Með andlitið í blóðpolli Gunnar Karl Ólafsson skrifar 8. október 2021 07:00 Ótal mörg mál um kynferðislegt ofbeldi af ýmsum toga hafa komið upp á yfirborðið á síðustu misserum. Hugurinn leitar strax til hinna fjöldamörgu þolenda sem að eru á mismunandi stöðum í úrvinnslu á sínum áföllum. Sögurnar skella á okkur hver af annari, sem síðan er talað um endalaust á kaffistofum, matarboðum, vinahittingum og í netheimum. Þessi stöðuga umræða veldur vafalaust kvíða og vanlíðan hjá mörgum, það hefur allavega gert það að vissu leiti hjá mér. Það er eins og að við sem samfélag séum stanslaust með andlitið í blóðpolli kynferðisofbeldis og náum ekki að vinna úr eðli og orsökum pollsins. Í þessari miklu umræðu hefur hópur fólks tekið það upp að rífa niður, á oft mjög ljótan og óvæginn hátt, þá sem að koma fram undir nafni og saka áberandi fólk í samfélaginu um brot. Gerendameðvirkni, afneitun og þöggun hefur verið svakaleg í þessum umræðum. Síðan er sami hópurinn hissa að sumir kjósa að koma ekki undir nafni eða kjósi að kæra ekki. Þessi umræða hefur líka gert það að verkum að flest allir hafa tjáð sig um þessi mál síðustu mánuði, mörg á uppbyggilegan máta. En flest okkar hafa svo eflaust heyrt ófáa í sínu daglega lífi og á netheimum tala niður þolendur og/eða hlífa gerendum, bæði meðvitað og ómeðvitað. Við sem samfélag erum að sprengja kýlið og finna út hvernig skal taka á þessum málum. Það er sársaukafullt og erfitt ferli en tími meðvirkni, afneitunar og þöggunar er á enda. Það eru ótal ástæður fyrir því að fólk kýs ekki að tilkynna eða kæra ofbeldi og er það persónuleg ákvörðun hvers og eins. Eftirmálar kynferðisofbeldis eru erfiðir og hafa langvarandi líkamlegar og andlegar afleiðingar fyrir þolendur. Það getur tekið mörg ár eða áratugi að vinna sig út úr þeim. Eftirmálarnir eru sumum of erfiðir, en þolendur eru þrettán sinnum líklegri til að reyna sjálfsvíg en þeir sem hafa ekki lent í kynferðisofbeldi. Tölfræðin í dómskerfinu er heldur ekkert sérstaklega uppörvandi. Talið er að 310 af hverjum 1.000 brotum séu tilkynnt, 69% brota koma því aldrei á borð lögreglu. En einungis 17% tilkynntra brota fara fyrir dóm þar sem að 87% þeirra mála enda með sýknu. Mér hefur ekki langað til að leita til lögreglu eða láta á það reyna að leita réttar míns vegna þess kynferðislega ofbeldis sem ég hef orðið fyrir. Byrja á því að grafa upp allt þetta áfall í smáatriðum með því að lýsa ofbeldinu bæði hjá lögfræðingi og í skýrslutöku hjá lögreglu. Eiga svo 17% séns á því að það fari fyrir dóm. Ef að það er tekið upp fyrir dómi þá tekur annað við, lögfræðingar gerenda minna koma til með að véfengja og þjarma að mér með einum eða öðrum hætti til að verja skjólstæðinga sína. Að þurfa svo að heyra eða lesa vitnisburð gerendanna sem að munu að öllum líkindum hafa allt aðra sögu að segja. Eftir allt þetta eru svo 13% líkur á því að þeir verði sakfelldir og 87% líkur á því að málið fellur niður. Þetta ferli myndi taka heilmikinn toll á sálinni með grátlega litlar líkur á því að réttlætið næði í gegn. Þær hugrökku manneskjur sem hafa stigið fram, sagt frá og leitað réttar síns eru hetjur. Hetjur sem þurfa svo að takast á við holskeflu af ömurlegum og hræðilegum umræðum um sig og sinn trúverðugleika ofan á allt hitt álagið. Það er ótrúlegt að trúverðugleiki þolenda er ávalt strax dreginn í efa, þegar rannsóknir sýna fram á allt annað. Þau sem velja að stíga ekki fram eru líka hetjur, en okkur sem samfélagi ber að styðja þau einnig í sínu bataferli. Vöndum okkur í umræðunni um kynferðislegt ofbeldi, þú veist aldrei hver í kringum þig gæti átt við þann pakka innra með sér. Styðjum við þolendur, krefjumst þess að stjórnvöld leiti leiða til að hlúa betur að málefnum þolenda. Meðal annars með því að rýmka gjafsóknarreglur og lögbinda launað leyfi eftir að brotið hefur verið á fólki. Tryggjum þeim stuðning svo sem með aðgengi að heilbrigðis- og sálfræðiþjónustu, það er ekki allra að eiga fyrir nauðsynlegri meðferð við áfallastreituröskun og öðrum greiningum í kjölfar brots. Fræðum börnin okkar um mörk, samskipti og virðingu. Hnippum í vinnufélagann, fjölskyldumeðliminn, vininn og liðsfélagann þegar þeir tala óvægið gegn þolendum eða einstaka samfélagshópum. Tæklum málin á hinum endanum líka og styrkjum úrræði fyrir gerendur, svo að þau fái aðstoð við að gangast við sínum brotum og fyrirbyggja frekari ofbeldisbrot.Lítum upp úr blóðpollinum og vinnum að því að fyrirbyggja það sem annars koma skal og tökum okkur á í að hreinsa til þar sem samfélagið hefur brugðis fólki. Fokk Ofbeldi! Höfundur tilheyrir þeim 69% sem leitaði ekki réttar síns Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kynferðisofbeldi MeToo Mest lesið Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Drifkraftur bata – Alþjóðlegi geðheilbrigðisdagurinn Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Lordinn lýgur! Andrés Pétursson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að þykjast með líf barnanna okkar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Í örugga höfn! Örlygur Hnefill Örlygsson,Bergur Elías Ágústsson skrifar Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar Skoðun Varasjóður eða hefðbundið styrkjakerfi? Birgitta Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Geðheilsa á tímum óvissu og áskorana María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir skrifar Skoðun Villta vestur ólöglegra veðmálaauglýsinga á Íslandi Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson skrifar Skoðun Að gera ráð fyrir frelsi Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að þekkja sín takmörk Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Gervigreind og dómgreind Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Fjárfesting í réttindum barna bætir fjárhag sveitarfélaga Marín Rós Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Á að takmarka samfélagsmiðlanotkun barna? María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson skrifar Skoðun Hvað er í gangi? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Hjálpum fólki að eignast börn Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir skrifar Skoðun Lýst eftir afstöðu Viðreisnar til ríkisstyrkja Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Vegferð menntunar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar Sjá meira
Ótal mörg mál um kynferðislegt ofbeldi af ýmsum toga hafa komið upp á yfirborðið á síðustu misserum. Hugurinn leitar strax til hinna fjöldamörgu þolenda sem að eru á mismunandi stöðum í úrvinnslu á sínum áföllum. Sögurnar skella á okkur hver af annari, sem síðan er talað um endalaust á kaffistofum, matarboðum, vinahittingum og í netheimum. Þessi stöðuga umræða veldur vafalaust kvíða og vanlíðan hjá mörgum, það hefur allavega gert það að vissu leiti hjá mér. Það er eins og að við sem samfélag séum stanslaust með andlitið í blóðpolli kynferðisofbeldis og náum ekki að vinna úr eðli og orsökum pollsins. Í þessari miklu umræðu hefur hópur fólks tekið það upp að rífa niður, á oft mjög ljótan og óvæginn hátt, þá sem að koma fram undir nafni og saka áberandi fólk í samfélaginu um brot. Gerendameðvirkni, afneitun og þöggun hefur verið svakaleg í þessum umræðum. Síðan er sami hópurinn hissa að sumir kjósa að koma ekki undir nafni eða kjósi að kæra ekki. Þessi umræða hefur líka gert það að verkum að flest allir hafa tjáð sig um þessi mál síðustu mánuði, mörg á uppbyggilegan máta. En flest okkar hafa svo eflaust heyrt ófáa í sínu daglega lífi og á netheimum tala niður þolendur og/eða hlífa gerendum, bæði meðvitað og ómeðvitað. Við sem samfélag erum að sprengja kýlið og finna út hvernig skal taka á þessum málum. Það er sársaukafullt og erfitt ferli en tími meðvirkni, afneitunar og þöggunar er á enda. Það eru ótal ástæður fyrir því að fólk kýs ekki að tilkynna eða kæra ofbeldi og er það persónuleg ákvörðun hvers og eins. Eftirmálar kynferðisofbeldis eru erfiðir og hafa langvarandi líkamlegar og andlegar afleiðingar fyrir þolendur. Það getur tekið mörg ár eða áratugi að vinna sig út úr þeim. Eftirmálarnir eru sumum of erfiðir, en þolendur eru þrettán sinnum líklegri til að reyna sjálfsvíg en þeir sem hafa ekki lent í kynferðisofbeldi. Tölfræðin í dómskerfinu er heldur ekkert sérstaklega uppörvandi. Talið er að 310 af hverjum 1.000 brotum séu tilkynnt, 69% brota koma því aldrei á borð lögreglu. En einungis 17% tilkynntra brota fara fyrir dóm þar sem að 87% þeirra mála enda með sýknu. Mér hefur ekki langað til að leita til lögreglu eða láta á það reyna að leita réttar míns vegna þess kynferðislega ofbeldis sem ég hef orðið fyrir. Byrja á því að grafa upp allt þetta áfall í smáatriðum með því að lýsa ofbeldinu bæði hjá lögfræðingi og í skýrslutöku hjá lögreglu. Eiga svo 17% séns á því að það fari fyrir dóm. Ef að það er tekið upp fyrir dómi þá tekur annað við, lögfræðingar gerenda minna koma til með að véfengja og þjarma að mér með einum eða öðrum hætti til að verja skjólstæðinga sína. Að þurfa svo að heyra eða lesa vitnisburð gerendanna sem að munu að öllum líkindum hafa allt aðra sögu að segja. Eftir allt þetta eru svo 13% líkur á því að þeir verði sakfelldir og 87% líkur á því að málið fellur niður. Þetta ferli myndi taka heilmikinn toll á sálinni með grátlega litlar líkur á því að réttlætið næði í gegn. Þær hugrökku manneskjur sem hafa stigið fram, sagt frá og leitað réttar síns eru hetjur. Hetjur sem þurfa svo að takast á við holskeflu af ömurlegum og hræðilegum umræðum um sig og sinn trúverðugleika ofan á allt hitt álagið. Það er ótrúlegt að trúverðugleiki þolenda er ávalt strax dreginn í efa, þegar rannsóknir sýna fram á allt annað. Þau sem velja að stíga ekki fram eru líka hetjur, en okkur sem samfélagi ber að styðja þau einnig í sínu bataferli. Vöndum okkur í umræðunni um kynferðislegt ofbeldi, þú veist aldrei hver í kringum þig gæti átt við þann pakka innra með sér. Styðjum við þolendur, krefjumst þess að stjórnvöld leiti leiða til að hlúa betur að málefnum þolenda. Meðal annars með því að rýmka gjafsóknarreglur og lögbinda launað leyfi eftir að brotið hefur verið á fólki. Tryggjum þeim stuðning svo sem með aðgengi að heilbrigðis- og sálfræðiþjónustu, það er ekki allra að eiga fyrir nauðsynlegri meðferð við áfallastreituröskun og öðrum greiningum í kjölfar brots. Fræðum börnin okkar um mörk, samskipti og virðingu. Hnippum í vinnufélagann, fjölskyldumeðliminn, vininn og liðsfélagann þegar þeir tala óvægið gegn þolendum eða einstaka samfélagshópum. Tæklum málin á hinum endanum líka og styrkjum úrræði fyrir gerendur, svo að þau fái aðstoð við að gangast við sínum brotum og fyrirbyggja frekari ofbeldisbrot.Lítum upp úr blóðpollinum og vinnum að því að fyrirbyggja það sem annars koma skal og tökum okkur á í að hreinsa til þar sem samfélagið hefur brugðis fólki. Fokk Ofbeldi! Höfundur tilheyrir þeim 69% sem leitaði ekki réttar síns
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun
Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar
Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar
Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar
Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar
Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun