Fyrir 40 árum síðan Ólafur R. Rafnsson skrifar 27. janúar 2022 08:00 Árið er 1982 þá var auglýst eftir „fóstrum“ í störf á leikskólum, búðin Adam auglýsti Lee Cooper fötin vinsælu til sölu, viðtöl í Tímanum við hetjur sem helltu niður áfengi og gengu á milli bæja til að leita af bruggi þegar áfengi var bannað, í þá daga var nefnilega bjórbann. Bann við sölu á bjór var ekki afnumið fyrr en sjö árum síðar. Bikarúrslitaleikur Tottenham og Liverpool var sýndur í beinni útsendingu á Íslandi og var þetta fyrsta beina útsending frá erlendum íþróttaviðburði á Íslandi. Ronnie James Dio og Vinny Appice úr Black Sabbath stofnuðu hljómsveitina Dio sem er í miklu uppáhaldi hjá undirrituðum. Samtök um kvennaathvarf opnuðu Kvennaathvarfið í Reykjavík. Íslenska kvikmyndin Með allt á hreinu var frumsýnd og tímaritið Time útnefndi tölvuna „mann ársins“ eins undarlegt og það kann að hljóma í dag. Á þessum árum, frá 1982 til 1986 létust 37 sjómenn. Foreldrar mínir reyktu bæði, líka í bíltúrum og losuðu svo öskubakkann út á götu þegar bíllinn staðnæmdist við gatnamót. Í þá daga mátti líka alls staðar reykja inni, þar á meðal á sjúkrastofnunum og á kennarastofum. Það var líka löglegt að keyra án öryggisbelta. Í 155. tölublaðs Tímans skrifar Atli Magnússon blaðamaður um sædýrasafnið í Hafnarfirði og krafðist þess að það yrði opnað aftur. Þar fjallar blaðamaðurinn um hve ósanngjarnt það sé að ekki sé hægt að starfrækja garðinn lengur, embættismenn þegja þar sem tekjur koma í kassann, dýraverndunarsinnar kvarta undan því að ekki væri nóg hey hjá geitunum og að þeim gæti orðið kalt svo fátt eitt sé talið upp. Þá var stjórnanda garðsinns heimilt að róa og veiða svokallaða illhveli, væntanlega háhyrningar, og selt þá til að afla tekna fyrir sædýrasafnið. Ljónunum er vorkunn sem ganga hring eftir hring í því þrönga búri sem þau eru lokuð inni í því þau komast ekki út þaðan. Í þá tíma var talinn lítill skilningur á því að þessir svokölluðu dýravendunarsinnar væru að agnúast yfir því að þarna færi ekki vel um dýrin. Þeim skyldi ekki takast að tvístra íbúum safnsins um heim allan þar sem skilningur væri meiri á skemmtunar og uppeldisgildi dýragarða. Sama ár birtu þeir Eggert Gunnarsson og Þorsteinn Ólafsson niðurstöður rannsóknarinnar „Blóðsöfnun úr fylfullum hryssum til lyfjaframleiðslu“, sem þeir unnu við Tilraunastöð Háskólans í meinafræðum að Keldum. Þar kemur m.a. fram að því sé ekki að neita að á ýmsu geti gengið í byrjun en að hryssurnar „temjist ótrúlega fljótt“. Þar kemur einnig fram orðrétt „Einstaka hross kann frelsiskerðingunni þó svo illa að þau eru lítt meðfærileg og borgar sig ekki að setja menn og skepnur í þá hættu, sem af því leiðir“. Þá gerði lyfjaframleiðslufyrirtækið O. Jónson og Kaaber einnig sambærilegar greiningar í þeim tilgangi að hægt væri að hafa af þessu tekjur. Þar lýsa þeir meðal annars hvaða áhrif blóðtakan getur haft á sumar merar, sem híma fyrst á eftir, á meðan aðrar leggjast, velta sér og liggja hríðflatar og verða afvelta. Þá segir að þeim sé líka hætt við klums sem sýnir klárlega að þarna er verið að fara yfir mörkin og sýna einkenni blóðleysis samkvæmt sérfræðingum. Rannsóknarstofur á Keldum voru gerðar af mönnum sem nutu styrkja til rannsóknanna á þessum tímum. Þetta var árið 1982 en sem betur fer hefur ýmislegt gerst síðan þá. Banaslys á sjó fáheyrð í dag, sem betur fer, með bættri öryggimenningu og björgunarbúnaði. Leikskólakennari er viðurkennt fag, þó töluvert betur megi styðja við það góða starf. Það má kaupa bjór, bæði í vínbúð en einnig á veitingastöðum og börum. Bannað er að reykja á vel flestum stöðum og mikil vakning hefur verið á skaðsemi reykinga. Íþróttaviðburðir eru nánast daglega í sjónvarpinu. Mikið hefur gerst í réttindamálum kvenna og nú á síðustu árum eru þær að skila skömminni til gerenda sem er löngu tímabært og eiga þær mikið hrós skilið og eru „menn áratugarinns“! Háhyrningurinn Keikó sem var seldur til að fjármagna sædýrasafnið kom aftur til Íslands en hans saga var skrifuð um leið og hann var fangaður. Að halda villtum dýrum í búrum og innan girðinga í þeim eina tilgangi svo að mannfólk geti komist í námunda við þau er á undanhaldi sem er vel. En það sem hefur gerst á Íslandi í tengslum við blóðsöfnun úr fylfullum hryssum er að Matvælastofnun hefur eftirlit með fóðrun og aðbúnaði blóðtökuhryssna en fyrirtækið Ísteka ber ábyrgð á sérstöku eftirliti með blóðtökunni sjálfri. Árið 2020 var blóðtaka framkvæmd á fimm þúsund fylfullum hryssum á Íslandi í fyrra. Blóðið er síðan nýtt í lyfjaframleiðslu. Flestum folöldum meranna er slátrað í kjölfarið. Þannig að fyrirtækið sem hefur mestar tekjur og ávinning af þessu ber einnig ábyrgð á eftirliti. Það væri eins og að ég bæri ábyrgð á að útfæra verklag, innleiða það og taka það síðan út og er hætt við að niðurstaðan væri ávallt mér í hag. Þann 14. janúar 2022 veitir Umhverfisstofnun starfsleyfi Ísteka ehf. sem heimilar fyrirtækinu að auka framleiðslu þar er rekstraraðila heimilt að framleiða allt að 20 kg/ári af lyfjaefni (afurð) úr allt að 600 tonnum af blóði til ársins 2038 en núverandi leyfi heimilar vinnslu úr 170 tonnum. Áætla má að það þurfi um 28.600 hryssur til að ná þessu framleiðslumagni. Hvað ætli það væru mörg folöld sem væri þá slátrað í kjölfarið? Það er í raun alveg ótrúlegt að þessi blóðsöfnun hafi verið gerð í öll þessi ár og þeir sem stunda það vísa til 40 ára gamalla tilrauna sem gerðar voru. Síðan þá hefur þetta verið bannað í flestu löndum í kringum okkur, fjölmargir aðilar bæði læknar, dýralæknar, faglært fólk um atferli hestsins og velunnarar hans hafa bent á margar fræðigreinar sem benda til þess að verulega er gengið nærri hestinum. Stundum þarf að rífa plásturinn af til að hægt sé að ræða erfið mál og á það vel við núna. Ég vil búa í samfélagi þar sem ofbeldi er ekki þaggað niður! Hesturinn hefur verið talinn lengi vel þarfasti þjónninn, vinsældir hans ná nýjum hæðum ár eftir ár. Íslenski hesturinn er þjóðargersemi og ber okkur skylda til að standa vörð um arfleið hans, orðspor og heilsu og koma fram við hann af þeirri virðingu sem hann á skilið. Höfundur er ráðgjafi við innleiðingu og úttekt á gæðastjórnunarkerfum og hestamaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Blóðmerahald Dýraheilbrigði Mest lesið Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Heimskasta þjóð í heimi? Sverrir Björnsson Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson Skoðun „Ég hefði nú ekkert á móti því að taka aðeins í tæjuna“ Eva Pandora Baldursdóttir Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun Gleymdu leikskólabörnin Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir Skoðun Mun forseti Íslands fremja landráð? Ástþór Magnússon Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Frjálsar handfæraveiðar - Opið svar til Strandveiðifélags Íslands Álfheiður Eymarsdóttir skrifar Skoðun Ofbeldisvarnir og alhliða kynfræðsla alla skólagönguna! Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar Skoðun Að kjósa í roki, hríð og nístingskulda Jón Ferdínand Estherarson skrifar Skoðun Hvernig gerðist þetta? Tryggvi Hjaltason skrifar Skoðun Borgum rétta vexti - Landsbankinn verði banki allra landsmanna Baldur Borgþórsson skrifar Skoðun Gleymdu leikskólabörnin Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Tími fyrir breytingar – Nú er tækifærið Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Ölvunarakstur á Arnarnesbrú Anna Linda Bjarnadóttir skrifar Skoðun Flokknum er sama um þig Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan í Reykjavík er efnahagslegt vandamál Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Virði en ekki byrði Hulda Bjarnadóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn – svarið fyrir fjölskyldur og ungt fólk Guðbjörg Oddný Jónasdóttir skrifar Skoðun Vanrækt barn er besti ráðherrann Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fjárfestum í vellíðan – því hver króna skilar sér margfalt til baka Theodór Ingi Ólafsson skrifar Skoðun Úr öskunni í eldinn á laugardaginn? Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Skuggaspil valdsins Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Viltu að barnabörnin þín verði fátækir leiguliðar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf – í þjónustu við þjóðina Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á hvert annað og breytum þessu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Kæru landsmenn – þetta er ekki lengur boðlegt Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun XL niðurskurður – hugsum stórt! Arnar Þór Jónsson,Kári Allansson skrifar Skoðun Blórabögglar og gylliboð frá vinstri Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Hvað kjósa foreldrar ósýnilegra barna? Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Heimskasta þjóð í heimi? Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Jöfnum leikinn á laugardaginn Björgvin G. Sigurðsson skrifar Skoðun ADHD, fjórir stafir og hvað svo? Jóna Kristín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skattagleði á kostnað ferðaþjónustunnar Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Börnin heim Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Mun forseti Íslands fremja landráð? Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Ég býð mig fram fyrir framtíðarkynslóðir Finnur Ricart Andrason skrifar Sjá meira
Árið er 1982 þá var auglýst eftir „fóstrum“ í störf á leikskólum, búðin Adam auglýsti Lee Cooper fötin vinsælu til sölu, viðtöl í Tímanum við hetjur sem helltu niður áfengi og gengu á milli bæja til að leita af bruggi þegar áfengi var bannað, í þá daga var nefnilega bjórbann. Bann við sölu á bjór var ekki afnumið fyrr en sjö árum síðar. Bikarúrslitaleikur Tottenham og Liverpool var sýndur í beinni útsendingu á Íslandi og var þetta fyrsta beina útsending frá erlendum íþróttaviðburði á Íslandi. Ronnie James Dio og Vinny Appice úr Black Sabbath stofnuðu hljómsveitina Dio sem er í miklu uppáhaldi hjá undirrituðum. Samtök um kvennaathvarf opnuðu Kvennaathvarfið í Reykjavík. Íslenska kvikmyndin Með allt á hreinu var frumsýnd og tímaritið Time útnefndi tölvuna „mann ársins“ eins undarlegt og það kann að hljóma í dag. Á þessum árum, frá 1982 til 1986 létust 37 sjómenn. Foreldrar mínir reyktu bæði, líka í bíltúrum og losuðu svo öskubakkann út á götu þegar bíllinn staðnæmdist við gatnamót. Í þá daga mátti líka alls staðar reykja inni, þar á meðal á sjúkrastofnunum og á kennarastofum. Það var líka löglegt að keyra án öryggisbelta. Í 155. tölublaðs Tímans skrifar Atli Magnússon blaðamaður um sædýrasafnið í Hafnarfirði og krafðist þess að það yrði opnað aftur. Þar fjallar blaðamaðurinn um hve ósanngjarnt það sé að ekki sé hægt að starfrækja garðinn lengur, embættismenn þegja þar sem tekjur koma í kassann, dýraverndunarsinnar kvarta undan því að ekki væri nóg hey hjá geitunum og að þeim gæti orðið kalt svo fátt eitt sé talið upp. Þá var stjórnanda garðsinns heimilt að róa og veiða svokallaða illhveli, væntanlega háhyrningar, og selt þá til að afla tekna fyrir sædýrasafnið. Ljónunum er vorkunn sem ganga hring eftir hring í því þrönga búri sem þau eru lokuð inni í því þau komast ekki út þaðan. Í þá tíma var talinn lítill skilningur á því að þessir svokölluðu dýravendunarsinnar væru að agnúast yfir því að þarna færi ekki vel um dýrin. Þeim skyldi ekki takast að tvístra íbúum safnsins um heim allan þar sem skilningur væri meiri á skemmtunar og uppeldisgildi dýragarða. Sama ár birtu þeir Eggert Gunnarsson og Þorsteinn Ólafsson niðurstöður rannsóknarinnar „Blóðsöfnun úr fylfullum hryssum til lyfjaframleiðslu“, sem þeir unnu við Tilraunastöð Háskólans í meinafræðum að Keldum. Þar kemur m.a. fram að því sé ekki að neita að á ýmsu geti gengið í byrjun en að hryssurnar „temjist ótrúlega fljótt“. Þar kemur einnig fram orðrétt „Einstaka hross kann frelsiskerðingunni þó svo illa að þau eru lítt meðfærileg og borgar sig ekki að setja menn og skepnur í þá hættu, sem af því leiðir“. Þá gerði lyfjaframleiðslufyrirtækið O. Jónson og Kaaber einnig sambærilegar greiningar í þeim tilgangi að hægt væri að hafa af þessu tekjur. Þar lýsa þeir meðal annars hvaða áhrif blóðtakan getur haft á sumar merar, sem híma fyrst á eftir, á meðan aðrar leggjast, velta sér og liggja hríðflatar og verða afvelta. Þá segir að þeim sé líka hætt við klums sem sýnir klárlega að þarna er verið að fara yfir mörkin og sýna einkenni blóðleysis samkvæmt sérfræðingum. Rannsóknarstofur á Keldum voru gerðar af mönnum sem nutu styrkja til rannsóknanna á þessum tímum. Þetta var árið 1982 en sem betur fer hefur ýmislegt gerst síðan þá. Banaslys á sjó fáheyrð í dag, sem betur fer, með bættri öryggimenningu og björgunarbúnaði. Leikskólakennari er viðurkennt fag, þó töluvert betur megi styðja við það góða starf. Það má kaupa bjór, bæði í vínbúð en einnig á veitingastöðum og börum. Bannað er að reykja á vel flestum stöðum og mikil vakning hefur verið á skaðsemi reykinga. Íþróttaviðburðir eru nánast daglega í sjónvarpinu. Mikið hefur gerst í réttindamálum kvenna og nú á síðustu árum eru þær að skila skömminni til gerenda sem er löngu tímabært og eiga þær mikið hrós skilið og eru „menn áratugarinns“! Háhyrningurinn Keikó sem var seldur til að fjármagna sædýrasafnið kom aftur til Íslands en hans saga var skrifuð um leið og hann var fangaður. Að halda villtum dýrum í búrum og innan girðinga í þeim eina tilgangi svo að mannfólk geti komist í námunda við þau er á undanhaldi sem er vel. En það sem hefur gerst á Íslandi í tengslum við blóðsöfnun úr fylfullum hryssum er að Matvælastofnun hefur eftirlit með fóðrun og aðbúnaði blóðtökuhryssna en fyrirtækið Ísteka ber ábyrgð á sérstöku eftirliti með blóðtökunni sjálfri. Árið 2020 var blóðtaka framkvæmd á fimm þúsund fylfullum hryssum á Íslandi í fyrra. Blóðið er síðan nýtt í lyfjaframleiðslu. Flestum folöldum meranna er slátrað í kjölfarið. Þannig að fyrirtækið sem hefur mestar tekjur og ávinning af þessu ber einnig ábyrgð á eftirliti. Það væri eins og að ég bæri ábyrgð á að útfæra verklag, innleiða það og taka það síðan út og er hætt við að niðurstaðan væri ávallt mér í hag. Þann 14. janúar 2022 veitir Umhverfisstofnun starfsleyfi Ísteka ehf. sem heimilar fyrirtækinu að auka framleiðslu þar er rekstraraðila heimilt að framleiða allt að 20 kg/ári af lyfjaefni (afurð) úr allt að 600 tonnum af blóði til ársins 2038 en núverandi leyfi heimilar vinnslu úr 170 tonnum. Áætla má að það þurfi um 28.600 hryssur til að ná þessu framleiðslumagni. Hvað ætli það væru mörg folöld sem væri þá slátrað í kjölfarið? Það er í raun alveg ótrúlegt að þessi blóðsöfnun hafi verið gerð í öll þessi ár og þeir sem stunda það vísa til 40 ára gamalla tilrauna sem gerðar voru. Síðan þá hefur þetta verið bannað í flestu löndum í kringum okkur, fjölmargir aðilar bæði læknar, dýralæknar, faglært fólk um atferli hestsins og velunnarar hans hafa bent á margar fræðigreinar sem benda til þess að verulega er gengið nærri hestinum. Stundum þarf að rífa plásturinn af til að hægt sé að ræða erfið mál og á það vel við núna. Ég vil búa í samfélagi þar sem ofbeldi er ekki þaggað niður! Hesturinn hefur verið talinn lengi vel þarfasti þjónninn, vinsældir hans ná nýjum hæðum ár eftir ár. Íslenski hesturinn er þjóðargersemi og ber okkur skylda til að standa vörð um arfleið hans, orðspor og heilsu og koma fram við hann af þeirri virðingu sem hann á skilið. Höfundur er ráðgjafi við innleiðingu og úttekt á gæðastjórnunarkerfum og hestamaður.
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Frjálsar handfæraveiðar - Opið svar til Strandveiðifélags Íslands Álfheiður Eymarsdóttir skrifar
Skoðun Ofbeldisvarnir og alhliða kynfræðsla alla skólagönguna! Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar
Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn – svarið fyrir fjölskyldur og ungt fólk Guðbjörg Oddný Jónasdóttir skrifar
Skoðun Fjárfestum í vellíðan – því hver króna skilar sér margfalt til baka Theodór Ingi Ólafsson skrifar
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun