Þörf á frekari skoðun á tryggingamarkaði? Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar 25. janúar 2023 07:01 Í byrjun desember síðastliðnum barst mér svar við fyrirspurn minni til fjármála- og efnahagsráðherra um þróun iðgjalda tryggingafélaga síðustu ár. Ég hef áður fjallað um þessi og tengd neytendamál í grein sem bar yfirskriftina Að dansa í kringum gullkálfinn. Sérstaklega fjallaði ég svo um iðgjöld tryggingafélaga og þróun þeirra í útvarpsviðtali á Bylgjunni um miðjan desember síðastliðinn. Viðbrögðin létu ekki á sér standa meðal almennings sem eðlilega hafa fundið fyrir þeim hækkunum iðgjalda sem ljóst er að hafa átt sér stað undanfarið. Tryggingamál eru ekkert annað en gríðarstórt neytendamál og mínum huga er alveg ljóst að almenningur á Íslandi fylgist vel með þróun verðlags og tekur vel eftir þeim hækkunum sem verða hvar sem er í samfélaginu. Fyrirspurnina sendi ég inn eftir að hafa fengið ábendingar um mikla hækkun frá fjölda fólks. Á þeim tölum sem ég hef er alveg ljóst að iðgjöld tryggingafélaga eru farin að bíta allhressilega í bókhald heimila. Meðalfjölskylda sem rekur bifreið/ar og er með eigna- og líftryggingu, er að borga um 550 til 700 þúsund krónur á ári fyrir þær tryggingar. Þetta eru háar tölur. Iðgjöld hækkað umfram verðlagshækkanir Í ljós kemur í svari við fyrirspurn minni að tryggingafélög hafa hækkað iðgjöld sín umfram almennar verðlagshækkanir. Iðgjöld bílatrygginga heimilanna hækkuðu um 1.840 milljónir króna umfram verðlagshækkanir á fimm árum, árin 2016 til 2021. Um 1.093 milljónir af lögboðnum tryggingum og 747 milljónir af frjálsum tryggingum. Þá hef ég einnig verið hugsi yfir gjöldum vegna líf- og sjúkdómatrygginga, en sé horft til þess sem fram kemur í svarinu þá sýnist mér að iðgjöld líf- og sjúkdómatrygginga hafi einnig hækkað umfram verðlagshækkanir. Við verðum að vera sammála um það sem samfélag að allir eigi að hafa möguleika á að kaupa sér slíkar tryggingar. Það er samfélagslega mikilvægt og sú staða má ekki undir nokkrum kringumstæðum koma upp að þegar fólk þarf, af ýmsum ástæðum, að draga saman í heimilisbókhaldinu, horfi það til þess að segja upp tryggingum sem þessum. Fyrir mér er það alvarlegt mál ef samfélagið fer að þróast í þá átt að aðeins þeir efnameiri hafi efni á líf- og sjúkdómatryggingum. Samkeppniseftirlitið Þá er áhugavert að lesa yfir ákvörðun Samkeppniseftirlitsins vegna brota Samtaka fjármálafyrirtækja, hér eftir SFF, á 12. gr. samkeppnislaga. Það mál snerist um að SFF hafi á opinberum vettvangi verið að halda uppi vörnum fyrir tryggingarfélög vegna verðlagningu tryggingaiðgjalda. Þar kemur í ljós að SFF voru með opinbert fyrirsvar varðandi verðlagningu og þjónustu aðildarfélaga sinna á vátryggingamarkaði og voru þar með að halda uppi vörnum fyrir verðlagsstefnu aðildarfélaga. Aðgerðir sem þessar geta haft áhrif á viðskiptahætti tryggingafélaganna og dregið úr sjálfstæðri ákvarðanatöku. SFF voru dæmd til að greiða 20 milljónir í sekt vegna þessa. Það er á vissan hátt óþægilegt að lesa þennan úrskurð og ég tel að þar sé ýmislegt sem þurfi frekari skoðunar við. Þá vakti það áhuga minn í svari við fyrirspurn minni bendir Samkeppniseftirlitið á að vegna fjölda samrunamála sem berast stofnuninni hafi hún um skeið ekki getað ráðist í umfangsmiklar frumkvæðisrannsóknir á samkeppnisaðstæðum á einstökum mörkuðum. Aukinn hagnaður á sama tíma og almenningur finnur fyrir þyngri greiðslubyrði Hagnaður tryggingafélaganna hefur hækkað gríðarlega á undanförnum árum. Við sjáum að hagnaður félaganna árið 2021 er um 20 milljörðum króna hærri en hann var árið 2017. Arðgreiðslur hafa að vísu ekki hækkað að sama skapi en þess í stað er áhugavert að sjá að félögin eru farin að kaupa eigin bréf í mun meira mæli. Árið 2020 greiddu tryggingafélög ekki út arð vegna alheimsfaraldurs, en nú er ljóst að þau hafa kosið að skila hagnaði út til eigenda með öðrum hætti í stað þess að koma til móts við vátryggingataka, eða með öðrum orðum, sýna samfélagslega ábyrgð líkt og einhverjir myndu eflaust hugsa og segja. Frekari