Samkeppnishæfni flugs og uppbygging flugvalla Jóhannes Þór Skúlason skrifar 12. nóvember 2019 13:30 Í samgönguáætlun sem lögð hefur verið fram er gert ráð fyrir því að nauðsynleg uppbygging varaflugvalla til að tryggja flugöryggi verði greidd af flugrekendum með nýju gjaldi, svonefndu „hóflegu varaflugvallargjaldi“. Samtök ferðaþjónustunnar mótmæla því harðlega að gert sé ráð fyrir því að grunnþættir í flugöryggi landsins skuli greiddir með sértækum gjöldum á ferðaþjónustufyrirtæki.Alvarleg áhrif á samkeppnishæfni Það hefur komið rækilega fram undanfarna mánuði að staða íslenskra flugrekenda er erfið, hvort sem er í millilandaflugi eða innanlandsflugi. Benda má á að vegna harðnandi alþjóðlegrar samkeppni hefur verð á flugi lækkað um tugi prósenta síðan 2013 og litlar líkur virðast á hækkunum í fyrirsjáanlegri framtíð. Á sama tíma eru gjöld á flugrekendur þegar há á Íslandi og almennt rekstrarumhverfi ferðaþjónustufyrirtækja í járnum. Það er því deginum ljósara að engar forsendur eru fyrir álagningu nýrra gjalda á flugþjónustu. Ákvarðanataka um ferðalög til Íslands ráðast ekki einungis af áhuga ferðamanna á því að heimsækja landið heldur einnig af því flugframboði sem er til staðar hverju sinni. Frekari hækkun gjalda mun hafa neikvæð áhrif á samkeppnishæfni íslenskra flugfélaga og draga úr ákjósanleika Íslands sem áfangastaðar í augum flugrekenda og gesta. Mikilvægt er að hafa heildarmyndina í huga því að skert samkeppnishæfni mun óhjákvæmilega leiða til minna skattspors fyrirtækjanna í heild og þar með lægri tekna ríkisins af sköttum og launatengdum gjöldum. Á undanförnum vikum og mánuðum hefur það verið margítrekað á ýmsum opinberum vettvangi hversu mikilvægt sé að aðgerðir stjórnvalda miði í þá átt að auka samkeppnishæfni fyrirtækja í ferðaþjónustu. Áform um álagningu nýrra gjalda á íslensk flugfélög ganga þvert gegn þeirri nauðsyn og bera vott um skilningsleysi á aðstæðum.Nauðsynleg uppbygging varaflugvalla Eins og ítrekað hefur komið fram í umsögnum íslenskra flugfélaga til nefnda Alþingis hafa aðstæður í flugi til og frá landinu breyst svo á undanförnum árum að bráðnauðsynlegt er að tafarlaust sé hafist handa við uppbyggingu varaflugvalla til að hægt sé að bregðast við veðri og öðrum atvikum sem upp geta komið í millilandaflugi. Ferðaþjónustan, og flugfélögin þar með talin, skila ríki og sveitarfélögum milli 60 og 70 milljörðum króna í nettó skatttekjur á ári hverju. Það er eðlilegt og nauðsynlegt að ríkið nýti hluta þeirra tekna til fjárfestinga í innviðum eins og varaflugvöllum til að tryggja flugöryggi til og frá landinu og skapa innlendum og erlendum flugfélögum betri aðstæður til flutnings gesta til og frá landinu. Fjárfesting í flugvöllum, flugstöðvum og varaflugvöllum skilar þjóðhagslegum ábata sem ekki kemur einungis fram í flugrekstri heldur einnig í ferðaþjónustu og með afleiddum hætti í rekstri annarra fyrirtækja. Það er því skynsamleg fjárfesting fyrir ríkið sem eykur tekjur samfélagsins af atvinnugreininni og gefur áframhaldandi forsendur til uppbyggingar á ýmsum sviðum samfélagsins.Alvarlegur vandi innanlandsflugs Rekstrarforsendur innanlandsflugs í núverandi mynd eru brostnar, enda hafa allir hagaðilar; flugrekendur, ferðaþjónustuaðilar, íbúar landsins, sveitarfélög og ríkið, verið óánægðir með stöðu innanlandsflugs um töluverðan tíma. Ljóst er að ráðast þarf í verulegt átak ef tryggja á tilvist innanlandsflugs til framtíðar. Skýrt dæmi um það er sú farþegafækkun sem átt hefur sér stað á undanförnum 10 árum, þar sem fækkun farþega til sumra helstu áfangastaða þess er talin í tugum prósenta. Rekstrarvandi innanlandsflugs er dýpri en svo að hann verði leystur með ríkisniðurgreiðslu flugmiða landsbyggðarfólks. Slík áform eru ekki nægjanleg og heildstæðari lausn þarf að koma til sem setur rekstrarforsendur innanlandsflugs og rekstur flugvalla á landsbyggðinni í samhengi við markmið um uppbyggingu og styrkingu byggða og atvinnulífs fjarri höfuðborginni. Rétt er að hafa það í huga að uppbygging varaflugvallar fyrir alþjóðaflug er sérstakt flugöryggismál sem vel er hægt að vinna hratt utan við slíka skoðun á innanlandssamgöngum með lítilsháttar fjárfestingu á einum flugvelli.Misræmi milli samgönguáætlunar og flugstefnu Það er eftirtektarvert hve lítið samræmi ríkir milli markmiða í nýframkominni flugstefnu fyrir Ísland og aðgerða í samgönguáætlun sem stuðlað geti að framgangi þeirra. Sérstaklega er rétt að benda á að verði áætlanir um færslu þriggja innanlandsflugvalla undir sama flugvallar- og gjaldtökukerfi og Keflavíkurflugvöllur að veruleika er nauðsynleg forsenda að gert sé ráð fyrir aukinni meðgjöf í þjónustusamningi ríkisins sem staðið geti undir kostnaði við rekstur flugvallanna. Að öðrum kosti er fyrirsjáanlegt að slík færsla muni koma alvarlega niður á uppbyggingu millilandaflugs um Keflavík, sem ljóst er að verður meginstoð ferðaþjónustu til Íslands um fyrirsjáanlega framtíð. Þá er ótalið að ekki virðist hafa verið gert ráð fyrir mótvægi við það óhagræði sem reynst getur af hækkuðum álögum á innanlandsflug sem orðið getur vegna tilfærslunnar. Að síðustu er rétt að benda sérstaklega á umsagnir um samgönguáætlun sem sjá má á samráðsgátt stjórnvalda. Þar kemur fram fjöldi mikilvægra ábendinga um tilhögun og uppbyggingu í þágu innanlands- og millilandaflugs sem nauðsynlegt er að verði tekið tillit til áður en áætlunin er lögð fyrir Alþingi.Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ferðamennska á Íslandi Jóhannes Þór Skúlason Samgöngur Mest lesið Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir Skoðun Hvað er í gangi? Jón Pétur Zimsen Skoðun Skoðun Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar Skoðun Varasjóður eða hefðbundið styrkjakerfi? Birgitta Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Geðheilsa á tímum óvissu og áskorana María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir skrifar Skoðun Villta vestur ólöglegra veðmálaauglýsinga á Íslandi Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson skrifar Skoðun Að gera ráð fyrir frelsi Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að þekkja sín takmörk Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Gervigreind og dómgreind Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Fjárfesting í réttindum barna bætir fjárhag sveitarfélaga Marín Rós Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Á að takmarka samfélagsmiðlanotkun barna? María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson skrifar Skoðun Hvað er í gangi? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Hjálpum fólki að eignast börn Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir skrifar Skoðun Lýst eftir afstöðu Viðreisnar til ríkisstyrkja Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Vegferð menntunar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Bætt dagsbirta í Svansvottuðum byggingum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun Skólamáltíðir í Hafnarfirði. Af hverju bauð enginn í verkið? Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar Sjá meira
Í samgönguáætlun sem lögð hefur verið fram er gert ráð fyrir því að nauðsynleg uppbygging varaflugvalla til að tryggja flugöryggi verði greidd af flugrekendum með nýju gjaldi, svonefndu „hóflegu varaflugvallargjaldi“. Samtök ferðaþjónustunnar mótmæla því harðlega að gert sé ráð fyrir því að grunnþættir í flugöryggi landsins skuli greiddir með sértækum gjöldum á ferðaþjónustufyrirtæki.Alvarleg áhrif á samkeppnishæfni Það hefur komið rækilega fram undanfarna mánuði að staða íslenskra flugrekenda er erfið, hvort sem er í millilandaflugi eða innanlandsflugi. Benda má á að vegna harðnandi alþjóðlegrar samkeppni hefur verð á flugi lækkað um tugi prósenta síðan 2013 og litlar líkur virðast á hækkunum í fyrirsjáanlegri framtíð. Á sama tíma eru gjöld á flugrekendur þegar há á Íslandi og almennt rekstrarumhverfi ferðaþjónustufyrirtækja í járnum. Það er því deginum ljósara að engar forsendur eru fyrir álagningu nýrra gjalda á flugþjónustu. Ákvarðanataka um ferðalög til Íslands ráðast ekki einungis af áhuga ferðamanna á því að heimsækja landið heldur einnig af því flugframboði sem er til staðar hverju sinni. Frekari hækkun gjalda mun hafa neikvæð áhrif á samkeppnishæfni íslenskra flugfélaga og draga úr ákjósanleika Íslands sem áfangastaðar í augum flugrekenda og gesta. Mikilvægt er að hafa heildarmyndina í huga því að skert samkeppnishæfni mun óhjákvæmilega leiða til minna skattspors fyrirtækjanna í heild og þar með lægri tekna ríkisins af sköttum og launatengdum gjöldum. Á undanförnum vikum og mánuðum hefur það verið margítrekað á ýmsum opinberum vettvangi hversu mikilvægt sé að aðgerðir stjórnvalda miði í þá átt að auka samkeppnishæfni fyrirtækja í ferðaþjónustu. Áform um álagningu nýrra gjalda á íslensk flugfélög ganga þvert gegn þeirri nauðsyn og bera vott um skilningsleysi á aðstæðum.Nauðsynleg uppbygging varaflugvalla Eins og ítrekað hefur komið fram í umsögnum íslenskra flugfélaga til nefnda Alþingis hafa aðstæður í flugi til og frá landinu breyst svo á undanförnum árum að bráðnauðsynlegt er að tafarlaust sé hafist handa við uppbyggingu varaflugvalla til að hægt sé að bregðast við veðri og öðrum atvikum sem upp geta komið í millilandaflugi. Ferðaþjónustan, og flugfélögin þar með talin, skila ríki og sveitarfélögum milli 60 og 70 milljörðum króna í nettó skatttekjur á ári hverju. Það er eðlilegt og nauðsynlegt að ríkið nýti hluta þeirra tekna til fjárfestinga í innviðum eins og varaflugvöllum til að tryggja flugöryggi til og frá landinu og skapa innlendum og erlendum flugfélögum betri aðstæður til flutnings gesta til og frá landinu. Fjárfesting í flugvöllum, flugstöðvum og varaflugvöllum skilar þjóðhagslegum ábata sem ekki kemur einungis fram í flugrekstri heldur einnig í ferðaþjónustu og með afleiddum hætti í rekstri annarra fyrirtækja. Það er því skynsamleg fjárfesting fyrir ríkið sem eykur tekjur samfélagsins af atvinnugreininni og gefur áframhaldandi forsendur til uppbyggingar á ýmsum sviðum samfélagsins.Alvarlegur vandi innanlandsflugs Rekstrarforsendur innanlandsflugs í núverandi mynd eru brostnar, enda hafa allir hagaðilar; flugrekendur, ferðaþjónustuaðilar, íbúar landsins, sveitarfélög og ríkið, verið óánægðir með stöðu innanlandsflugs um töluverðan tíma. Ljóst er að ráðast þarf í verulegt átak ef tryggja á tilvist innanlandsflugs til framtíðar. Skýrt dæmi um það er sú farþegafækkun sem átt hefur sér stað á undanförnum 10 árum, þar sem fækkun farþega til sumra helstu áfangastaða þess er talin í tugum prósenta. Rekstrarvandi innanlandsflugs er dýpri en svo að hann verði leystur með ríkisniðurgreiðslu flugmiða landsbyggðarfólks. Slík áform eru ekki nægjanleg og heildstæðari lausn þarf að koma til sem setur rekstrarforsendur innanlandsflugs og rekstur flugvalla á landsbyggðinni í samhengi við markmið um uppbyggingu og styrkingu byggða og atvinnulífs fjarri höfuðborginni. Rétt er að hafa það í huga að uppbygging varaflugvallar fyrir alþjóðaflug er sérstakt flugöryggismál sem vel er hægt að vinna hratt utan við slíka skoðun á innanlandssamgöngum með lítilsháttar fjárfestingu á einum flugvelli.Misræmi milli samgönguáætlunar og flugstefnu Það er eftirtektarvert hve lítið samræmi ríkir milli markmiða í nýframkominni flugstefnu fyrir Ísland og aðgerða í samgönguáætlun sem stuðlað geti að framgangi þeirra. Sérstaklega er rétt að benda á að verði áætlanir um færslu þriggja innanlandsflugvalla undir sama flugvallar- og gjaldtökukerfi og Keflavíkurflugvöllur að veruleika er nauðsynleg forsenda að gert sé ráð fyrir aukinni meðgjöf í þjónustusamningi ríkisins sem staðið geti undir kostnaði við rekstur flugvallanna. Að öðrum kosti er fyrirsjáanlegt að slík færsla muni koma alvarlega niður á uppbyggingu millilandaflugs um Keflavík, sem ljóst er að verður meginstoð ferðaþjónustu til Íslands um fyrirsjáanlega framtíð. Þá er ótalið að ekki virðist hafa verið gert ráð fyrir mótvægi við það óhagræði sem reynst getur af hækkuðum álögum á innanlandsflug sem orðið getur vegna tilfærslunnar. Að síðustu er rétt að benda sérstaklega á umsagnir um samgönguáætlun sem sjá má á samráðsgátt stjórnvalda. Þar kemur fram fjöldi mikilvægra ábendinga um tilhögun og uppbyggingu í þágu innanlands- og millilandaflugs sem nauðsynlegt er að verði tekið tillit til áður en áætlunin er lögð fyrir Alþingi.Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar.
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun
Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar
Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar
Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar
Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar
Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar
Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun