Ekki tilbúin að kasta norðurslóðasamstarfi fyrir róða Kjartan Kjartansson í Tromsø skrifar 28. janúar 2020 07:00 Ine Eriksen Søreide, utanríkisráðherra Noregs, við upphaf Arctic Frontiers-ráðstefnunnar í gær. Terje Mortensen/Arctic Frontiers 2020 Norðurskautsráðið hefur þjónað aðildarríkjum sínum vel og engin ástæða er til þess að kasta núverandi samvinnuvettvangi fyrir róða, að mati utanríkisráðherra Noregs. Ráðherrann varði núverandi alþjóðlegt samstarf um norðurslóðir fyrir gagnrýni og áhyggjum um að átök heimsveldanna gætu umturnað því á norðurskautsráðstefnu í Tromsø í gær. Vaxandi spenna á milli stórveldanna Bandaríkjanna, Kína og Rússlands, sem öll eiga aðild að Norðurskautsráðinu, og vaxandi einangrunar- og þjóðernishyggja þeirra var ofarlega á baugi í umræðum við upphaf norðurslóðaráðstefnunnar Arctic Frontiers sem hófst í Tromsö í Norður-Noregi í gær. Sérfræðingur í alþjóðastjórnmálum varaði við því að málefni norðurskautsins ættu ekki eftir að verða ósnortin af viðsjám í heimsmálunum. Fullyrti hann að norðurskautsríkin lifðu í blekkingu teldu þau sig geta haldið áfram eins og ekkert hefði í skorist. Norski ráðherrann varði núverandi ramma norðurslóðsamstarfsins og árangur sem af því hefur náðst. Ráðstefnugestir á Edge-hótelinu í miðbæ Tromsø fylgjast með umræðum um ástand norðurslóða 2020.Alberto Grohovaz/Arctic Frontiers 2020 Norðurslóðir ekki löglaust einskismannsland Síðasti fundur Norðurskautsráðsins í Rovaniemi í Lapplandi í maí í fyrra endaði með nokkurri beiskju þar sem að aðildarríkin átta gátu í fyrsta skipti í sögu ráðsins ekki komið sér saman um sameiginlega yfirlýsingu fundarins. Ástæðan var meðal annars andstaða Bandaríkjastjórnar gegn því að loftslagsbreytingum af völdum manna væri gert of hátt undir höfði í yfirlýsingunni. Sjá einnig: Engin sameiginleg yfirlýsing Norðurskautsráðsins vegna andstöðu Bandaríkjanna Við upphaf Arctic Frontiers-ráðstefnunnar í gær var rætt um ástand norðurslóða árið 2020 og hvernig breytt staða á alþjóðavettvangi hefur áhrif á samstarf ríkja þar. Sérstaklega var þar vísað til þess hvernig fjarað hefði undan stuðningi við þau alþjóðlegu lög og reglur sem hafa stýrt alþjóðlegri samvinnu frá lokum seinna stríðs, ekki síst eftir að Donald Trump varð Bandaríkjaforseti, og vaxandi togstreitu á milli Bandaríkjanna annars vegar og Kína og Rússlands hins vegar. Ine Eriksen Søreide, utanríkisráðherra Noregs, sagði að norðurslóðir einkenndust af friði, stöðugleika og alþjóðlegri samvinnu. Hafnaði hún fullyrðingum sumra um að svæðið væri einskismannsland þar sem lagalegt tómarúm ríkti. Þvert á móti væru alþjóðleg hafréttarlög og alþjóðlegir sáttmálar skýrir um réttindi og skyldur ríkja. Norðurskautsráðið hefði leikið lykilhlutverk í að byggja upp þekkingu og traust á milli ríkja sem og þjónað þeim vel á þeim rúmu tuttugu árum sem það hefur starfað. Bobo Lo ræðir um áskoranir fyrir norðurslóðasamstarf í breyttri heimsmynd þar sem heimsveldi eins og Bandaríkin virðast beina sjónum sínum meira inn á við en áður.Alberto Grohovaz/Arctic Frontiers 2020 Eigi erfiðara uppdráttar gagnvart vaxandi þjóðernishyggju Þessari mynd Søreide af friðsamlegri samvinnu á norðurslóðum var storkað í máli Bobo Lo, sérfræðings í alþjóðasamskiptum sem hefur meðal annars starfað við Alþjóðasamskiptastofnun Frakklands (IFRI), að minnsta kosti þegar til framtíðar væri litið. Lo sagði að fram að þessu hefðu norðurslóðir vissulega verið lausar við deilur heimsveldanna. Á norðurslóðum hafi alþjóðasamstarf dafnað á sama tíma og það hafi verið í krísu á öðrum vettvangi. Varaði hann við því að vaxandi mikilvægi norðurskautsins innan heimsmálanna gæti grafið undan árangri sem hefði náðst og skapað ný vandamál. „Tími þess að vera þægilega lítt þekkt er liðinn. Loftslagbreytingar eru stærsti einstaki áhrifaþátturinn á heimsstjórnmálavæðingu norðurslóða,“ sagði Lo um málefni norðurskautsins. Norðurslóðir sagði hann ekki lengur einangraðar frá átökum í heimsstjórnmálunum og vísaði þar meðal annars til ágengari stefnu Bandaríkjanna og Rússlands í heimshlutanum. Þá varaði hann við því að ris Kína og vaxandi spenna á milli þess og Bandaríkjanna ætti einnig eftir að koma fram á norðurslóðum. Ólíklegt væri að norðurskautið yrði vettvangur átaka á milli ríkjanna en það gæti orðið fórnarlamb deilna engu að síður. „Það er ekki lengur ljóst hverjar reglurnar eru, hver semur þær og hver fer eftir þeim,“ sagði Lo sem óttast að samstarf ríkja um norðurslóðir eigi eftir að eiga erfitt uppdráttar gagnvart vaxandi þjóðernishyggju heimsveldanna. Søreide sem úr Hægriflokknum, var viðstödd ráðstefnuna þrátt fyrir umrót í norskum stjórnmálum. Ný ríkisstjórn var kynnt fyrir helgi eftir brotthvarf Framfaraflokksins í kjölfar deilna.Terje Mortensen/Arctic Frontiers 2020 Sammála um 97% utan loftslagsbreytinga Í ljósi þessa lagði Lo til að þörf væri á nýju alþjóðlegu samkomulagi eða vettvangi um norðurskautið. Hann myndi ekki aðeins snerta á rannsóknum og umhverfi heldur einnig öryggismálum. Taldi hann ekki lengur fært að reiða sig á núverandi ramma óbreyttan. Þessu mótmælti Søreide utanríkisráðherra og sagði ekkert benda til þess að núverandi samráð og samningar ríkja um norðurslóðir ættu ekki eftir að halda í breyttum heimi. Það væru sameiginlegir hagsmunir allra ríkja, smárra sem stórra. Gerði hún lítið úr ágreiningnum sem setti síðasta fund Norðurskautsráðsins úr skorðum og varð til þess að í fyrsta skipti var ekki eining um sameiginlega yfirlýsingu. Fullyrti hún að ríkin hefðu verið sammála um 97% efni yfirlýsingarinnar utan loftslagsbreytinga. Vinna á vegum ráðsins varðandi loftslagsbreytingar haldi engu að síður áfram. Sagðist Søreide lítast illa á að gera nýja samninga og reglur um norðurslóðir, þeirra væri ekki þörf. Lagði hún áherslu á þann ramma um samstarfið sem þegar væri fyrir hendi. Það sem virkaði áður ólíklegt til að virka áfram Lo sagðist á móti hafa áhyggjur af því að tekið væri skref aftur á bak ef engar breytingar yrðu gerðar á norðurslóðasamstarfi ríkja heims. Taldi hann það „blekkingu“ að halda að núverandi samstarf ætti eftir að duga til í nýrri skipan heimsmála sem hann telur að sé að verða til. Fram að þessu hafi gengið vel í norðurslóðasamstarfi vegna þess að ástandið í alþjóðastjórnmálum hafi verið fyrirsjáanlegt. Nú sé ástandið orðið óútreiknanlegra. „Það er ekki valkostur að standa í stað. Heimurinn er að breytast svo hratt að það sem virkaði áður er ólíklegt til að virka áfram,“ sagði Lo. Søreide var á öðru máli. Væri staðan virkilega eins og Lo lýsti og alþjóðleg samvinna væri orðin erfiðari vegna aukinnar einangrunar- eða þjóðernishyggju heimsveldanna, hverjar væru þá líkurnar á að hægt væri að ná samkomulagi um nýjan vettvang og regluverk fyrir norðurskautið? Benti ráðherrann á að engar verulegar deilur væru um landsvæði á norðurskautum eða fullveldi ríkja. „Hvers vegna er þá þörf á að taka þessar viðræður aftur upp?