skoðun á tryggingamarkaðurinn hér á landi er nauðsynleg FÍB hefur benti á að Íslendingar séu að greiða mun hærri iðgjöld af ökutækjum heldur en nágrannar okkar á Norðurlöndunum, jafnvel 100% hærri iðgjöld. SFF hafa á hinn bóginn bent á lagaumgjörðina hér á landi sem geri það að verkum gengið sé lengra í greiðslu bóta vegna minnihátta líkamstjóna en í nágrannaríkjum okkar. Nýverið skipaði menningar- og viðskiptaráðherra vinnuhóp til að greina gjaldtöku og arðsemi viðskiptabankanna og eftir því sem mér skilst er vinnan langt komin. Þar var tilgangurinn að kanna hlut þjónustu- og vaxtagjalda, vaxtamun og hvers konar aðra gjaldtöku af viðskiptavinum í arðsemi bankanna. Markmiðið er að sjá svart og hvítu hvort íslensk heimili greiði meira fyrir almenna viðskiptabankaþjónustu en önnur heimili á Norðurlöndunum. Í ljósi alls þessa tel ég fulla þörf á því að gera sambærilega úttekt á tryggingamarkaði á Íslandi og ráðast í nauðsynlegan samanburð við markaðinn á Norðurlöndum þegar kemur að gjaldtöku, rekstri félaganna og þeirri lagaumgjörð sem til staðar er og snertir með beinum hætti þá starfsemi sem hér um ræðir. Ég myndi telja slíka úttekt skynsamlega og eitthvað sem við hljótum öll að geta sammælst um að yrði til bóta. Þar fengjum við allar upplýsingar upp á borðið ásamt nauðsynlegum samanburði á því umhverfi sem neytendur og fyrirtækin búa við hér á landi og því umhverfi sem gengur og gerist í löndunum í kringum okkur. Ég tel að slík úttekt yrði öllum til góðs og mun beita mér fyrir því að af henni verði. Höfundur er þingmaður Framsóknar og fyrsti varaformaður í efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis Fylgigögn: Umsöng Samkeppniseftirlitsins til efnahags- og viðskiptanefndar árið 2016: https://www.samkeppni.is/media/umsagnir-2016/Umsogn_7_2016-Umsogn-til-efnahags-og-vidskiptanefndar.pdf Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Framsóknarflokkurinn Tryggingar Ágúst Bjarni Garðarsson Mest lesið Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun Skoðun Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir skrifar Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir skrifar Sjá meira
Í byrjun desember síðastliðnum barst mér svar við fyrirspurn minni til fjármála- og efnahagsráðherra um þróun iðgjalda tryggingafélaga síðustu ár. Ég hef áður fjallað um þessi og tengd neytendamál í grein sem bar yfirskriftina Að dansa í kringum gullkálfinn. Sérstaklega fjallaði ég svo um iðgjöld tryggingafélaga og þróun þeirra í útvarpsviðtali á Bylgjunni um miðjan desember síðastliðinn. Viðbrögðin létu ekki á sér standa meðal almennings sem eðlilega hafa fundið fyrir þeim hækkunum iðgjalda sem ljóst er að hafa átt sér stað undanfarið. Tryggingamál eru ekkert annað en gríðarstórt neytendamál og mínum huga er alveg ljóst að almenningur á Íslandi fylgist vel með þróun verðlags og tekur vel eftir þeim hækkunum sem verða hvar sem er í samfélaginu. Fyrirspurnina sendi ég inn eftir að hafa fengið ábendingar um mikla hækkun frá fjölda fólks. Á þeim tölum sem ég hef er alveg ljóst að iðgjöld tryggingafélaga eru farin að bíta allhressilega í bókhald heimila. Meðalfjölskylda sem rekur bifreið/ar og er með eigna- og líftryggingu, er að borga um 550 til 700 þúsund krónur á ári fyrir þær tryggingar. Þetta eru háar tölur. Iðgjöld hækkað umfram verðlagshækkanir Í ljós kemur í svari við fyrirspurn minni að tryggingafélög hafa hækkað iðgjöld sín umfram almennar verðlagshækkanir. Iðgjöld bílatrygginga heimilanna hækkuðu um 1.840 milljónir króna umfram verðlagshækkanir á fimm árum, árin 2016 til 2021. Um 1.093 milljónir af lögboðnum tryggingum og 747 milljónir af frjálsum tryggingum. Þá hef ég einnig verið hugsi yfir gjöldum vegna líf- og sjúkdómatrygginga, en sé horft til þess sem fram kemur í svarinu þá sýnist mér að iðgjöld líf- og sjúkdómatrygginga hafi einnig hækkað umfram verðlagshækkanir. Við verðum að vera sammála um það sem samfélag að allir eigi að hafa möguleika á að kaupa sér slíkar tryggingar. Það er samfélagslega mikilvægt og sú staða má ekki undir nokkrum kringumstæðum koma upp að þegar fólk þarf, af ýmsum ástæðum, að draga saman í heimilisbókhaldinu, horfi það til þess að segja upp tryggingum sem þessum. Fyrir mér er það alvarlegt mál ef samfélagið fer að þróast í þá átt að aðeins þeir efnameiri hafi efni á líf- og sjúkdómatryggingum. Samkeppniseftirlitið Þá er áhugavert að lesa yfir ákvörðun Samkeppniseftirlitsins vegna brota Samtaka fjármálafyrirtækja, hér eftir SFF, á 12. gr. samkeppnislaga. Það mál snerist um að SFF hafi á opinberum vettvangi verið að halda uppi vörnum fyrir tryggingarfélög vegna verðlagningu tryggingaiðgjalda. Þar kemur í ljós að SFF voru með opinbert fyrirsvar varðandi verðlagningu og þjónustu aðildarfélaga sinna á vátryggingamarkaði og voru þar með að halda uppi vörnum fyrir verðlagsstefnu aðildarfélaga. Aðgerðir sem þessar geta haft áhrif á viðskiptahætti tryggingafélaganna og dregið úr sjálfstæðri ákvarðanatöku. SFF voru dæmd til að greiða 20 milljónir í sekt vegna þessa. Það er á vissan hátt óþægilegt að lesa þennan úrskurð og ég tel að þar sé ýmislegt sem þurfi frekari skoðunar við. Þá vakti það áhuga minn í svari við fyrirspurn minni bendir Samkeppniseftirlitið á að vegna fjölda samrunamála sem berast stofnuninni hafi hún um skeið ekki getað ráðist í umfangsmiklar frumkvæðisrannsóknir á samkeppnisaðstæðum á einstökum mörkuðum. Aukinn hagnaður á sama tíma og almenningur finnur fyrir þyngri greiðslubyrði Hagnaður tryggingafélaganna hefur hækkað gríðarlega á undanförnum árum. Við sjáum að hagnaður félaganna árið 2021 er um 20 milljörðum króna hærri en hann var árið 2017. Arðgreiðslur hafa að vísu ekki hækkað að sama skapi en þess í stað er áhugavert að sjá að félögin eru farin að kaupa eigin bréf í mun meira mæli. Árið 2020 greiddu tryggingafélög ekki út arð vegna alheimsfaraldurs, en nú er ljóst að þau hafa kosið að skila hagnaði út til eigenda með öðrum hætti í stað þess að koma til móts við vátryggingataka, eða með öðrum orðum, sýna samfélagslega ábyrgð líkt og einhverjir myndu eflaust hugsa og segja. Frekari skoðun á tryggingamarkaðurinn hér á landi er nauðsynleg FÍB hefur benti á að Íslendingar séu að greiða mun hærri iðgjöld af ökutækjum heldur en nágrannar okkar á Norðurlöndunum, jafnvel 100% hærri iðgjöld. SFF hafa á hinn bóginn bent á lagaumgjörðina hér á landi sem geri það að verkum gengið sé lengra í greiðslu bóta vegna minnihátta líkamstjóna en í nágrannaríkjum okkar. Nýverið skipaði menningar- og viðskiptaráðherra vinnuhóp til að greina gjaldtöku og arðsemi viðskiptabankanna og eftir því sem mér skilst er vinnan langt komin. Þar var tilgangurinn að kanna hlut þjónustu- og vaxtagjalda, vaxtamun og hvers konar aðra gjaldtöku af viðskiptavinum í arðsemi bankanna. Markmiðið er að sjá svart og hvítu hvort íslensk heimili greiði meira fyrir almenna viðskiptabankaþjónustu en önnur heimili á Norðurlöndunum. Í ljósi alls þessa tel ég fulla þörf á því að gera sambærilega úttekt á tryggingamarkaði á Íslandi og ráðast í nauðsynlegan samanburð við markaðinn á Norðurlöndum þegar kemur að gjaldtöku, rekstri félaganna og þeirri lagaumgjörð sem til staðar er og snertir með beinum hætti þá starfsemi sem hér um ræðir. Ég myndi telja slíka úttekt skynsamlega og eitthvað sem við hljótum öll að geta sammælst um að yrði til bóta. Þar fengjum við allar upplýsingar upp á borðið ásamt nauðsynlegum samanburði á því umhverfi sem neytendur og fyrirtækin búa við hér á landi og því umhverfi sem gengur og gerist í löndunum í kringum okkur. Ég tel að slík úttekt yrði öllum til góðs og mun beita mér fyrir því að af henni verði. Höfundur er þingmaður Framsóknar og fyrsti varaformaður í efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis Fylgigögn: Umsöng Samkeppniseftirlitsins til efnahags- og viðskiptanefndar árið 2016: https://www.samkeppni.is/media/umsagnir-2016/Umsogn_7_2016-Umsogn-til-efnahags-og-vidskiptanefndar.pdf
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun
Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun
Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun