Orðasmiðurinn hagi Jónas Hallgrímsson Jakob Bragi Hannesson skrifar 16. nóvember 2021 07:00 Það er við hæfi að dagur íslenskrar tungu sé heiðraður minningu þjóðskáldsins Jónasar Hallgrímssonar frá Hrauni í Öxnadal og fæðingardegi hans, 16. nóvember (1807-1845). Jónas Hallgrímsson er sá Íslendingur, sem lagt hefur þyngstu lóðin á vogarskálina til eflingar íslenskunnar. Jónas var orðhagur með afbrigðum og nýyrði hans eru lýsandi, gegnsæ og myndhverf. Mörg orða hans notum við hugsunarlaust án þess að velta þeim mikið fyrir okkur. Um 200 orð er hægt að eigna Jónasi örugglega en auk þess er fjöldi orða sem hann er talinn hafa samið en er þó ekki hægt að eigna honum með 100% vissu. Ég náði að safna saman 127 nýyrða Jónasar. „Njótið vel:“ Aðdráttarafl, almyrkvi, tunglmyrkvi, fallhraði, líkindareikningur, geislabaugur, himingeimur, hornalína, hringbraut, knattborð, ljósvaki, ljósgjafi, lýsingarorð, rafmagn, miðflóttaafl, sjónarsvið, sjónauki, sólmiðja, sólbaugur, staðvindur, stjörnubjartur, stjörnuspá, stjörnuþoka, svarthol, sporbaugur, snúningshraði, hafflötur, meltingarfæri, dýrafræði, efnafræði, fuglafræði, jarðfræði, landafræði, ljósfræði, ljóshraði, veðurfræði, hryggdýr, spendýr, liðdýr, lindýr, brandugla, fýll, haförn, landsvala, mörgæs, páfagaukur, vepja, skjaldbaka, skötuselur, hagamús, sælilja, berjalaut, fífilbrekka, brekkusóley, heiðardalur, kerfjall, kerhóll, landskiki, silungaá, uppsprettulind, austankul, álandsvindur, staðvindur, fannburður, kvöldbjarmi, ljósbjarmi, næturkyrrð, veðurbreyting, sjávarhæð, einstaklingur, frelsishetja, smekkmaður, skipstjóri, þrekmenni, dauðleiður, fluggáfaður, kolmórauður, laukréttur, rennisléttur, sárþreyttur, þrælsterkur, fjaðurmagnaður, gulbröndóttur, kankvís, klógulur, upplitsdjarfur, fábrotinn, fjölbreytni, fagurtær, spegilskyggndur, lögbundinn, sjóveikur, slyppifengur, sviphreinn, þjóðkjörinn, þverbeinn, lambasteik, lífsnautn, vinahópur, sveitasæla, þjóðareign, undirgöng, baksund, bringusund, sundkennsla, sundtak, vinkaup, sálarylur, hrímhvítur, sumarvegur, framsókn, fyrirkomulag, stuttbuxur, æðakerfi, munaðarleysingi, háðskur, eldsumbrot, skeiðfrár, ástfagur, brosfögur, hárfagur, vonarstjarna, vegstjarna, blástjarna, guðstjarna. byggðabýli, fagurleiftrandi. Höfundur er framhaldsskólakennari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Íslenska á tækniöld Mest lesið Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson Skoðun Ólögmæt sóun skattfjár Markús Ingólfur Eiríksson Skoðun Leikskólaverkfall - slæmur draumur Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir Skoðun Hefðbundnar og lögmætar hvalveiðar Árni Sverrisson, ,Heiðrún Lind Marteinsdóttir,Vilhjálmur Birgisson Skoðun Ertu karlmaður á miðjum aldri á breytingarskeiðinu? Gunnar Dan Wiium Skoðun Vertu ekki að plata mig Helgi Brynjarsson Skoðun Opið bréf til samninganefnda KÍ og SÍS Guðrún Eik Skúladóttir Skoðun Verstu kennarar í heimi Gígja Bjargardóttir Skoðun Hinir vondu fjármagnseigendur! Guðmundur Ragnarsson Skoðun Skoðun Skoðun Opið bréf til samninganefnda KÍ og SÍS Guðrún Eik Skúladóttir skrifar Skoðun Ungt fólk og þörfin fyrir skjótar aðgerðir í menntun Fannar Logi Waldorff Sigurðsson skrifar Skoðun Mikilvægasta launaviðtalið Bessí Þóra Jónsdóttir skrifar Skoðun Leikskólaverkfall - slæmur draumur Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Burt með baráttusöngva úr virkjunarkafla stóriðjustefnunnar Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar Skoðun Meiri árangur…fyrir útvalda Aðalheiður Marta Steindórsdóttir skrifar Skoðun Ertu karlmaður á miðjum aldri á breytingarskeiðinu? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Verndum íslenskuna- líka á Alþingi Íslendinga Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Ungt fólk er meira en bara meme og sketsar á TikTok Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Hefðbundnar og lögmætar hvalveiðar Árni Sverrisson, ,Heiðrún Lind Marteinsdóttir,Vilhjálmur Birgisson skrifar Skoðun Vertu ekki að plata mig Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun 11.11. - Aldrei aftur stríð Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Velferðarsamfélag í anda jafnaðarmennskunnar Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Heilbrigðismál í aðdraganda kosninga Jón Magnús Kristjánsson skrifar Skoðun Raforkuöryggi almennings ekki tryggt Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun „Hefur þú ekkert að gera?” Marta Wieczorek skrifar Skoðun Ólögmæt sóun skattfjár Markús Ingólfur Eiríksson skrifar Skoðun Eru samskiptin á milli mannvera og huldufólks kennsludæmi? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Hvatning um stuðning við strandveiðar Örn Pálsson skrifar Skoðun Verstu kennarar í heimi Gígja Bjargardóttir skrifar Skoðun Íslensku menntaverðlaunin – íslenskt skólastarf Jón Torfi Jónasson skrifar Skoðun Einstaklingur á undir högg að sækja í dómsmáli við svindlara Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameinumst, hjálpum þeim Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Hinir vondu fjármagnseigendur! Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halló manneskja Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun „Getið þið ekki talað um eitthvað annað en þessa vegi!?“ Gerður Björk Sveinsdóttir skrifar Skoðun Gaman og gott að eldast – eflum lýðheilsu Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Sjá meira
Það er við hæfi að dagur íslenskrar tungu sé heiðraður minningu þjóðskáldsins Jónasar Hallgrímssonar frá Hrauni í Öxnadal og fæðingardegi hans, 16. nóvember (1807-1845). Jónas Hallgrímsson er sá Íslendingur, sem lagt hefur þyngstu lóðin á vogarskálina til eflingar íslenskunnar. Jónas var orðhagur með afbrigðum og nýyrði hans eru lýsandi, gegnsæ og myndhverf. Mörg orða hans notum við hugsunarlaust án þess að velta þeim mikið fyrir okkur. Um 200 orð er hægt að eigna Jónasi örugglega en auk þess er fjöldi orða sem hann er talinn hafa samið en er þó ekki hægt að eigna honum með 100% vissu. Ég náði að safna saman 127 nýyrða Jónasar. „Njótið vel:“ Aðdráttarafl, almyrkvi, tunglmyrkvi, fallhraði, líkindareikningur, geislabaugur, himingeimur, hornalína, hringbraut, knattborð, ljósvaki, ljósgjafi, lýsingarorð, rafmagn, miðflóttaafl, sjónarsvið, sjónauki, sólmiðja, sólbaugur, staðvindur, stjörnubjartur, stjörnuspá, stjörnuþoka, svarthol, sporbaugur, snúningshraði, hafflötur, meltingarfæri, dýrafræði, efnafræði, fuglafræði, jarðfræði, landafræði, ljósfræði, ljóshraði, veðurfræði, hryggdýr, spendýr, liðdýr, lindýr, brandugla, fýll, haförn, landsvala, mörgæs, páfagaukur, vepja, skjaldbaka, skötuselur, hagamús, sælilja, berjalaut, fífilbrekka, brekkusóley, heiðardalur, kerfjall, kerhóll, landskiki, silungaá, uppsprettulind, austankul, álandsvindur, staðvindur, fannburður, kvöldbjarmi, ljósbjarmi, næturkyrrð, veðurbreyting, sjávarhæð, einstaklingur, frelsishetja, smekkmaður, skipstjóri, þrekmenni, dauðleiður, fluggáfaður, kolmórauður, laukréttur, rennisléttur, sárþreyttur, þrælsterkur, fjaðurmagnaður, gulbröndóttur, kankvís, klógulur, upplitsdjarfur, fábrotinn, fjölbreytni, fagurtær, spegilskyggndur, lögbundinn, sjóveikur, slyppifengur, sviphreinn, þjóðkjörinn, þverbeinn, lambasteik, lífsnautn, vinahópur, sveitasæla, þjóðareign, undirgöng, baksund, bringusund, sundkennsla, sundtak, vinkaup, sálarylur, hrímhvítur, sumarvegur, framsókn, fyrirkomulag, stuttbuxur, æðakerfi, munaðarleysingi, háðskur, eldsumbrot, skeiðfrár, ástfagur, brosfögur, hárfagur, vonarstjarna, vegstjarna, blástjarna, guðstjarna. byggðabýli, fagurleiftrandi. Höfundur er framhaldsskólakennari.
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun
Hefðbundnar og lögmætar hvalveiðar Árni Sverrisson, ,Heiðrún Lind Marteinsdóttir,Vilhjálmur Birgisson Skoðun
Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar
Skoðun Hefðbundnar og lögmætar hvalveiðar Árni Sverrisson, ,Heiðrún Lind Marteinsdóttir,Vilhjálmur Birgisson skrifar
Skoðun Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Eru samskiptin á milli mannvera og huldufólks kennsludæmi? Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Einstaklingur á undir högg að sækja í dómsmáli við svindlara Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun
Hefðbundnar og lögmætar hvalveiðar Árni Sverrisson, ,Heiðrún Lind Marteinsdóttir,Vilhjálmur Birgisson Skoðun