“ spurði Søreide sem taldi ekki rétt að henda samstarfi sem hefði gefið góða raun á haugana. Loftslagsmál Norðurslóðir Noregur Mest lesið Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Innlent Fjórir í bílnum en enginn við stýrið Innlent Yazan afar létt að vera ekki vísað frá landi Innlent Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Erlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Innlent Íbúar Springfield klofnir í afstöðu sinni til heimsóknar Trump Erlent Títan bilaði og lenti í árekstri nokkrum dögum fyrir hinstu förina Erlent „Ég hefði bara sagt af mér á staðnum“ Innlent Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu Innlent Fleiri fréttir Títan bilaði og lenti í árekstri nokkrum dögum fyrir hinstu förina Íbúar Springfield klofnir í afstöðu sinni til heimsóknar Trump Ísraelar gera umfangsmiklar loftárásir á skotmörk í Líbanon Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Hafa séð Hezbollah fyrir símboðum í tvö ár Gera umfangsmiklar árásir í Líbanon Felldu tugi og brenndu forsetaflugvélina Reyna að stöðva olíuleka eftir að skip sökk við Grænland Neyðarástand vegna skógarelda í Portúgal Margrét Þórhildur á sjúkrahúsi Átta ára tók fjölskyldubílinn, ók í Target og fékk sér frappó Tuttugu konur saka Mohamed Al Fayed um kynferðisofbeldi 20 létust og 450 slösuðust þegar talstöðvarnar sprungu Vitorðsmaður viðurkennir að hafa gert það sama og Pelicot Þrír handteknir eftir skotárás við skóla í Osló Talstöðvar springa einnig í Beirút Harris eykur forskotið á landsvísu Þverár Amasonfljóts þorna upp sem aldrei fyrr Símboðarnir sagðir koma frá ungversku skúffufélagi Meta úthýsir rússneskum ríkisfjölmiðlum Stærðarinnar sprengingar í vopnageymslu í Rússlandi Telur að hægt hefði verið að koma í veg fyrir kafbátsslysið Microsoft segir rússneskt tröllabú á bak við falsáróður um Harris Neitað um lausn gegn tryggingu og á yfir höfði sér lífstíðarfangelsi 169 börn sem fæddust eftir 7. október á lista yfir látnu Settu sprengjur í símboðana Látin eftir hákarlaárás suður af Kanaríeyjum „Það er hula yfir sólinni“ Norskur læknir grunaður um að nauðga 88 konum Tæplega þrjú þúsund slasaðir eftir að símboðar sprungu Sjá meira
Norðurskautsráðið hefur þjónað aðildarríkjum sínum vel og engin ástæða er til þess að kasta núverandi samvinnuvettvangi fyrir róða, að mati utanríkisráðherra Noregs. Ráðherrann varði núverandi alþjóðlegt samstarf um norðurslóðir fyrir gagnrýni og áhyggjum um að átök heimsveldanna gætu umturnað því á norðurskautsráðstefnu í Tromsø í gær. Vaxandi spenna á milli stórveldanna Bandaríkjanna, Kína og Rússlands, sem öll eiga aðild að Norðurskautsráðinu, og vaxandi einangrunar- og þjóðernishyggja þeirra var ofarlega á baugi í umræðum við upphaf norðurslóðaráðstefnunnar Arctic Frontiers sem hófst í Tromsö í Norður-Noregi í gær. Sérfræðingur í alþjóðastjórnmálum varaði við því að málefni norðurskautsins ættu ekki eftir að verða ósnortin af viðsjám í heimsmálunum. Fullyrti hann að norðurskautsríkin lifðu í blekkingu teldu þau sig geta haldið áfram eins og ekkert hefði í skorist. Norski ráðherrann varði núverandi ramma norðurslóðsamstarfsins og árangur sem af því hefur náðst. Ráðstefnugestir á Edge-hótelinu í miðbæ Tromsø fylgjast með umræðum um ástand norðurslóða 2020.Alberto Grohovaz/Arctic Frontiers 2020 Norðurslóðir ekki löglaust einskismannsland Síðasti fundur Norðurskautsráðsins í Rovaniemi í Lapplandi í maí í fyrra endaði með nokkurri beiskju þar sem að aðildarríkin átta gátu í fyrsta skipti í sögu ráðsins ekki komið sér saman um sameiginlega yfirlýsingu fundarins. Ástæðan var meðal annars andstaða Bandaríkjastjórnar gegn því að loftslagsbreytingum af völdum manna væri gert of hátt undir höfði í yfirlýsingunni. Sjá einnig: Engin sameiginleg yfirlýsing Norðurskautsráðsins vegna andstöðu Bandaríkjanna Við upphaf Arctic Frontiers-ráðstefnunnar í gær var rætt um ástand norðurslóða árið 2020 og hvernig breytt staða á alþjóðavettvangi hefur áhrif á samstarf ríkja þar. Sérstaklega var þar vísað til þess hvernig fjarað hefði undan stuðningi við þau alþjóðlegu lög og reglur sem hafa stýrt alþjóðlegri samvinnu frá lokum seinna stríðs, ekki síst eftir að Donald Trump varð Bandaríkjaforseti, og vaxandi togstreitu á milli Bandaríkjanna annars vegar og Kína og Rússlands hins vegar. Ine Eriksen Søreide, utanríkisráðherra Noregs, sagði að norðurslóðir einkenndust af friði, stöðugleika og alþjóðlegri samvinnu. Hafnaði hún fullyrðingum sumra um að svæðið væri einskismannsland þar sem lagalegt tómarúm ríkti. Þvert á móti væru alþjóðleg hafréttarlög og alþjóðlegir sáttmálar skýrir um réttindi og skyldur ríkja. Norðurskautsráðið hefði leikið lykilhlutverk í að byggja upp þekkingu og traust á milli ríkja sem og þjónað þeim vel á þeim rúmu tuttugu árum sem það hefur starfað. Bobo Lo ræðir um áskoranir fyrir norðurslóðasamstarf í breyttri heimsmynd þar sem heimsveldi eins og Bandaríkin virðast beina sjónum sínum meira inn á við en áður.Alberto Grohovaz/Arctic Frontiers 2020 Eigi erfiðara uppdráttar gagnvart vaxandi þjóðernishyggju Þessari mynd Søreide af friðsamlegri samvinnu á norðurslóðum var storkað í máli Bobo Lo, sérfræðings í alþjóðasamskiptum sem hefur meðal annars starfað við Alþjóðasamskiptastofnun Frakklands (IFRI), að minnsta kosti þegar til framtíðar væri litið. Lo sagði að fram að þessu hefðu norðurslóðir vissulega verið lausar við deilur heimsveldanna. Á norðurslóðum hafi alþjóðasamstarf dafnað á sama tíma og það hafi verið í krísu á öðrum vettvangi. Varaði hann við því að vaxandi mikilvægi norðurskautsins innan heimsmálanna gæti grafið undan árangri sem hefði náðst og skapað ný vandamál. „Tími þess að vera þægilega lítt þekkt er liðinn. Loftslagbreytingar eru stærsti einstaki áhrifaþátturinn á heimsstjórnmálavæðingu norðurslóða,“ sagði Lo um málefni norðurskautsins. Norðurslóðir sagði hann ekki lengur einangraðar frá átökum í heimsstjórnmálunum og vísaði þar meðal annars til ágengari stefnu Bandaríkjanna og Rússlands í heimshlutanum. Þá varaði hann við því að ris Kína og vaxandi spenna á milli þess og Bandaríkjanna ætti einnig eftir að koma fram á norðurslóðum. Ólíklegt væri að norðurskautið yrði vettvangur átaka á milli ríkjanna en það gæti orðið fórnarlamb deilna engu að síður. „Það er ekki lengur ljóst hverjar reglurnar eru, hver semur þær og hver fer eftir þeim,“ sagði Lo sem óttast að samstarf ríkja um norðurslóðir eigi eftir að eiga erfitt uppdráttar gagnvart vaxandi þjóðernishyggju heimsveldanna. Søreide sem úr Hægriflokknum, var viðstödd ráðstefnuna þrátt fyrir umrót í norskum stjórnmálum. Ný ríkisstjórn var kynnt fyrir helgi eftir brotthvarf Framfaraflokksins í kjölfar deilna.Terje Mortensen/Arctic Frontiers 2020 Sammála um 97% utan loftslagsbreytinga Í ljósi þessa lagði Lo til að þörf væri á nýju alþjóðlegu samkomulagi eða vettvangi um norðurskautið. Hann myndi ekki aðeins snerta á rannsóknum og umhverfi heldur einnig öryggismálum. Taldi hann ekki lengur fært að reiða sig á núverandi ramma óbreyttan. Þessu mótmælti Søreide utanríkisráðherra og sagði ekkert benda til þess að núverandi samráð og samningar ríkja um norðurslóðir ættu ekki eftir að halda í breyttum heimi. Það væru sameiginlegir hagsmunir allra ríkja, smárra sem stórra. Gerði hún lítið úr ágreiningnum sem setti síðasta fund Norðurskautsráðsins úr skorðum og varð til þess að í fyrsta skipti var ekki eining um sameiginlega yfirlýsingu. Fullyrti hún að ríkin hefðu verið sammála um 97% efni yfirlýsingarinnar utan loftslagsbreytinga. Vinna á vegum ráðsins varðandi loftslagsbreytingar haldi engu að síður áfram. Sagðist Søreide lítast illa á að gera nýja samninga og reglur um norðurslóðir, þeirra væri ekki þörf. Lagði hún áherslu á þann ramma um samstarfið sem þegar væri fyrir hendi. Það sem virkaði áður ólíklegt til að virka áfram Lo sagðist á móti hafa áhyggjur af því að tekið væri skref aftur á bak ef engar breytingar yrðu gerðar á norðurslóðasamstarfi ríkja heims. Taldi hann það „blekkingu“ að halda að núverandi samstarf ætti eftir að duga til í nýrri skipan heimsmála sem hann telur að sé að verða til. Fram að þessu hafi gengið vel í norðurslóðasamstarfi vegna þess að ástandið í alþjóðastjórnmálum hafi verið fyrirsjáanlegt. Nú sé ástandið orðið óútreiknanlegra. „Það er ekki valkostur að standa í stað. Heimurinn er að breytast svo hratt að það sem virkaði áður er ólíklegt til að virka áfram,“ sagði Lo. Søreide var á öðru máli. Væri staðan virkilega eins og Lo lýsti og alþjóðleg samvinna væri orðin erfiðari vegna aukinnar einangrunar- eða þjóðernishyggju heimsveldanna, hverjar væru þá líkurnar á að hægt væri að ná samkomulagi um nýjan vettvang og regluverk fyrir norðurskautið? Benti ráðherrann á að engar verulegar deilur væru um landsvæði á norðurskautum eða fullveldi ríkja. „Hvers vegna er þá þörf á að taka þessar viðræður aftur upp?“ spurði Søreide sem taldi ekki rétt að henda samstarfi sem hefði gefið góða raun á haugana.
Loftslagsmál Norðurslóðir Noregur Mest lesið Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Innlent Fjórir í bílnum en enginn við stýrið Innlent Yazan afar létt að vera ekki vísað frá landi Innlent Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Erlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Innlent Íbúar Springfield klofnir í afstöðu sinni til heimsóknar Trump Erlent Títan bilaði og lenti í árekstri nokkrum dögum fyrir hinstu förina Erlent „Ég hefði bara sagt af mér á staðnum“ Innlent Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu Innlent Fleiri fréttir Títan bilaði og lenti í árekstri nokkrum dögum fyrir hinstu förina Íbúar Springfield klofnir í afstöðu sinni til heimsóknar Trump Ísraelar gera umfangsmiklar loftárásir á skotmörk í Líbanon Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Hafa séð Hezbollah fyrir símboðum í tvö ár Gera umfangsmiklar árásir í Líbanon Felldu tugi og brenndu forsetaflugvélina Reyna að stöðva olíuleka eftir að skip sökk við Grænland Neyðarástand vegna skógarelda í Portúgal Margrét Þórhildur á sjúkrahúsi Átta ára tók fjölskyldubílinn, ók í Target og fékk sér frappó Tuttugu konur saka Mohamed Al Fayed um kynferðisofbeldi 20 létust og 450 slösuðust þegar talstöðvarnar sprungu Vitorðsmaður viðurkennir að hafa gert það sama og Pelicot Þrír handteknir eftir skotárás við skóla í Osló Talstöðvar springa einnig í Beirút Harris eykur forskotið á landsvísu Þverár Amasonfljóts þorna upp sem aldrei fyrr Símboðarnir sagðir koma frá ungversku skúffufélagi Meta úthýsir rússneskum ríkisfjölmiðlum Stærðarinnar sprengingar í vopnageymslu í Rússlandi Telur að hægt hefði verið að koma í veg fyrir kafbátsslysið Microsoft segir rússneskt tröllabú á bak við falsáróður um Harris Neitað um lausn gegn tryggingu og á yfir höfði sér lífstíðarfangelsi 169 börn sem fæddust eftir 7. október á lista yfir látnu Settu sprengjur í símboðana Látin eftir hákarlaárás suður af Kanaríeyjum „Það er hula yfir sólinni“ Norskur læknir grunaður um að nauðga 88 konum Tæplega þrjú þúsund slasaðir eftir að símboðar sprungu Sjá meira