Væntumþykja til landsins Baldvin Ari Jóhannesson og Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifa 10. desember 2020 17:00 Mikilvægur menningararfur og einsdæmi á heimsvísu Hálendið er landsvæði fullt af menningarminjum svo sem sögum af álfum og huldufólki ásamt þjóðsögum um hetjur, hörkutól og lögleysingja. Sá þáttur virðist þó lítill og ómerkilegur í samanburði við þá stórbrotnu náttúrufegurð sem þar er að finna. Fjallgarðar, eldfjöll, jöklar, háhitasvæði, sjaldgæfar jarðmyndanir og svo mætti lengi telja. Mikilvægt er að skila því áfram í hendur komandi kynslóða og jafnframt tryggja að þær kynslóðir hafi aðgang að því. Óspillt víðerni verða einnig æ sjaldgæfari á heimsvísu. Það sýnir vel sjaldgæfi slíkra jarð- og líffræðisvæða heimsins að Vatnajökulsþjóðgarður er á lista yfir heimsminjar UNESCO. Nokkrar staðreyndir um frumvarpið Í frumvarpinu er kveðið á um að ráðherra beri að setja í reglugerðir 8 nánari ákvæði um framkvæmd lagasetningarinnar. Að auki hefur ráðherra heimild að setja í reglugerðir nánari ákvæði um 9 mismunandi hluti. Þar af er einn þeirra að geta bannað akstur vélknúinna ökutækja á einstökum svæðum. Telja margir að hér sé töluvert mikið vald sett í hendur ráðuneytisins og krefjast frekari dreifstýringu líkt og á sér stað nú með skipulagi þjóðlendanna. Ógnirnar sem nú stafa að hálendinu eru þrenns konar, frekari orkuvinnsla, ágengur ferðamannastraumur og ofbeit fjár. Hálendisþjóðgarður myndi stýra betur ágangi ferðamanna og einnig banna frekari orkuvinnslu á svæðinu að frátöldum þriðja áfanga rammaáætlunnar en sá biti stendur í mörgum umhverfissinnum. Skipulag þjóðlendanna er þó ekki fullnægjandi þegar kemur að stjórnun ferðamanna en hálendisþjóðgarður myndi óneitanlega bæta fræðslu og vöktun á svæðinu með tilkomu landvarða. Hins vegar teljum við að gæta verði að kröfur um leyfisveitingu á ýmsum hlutum verði ekki svo að það virki heftandi á þá sem kjósa að ferðast um svæði þjóðgarðsins. Frumvarpið er ágreiningsmál Ungliðanefnd Ferðaklúbbsins 4x4 styður ekki frumvarpið í núverandi mynd Það eina sem þessi þjóðgarður virðist ganga útá er að friða sem mest svo hægt sé að auglýsa það og að skapa sem flest ríkisstörf í leiðinni án þess að taka raunveruleg skref til náttúruverndar. 6 virkjanir verða mögulegar innan garðsins með tilheyrandi vegavinnu, stíflugerð og lónum. Ráðuneytinu verður gefið gífurlegt vald yfir 30% af landinu. Samkvæmt lagasetningunni fá landverðir heimild til þess að stöðva för fólks um svæðið brjóti það reglur þjóðgarðsins. Það hefur sést mjög vel á Vatnajökulsþjóðgarði að ferðafrelsið hefur átt undir högg að sækja. Afla þarf leyfis vegna allra viðburða í þjóðgarðinum. Heimilt er að krefjast gjalds vegna gistingar í þjóðgarðinum. Gerð skal sérstök grein fyrir öllum vegum þar sem heimilt er að aka innan garðsins. Óheimilt er að reka atvinnutengda starfsemi í Hálendisþjóðgarði án þess að gerður sé tímabundinn samningur um slíka starfsemi. Ekki virðist vera tekið á göllum í stjórnsýslu Vatnajökulsþjóðgarðs sem frumvarpið byggir á. Formaður svæðisráðs vestursvæðis fer til dæmis núna gegn meirihluta áliti eigin svæðisráðs á vettvangi stjórnar og svo virðist sem ekkert í lögum eða reglugerðum komi í veg fyrir það. Þarna er lýðræðið ekki að virka og þetta sýnir að allir nema formaðurinn í hverju svæðisráði eru í rauninni valdalausir ef ágreiningur kemur upp. Sami galli verður áfram til staðar í komandi þjóðgarði. Ungir umhverfissinnar styðja frumvarpið Fyrirkomulag þjóðlendanna einkennist af afskiptaleysi stjórnvalda af allt of mikilvægum svæðum. Við teljum að með tilkomu þjóðgarðs fáum við loksins heilstæðan stjórnunarramma utan um þau verðmæti sem við eigum á hálendi Íslands. Við teljum lagaramma og reglugerðir þjóðgarðsins mega vera flæðandi og breytast með tíð og tíma þegar frekari reynsla fæst á skipulagningu. Vel hefur verið staðið undirbúningi og aðkoma sveitafélaganna að stjórnunar- og verndaráætlun er mikil og til fyrirmyndar. Mikil vinna hefur farið í vinnslu frumvarpsins en vinnan hófst að frumkvæði Sigrúnar Magnúsdóttur ráðherra úr Framsóknarflokknum árið 2016. Hugmyndin hefur tekið miklum breytingum síðan í samráði við ýmsa aðila. Hnökrar í rekstri þjóðgarða líkt og Vatnajökulsþjóðgarðs ber að draga fram og læra af reynslunni. Til framtíðar er rökrétt að eiga heildstæðan ramma og stjórnunar og verndaráætlun utan um svo mikilvægt svæði. Samþykkt þessa frumvarps væri í okkar huga sáttmáli um að standa vörð um viðkvæmasta svæði landsins. Náttúran á að njóta vafans. Hættum skotgrafahernaði við ákvörðun lagasetninga og reglugerða. Umræðan um stjórnun friðlýstra svæða hefur einkennst af andstæðum frá fylkingum sem eiga samt sem áður ótrúlega margt sameiginlegt. Við efumst ekki um það að lang flestir Íslendingar geti sammælst um mikilvægi þess að passa uppá hálendið. Vissulega eru ágreiningsmál og þau þarf að taka fyrir. Hvort sem frumvarpið fer í gegn eða ekki, sem er algjörlega í höndum þingmanna, er mikilvægt að raddir unga fólksins fái að heyrast. Framtíð hálendisins er málefni sem viðkemur ungu fólki hvað mest þar sem það kemur til með að erfa landið. Þau svæði sem fórnað er fyrir skammtíma-gróða eru svæði sem komandi kynslóðir missa af því að kynnast og verða að sætta sig við að lesa einungis um í bókmenntum. Ungir umhverfissinnar og ungliðanefnd Ferðaklúbbsins 4x4 koma til með að skila sitthvorri umsögninni um frumvarp umhverfisráðherra, báðar umsagnirnar bera með sér væntumþykju til landsins. Greinin er skrifuð af formanni Ungra umhverfissinna Þorgerði Maríu Þorbjarnardóttur og formanni Ungliðanefndar 4x4 flokksins Baldvini Ara Jóhannessyni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þjóðgarðar Umhverfismál Hálendisþjóðgarður Mest lesið „Eruð þið sammála lausagöngu katta?“ Sighvatur Björgvinsson Skoðun Hverjir borga leikskólann í Kópavogi? Örn Arnarson Skoðun Fimm staðreyndir fyrir Gunnþór Ingvason Arnar Þór Ingólfsson Skoðun Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman Skoðun Tökum samtalið Gunnþór Ingvason Skoðun Á flandri í klandri Jens Garðar Helgason Skoðun Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson Skoðun „Skömmin þín“ Jokka G. Birnudóttir Skoðun Þegar illfygli leiðir stórmennskubrjálæðing Ole Anton Bieltvedt Skoðun Réttlæti fyrir þjóðina, framfarir fyrir landsbyggðina Guðmundur Ari Sigurjónson Skoðun Skoðun Skoðun Fimm staðreyndir fyrir Gunnþór Ingvason Arnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Réttlæti byggir ekki á rangfærslum – svar við málflutningi þingflokksformanns Samfylkingar um veiðigjaldafrumvarpið Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Björgun hvala og orðræðan sem máli skiptir Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Á flandri í klandri Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Átak til að stytta biðlista barna eftir sérfræðiaðstoð Helga Þórðardóttir skrifar Skoðun Hverjir borga leikskólann í Kópavogi? Örn Arnarson skrifar Skoðun Tölvupóstar fjórðu iðnbyltingarinnar Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun „Skömmin þín“ Jokka G. Birnudóttir skrifar Skoðun Tökum samtalið Gunnþór Ingvason skrifar Skoðun „Eruð þið sammála lausagöngu katta?“ Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Réttlæti fyrir þjóðina, framfarir fyrir landsbyggðina Guðmundur Ari Sigurjónson skrifar Skoðun Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman skrifar Skoðun Stuðningur við nýsköpun í menntun: Leið að betra mati Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þegar illfygli leiðir stórmennskubrjálæðing Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Afruglari Þórður Björn Sigurðsson skrifar Skoðun Þjóðkirkja á réttri leið Þórður Guðmundsson skrifar Skoðun Staðreyndir um einfaldara regluverk Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Við þurfum hagkvæmu virkjunarkostina Gunnar Guðni Tómasson skrifar Skoðun Falin tækifæri til náms Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í námi: 5 lykilskref fyrir öryggi nemenda Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar Skoðun „Jákvæð viðbrögð“ um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nokkur orð um Kúbudeiluna og viðskiptabannið Gylfi Páll Hersir skrifar Skoðun Ráðherrar með reiknivél og leyndarhyggju Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Gróf misbeiting illa fengins valds Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Pólítískt hugrekki Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Sjá meira
Mikilvægur menningararfur og einsdæmi á heimsvísu Hálendið er landsvæði fullt af menningarminjum svo sem sögum af álfum og huldufólki ásamt þjóðsögum um hetjur, hörkutól og lögleysingja. Sá þáttur virðist þó lítill og ómerkilegur í samanburði við þá stórbrotnu náttúrufegurð sem þar er að finna. Fjallgarðar, eldfjöll, jöklar, háhitasvæði, sjaldgæfar jarðmyndanir og svo mætti lengi telja. Mikilvægt er að skila því áfram í hendur komandi kynslóða og jafnframt tryggja að þær kynslóðir hafi aðgang að því. Óspillt víðerni verða einnig æ sjaldgæfari á heimsvísu. Það sýnir vel sjaldgæfi slíkra jarð- og líffræðisvæða heimsins að Vatnajökulsþjóðgarður er á lista yfir heimsminjar UNESCO. Nokkrar staðreyndir um frumvarpið Í frumvarpinu er kveðið á um að ráðherra beri að setja í reglugerðir 8 nánari ákvæði um framkvæmd lagasetningarinnar. Að auki hefur ráðherra heimild að setja í reglugerðir nánari ákvæði um 9 mismunandi hluti. Þar af er einn þeirra að geta bannað akstur vélknúinna ökutækja á einstökum svæðum. Telja margir að hér sé töluvert mikið vald sett í hendur ráðuneytisins og krefjast frekari dreifstýringu líkt og á sér stað nú með skipulagi þjóðlendanna. Ógnirnar sem nú stafa að hálendinu eru þrenns konar, frekari orkuvinnsla, ágengur ferðamannastraumur og ofbeit fjár. Hálendisþjóðgarður myndi stýra betur ágangi ferðamanna og einnig banna frekari orkuvinnslu á svæðinu að frátöldum þriðja áfanga rammaáætlunnar en sá biti stendur í mörgum umhverfissinnum. Skipulag þjóðlendanna er þó ekki fullnægjandi þegar kemur að stjórnun ferðamanna en hálendisþjóðgarður myndi óneitanlega bæta fræðslu og vöktun á svæðinu með tilkomu landvarða. Hins vegar teljum við að gæta verði að kröfur um leyfisveitingu á ýmsum hlutum verði ekki svo að það virki heftandi á þá sem kjósa að ferðast um svæði þjóðgarðsins. Frumvarpið er ágreiningsmál Ungliðanefnd Ferðaklúbbsins 4x4 styður ekki frumvarpið í núverandi mynd Það eina sem þessi þjóðgarður virðist ganga útá er að friða sem mest svo hægt sé að auglýsa það og að skapa sem flest ríkisstörf í leiðinni án þess að taka raunveruleg skref til náttúruverndar. 6 virkjanir verða mögulegar innan garðsins með tilheyrandi vegavinnu, stíflugerð og lónum. Ráðuneytinu verður gefið gífurlegt vald yfir 30% af landinu. Samkvæmt lagasetningunni fá landverðir heimild til þess að stöðva för fólks um svæðið brjóti það reglur þjóðgarðsins. Það hefur sést mjög vel á Vatnajökulsþjóðgarði að ferðafrelsið hefur átt undir högg að sækja. Afla þarf leyfis vegna allra viðburða í þjóðgarðinum. Heimilt er að krefjast gjalds vegna gistingar í þjóðgarðinum. Gerð skal sérstök grein fyrir öllum vegum þar sem heimilt er að aka innan garðsins. Óheimilt er að reka atvinnutengda starfsemi í Hálendisþjóðgarði án þess að gerður sé tímabundinn samningur um slíka starfsemi. Ekki virðist vera tekið á göllum í stjórnsýslu Vatnajökulsþjóðgarðs sem frumvarpið byggir á. Formaður svæðisráðs vestursvæðis fer til dæmis núna gegn meirihluta áliti eigin svæðisráðs á vettvangi stjórnar og svo virðist sem ekkert í lögum eða reglugerðum komi í veg fyrir það. Þarna er lýðræðið ekki að virka og þetta sýnir að allir nema formaðurinn í hverju svæðisráði eru í rauninni valdalausir ef ágreiningur kemur upp. Sami galli verður áfram til staðar í komandi þjóðgarði. Ungir umhverfissinnar styðja frumvarpið Fyrirkomulag þjóðlendanna einkennist af afskiptaleysi stjórnvalda af allt of mikilvægum svæðum. Við teljum að með tilkomu þjóðgarðs fáum við loksins heilstæðan stjórnunarramma utan um þau verðmæti sem við eigum á hálendi Íslands. Við teljum lagaramma og reglugerðir þjóðgarðsins mega vera flæðandi og breytast með tíð og tíma þegar frekari reynsla fæst á skipulagningu. Vel hefur verið staðið undirbúningi og aðkoma sveitafélaganna að stjórnunar- og verndaráætlun er mikil og til fyrirmyndar. Mikil vinna hefur farið í vinnslu frumvarpsins en vinnan hófst að frumkvæði Sigrúnar Magnúsdóttur ráðherra úr Framsóknarflokknum árið 2016. Hugmyndin hefur tekið miklum breytingum síðan í samráði við ýmsa aðila. Hnökrar í rekstri þjóðgarða líkt og Vatnajökulsþjóðgarðs ber að draga fram og læra af reynslunni. Til framtíðar er rökrétt að eiga heildstæðan ramma og stjórnunar og verndaráætlun utan um svo mikilvægt svæði. Samþykkt þessa frumvarps væri í okkar huga sáttmáli um að standa vörð um viðkvæmasta svæði landsins. Náttúran á að njóta vafans. Hættum skotgrafahernaði við ákvörðun lagasetninga og reglugerða. Umræðan um stjórnun friðlýstra svæða hefur einkennst af andstæðum frá fylkingum sem eiga samt sem áður ótrúlega margt sameiginlegt. Við efumst ekki um það að lang flestir Íslendingar geti sammælst um mikilvægi þess að passa uppá hálendið. Vissulega eru ágreiningsmál og þau þarf að taka fyrir. Hvort sem frumvarpið fer í gegn eða ekki, sem er algjörlega í höndum þingmanna, er mikilvægt að raddir unga fólksins fái að heyrast. Framtíð hálendisins er málefni sem viðkemur ungu fólki hvað mest þar sem það kemur til með að erfa landið. Þau svæði sem fórnað er fyrir skammtíma-gróða eru svæði sem komandi kynslóðir missa af því að kynnast og verða að sætta sig við að lesa einungis um í bókmenntum. Ungir umhverfissinnar og ungliðanefnd Ferðaklúbbsins 4x4 koma til með að skila sitthvorri umsögninni um frumvarp umhverfisráðherra, báðar umsagnirnar bera með sér væntumþykju til landsins. Greinin er skrifuð af formanni Ungra umhverfissinna Þorgerði Maríu Þorbjarnardóttur og formanni Ungliðanefndar 4x4 flokksins Baldvini Ara Jóhannessyni.
Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman Skoðun
Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson Skoðun
Skoðun Réttlæti byggir ekki á rangfærslum – svar við málflutningi þingflokksformanns Samfylkingar um veiðigjaldafrumvarpið Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Björgun hvala og orðræðan sem máli skiptir Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson skrifar
Skoðun Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman skrifar
Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar
Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar
Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman Skoðun
Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson Skoðun