Hvað er barnaheill í Covid-faraldri? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar 19. nóvember 2021 07:30 Á Íslandi gilda um þessar mundir mun meira íþyngjandi reglur um sóttkví og smitgát barna heldur en í nágrannalöndum okkar og þeim löndum sem við viljum gjarnan bera okkur saman við. Þannig eru börn að jafnaði ekki sett í sóttkví vegna skólasmita í Danmörku, Noregi, Svíþjóð og Bretlandi. Víða er hins vegar notast við prófanir (hraðpróf og heimapróf) til þess að fylgjast með þeim börnum sem hafa verið útsett fyrir smiti og einkum ef þau sýna einkenni sem bent geta til sýkingar. Hér er staðan allt önnur eins og umfjöllun fjölmiðla undanfarna daga ber með sér. Þrátt fyrir að við séum ein mest bólusetta þjóð heims og að óumdeilt sé að börnum stafi í það minnsta ekki meiri hætta af Covid en af ýmsum öðrum sýkingum, hafa þau á annað ár sætt ítrekuðum takmörkunum, röskunum á skólagöngu og íþrótta- og tómstundastarfi og einangrun frá vinum og vandamönnum. Fjölmörg dæmi eru um að íslensk börn hafi þurft að sæta endurtekinni sóttkví til langs tíma. Þetta er mikið inngrip í daglegt líf - raunveruleg frelsisskerðing sem líkist í raun einhvers konar útgáfu af stofufangelsi. Sóttkví hefur áhrif á líf barnanna sjálfra og foreldra og forráðamanna. Óttinn við sóttkví er sums staðar orðinn mikill hjá börnum að foreldrar verða áskynja verulegs kvíða og uppnáms í tengslum við umræðu um skólasmit. Þá fylgir auðvitað þessum harkalegu ráðstöfunum sú ósagða ályktun, sem börnin fara ekki varhluta af, að börnin séu á einhvern hátt hættuleg umhverfi sínu; þau séu smitberar og geti valdið sínum nánustu vinum og fjölskyldu skaða. Eflaust verður hægt að rannsaka það af yfirvegun síðar, en það hlýtur að vera óhætt að fullyrða nú þegar að kvíði og ótti barna í tengslum við faraldurinn muni valda mörgum þeirra langvarandi skaða. Þá er sú kyrrseta og einvera sem börn í einangrun sæta einnig líkleg til þess að draga úr líkamlegri hreysti þeirra. Þau hafa eytt fjölmörgum dögum og hluta úr degi heima þar sem þau reyna að láta lítið fyrir sér fara til að trufla ekki heimavinnu mömmu og pabba sem auðvitað fylgja með í sóttkví. Börn hafa misst úr skólamáltíðir á þessum tíma og þannig orðið af næringarríkustu máltíð dagsins vegna bágra aðstæðna. Og alltof mörg börn hafa verið einangruð í skaðlegum aðstæðum heima fyrir og munu aldrei bíða þess bætur. Þegar ákvarðanir eru teknar sem varða málefni barna á samkvæmt lögum það sem er barni fyrir bestu alltaf að hafa forgang. Börn eiga skýlausan lagalegan rétt til náms og til þess að njóta réttinda í samræmi við aldur og þroska. Þau eiga rétt á því að vera vernduð og að þeim sé sýnd virðing og umhyggja. Það er skylda okkar sem samfélags að vernda börnin okkar fyrir því sem ógnar lífi þeirra og heilsu. Þar er Covid ekki ofarlega á lista en andlegur heimsfaraldur þeim mun ofar. Ég tek undir orð sóttvarnalæknis um að það sé samfélagsleg ábyrgð okkar að vernda þá sem eru viðkvæmari, og undirstrika þar að börn eru sannarlega viðkvæmur hópur. Þegar upp verður staðið mun mesti skaðinn af Covid fyrir börn verða vegna þeirra umfangsmiklu aðgerða sem þau hafa þurft að sæta til að komast hjá því að smitast af veiru sem gerir þeim sáralítinn skaða. Þessi skaði er eflaust orðinn óafturkræfur í mörgum tilvikum. Framan af faraldrinum gátum við Íslendingar verið þakklát fyrir það leiðarljós sóttvarnalæknis að halda skólastarfi sem minnst skertu. Þar komu auðvitað einnig til sjónarmið um mikilvægi þess að heilbrigðisstarfsmenn gætu sótt vinnu sína, en umhyggjan fyrir börnunum sjálfum hlýtur að hafa verið það sem mestu réði. Nú hefur umræða um heill barnanna sem betur fer náð undirtökum víða í kringum okkur og lönd sem áður lokuðu skólastarfi hafa skóla opna, beita börn ekki sóttkví. Siðferðislegt mat á því hversu langt er rétt að ganga á mikilvæg réttindi barna þarf að eiga sér stað. Áframhaldandi offors í kringum sóttkví barna getur ekki komið til álita. Það liggur því mikið við að við hugsum gildandi skerðingar út frá hagsmunum barna líkt og nágrannaþjóðir okkar hafa þegar gert; hugsum um barna-heill. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Diljá Mist Einarsdóttir Sjálfstæðisflokkurinn Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Börn og uppeldi Réttindi barna Mest lesið Dauði vefsíðunnar eins og við þekkjum hana Kristján Már Hauksson Skoðun Loftslag eða lífskjör: bæði betra Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flykkist til Kristófer Már Maronsson Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flýr Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson Skoðun Ofhugsanir: orsök & afleiðing Sara Pálsdóttir Skoðun Íslenski skorturinn Björg Eva Erlendsdóttir Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir Skoðun Virkjum lýðræðið Jórdís Skúladóttir Skoðun Skoðun Skoðun Dauði vefsíðunnar eins og við þekkjum hana Kristján Már Hauksson skrifar Skoðun Loftslag eða lífskjör: bæði betra Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Virkjum lýðræðið Jórdís Skúladóttir skrifar Skoðun Ráðstefna um þjóðarátak í húsnæðismálum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Íslenski skorturinn Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Ofhugsanir: orsök & afleiðing Sara Pálsdóttir skrifar Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flykkist til Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Öldrunarþjónustan – tækifæri og áskoranir Sandra B. Franks skrifar Skoðun ChatGPT um íslenska húsnæðismarkaðinn Yngvi Ómar Sighvatsson skrifar Skoðun Milljónir úr launaumslögum til vopnakaupa Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Í orði en ekki á borði - stuðningur Íslands við Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Fatlað fólk á Íslandi Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Gervigreindin og atvinnulífið Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hinn stóri pakki ósýnilegrar reynslu Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun GOGG, GOGG, GOGG og aftur GOGG Guðrún Njálsdóttir skrifar Skoðun Eru sumir íslenskir stjórnmálamenn að bergmála áróður Kremlar? Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Beðið eftir orkumálaráðherra Eggert Valur Guðmundsson,Gunnar Aron Ólason skrifar Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flýr Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun „Við verðum að fylgja lögum“ Hópur listafólks skrifar Skoðun Ég er ekki alki Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun „Þetta reddast“ og heilsan að húfi? Alexander Aron Guðjónsson,Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Nauðsyn námsgagna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýar Árnadóttir skrifar Sjá meira
Á Íslandi gilda um þessar mundir mun meira íþyngjandi reglur um sóttkví og smitgát barna heldur en í nágrannalöndum okkar og þeim löndum sem við viljum gjarnan bera okkur saman við. Þannig eru börn að jafnaði ekki sett í sóttkví vegna skólasmita í Danmörku, Noregi, Svíþjóð og Bretlandi. Víða er hins vegar notast við prófanir (hraðpróf og heimapróf) til þess að fylgjast með þeim börnum sem hafa verið útsett fyrir smiti og einkum ef þau sýna einkenni sem bent geta til sýkingar. Hér er staðan allt önnur eins og umfjöllun fjölmiðla undanfarna daga ber með sér. Þrátt fyrir að við séum ein mest bólusetta þjóð heims og að óumdeilt sé að börnum stafi í það minnsta ekki meiri hætta af Covid en af ýmsum öðrum sýkingum, hafa þau á annað ár sætt ítrekuðum takmörkunum, röskunum á skólagöngu og íþrótta- og tómstundastarfi og einangrun frá vinum og vandamönnum. Fjölmörg dæmi eru um að íslensk börn hafi þurft að sæta endurtekinni sóttkví til langs tíma. Þetta er mikið inngrip í daglegt líf - raunveruleg frelsisskerðing sem líkist í raun einhvers konar útgáfu af stofufangelsi. Sóttkví hefur áhrif á líf barnanna sjálfra og foreldra og forráðamanna. Óttinn við sóttkví er sums staðar orðinn mikill hjá börnum að foreldrar verða áskynja verulegs kvíða og uppnáms í tengslum við umræðu um skólasmit. Þá fylgir auðvitað þessum harkalegu ráðstöfunum sú ósagða ályktun, sem börnin fara ekki varhluta af, að börnin séu á einhvern hátt hættuleg umhverfi sínu; þau séu smitberar og geti valdið sínum nánustu vinum og fjölskyldu skaða. Eflaust verður hægt að rannsaka það af yfirvegun síðar, en það hlýtur að vera óhætt að fullyrða nú þegar að kvíði og ótti barna í tengslum við faraldurinn muni valda mörgum þeirra langvarandi skaða. Þá er sú kyrrseta og einvera sem börn í einangrun sæta einnig líkleg til þess að draga úr líkamlegri hreysti þeirra. Þau hafa eytt fjölmörgum dögum og hluta úr degi heima þar sem þau reyna að láta lítið fyrir sér fara til að trufla ekki heimavinnu mömmu og pabba sem auðvitað fylgja með í sóttkví. Börn hafa misst úr skólamáltíðir á þessum tíma og þannig orðið af næringarríkustu máltíð dagsins vegna bágra aðstæðna. Og alltof mörg börn hafa verið einangruð í skaðlegum aðstæðum heima fyrir og munu aldrei bíða þess bætur. Þegar ákvarðanir eru teknar sem varða málefni barna á samkvæmt lögum það sem er barni fyrir bestu alltaf að hafa forgang. Börn eiga skýlausan lagalegan rétt til náms og til þess að njóta réttinda í samræmi við aldur og þroska. Þau eiga rétt á því að vera vernduð og að þeim sé sýnd virðing og umhyggja. Það er skylda okkar sem samfélags að vernda börnin okkar fyrir því sem ógnar lífi þeirra og heilsu. Þar er Covid ekki ofarlega á lista en andlegur heimsfaraldur þeim mun ofar. Ég tek undir orð sóttvarnalæknis um að það sé samfélagsleg ábyrgð okkar að vernda þá sem eru viðkvæmari, og undirstrika þar að börn eru sannarlega viðkvæmur hópur. Þegar upp verður staðið mun mesti skaðinn af Covid fyrir börn verða vegna þeirra umfangsmiklu aðgerða sem þau hafa þurft að sæta til að komast hjá því að smitast af veiru sem gerir þeim sáralítinn skaða. Þessi skaði er eflaust orðinn óafturkræfur í mörgum tilvikum. Framan af faraldrinum gátum við Íslendingar verið þakklát fyrir það leiðarljós sóttvarnalæknis að halda skólastarfi sem minnst skertu. Þar komu auðvitað einnig til sjónarmið um mikilvægi þess að heilbrigðisstarfsmenn gætu sótt vinnu sína, en umhyggjan fyrir börnunum sjálfum hlýtur að hafa verið það sem mestu réði. Nú hefur umræða um heill barnanna sem betur fer náð undirtökum víða í kringum okkur og lönd sem áður lokuðu skólastarfi hafa skóla opna, beita börn ekki sóttkví. Siðferðislegt mat á því hversu langt er rétt að ganga á mikilvæg réttindi barna þarf að eiga sér stað. Áframhaldandi offors í kringum sóttkví barna getur ekki komið til álita. Það liggur því mikið við að við hugsum gildandi skerðingar út frá hagsmunum barna líkt og nágrannaþjóðir okkar hafa þegar gert; hugsum um barna-heill. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins.
Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason Skoðun
Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir Skoðun
Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar
Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar
Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar
Skoðun Eru sumir íslenskir stjórnmálamenn að bergmála áróður Kremlar? Guðni Freyr Öfjörð skrifar
Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir skrifar
Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason Skoðun
Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir Skoðun