stuðning. Sjálf hef ég tekið þátt í umræðunni um börn í skólakerfinu sem þurfa á því að halda að sameina skóla- og velferðarkerfið mun betur og hef ég skrifað um það nokkrar greinar. Ég hef kallað eftir því að það verði innleidd áfallamiðuð nálgun (e. Trauma informed care) inn í kerfi samfélagsins. Því eins og fjölmargar rannsóknir benda okkur á getur það skipt sköpum að grípa börn um leið og þau upplifa erfiða hluti. Með því að leggja til að innleiða áfallamiðaða nálgun í skólakerfinu er ég ekki að ætlast til þess að allir kennarar eða annað skólastarfsfólk verði að einhvers konar sálfræðingum meðfram kennslunni. Þvert á móti legg ég heldur til að starfsfólk njóti frekar mun meiri stuðnings og fái handleiðslu þegar það kemur að því að takast á við afleiðingar þess að börn upplifi sorg, streitu eða annars konar erfiðar tilfinningar eftir áföll. Skömm deyr þegar sagt er frá í öruggu umhverfi Hluti af pakkadíl lífsins eru alls konar byltur, mótbyr og öldugangur. Það er samt svo þungur byrgði falin í því að þurfa að skammast sín fyrir það að verða fyrir þessum byltum. Það að mega ekki segja það bara upphátt og gráta svolítið án þess að upplifa skömm eykur bara á vandann frekar en losar um streituna sem hann veldur.Einn fyrsti liðurinn í því að innleiða áfallamiðaða nálgun er að normalisera það að ræða opinskátt um það sem hrjáir okkur og hversu erfitt það getur verið að halda jafnvægi á brimbretti í öldugangi lífsins. Höfundur er með diplóma í sálgæslufræðum frá EHÍ.
Af hverju vilja lyfjafyrirtæki ekki að lyfjahampur verði lögleiddur? Sigurður Hólmar Jóhannesson Skoðun
Sannleikurinn um Evrópusambandið V: 26 þjóðir hafa hafnað eigin gjaldmiðli, líka Þýzkaland með sitt ofursterka Mark Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir skrifar
Skoðun Sannleikurinn um Evrópusambandið V: 26 þjóðir hafa hafnað eigin gjaldmiðli, líka Þýzkaland með sitt ofursterka Mark Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Af hverju vilja lyfjafyrirtæki ekki að lyfjahampur verði lögleiddur? Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar
Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Af hverju vilja lyfjafyrirtæki ekki að lyfjahampur verði lögleiddur? Sigurður Hólmar Jóhannesson Skoðun
Sannleikurinn um Evrópusambandið V: 26 þjóðir hafa hafnað eigin gjaldmiðli, líka Þýzkaland með sitt ofursterka Mark Ole Anton Bieltvedt Skoðun