Tillaga um náttúruspjöll í boði Sjálfstæðisflokksins Sara Björg Sigurðardóttir skrifar 15. nóvember 2022 12:30 Elliðaárnar hafa stundum verið kallaðar Perla Reykjavíkur enda einstakt að laxaveiðiá renni um höfuðborg. Þar sem raforkuvinnslunni hefur verið hætt eru markvissar aðgerðir til að endurheimta fyrra lífríki í ánum þegar farnar að skila sér. Tæming Árbæjarlónsins Lónið ofan Árbæjarstíflu var tæmt varanlega 29. október 2020. Tæming og fylling þessa inntakslóns fyrir Elliðaárvirkjun hafði verið árviss viðburður en ákvörðun var tekin að tæmining yrði til frambúðar. Tvær vatnsstöður voru á lóninu. Á veturna var lónið sett í vetrarstöðu sem náði yfir báðar kvíslar ánna og teygði lónið sig langt upp eftir Árbæjarhverfi. Á sumrin var lónið sett í lægri sumarstöðu en sumarlónið varð til við lokun stíflunnar Árbæjarmegin (Árbæjarkvísl). Fiskvegur var um mjóa rennu og er Breiðholtsmegin stíflunnar. Við tæmingu lónsins árið 2019 fyrir sumarstöðu varð vart við mikinn fiskdauða sem tilkynntur var til Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur og sýndu rannsóknir árið eftir fram á að súrefnismettun fellur við tæminguna samhliða miklum framburði. Í kjölfarið fór OR í vinnu við að leita leiða til að kanna hvaða mótvægisaðgerðir væri hægt að gera nú þegar framleiðslu rafmagns væri hætt í samráði Heilbrigðiseftirlitið. Kynntir voru fjórir kostir og tveir þeirra þóttu vænlegastir fyrir lífríki ánna og var annar þeirra valinn, þ.e. að opna lokurnar Árbæjarmegin og tryggja þannig fiskgengd upp kvíslina með þeim hætti. Stýrihópur Reykjavíkurborgar Tæming lónsins var umdeild og í kjölfarið stofnaði Borgarráð sérstakan stýrihóp til þess að fara yfir þetta mál sem og önnur sem tengdust Elliðaárdalnum. Samkvæmt erindisbréfi hópsins átti leiðarljós hans að vera hagsmunir lífríkisins, útivistar og mannlífs, enda Elliðaár og dalurinn allur einstök náttúru– og útivistar perla. Stýrihópurinn hélt 12 fundi á og kallaði til sín á allar helstu stofnanir og hagsmunaaðila sem talið væri að tengdust málinu á einn eða annan hátt. Skipulagsfulltrúi Reykjavíkur, Hafrannsóknarstofnun, Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur, deild náttúru og garða hjá Umhverfis- og skipulagssviði, Minjastofnun, Borgarsögusafn, Náttúrufræðistofnun Íslands, Umhverfisstofnun, Orkustofnun, Hollvinasamtök Elliðaárdalsins og Stangaveiðifélag Reykjavíkur. Mörg lög – mörg sjónarmið Í vinnu sinni varð starfshópurinn áskynja um réttaróvissu og ákvað að óska eftir lögfræðiáliti og greiningu á lagalegri hlið málsins en leitað var til skrifstofu borgarlögmanns. Spurningin sem lögð var til grundvallar, var hvort varanleg tæming lónsins væri í samræmi við lög og reglugerðir sem um slíkan gjörning kynnu að gilda í sinni víðustu mynd. Greinargerð borgarlögmanns var skýr og tók á þeim vafaatriðum sem stýrihópurinn varð áskynja um í samtölum við þá aðila sem fyrir nefndina komu. Álit borgarlögmanns byggði á þeim forsendum sem lágu fyrir þegar álitið var unnið. Það sama á að við um skrifleg sem og munnleg svör stofnana sem komu fram í lokaskýrslunni. Margskonar sjónarmið vegast á, lög og regluverk um ána, lífríki hennar, virkjunina og aðra þætti sem að málinu snúa eru margslungin. Ein hlið þessa máls er að sjálfsögðu skipulagshlutinn, ekki hvað síst vegna þess að þarna er um að ræða lón í miðri borg. Nýleg niðurstaða úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála tekur á þeim þætti málsins, ekki öðrum. Eftir standa aðrir þættir sem snúa að öðrum lögum eins og vatnalögum, náttúruverndarlögum, lögum um hollustuhætti, fornminjalögum og lögum um lax og silungsveiði. Fiskar og fuglar Eitt af verkefnum stýrihópsins var að koma með valkosti og mótvægisaðgerðir þar sem horft er til endurheimt lífríkis í ljósi þess að Árbæjarlón hafði verið tæmt. Strax eftir að lónið var tæmt hóf RVK borg, vikulegar fuglatalningar á svæðinu og hefur sú talning staðið síðustu tvö árin og ekkert bendir til að orðið hrun á fugla stofninum heldur hefur samsetning fuglanna breyst, fleiri mófuglar hafa sést en vatnafuglum hefur fækkað. OR hefur líka gert talningu á vatnafuglum síðustu tvö árin og niðurstöður benda í sömu átt að engar marktækar breytingar séu á fuglalífinu eftir tæmingu lónsins. Svo er það fiskurinn í dalnum. Það er auðvitað einstakt að hafa laxveiðiá aðgengilega í borgarlandinu. Þvílík lífsgæði fyrir borgarbúa að geta gengið um dalinn og séð laxa á göngu upp ána samhliða fuglasöng og árnið. Laxastofninn eflist Í frumdrögum skýrslu Jóhannesar Sturlaugssonar fiskifræðings fyrir árið í ár eru mjög áhugaverðar niðurstöður. Í stuttu máli þá annast Jóhannes vöktunarrannsóknir á laxi og urriða í Árbæjarkvísl Elliðaánna fyrir hönd Orkuveitu Reykjavíkur, en sú vöktun hófst 2021 í kjölfar þess að vatnsmiðlun í Árbæjarlóni var aflögð í lok október 2020. Lokaskýrsla mun liggja fyrir vorið 2023. Rannsóknin setur einmitt fram mynd af því hvernig lax og urriði nýta sér Árbæjarkvíslina eftir að hluti Elliðaánna fær að renna óhindrað árið um kring. Rannsóknin felur í sér vöktun á seiðabúskap í Árbæjarkvísl og stærð hrygningarstofna laxa og urriða þar. Í skýrslunni segir beinum orðum: „Rannsóknarniðurstöður 2022 vitna um mikla velgengni laxins í Árbæjarkvísl í kjölfar þess að sá einkennisfiskur Elliðaánna endurheimti gönguleið sína þar sem og hrygningar- og uppeldissvæði, í kjölfar þess að vatnsmiðlun fyrir tilstilli manngerðs Árbæjarlóns var aflögð.“ Mikið gleðiefni er fyrir lífríkið í dalnum hvað laxinn virðist aðlagast nýjum aðstæðum vel og sú tillaga sem lögð verður í dag fyrir borgarstjórn í boði Sjálfstæðisflokksins um að fylla í lónið „án tafar“ má trúlega skilgreina sem náttúruspjöll því hrygningatími laxins er einmitt núna um þessar mundir. Höfundur er varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sara Björg Sigurðardóttir Samfylkingin Reykjavík Borgarstjórn Umhverfismál Mest lesið Inngilding – nýyrði sem enginn skilur? Miriam Petra Ómarsdóttir Awad Skoðun Kæru smiðir, hárgreiðslufólk og píparar! Víðir Reynisson Skoðun Vantar fleiri lyftara í heilbrigðiskerfið? Ragna Sigurðardóttir Skoðun Að sætta sig við brot á samkomulagi eða ekki Jón Ágúst Eyjólfsson Skoðun Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Vilja miklu stærra bákn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Geðheilbrigðismál og landsbyggðin Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Er píparinn þinn skattsvikari? Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Kosningar og ,ehf gatið‘ Róbert Farestveit Skoðun Kæra unga móðir Jóna Þórey Pétursdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Við erum heit, græn og orkumikil – gerum kröfur um sjálfbærni, nýsköpun og betri nýtingu auðlinda! Halla Hrund Logadóttir ,Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Kæru smiðir, hárgreiðslufólk og píparar! Víðir Reynisson skrifar Skoðun Vilja miklu stærra bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Vantar fleiri lyftara í heilbrigðiskerfið? Ragna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Inngilding – nýyrði sem enginn skilur? Miriam Petra Ómarsdóttir Awad skrifar Skoðun Að sætta sig við brot á samkomulagi eða ekki Jón Ágúst Eyjólfsson skrifar Skoðun Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Geðheilbrigðismál og landsbyggðin Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Er píparinn þinn skattsvikari? Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Frelsi til að búa þar sem þú vilt Sæunn Gísladóttir skrifar Skoðun Kosningar og ,ehf gatið‘ Róbert Farestveit skrifar Skoðun Grípum tækifærin og sköpum bjartari framtíð Ísak Leon Júlíusson skrifar Skoðun Kæra unga móðir Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar Skoðun Niðurskurðarhnífnum beitt á skólana Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verði þitt val, svo á jörðu sem á himni Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Öryggis annarra vegna… Ingunn Björnsdóttir skrifar Skoðun Verðmæti leikskólans Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslenskur landbúnaður er ekki aðeins arfleifð heldur líka framtíð okkar Íslendinga Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Vítahringur ofbeldis og áfalla Paola Cardenas skrifar Skoðun Heilbrigð sál í hraustum líkama Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Að segja bara eitthvað Hulda María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Litlu fyrirtækin – kerfishyggja og skattlagning Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun „Þörfin fyrir nýtt upphaf: Af hverju hrista þarf upp í stjórnmálum“ Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Reiknileikni Sambandsins Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Vegurinn heim Tinna Rún Snorradóttir skrifar Skoðun Framsókn setur heimilin í fyrsta sæti Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Allt mannanna verk - orkuöryggi á Íslandi Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvert er planið? Þorleifur Hallbjörn Ingólfsson skrifar Skoðun Íslenskan heldur velli Stefán Atli Rúnarsson,Jóhann F K Arinbjarnarson skrifar Skoðun Einstaklingur á undir högg að sækja í dómsmáli við hinn sterka Jörgen Ingimar Hansson skrifar Sjá meira
Elliðaárnar hafa stundum verið kallaðar Perla Reykjavíkur enda einstakt að laxaveiðiá renni um höfuðborg. Þar sem raforkuvinnslunni hefur verið hætt eru markvissar aðgerðir til að endurheimta fyrra lífríki í ánum þegar farnar að skila sér. Tæming Árbæjarlónsins Lónið ofan Árbæjarstíflu var tæmt varanlega 29. október 2020. Tæming og fylling þessa inntakslóns fyrir Elliðaárvirkjun hafði verið árviss viðburður en ákvörðun var tekin að tæmining yrði til frambúðar. Tvær vatnsstöður voru á lóninu. Á veturna var lónið sett í vetrarstöðu sem náði yfir báðar kvíslar ánna og teygði lónið sig langt upp eftir Árbæjarhverfi. Á sumrin var lónið sett í lægri sumarstöðu en sumarlónið varð til við lokun stíflunnar Árbæjarmegin (Árbæjarkvísl). Fiskvegur var um mjóa rennu og er Breiðholtsmegin stíflunnar. Við tæmingu lónsins árið 2019 fyrir sumarstöðu varð vart við mikinn fiskdauða sem tilkynntur var til Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur og sýndu rannsóknir árið eftir fram á að súrefnismettun fellur við tæminguna samhliða miklum framburði. Í kjölfarið fór OR í vinnu við að leita leiða til að kanna hvaða mótvægisaðgerðir væri hægt að gera nú þegar framleiðslu rafmagns væri hætt í samráði Heilbrigðiseftirlitið. Kynntir voru fjórir kostir og tveir þeirra þóttu vænlegastir fyrir lífríki ánna og var annar þeirra valinn, þ.e. að opna lokurnar Árbæjarmegin og tryggja þannig fiskgengd upp kvíslina með þeim hætti. Stýrihópur Reykjavíkurborgar Tæming lónsins var umdeild og í kjölfarið stofnaði Borgarráð sérstakan stýrihóp til þess að fara yfir þetta mál sem og önnur sem tengdust Elliðaárdalnum. Samkvæmt erindisbréfi hópsins átti leiðarljós hans að vera hagsmunir lífríkisins, útivistar og mannlífs, enda Elliðaár og dalurinn allur einstök náttúru– og útivistar perla. Stýrihópurinn hélt 12 fundi á og kallaði til sín á allar helstu stofnanir og hagsmunaaðila sem talið væri að tengdust málinu á einn eða annan hátt. Skipulagsfulltrúi Reykjavíkur, Hafrannsóknarstofnun, Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur, deild náttúru og garða hjá Umhverfis- og skipulagssviði, Minjastofnun, Borgarsögusafn, Náttúrufræðistofnun Íslands, Umhverfisstofnun, Orkustofnun, Hollvinasamtök Elliðaárdalsins og Stangaveiðifélag Reykjavíkur. Mörg lög – mörg sjónarmið Í vinnu sinni varð starfshópurinn áskynja um réttaróvissu og ákvað að óska eftir lögfræðiáliti og greiningu á lagalegri hlið málsins en leitað var til skrifstofu borgarlögmanns. Spurningin sem lögð var til grundvallar, var hvort varanleg tæming lónsins væri í samræmi við lög og reglugerðir sem um slíkan gjörning kynnu að gilda í sinni víðustu mynd. Greinargerð borgarlögmanns var skýr og tók á þeim vafaatriðum sem stýrihópurinn varð áskynja um í samtölum við þá aðila sem fyrir nefndina komu. Álit borgarlögmanns byggði á þeim forsendum sem lágu fyrir þegar álitið var unnið. Það sama á að við um skrifleg sem og munnleg svör stofnana sem komu fram í lokaskýrslunni. Margskonar sjónarmið vegast á, lög og regluverk um ána, lífríki hennar, virkjunina og aðra þætti sem að málinu snúa eru margslungin. Ein hlið þessa máls er að sjálfsögðu skipulagshlutinn, ekki hvað síst vegna þess að þarna er um að ræða lón í miðri borg. Nýleg niðurstaða úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála tekur á þeim þætti málsins, ekki öðrum. Eftir standa aðrir þættir sem snúa að öðrum lögum eins og vatnalögum, náttúruverndarlögum, lögum um hollustuhætti, fornminjalögum og lögum um lax og silungsveiði. Fiskar og fuglar Eitt af verkefnum stýrihópsins var að koma með valkosti og mótvægisaðgerðir þar sem horft er til endurheimt lífríkis í ljósi þess að Árbæjarlón hafði verið tæmt. Strax eftir að lónið var tæmt hóf RVK borg, vikulegar fuglatalningar á svæðinu og hefur sú talning staðið síðustu tvö árin og ekkert bendir til að orðið hrun á fugla stofninum heldur hefur samsetning fuglanna breyst, fleiri mófuglar hafa sést en vatnafuglum hefur fækkað. OR hefur líka gert talningu á vatnafuglum síðustu tvö árin og niðurstöður benda í sömu átt að engar marktækar breytingar séu á fuglalífinu eftir tæmingu lónsins. Svo er það fiskurinn í dalnum. Það er auðvitað einstakt að hafa laxveiðiá aðgengilega í borgarlandinu. Þvílík lífsgæði fyrir borgarbúa að geta gengið um dalinn og séð laxa á göngu upp ána samhliða fuglasöng og árnið. Laxastofninn eflist Í frumdrögum skýrslu Jóhannesar Sturlaugssonar fiskifræðings fyrir árið í ár eru mjög áhugaverðar niðurstöður. Í stuttu máli þá annast Jóhannes vöktunarrannsóknir á laxi og urriða í Árbæjarkvísl Elliðaánna fyrir hönd Orkuveitu Reykjavíkur, en sú vöktun hófst 2021 í kjölfar þess að vatnsmiðlun í Árbæjarlóni var aflögð í lok október 2020. Lokaskýrsla mun liggja fyrir vorið 2023. Rannsóknin setur einmitt fram mynd af því hvernig lax og urriði nýta sér Árbæjarkvíslina eftir að hluti Elliðaánna fær að renna óhindrað árið um kring. Rannsóknin felur í sér vöktun á seiðabúskap í Árbæjarkvísl og stærð hrygningarstofna laxa og urriða þar. Í skýrslunni segir beinum orðum: „Rannsóknarniðurstöður 2022 vitna um mikla velgengni laxins í Árbæjarkvísl í kjölfar þess að sá einkennisfiskur Elliðaánna endurheimti gönguleið sína þar sem og hrygningar- og uppeldissvæði, í kjölfar þess að vatnsmiðlun fyrir tilstilli manngerðs Árbæjarlóns var aflögð.“ Mikið gleðiefni er fyrir lífríkið í dalnum hvað laxinn virðist aðlagast nýjum aðstæðum vel og sú tillaga sem lögð verður í dag fyrir borgarstjórn í boði Sjálfstæðisflokksins um að fylla í lónið „án tafar“ má trúlega skilgreina sem náttúruspjöll því hrygningatími laxins er einmitt núna um þessar mundir. Höfundur er varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar.
Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Við erum heit, græn og orkumikil – gerum kröfur um sjálfbærni, nýsköpun og betri nýtingu auðlinda! Halla Hrund Logadóttir ,Fida Abu Libdeh skrifar
Skoðun Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Íslenskur landbúnaður er ekki aðeins arfleifð heldur líka framtíð okkar Íslendinga Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun „Þörfin fyrir nýtt upphaf: Af hverju hrista þarf upp í stjórnmálum“ Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar
Skoðun Einstaklingur á undir högg að sækja í dómsmáli við hinn sterka Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun